Кәсіпорындардың қаржылық міндеттемелері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Торайғыров университет Жоғары колледжі

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Пән бойынша: Кәсіпорын экономикасы
Тақырып: Кәсіпорындардың қаржылық міндеттемелері

Орындаған: Байсекенова Гульдана
Топ: М-31-9
Тексерген: С.Б. Акжолова

ПАВЛОДАР, 2023 жыл

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІҢ СИПАТТАМАСЫ, ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.1 ҚАРЖЫЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІҢ МӘНІ, РӨЛІ ЖӘНЕ МАҢЫЗЫ ... 8
1.2 ҚАРЖЫЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
2. АҚ " САМҰРЫҚ - ЭНЕРГО " МЫСАЛЫНДА ҚАРЖЫЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАҢЫЗЫ ... ... ... ... ... ... ... . ... 18
2.1 АҚ " САМҰРЫҚ - ЭНЕРГО " СИПАТТАМАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
2.2. АҚ " САМҰРЫҚ - ЭНЕРГО " ҚАРЖЫЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕЛЕРІ ... ... .21
3. КӘСІПОРЫННЫҢ ДАМУЫ ҮШІН ҚАРЖЫЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІ ТИІМДІ БАСҚАРУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...27

КІРІСПЕ
Ұйымның қаржылық қызметі процесінде үшінші тұлғалармен, жеткізушілермен және мердігерлермен - олардан сатып алынған активтер, жұмыстар мен қызметтер үшін әртүрлі қатынастарға түсуге; сатып алушылармен - оларға сатылған тауарлар үшін, тұтынушылармен - оларға көрсетілген қызметтер үшін; бюджеттік және бюджеттен тыс қорлармен; банктермен; жеке және жалданған қызметкерлермен; әртүрлі заңды және жеке тұлғалар.
Нәтижесінде ұйымның міндеттері орындалуға және бұл міндеттемелер ақшалай түрде бағаланады. Керісінше, ұйым алдындағы міндеттемелер басқа тұлғалардан туындайды. Бұл міндеттемелер ұйымның дебиторлық және кредиторлық берешегін құрайды. Қаржы-шаруашылық қызмет процесінде бұл қарыздың бір бөлігі сөзсіз және сақталуы тиіс
Курстық жұмыстың тақырыбының өзектілігі мыналармен анықталады
Кредиторлық берешекті есепке алу ұйымның жүзеге асырылатын шаруашылық операциялары бойынша контрагенттер алдындағы, сондай-ақ тартылған қаржыландыру көздері бойынша инвесторлар мен несиелік мекемелер алдындағы қаржылық міндеттемелерінің ауқымын көрсетеді.
Курстық жұмыстың зерттеу объектісі кәсіпорынның қаржылық міндеттемелері болып табылады.
Курстық жұмыстың мақсаты - кәсіпорынның қаржылық міндеттемелерін зерттеу.
Курстық жұмыс келесі міндеттерді анықтайды:
- қаржылық міндеттемелердің түсінігін, мақсаттары мен міндеттерін зерттеу.
- қаржылық міндеттемелерді құқықтық реттеуді зерттеу.
- ұйымның қаржылық міндеттемелерінің ерекшеліктерін талдау.
- Самұрық - Энерго АҚ қаржылық міндеттемелерінің көрінісін сипаттау.
Курстық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттен тұрады.

1.КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІҢ СИПАТТАМАСЫ, ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ.
Кәсіпорынның қаржылық міндеттемелері-оның қаржылық және шарттық қатынастарына байланысты кәсіпорынның міндетті төлемдері. Кәсіпорынның қаржылық міндеттемелері бюджеттермен, бюджеттен тыс (әлеуметтік, мамандандырылған, қоғамдық) қорлармен, банктермен және басқа несиелік мекемелермен, шаруашылық байланыстар бойынша контрагенттермен, жоғары тұрған ұйымдармен, кәсіпорын персоналымен реттелетін қатынастарда туындайды.
Бюджеттер алдындағы міндеттемелерге пайдаға, мүлікке, қосылған құнға және т.б. салық төлемдері кіреді. кәсіпорынның бюджеттен тыс қорлар алдындағы қаржылық міндеттемелері бірыңғай әлеуметтік салықты (жарнаны) және басқа төлемдерді енгізуді білдіреді.
