Капиталды есепке алу
1.1 Кіріспе
Мен Карим Хасан Сайфуллаұлы 15.01-10.02 күндер аралығында мамандығым бухгалтерлік есеп бойынша Түркістан қаласы бойынша Мемлекеттік Кірістер Басқармасында Қоғамдық бөлімінде өндірістік практика ІІ өттім.
Қоғамдық бөлімінің ішінде 2 бөлім жұмыс жасайды. Бірінші бөлімде өндірістік емес төлемдер жұмыс жасайды. Ал екінші бөлімінде Салық төлеушілер бұл бөлімде жеке кәсіпкерлердің салықтық жұмыстары жүргізілді.
Өзінің кәсіби қызметі туралы түсінік қалыптастыру , осы салада құнды жұмыс тәжірибесін алу , әріптестермен қарым-қатынас орнату , жұмыс барысында болатын мәселелерді шеше алу, сондай-ақ осы салада өзін сынау. Осы уақытқа дейін алған білімімді тәжірибе жүзінде қолдану қызық өтті .Ең алдымен мекеменің ішкі жүйесімен таныстым. Бұл практика оқу кезінде алған білімді іс жүзінде қолдану мақсатында жүргізілді.
Өндірістік практика ІІ өту кезінде мен бірінші кезекте өз мамандығымды дұрыс таңдағаныма көз жеткіздім. Мекеменің бухгалтерлік есебін ұйымдастыру оның табысты қызметін қамтамасыз ету үшін үлкен маңызға ие екенін көрдім. Мен осы жұмыстың күрделілігі мен жауапкершілігін бағалай алдым. Мен мемлекеттік мекемедегі ішкі тәртіп ережелерін мүлтіксіз сақтадым. Тәжірибе кезеңінде мекеменің есебін ұйымдастыруды үйрендім. Мен үшін пайдасы мол тәжірибе кезеңә болды , білгенімнен үйренгенім екі есе көп деп санаймын . Жетекші маманға және бөлім басшысына айтар алғысым көп.
1.1 Тәжірибе базасымен,шаруашылық қызметімен,есепті ұйымдастыру
Бүгін мен Түркістан Қаласы Бойынша Мемлекеттік Кірістер Басқармасына, өндірістік емес төлемдер бөліміне практикаға келдім. Бүгінгі күнгі оқу өндірістік тәжірбиеде мен осы мекеменің бөлімдерімен,шаруашылық қызметімен,есепті ұйымдастырумен таныс болдым. Жалпы бұл мекемеде алғашқы тәжірбие күні өзімнің тәжірибе өткізетін бөлімімдегі қызметкерлерімен таныстым. Мені бөлім басшысы жетекші маманның қасынан орын тағайындап отырғызды. Жалпы біздің басқармада 6 бөлім бар , олар
Өндірістік емес төлемдер бөлімі.
Салықтық әкімшілендіру бөлімі.
Есепке алу және талдау бөлімі.
Салық төлеушілермен жұмыс бөлімі.
Өндіру бөлімі.
Кадр қызметі және ұйымдастыру құқықтық жұмыс бөлімі.
1.2.Капиталды есепке алу
Капитал - бұл дара кәсіпкер тұлғаның немесе ұйымның активтеріндегі барлық міндеттемелер шегеріліп тасталғаннан кейінгі қалған үлес.
Меншікті капиталдың қаржылық есебінің негізгі мақсаты ресурстарды дұрыс қолдану мен сақтауда бақылаудың болуы. Бұл мақсатқа жету үшін қаржылық есеп мыналарды бақылауға қамтамасыз етуі тиіс:
- жарғылық капиталға қатысушылардың үлестерін уақытында және толық қабылдап алу;
- мерзімінде, толық және дәл көрсетілген жарғылық капиталдың немесе оның әр түрлерінің жалпы сомаларының өсуі немесе кемуі жайлы өзгерістерді айқындап отыру;
- меншіктік акцияларды сатудан (эмиссиялық кіріс) түскен табыстарды алу;
- инфляцияға байланысты негізгі құралдарды, инвестицияларды және басқа да активтерді қайта бағалаудан кейін капиталдың сомасын уақытында және дәл анықтау;
- резервтік капиталдың уақытында және дұрыс құрылуы мен оны дұрыс қолдану;
- алдыңғы есеп беру жылы мен есеп беру жылында пайда болған бөлінбеген кіріс (жабылмаған залал) сомаларын дұрыс анықтау және көрсету.