Кәсіпорынның банктер мен басқа несиелік ұйымдар алдындағы қаржылық міндеттемелері алынған несиелер мен оларды пайдаланғаны үшін пайыздарды қайтару, сондай-ақ банктік қызметтерді төлеу болып табылады.
Кәсіпорынның шаруашылық байланыстар бойынша контрагенттер алдындағы қаржылық міндеттемелеріне жеткізілген шикізат, материалдар, жартылай фабрикаттар, жиынтықтаушы бұйымдар, Отын және энергия үшін, тиісті шарттардың талаптары сақталған жағдайда орындалған жұмыстар мен қызметтер үшін есептеулер мен төлемдер жатады.
Жоғары тұрған ұйымдар алдындағы міндеттемелер оларға орталықтандырылған қорлар мен резервтер құру үшін қаражат аударумен байланысты.
Кәсіпорынның кәсіпорын персоналы алдындағы қаржылық міндеттемелері еңбек заңнамасына және кәсіпорындағы еңбекақы төлеу шарттарына сәйкес еңбекақы төлеуді қамтиды.
Кәсіпорынның көлемі немесе орындалу мерзімі бойынша қаржылық міндеттемелерін бұзу жәбірленуші тараптың пайдасына айыппұлдар, өсімпұлдар мен тұрақсыздық айыбын төлеу түріндегі жауапкершіліктің басталуына әкеп соғады.
Қаржылық міндеттемелер ақша қаражаттарының қозғалысына байланысты қаржылық қатынастардың бөлігі болып табылады және қаржы-шаруашылық қызметті жүзеге асыру үшін кәсіпорындарға қаржы ресурстарын беруге негізделген. Олар ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді міндеттемелер ретінде кәсіпорын балансының міндеттемесінде көрінеді.
Қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелер (Short-term liabilities) -- борыштың негізгі сомасын өтеу мерзімі 1 жылға дейінгі кәсіпорын пайдаланатын қарыз қаржы қаражатының барлық түрлері (қысқа мерзімді банктік кредиттер; банктік емес мекемелердің қысқа мерзімді несиелері; кәсіпорынның эмиссияланған қысқа мерзімді облигациялары; эмиссияланған вексельдер; алынған тауарлық кредиттер; ішкі кредиторлық берешектің әртүрлі нысандары және т.б.).
ХҚЕС нұсқасы бойынша: кәсіпорынның операциялық циклінің қалыпты барысында орындалуы күтілетін немесе есепті күннен кейін 12 ай ішінде орындалуы тиіс міндеттемелер.
Бұл ретте ҚЕХС тұрғысынан қаржылық міндеттеме-бұл шартта келісілген міндет болып табылатын кез келген міндеттеме:
1.Қолма-қол ақшаны немесе басқа қаржылық активтерді басқа компанияға беру;
2.Немесе қаржылық құралдарды басқа компаниямен ықтимал тиімсіз шарттармен айырбастау.
Кәсіпорындардың сыртқы қаржылық міндеттемелері:
мемлекет алдында бюджеттер мен бюджеттен тыс қорлар атынан салықтар, алымдар және басқа да міндетті төлемдер төлеу нысанында;
жеткізушілер, мердігерлер, банктер, сақтандыру компаниялары атынан жасалған шарттардың қаржылық аспектілерін орындау бөлігінде шаруашылық қызмет жөніндегі әріптестердің алдында.
Кәсіпорындардың ішкі қаржылық міндеттемелері:
::меншік иелерінің алдында оларға есепті кезең үшін таза пайдадан кәсіпкерлік табыстан немесе дивидендтер төлеу бөлігінде;
::филиалдар мен еншілес фирмалардың алдында, олармен жасалған келісімдердің шарттарында немесе басшылықтың біржолғы өкімдерінде белгіленген төлемдер бөлігінде;
::жалдамалы персоналдың алдында, жеке еңбек келісімшарттарының немесе ұжымдық еңбек шартының (келісімнің) талаптарында белгіленген мөлшерде және мерзімде жалақы төлеу бөлігінде.

1.1 ҚАРЖЫЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІҢ МӘНІ, РӨЛІ ЖӘНЕ МАҢЫЫЗЫ.