Меншікті капитал есебіне Халықаралық қаржылық есеп стандартының бухгалтерлік есеп шоттарының жұмыс жоспарына сәйкес V бөлім арналған.
Капитал және резервтер бөлімінің шоттары капитал мен резервтерді есепке алуға арналған. Капитал - бұл ұйымның активтерінде оның барлық міндеттемелерін шегергеннен кейін қалған үлес.
Шоттар жоспарының Таза активтеркапитал бөлімі шоттарындағы операцияларды есепке алу тәртібін анықтайды: 5010 Күрделі салымдарды қаржыландыру; 5110Резервтер;5210 Есепті жылдың қаржылық нәтижесі;5220 Өткен жылдардың қаржылық нәтижесі.ҚР Қаржы министрінің 2012.07.24 № 348 (2013.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі)Салымдар бойынша міндеттемелерді қабылдауға жоспарлы тағайындауларды мемлекеттік мекемеге бөлгенде, күрделі салымдарды қаржыландыру танылады және мынадай жазбамен көрсетіледі: 1082 Күрделі салымдар бойынша міндеттемелер қабылдауға арналған жоспарлы тағайындаулар, 1092 Күрделі салымдар бойынша міндеттемелер қабылдауға арналған жоспарлы тағайындаулар қосалқы шотының дебеті және 5010 Күрделі салымдарды қаржыландыру шоты қосалқы шотының кредиті.
1.3. Ақша қаражаттарының және ақша эквиваленттерінің есебі
Кәсіпорын банк мекемесі арқылы жүргізетін қолма-қол ақшасыз есеп айырысулармен қатар касса арқылы қолма-қол ақшамен операциялар да жүргізеді (еңбекақы беру, есеп беруге тиісті тұлғаларға аванстар беру және т.б.) Кәсіпорындардың қолма-қол ақшамен жүргізетін операциялары кассалық операциялар деп аталады, олар сәйкес нормативті актілермен реттеледі. Қолма-қол ақшалар кассаға есеп айырысу шотынан ақшалай чек бойынша келіп түседі. Кассаға ақша бас бухгалтер қол қойған кассалық кіріс ордерлері (Ф.№КО-1) бойынша қабылданады. Кассаға ақша салған адамға немесе ұйымға бас бухгалтер және кассир қол қойған квитанция (ордердің жыртылатын бөлігі) беріледі.
Кассадан ақша кассалық шығыс ордерлері (Ф.№КО-2) немесе бастық пен бас бухгалтер қол қойған тиісінше ресімделген төлем ведомостері, ақша беруге өтініш шоттар және басқа құжаттар бойынша беріледі, оларға арнаулы белгі басылуы тиіс. Жазылған ордерлер немесе олардың орнына жүретін құжаттар кіріс және шығыс кассалық құжаттарын тіркеу журналына (Ф.№КО-3) тіркеледі. Ол кіріс және шығыс ордерлерінің жазылған күні мен нөмірі және келіп түскен немесе жұмсалған ақшаның мақсатты бағыты (еңбекақы төлеуге сыйақылар, стипендиялар іс сапарға жұмсалатын
Кассалық ордер бойынша ақшаны қабылдау және беру тек қана оларды толтырған күні жүргізіледі. Операцияларды орындағаннан кейін кассир қолын қояды, ал оған қоса тіркелген құжаттарға штамппен Алынды немесе Төленді деп күнін, айын көрсетіп белгі соғылады. Кассалық операцияларды есептеуді кассир кассалық кітапта (Ф.№ КО-4) жүргізеді. Оған жазу жүргізу үшін кіріс және шығыс ордерлері негіз болады және ол нөмірленуі, тігілуі және сургучтік мөрмен мөрленуі тиіс. Кітаптағы парақтардың саны басшы мен бас бухгалтердің қолдарымен куәландырылады. Кітапқа жазу көшірме қағаз арқылы екі данада жүргізіледі.
1. Кәсіпорындар өздерінің шаруашылық қызметін жүзеге асыра отырып, заңды және жеке тұлғалармен ақшалай есеп айырысуларға негізделген қарым-қатынастарға түседі. Есеп айырысулардың көп бөлігі қолма-қол ақшасыз тәртіпте, яғни банк мекемелері арқылы жүргізіледі. Есеп айырысу операцияларын жүргізу кезінде банктер кәсіпорындармен төлемдік және келісім-шарттық тәртіптердің сақталуын бақылайды. Кәсіпорындар қолма-қол ақшасыз есеп айырысуларды акцептік нысан бойынша, аккредитивтермен, төлемдік тапсырыстармен, пошталық және телеграфтық аударулармен, вексельдермен чектермен жүргізеді. Кәсіпорынның барлық уақытта бос ақша қаражаттары банк бөлімдерінде ашылатын есеп айырысу шотында сақталынады. Есеп айырысу шоты бекітілген нысандағы өтініш пен оған мына қосымшалар - жарғысы мен құрылтай шартының көшірмелері; тіркеу куәлігі; басқарушы мен бас бухгалтер қолдарының үлгілері бар карточка және нотариалды кеңсемен расталған кәсіпорын мөрінің бейнесі, сонымен қатар Зейнетақы қорына міндетті медициналық сақтандыру қорына төлеуші ретінде тіркелгені туралы құжаттар көшірмесі, кәсіпорынның салық төлеуші ретінде тіркелгені туралы салық.
1.4. Дебиторлық берешекті есепке алу
Дебиторлық берешек - сатып алушылардың немесе тапсырыс берушілердің қандай да бір кәсіпорын алдындағы өткізілген тауар үшін ақша төлеу бойынша міндеттемелері. Ол ағымдағы және ағымдағы емес болып бөлінеді. Бухгалтерлік есепте саудалық және саудалық емес дебиторлық берешекті бөліп көрсетеді.
Саудалық дебиторлық берешек - негізгі іс-әрекет нәтижесінде өткізілген тауарлар мен көрсетілген қызмет үшін сатып алушылардың міндеттеме сомасы.
Саудалық емес дебиторлық берешек - іс-әрекеттің басқа түрлері нәтижесінде (мыс: қызметтерге аванстар, шығынды жабуға арналған депозиттер алуға арналған дивидендтер мен % - р және т.б) пайда болады. Дебиторлық берешек 3 топқа бөлінеді:
1) алынуға тиісті шоттар;
2) алынған вексельдер;
3) басқалар.
Алынуға тиісті шоттарға : ақшалай қаражатқа, тауарға, көрсеткен қызметке, субъектілердің ақшалай емес активтеріне деген тілек - талаптары кіреді. Дебиторлық берешек алынуға тиісті шоттарды төлеу мерзіміне немесе борышты өтеу күніне қарай ағымдық және ұзақ мерзімді дебиторлық берешек болып бөленеді. Дебиторлық берешек саудалық шот фактурамен расталады. Алынған вексельдер бабы ресми борыштық міндеттемелермен расталады. Дебиторлық берешек пайда болатын сипатына қарай қалыпты және аяқталмайтын болып бөлінеді. Субъектінің өндірістік шаруашылық іс-әрекетінің барысында, сондай-ақ есеп айрысудың қолданыста жүрген нысандары мен пайда болатыны қалыптыға жатады. Мерзімінде төленбеген дебиторлық берешек аяқталмайтын болып саналады. Ол есеп және қаржы тәртібін бұрмаушылықтар, ұйымдағы және бухгалтерлік есеп жүргізудегі кемшілктер, тауарлық-материадық қорларды жіберуді бақылаудағы босаңсулар салдарынан пайда болады.
Қарыз капиталының қозғалысын несиелеу - ол пайыз түрінде қарызға төлем ақы ретінде қайтарылатын капитал. Несиенің объективтік қажеттілігі ең алдымен өнеркәсіп пен сауда капиталының айналымдық заңдылығымен байланысты. Несиелерді есепке алу үшін Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер бөлімшесіне енгізілген 4010 Банк несиелері, 4020 Банктен тыс мекемелердің несиелері, 4030 Басқа да несиелер сияқты пассивті шоттары пайдаланылады. Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелерді беру Қазақсатн Республикасы Ұлттық Банкі бекіткен Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелендіруді ұйымдастыру ережелеріне сәйкес жүргізіледі.