Кәсіпорындардың қаржысы мемлекеттің бірыңғай қаржы жүйесінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Өзінің мәні бойынша кәсіпорындардың қаржысы қаржы жүйесінің ерекше бөлігі. Кәсіпорындардың қаржысының тауар-ақша қатынастарының болуына және құн мен сұраныс пен ұсыныс заңдарының қолданылуына байланысты. Өнімдер мен қызметтерді сату тауардың құнын көрсететін бағамен ақшаға сатып алу және сату арқылы жүзеге асырылады.
Қаржылық менеджменттің негізі - қаржылық міндеттеме ұғымы болып табылады, ол ақшалай түрде көрсетілген, мерзімі, төлем валютасы мен сомасы бар және құқықтық нормаларға сәйкес келетін компанияның кез-келген міндеттемесін білдіреді.
Қаржылық міндеттемелер-бұл кәсіпорынның қаржылық және шарттық қатынастарына байланысты міндетті төлемдері. Кәсіпорынның қаржылық міндеттемелері бюджеттермен, бюджеттен тыс қорлармен, банктермен және басқа несиелік мекемелермен, шаруашылық байланыс контрагенттерімен, жоғары тұрған ұйымдармен, кәсіпорын қызметкерлерімен реттелетін қатынастарда туындайды.
Қаржылық міндеттемелер шарттық қатынастардың нәтижесінде пайда болады және ақша қаражатын төлеуді немесе басқа қаржы активтерін басқа компаниялар мен ұйымдарға беруді талап етеді. Қаржылық міндеттемелерге басқа компаниямен шарт бойынша ықтимал қолайсыз шарттармен алдағы қаржы құралдарының алмасуы да жатады. Қаржылық міндеттемелерді жіктеу кезінде қаржылық активтерді өтеу кезінде беруді көздемейтін міндеттемелер қаржы құралдары болып табылмайтындығына байланысты шектеулерді есте ұстаған жөн. Екінші жағынан, акцияларға опциондар немесе меншікті үлестік қаржы құралдарын басқа компанияға берудің басқа міндеттемелері қаржылық міндеттемелер болып табылмайды. Олар үлестік қаржы құралдары ретінде есептеледі.
Қаржылық міндеттемелерге берілген және акцептелген вексельдер, орналастырылған облигациялар, берілген кепілдіктер, авальдар және басқа да шартты міндеттемелер бойынша берешекті қоса алғанда, қарыз және кредит беру шарттары бойынша өнім берушілер мен мердігерлерге кредиторлық берешек жатады. Қаржылық міндеттемелерге жалға алушының операциялық жалға беруден айырмашылығы, жалға алынған мүлікті заттай қайтаруды көздейтін қаржылық жалдау бойынша берешегі жатады.
Болашақ есепті кезеңдердің есебіне алынған кейінге қалдырылған кірістер, тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша кепілдік міндеттемелер, есепті кезеңдер бойынша шығындарды реттеу үшін құрылған резервтер қаржылық міндеттемелер болып табылмайды, өйткені олар ақша қаражаттарына және басқа да қаржы активтеріне айырбастауды көздемейді. Басқа тарапқа ақша немесе басқа қаржы активтерін беруді көздемейтін кез келген шарттық міндеттемелер анықтама бойынша қаржылық міндеттемелерге жатқызыла алмайды.
Мысалы, фьючерстік тауар келісімшарттары бойынша міндеттемелер шартты тауарларды жеткізу немесе қаржылық активтер болып табылмайтын қызметтерді көрсету арқылы орындалуы керек.
Қаржылық міндеттемелерді оларды ақшалай немесе өзге Қаржы активтерімен өтеуді көздемейтін үлестік қаржы құралдарымен шатастыруға болмайды. Мысалы, акцияларға арналған опциондар акциялардың белгілі бір санын иелеріне беру арқылы қанағаттандырылады. Мұндай опциондар қаржылық міндеттемелер емес, үлестік құралдар болып табылады.
0.2 ҚАРЖЫЛЫҚ МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ.
Қаржылық міндеттемелер келесі санаттардың бірі бойынша жіктеледі (ХҚЕС (IFRS) 9.4.2.1):
Амортизацияланған құн бойынша бағаланады.
Өзгерістері пайда немесе залал (FVTPL) құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша бағаланады.
Өзгерістері пайда немесе залал (FVTPL) құрамында көрсетілетін әділ құн бойынша айқындалған.