1 Дебиторлық борыштар есебін ұйымдастыру
Кәсіпорындар мен ұйымдардың басқа заңды немесе жеке тұлағалардан оларға сатқан тауарлары, көрсеткен қызметтері, сондай-ақ аванс ретінде алдын ала төлеген төлемдері үшін алашақ борыштары - 1200 дебиторлық борыштар (алынуға тиісті шоттар) деп аталады. Осы кәсіпорындар мен ұйымдарға берешек борышы бар заңды және жеке тұлғалар дебиторлар болып табылады. Өтелетін (алынатын) уақытына қарай алынуға тиісті дебиторлық борыштар ағымдағы алынуға тиісті борыштар.
1.5 Қорларды есепке алу
Кәсіпорындардың және ұйымдардың қызметі барысында өздерінің өндірген дайын бұйымдары, сату үшін арналған тауарлары, сатып алынған бірақ әзірге ұйымға келіп түспеген тауарлары, аяқталмаған өндіріс, пайдалануға арналған қосалқы бөлшектері, отындары, ыдыс және ыдыстық материалдары, жартылай фабрикаттар және басқа да материалдары сол ұйымның тауарлық- материалдық қорлар түріндегі активі болып табылады.
Олардың өндірістік құралдарынан өзге заттары өндірісте пайдаланылған кезде өздерінің бастапқы құнын түгелдей өндірілетін өнімге ауыстырады. Шығарылатын өнімнің, атқарылатын жұмыстың өзіндік құнының жартысынан көбі еңбек заттарының құнынан тұрады. Еңбек заттар өндірістік қор болып табылады.
Материалдарды есепке алудың міндеттеріне келесілер жатады:
-- дайындалған, келіп түскен, босатылған материалдарды уақытында есепке алып, кірістеу немесе есептен шығару;
-- қоймадағы материалдардың және жеткізу кезінде материалдардың сақталуын бақылау;
-- материалдық қорлардың қалдығының дұрыс сақталуын тексеру;
-- материалдардың өндірісте пайдаланылу нормасын және тұтыну мөлшерінің қорын анықтау;
-- өндірісте материалдардың ұтымды пайдаланылуын бақылау;
-- дайындалған материалдардың өзіндік құнын анықтау және олардың жоспарлы бағасынан айырмашылығын тауып пайдаланылған материалдар құнын әр объектінің шығынына қосу.
Ұйымдардағы қорлардың есебі ҚЕХС №2 Қорлар стандартына сәйкес ұйымдастырылады.
Тауарлық- материалдық қорлар түрінде көрстелген активтердің үлкен бөлігін өнімдерді дайындауда, қызметтер мен жұмыстарды орындауда пайдаланылатын материалдық бағалықтар құрайды.
Материалдар өндірісте өндіру, қайта өңдеу немесе дайындау үшін, немесе басқадай қажеттіліктер үшін арналған.
Материалдық бағалықтардың есебін дұрыс ұйымдастырудың қажетті алғы шарты материалдардың іс жүзіндегі жіктелуін сақтау болып табылады. Қорлар келесідей жіктеледі:
-- сатылып алынған тауарлар;
-- қайта сатуға аранлған мүлік (ғимарат, үй, транспорт және басқалары);
-- ұйыммен өндірілген және сатуға арналған дайын өнімдер;
-- шикізаттар мен материалдар;
-- аяқталмаған өндіріс;
-- басқа көмекші материалдар.
Тауарлық-материалдық қорлар есебі тек қана топтары бойынша емес, сонымен қатар әрбір атауы, түрі, мөлшері, сорты және т.б. бойынша жүргізіледі.
Дайын өнімге өңдеудің барлық кезеңдерінен өткен, техникалық және сапалық сипаттамалары қойылатын талаптарға немесе қойылым келісімінің шарттарына сай келетін өнімдер жатқызылады.
Тауарларға сату үшін алынған материалдық құндылықтар жатқызылады. Сауда,
1.6. Негізгі құралдарды есепке алу
Негізгі құралдарға олардың құнына байланыссыз, бір жылдан астам қызмет ету мерзімі бар ғимараттар, құрылыстар, кеңселік заттар, есептегіш техникалар, компьютерлер, көлік құралдары жатады.
Негізгі құралдар өндірістік және өндірістік емес бағытта болуы мүмкін.
Өндірістік емес бағытка - жарғылық қызметпен байланысы жоқ негізгі құралдар жатады.
Өндірістік бяғыты бойынша - жарғылық қызметті жүзвге асырумен және нәтижесінде пайда алумен байланысты құралдарды жатқызуға болады. Сонымен қатар өндірістік бағыттағы негізгі құралдарға банктің дәрежесін жоғарылатуға арналған заттар (кар-тиналар, вазалар, сервиздер) жатады, себебі клиенттерді тартуда банк беделінің маңыздылығы сондай, банк қосымша пайда алуына ықпалын тигізеді. Алғашқы нақты түрін сақтай отырып, олар өздерінің кұнын жұмыстарды орындауға немесе есептелген амортизация (тозу) сомасында көрсетілген қызметтерге аударады.
Келесі топтарға бөлінеді:
а) ғимарат және құрылыс;ә) компьютерлер;
б) көлік құралдары;
в) құралдар және басқа да шаруашылық құрал-саймандар;
г) басқа да негізгі құралдар.
Банкке негізгі құралдардың бухгалтерлік есеп үрдісіндегі келесі сұрақтарға жауап беру қажет:
1. Активтерді қай уақытта тану қажет?
2. Олар баланста қандай құнмен көрсетіледі?
3. Амортизациялық аударымдар мөлшері қандай?
4. Ақпараттарды алу үшін қандай талаптар қойылады?
16 Негізгі құралдар бухгалтерлік есептің Халықаралық стан-дартына сәйкес (БЕХС) актив ретінде негізгі құралдар объектісін тануга болады егер төмендегі шарттар орындалса:
- берілген активтен банк келешекте экономикалық пайда алады деген ықтималдық бар болса;
активтің өзіндік құны операцияларды жүргізу кезінде сенімді түрде оліпенуі мүмкін.
Банктердегі негізгі құралдар мен...
Егер клиентке экономикалық тиімділік алынады деп күтілсе, жаңалықтарды алуға байланысты шығындар негізгі қүралдардың ағымдық бағалық құнына қосылады.
Егер активтердің пайдалану мерзімі ұзартылса ғана банк эконо-микалық пайда ала алады.Негізгі кұралдардың орталықтандырылған есебі кезінде банктің бэк-офисінде негізгі қүралдар есебінің тобы бойынша әрбір бөлімшелерге шот жоспарына сәйкес келетін нұсқаумен жекелей шоттар ашылып жүргізіледі.
Франт-офистен негізгі күралдарды , кіріске алу немесе істен шығару туралы алынған мәліметтер негізінде банктің бэк-офисі, баланстан шығатын негізгі қүралдардың шығуы немесе қабылдануы бойынша өткізбелерді жүзеге асырады. Ақпарат амортизация ауда-рылып және қайта бағалау жүргізілгеннен кейін олардың баланстан тыс шотта көрсетілуі үшін банк филиалдарына жібереді.
1.7.Материалдық емес активтерді есепке алу
Бухгалтерлік есепте материалдық емес активтердің анықтамасы негізгі құралдардың анықтамасына сәйкес келеді, яғни жай қызметтер үрдісінде сатуға арналма^ан және үзақ мерзімге пайдалану мақсатымен сатып алынадыДЕгер оларды пайдаланудан болашақта табыс алынады деген ықтималдылық болса және егер оларды сенімді бағалауға болатын болса ғана олар танылады.
Қаржылық есеп берудің халықаралық стандартына сәйкес (№38 ҚЕХС) материалдьщ емес активтер басқа тараптарға жалға өткізу немесе әкімшілік мақсаттар үшін өндірісте немесе тауарлар мен қызмет көрсетуде физикалық мәні жоқ сәйкестендірілетін ақшалай емес активтер больш табьіладьі] Және іскерлік пікірден айқын ажыратылады.
Сонымен қатар материалдық емес активтер ретінде ішкі пікірді қалыптастыруға, жарияланатын атауларды, клиенттердің тізімі және сәйкес сипаттың ұқсас баптарын қабылдаудың қажеті жшу'
Патенттер, авторлық құқықтар, франшизалар, тауар таңбалары, үйымдық және жедел шығындар айтарлықтай кең тараған мате-риалдық емес активтер болып табылады.
Материалдық емес активтерді екі үлкен топқа бөлуге болады: айырбастауға жататын және жатпайтын.