Әдетте, міндеттеме амортизацияланған құн бойынша бағаланады, бұл сауда-саттыққа арналған немесе ОСАГО бойынша белгіленген қаржылық міндеттеме болған жағдайларды қоспағанда. Сонымен қатар, нақты бағалау талаптары берілген:
Қаржылық кепілдік шарттары,
Нарықтық мөлшерлемеден төмен пайыздық мөлшерлеме бойынша несие беру бойынша міндеттемелер,
Бизнесті біріктіру кезінде Сатып алушы мойындаған шартты сыйақы; және
Қаржы активін беру тануды тоқтату үшін өлшемшарттарды қанағаттандырмаған кезде немесе жалғасып жатқан қатысудан тәсіл қолданылған кезде туындайтын қаржылық міндеттемелер (ХҚЕС 9.4.2.1).
Бастапқы тану кезінде кәсіпорын ОСАГО бойынша бағаланатын қаржылық міндеттемені қайтымсыз анықтай алады:
онда кіріктірілген туынды құралдар бар (егер ХҚЕС (IFRS) 9.4.3.5-те көрсетілген шарттар орындалса),
бұл Бухгалтерлік есептегі сәйкессіздікті жояды немесе
қаржылық міндеттемелер тобы немесе қаржылық активтер мен міндеттемелер әділ құн негізінде басқарылатын және бағаланатын кезде (ХҚЕС (IFRS) 9.4.2.2).
FVTPL бойынша бағаланатын қаржылық міндеттемелерді анықтаудың бұл нұсқасы кәсіпорын қаржылық міндеттемелер тобын немесе қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелерді басқарған кезде, Егер топ FVTPL бойынша бағаланса, неғұрлым сәйкес ақпарат алатындай етіп қолданылады. Мұндағы назар кәсіпорынның қаржылық құралдарының сипатына емес, қызмет нәтижелерін қалай басқаратынына және бағалайтынына аударылады (ХҚЕС (IFRS) 9.B4.1.33).
Бұл опцияны пайдалану үшін (ХҚЕС(IFRS) 9.4.2.2 (b)), кәсіпорын:
Тәуекелдерді басқарудың немесе инвестициялаудың құжатталған стратегиясына ие болыңыз (Сонымен қатар қараңыз) ХҚЕС (IFRS) 9. B4.1.36);
Осы негізде оның негізгі басқару персоналына компания ішіндегі қаржылық міндеттемелер тобы (және қажет болған жағдайда қаржылық активтер) туралы ақпарат беру.
Бұл опция қаржылық активтер үшін нақты қарастырылмағанымен, бұл қажет емес, өйткені Әділ құнға негізделген қаржылық активтер бизнес-модель критерийі негізінде FVTPL санатына жатады.

Кәсіпорынның бухгалтерлік есебі мен есеп беруін жеңілдету және стандарттау үшін қаржылық міндеттемелер қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді, сонымен қатар ағымдағы және мерзімі өткен болып бөлінеді.
Қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелер - бұл 12 ай немесе бір өндірістік цикл ішінде орындалуы тиіс міндеттемелер.
Мұндай міндеттемелерге өтеу мерзімі бір жылға дейінгі қарыз капиталының барлық нысандары жатады. Бұл мiндеттемелердiң негiзгi нысандары қысқа мерзiмдi банк несиелерi және басқа кәсiпорындардың қысқа мерзiмдi несиелерi, тауарлар, қызметтер, алынған аванстар үшiн кредиторлық берешектiң әр түрлi мөлшерлемелерi, бюджетпен есеп айырысу, еңбекақы, еншiлес ұйымдармен есеп айырысу болып табылады.
Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер - бұл компанияның барлық басқа міндеттемелері. Оларға пайдалану мерзімі 1 жылдан астам қарыз капиталының барлық нысандары жатады.
Бұл міндеттемелердің негізгі нысандары ұзақ мерзімді банк несиелері және басқа кәсіпорындардың ұзақ мерзімді несиелері, салық несиелері бойынша қарыздар, шығарылған облигациялар және шығарылған вексельдер бойынша қарыздар болып табылады.
Ағымдағы қаржылық міндеттемелер - бұл өтеу мерзімі келмеген немесе шартқа сәйкес міндеттемені орындауға тиіс аралық аяқталмаған.
Орындау мерзімі өтіп кетсе, бірақ міндеттеме орындалмаса, міндеттемелер мерзімі өткен деп есептеледі.