Айырбастауға жататын материалдық емес активтер фирманың басқа активтерінен бөлек сәйкестендіріліп және бөлек сатылуы мүмкінД
Кейбір айырбастауға жататын және субъектінің іфізметінде айтарлықтай жиі кездесетін материалдық емес активтер төменде көрсетілген [^Патент - бұл занды тіркелген және танылған ерекше қүқық. Патенттік құқық - сырттан басқа тұлғалар араласпаған кезде патент таратылатын үрдісті ... жалғасы
Мен Карим Хасан Сайфуллаұлы 15.01-10.02 күндер аралығында мамандығым бухгалтерлік есеп бойынша Түркістан қаласы бойынша Мемлекеттік Кірістер Басқармасында Қоғамдық бөлімінде өндірістік практика ІІ өттім.
Қоғамдық бөлімінің ішінде 2 бөлім жұмыс жасайды. Бірінші бөлімде өндірістік емес төлемдер жұмыс жасайды. Ал екінші бөлімінде Салық төлеушілер бұл бөлімде жеке кәсіпкерлердің салықтық жұмыстары жүргізілді.
Өзінің кәсіби қызметі туралы түсінік қалыптастыру , осы салада құнды жұмыс тәжірибесін алу , әріптестермен қарым-қатынас орнату , жұмыс барысында болатын мәселелерді шеше алу, сондай-ақ осы салада өзін сынау. Осы уақытқа дейін алған білімімді тәжірибе жүзінде қолдану қызық өтті .Ең алдымен мекеменің ішкі жүйесімен таныстым. Бұл практика оқу кезінде алған білімді іс жүзінде қолдану мақсатында жүргізілді.
Өндірістік практика ІІ өту кезінде мен бірінші кезекте өз мамандығымды дұрыс таңдағаныма көз жеткіздім. Мекеменің бухгалтерлік есебін ұйымдастыру оның табысты қызметін қамтамасыз ету үшін үлкен маңызға ие екенін көрдім. Мен осы жұмыстың күрделілігі мен жауапкершілігін бағалай алдым. Мен мемлекеттік мекемедегі ішкі тәртіп ережелерін мүлтіксіз сақтадым. Тәжірибе кезеңінде мекеменің есебін ұйымдастыруды үйрендім. Мен үшін пайдасы мол тәжірибе кезеңә болды , білгенімнен үйренгенім екі есе көп деп санаймын . Жетекші маманға және бөлім басшысына айтар алғысым көп.
1.1 Тәжірибе базасымен,шаруашылық қызметімен,есепті ұйымдастыру
Бүгін мен Түркістан Қаласы Бойынша Мемлекеттік Кірістер Басқармасына, өндірістік емес төлемдер бөліміне практикаға келдім. Бүгінгі күнгі оқу өндірістік тәжірбиеде мен осы мекеменің бөлімдерімен,шаруашылық қызметімен,есепті ұйымдастырумен таныс болдым. Жалпы бұл мекемеде алғашқы тәжірбие күні өзімнің тәжірибе өткізетін бөлімімдегі қызметкерлерімен таныстым. Мені бөлім басшысы жетекші маманның қасынан орын тағайындап отырғызды. Жалпы біздің басқармада 6 бөлім бар , олар
Өндірістік емес төлемдер бөлімі.
Салықтық әкімшілендіру бөлімі.
Есепке алу және талдау бөлімі.
Салық төлеушілермен жұмыс бөлімі.
Өндіру бөлімі.
Кадр қызметі және ұйымдастыру құқықтық жұмыс бөлімі.
1.2.Капиталды есепке алу
Капитал - бұл дара кәсіпкер тұлғаның немесе ұйымның активтеріндегі барлық міндеттемелер шегеріліп тасталғаннан кейінгі қалған үлес.
Меншікті капиталдың қаржылық есебінің негізгі мақсаты ресурстарды дұрыс қолдану мен сақтауда бақылаудың болуы. Бұл мақсатқа жету үшін қаржылық есеп мыналарды бақылауға қамтамасыз етуі тиіс:
- жарғылық капиталға қатысушылардың үлестерін уақытында және толық қабылдап алу;
- мерзімінде, толық және дәл көрсетілген жарғылық капиталдың немесе оның әр түрлерінің жалпы сомаларының өсуі немесе кемуі жайлы өзгерістерді айқындап отыру;
- меншіктік акцияларды сатудан (эмиссиялық кіріс) түскен табыстарды алу;
- инфляцияға байланысты негізгі құралдарды, инвестицияларды және басқа да активтерді қайта бағалаудан кейін капиталдың сомасын уақытында және дәл анықтау;
- резервтік капиталдың уақытында және дұрыс құрылуы мен оны дұрыс қолдану;
- алдыңғы есеп беру жылы мен есеп беру жылында пайда болған бөлінбеген кіріс (жабылмаған залал) сомаларын дұрыс анықтау және көрсету.
Меншікті капитал есебіне Халықаралық қаржылық есеп стандартының бухгалтерлік есеп шоттарының жұмыс жоспарына сәйкес V бөлім арналған.
Капитал және резервтер бөлімінің шоттары капитал мен резервтерді есепке алуға арналған. Капитал - бұл ұйымның активтерінде оның барлық міндеттемелерін шегергеннен кейін қалған үлес.
Шоттар жоспарының Таза активтеркапитал бөлімі шоттарындағы операцияларды есепке алу тәртібін анықтайды: 5010 Күрделі салымдарды қаржыландыру; 5110Резервтер;5210 Есепті жылдың қаржылық нәтижесі;5220 Өткен жылдардың қаржылық нәтижесі.ҚР Қаржы министрінің 2012.07.24 № 348 (2013.01.01 бастап қолданысқа енгізіледі)Салымдар бойынша міндеттемелерді қабылдауға жоспарлы тағайындауларды мемлекеттік мекемеге бөлгенде, күрделі салымдарды қаржыландыру танылады және мынадай жазбамен көрсетіледі: 1082 Күрделі салымдар бойынша міндеттемелер қабылдауға арналған жоспарлы тағайындаулар, 1092 Күрделі салымдар бойынша міндеттемелер қабылдауға арналған жоспарлы тағайындаулар қосалқы шотының дебеті және 5010 Күрделі салымдарды қаржыландыру шоты қосалқы шотының кредиті.
1.3. Ақша қаражаттарының және ақша эквиваленттерінің есебі
Кәсіпорын банк мекемесі арқылы жүргізетін қолма-қол ақшасыз есеп айырысулармен қатар касса арқылы қолма-қол ақшамен операциялар да жүргізеді (еңбекақы беру, есеп беруге тиісті тұлғаларға аванстар беру және т.б.) Кәсіпорындардың қолма-қол ақшамен жүргізетін операциялары кассалық операциялар деп аталады, олар сәйкес нормативті актілермен реттеледі. Қолма-қол ақшалар кассаға есеп айырысу шотынан ақшалай чек бойынша келіп түседі. Кассаға ақша бас бухгалтер қол қойған кассалық кіріс ордерлері (Ф.№КО-1) бойынша қабылданады. Кассаға ақша салған адамға немесе ұйымға бас бухгалтер және кассир қол қойған квитанция (ордердің жыртылатын бөлігі) беріледі.
Кассадан ақша кассалық шығыс ордерлері (Ф.№КО-2) немесе бастық пен бас бухгалтер қол қойған тиісінше ресімделген төлем ведомостері, ақша беруге өтініш шоттар және басқа құжаттар бойынша беріледі, оларға арнаулы белгі басылуы тиіс. Жазылған ордерлер немесе олардың орнына жүретін құжаттар кіріс және шығыс кассалық құжаттарын тіркеу журналына (Ф.№КО-3) тіркеледі. Ол кіріс және шығыс ордерлерінің жазылған күні мен нөмірі және келіп түскен немесе жұмсалған ақшаның мақсатты бағыты (еңбекақы төлеуге сыйақылар, стипендиялар іс сапарға жұмсалатын
Кассалық ордер бойынша ақшаны қабылдау және беру тек қана оларды толтырған күні жүргізіледі. Операцияларды орындағаннан кейін кассир қолын қояды, ал оған қоса тіркелген құжаттарға штамппен Алынды немесе Төленді деп күнін, айын көрсетіп белгі соғылады. Кассалық операцияларды есептеуді кассир кассалық кітапта (Ф.№ КО-4) жүргізеді. Оған жазу жүргізу үшін кіріс және шығыс ордерлері негіз болады және ол нөмірленуі, тігілуі және сургучтік мөрмен мөрленуі тиіс. Кітаптағы парақтардың саны басшы мен бас бухгалтердің қолдарымен куәландырылады. Кітапқа жазу көшірме қағаз арқылы екі данада жүргізіледі.