Қаржылық міндеттемелер кәсіпорын балансының Міндеттемелер бөлімінде көрсетіледі. Қаржылық міндеттемелерді есепке алудағы көрініс әдетте келісім бойынша алынған активтердің шоттарымен корреспонденцияда жүзеге асырылады, нәтижесінде сәйкес қаржылық міндеттеме пайда болды.
Қаржылық міндеттемелер кәсіпорын сыртқы қарыздармен жұмыс істеген кезде пайда болады.
Қарыз қаражаты-бұл бизнестің жұмыс істеуі мен дамуы үшін қажет қаржы.
Фирма заңды және жеке тұлғаларға беруі керек қаржылық ресурстардың жиынтығы міндеттемелер деп аталады. Оларға мыналар жатады:
несиелік қаражат және оларды пайдаланғаны үшін пайыздар;
есептелген салықтар;
жалақы бойынша берешек;
сауда немесе өндірістік міндеттемелер, мысалы, жеткізушілердің шоттарын төлеу қажеттілігі;
басқа.
Міндеттемелер формада әр түрлі болуы мүмкін:
ақшалай: қызметкерлерге жалақы төлеу, салық төлеу, несие төлеу;
ақшалай емес: тауарларды жеткізу немесе қызмет көрсету.
Сондай ақ міндеттемелерді мазмұны бойынша бөлуге болады:
қаржылық-бұл несиелер мен несиелерге қатысты. Борыштық жүктемені барабар бағалау үшін дұрыс есепке алу қажет. Нарықтық мультипликаторларды есептеу кезінде қаржылық міндеттемелердің көрсеткіштері маңызды;
өндірістік немесе сауда. Олар компанияның жұмыс істеу процесінде пайда болады. Бұл жұмысшылар (жалақы бойынша ағымдағы берешек), мемлекет (салық аударымдары), несие берушілер мен серіктестер (жеткізушілер мен клиенттер алдындағы міндеттемелер) алдындағы міндеттемелер.
Жеделдігі бойынша жіктеу
Бухгалтерлік балансты дұрыс қалыптастыру үшін қарыздарды қайтару мерзімділігіне қарай бөлу өте маңызды. Бұл өнімді сату жүйесінің қаншалықты сәтті жұмыс істейтіні туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді.
Қысқа мерзімді-бұл компания бір жыл ішінде өтеуі керек міндеттемелер. Ұзақ мерзімді-төлем мерзімі 12 айдан асатындар.
Сонымен қатар, екі түрі де әртүрлі төлемдерге қатысты болуы мүмкін: салықтар, несиелер, жеткізушілер мен клиенттердің қарыздары.
Кәсіпорынның барлық қарыз қаражаттары бухгалтерлік есептілікке енгізілуі керек. Қысқа мерзімді (ағымдағы) міндеттемелерге мыналар жатады:
алдағы 12 айда қайтарылатын қарыз қаражаты. Сонымен қатар, егер несие бастапқыда ұзақ мерзімге ресімделген болса да. Мысалы, үш жыл бұрын кәсіпорын төрт жыл мерзімге несие алды. Бүгін, үш жылдан кейін, қарыздың қалдығы қысқа мерзімді болып табылады ;
кредиторлық берешек;
нақты белгіленген қайтару мерзімі жоқ қарыздар (талап етілгенге дейін);
салық аударымдары;
кәсіпорын акционерлерге төлеуі керек дивидендтер;
мерзімі бір жылдан кем вексельдер бойынша қарыздар;
жыл ішінде өтелуі керек басқа қарыздар.
"Қысқа мерзімді" арасында бірнеше сортты ажыратуға болады:
операциялық. Салықтар және басқа да бюджетке аударымдар, жалдау ақысы, сондай-ақ жұмысшылардың жалақысы есептелген, бірақ әлі төленбеген уақыт аралығында;
жыл ішінде қайтарылатын сыртқы қарыздар;
басқа қарыздарды төлеу үшін қажет қаражат. Мысалы, қызметкерлерге арналған сыйлықақылар, демалыс және т. б.
Қысқа мерзімді міндеттемелермен жұмыс істеудегі кейбір қиындықтар олардың негізінде жатқан сомаларды дәл есептеу мүмкін связанастігімен байланысты.
Мысалы, болжауға болады, бірақ кәсіпорын алатын кірістің мөлшерін немесе фирманың шығынының мөлшерін дәл болжау мүмкін емес. Сондықтан қысқа мерзімді деп бөлу әдеттегідей:
есеп айырысу. Нақты соманы алдын-ала білу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.