1. Кәсіпорындар өздерінің шаруашылық қызметін жүзеге асыра отырып, заңды және жеке тұлғалармен ақшалай есеп айырысуларға негізделген қарым-қатынастарға түседі. Есеп айырысулардың көп бөлігі қолма-қол ақшасыз тәртіпте, яғни банк мекемелері арқылы жүргізіледі. Есеп айырысу операцияларын жүргізу кезінде банктер кәсіпорындармен төлемдік және келісім-шарттық тәртіптердің сақталуын бақылайды. Кәсіпорындар қолма-қол ақшасыз есеп айырысуларды акцептік нысан бойынша, аккредитивтермен, төлемдік тапсырыстармен, пошталық және телеграфтық аударулармен, вексельдермен чектермен жүргізеді. Кәсіпорынның барлық уақытта бос ақша қаражаттары банк бөлімдерінде ашылатын есеп айырысу шотында сақталынады. Есеп айырысу шоты бекітілген нысандағы өтініш пен оған мына қосымшалар - жарғысы мен құрылтай шартының көшірмелері; тіркеу куәлігі; басқарушы мен бас бухгалтер қолдарының үлгілері бар карточка және нотариалды кеңсемен расталған кәсіпорын мөрінің бейнесі, сонымен қатар Зейнетақы қорына міндетті медициналық сақтандыру қорына төлеуші ретінде тіркелгені туралы құжаттар көшірмесі, кәсіпорынның салық төлеуші ретінде тіркелгені туралы салық.
1.4. Дебиторлық берешекті есепке алу
Дебиторлық берешек - сатып алушылардың немесе тапсырыс берушілердің қандай да бір кәсіпорын алдындағы өткізілген тауар үшін ақша төлеу бойынша міндеттемелері. Ол ағымдағы және ағымдағы емес болып бөлінеді. Бухгалтерлік есепте саудалық және саудалық емес дебиторлық берешекті бөліп көрсетеді.
Саудалық дебиторлық берешек - негізгі іс-әрекет нәтижесінде өткізілген тауарлар мен көрсетілген қызмет үшін сатып алушылардың міндеттеме сомасы.
Саудалық емес дебиторлық берешек - іс-әрекеттің басқа түрлері нәтижесінде (мыс: қызметтерге аванстар, шығынды жабуға арналған депозиттер алуға арналған дивидендтер мен % - р және т.б) пайда болады. Дебиторлық берешек 3 топқа бөлінеді:
1) алынуға тиісті шоттар;
2) алынған вексельдер;
3) басқалар.
Алынуға тиісті шоттарға : ақшалай қаражатқа, тауарға, көрсеткен қызметке, субъектілердің ақшалай емес активтеріне деген тілек - талаптары кіреді. Дебиторлық берешек алынуға тиісті шоттарды төлеу мерзіміне немесе борышты өтеу күніне қарай ағымдық және ұзақ мерзімді дебиторлық берешек болып бөленеді. Дебиторлық берешек саудалық шот фактурамен расталады. Алынған вексельдер бабы ресми борыштық міндеттемелермен расталады. Дебиторлық берешек пайда болатын сипатына қарай қалыпты және аяқталмайтын болып бөлінеді. Субъектінің өндірістік шаруашылық іс-әрекетінің барысында, сондай-ақ есеп айрысудың қолданыста жүрген нысандары мен пайда болатыны қалыптыға жатады. Мерзімінде төленбеген дебиторлық берешек аяқталмайтын болып саналады. Ол есеп және қаржы тәртібін бұрмаушылықтар, ұйымдағы және бухгалтерлік есеп жүргізудегі кемшілктер, тауарлық-материадық қорларды жіберуді бақылаудағы босаңсулар салдарынан пайда болады.
Қарыз капиталының қозғалысын несиелеу - ол пайыз түрінде қарызға төлем ақы ретінде қайтарылатын капитал. Несиенің объективтік қажеттілігі ең алдымен өнеркәсіп пен сауда капиталының айналымдық заңдылығымен байланысты. Несиелерді есепке алу үшін Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер бөлімшесіне енгізілген 4010 Банк несиелері, 4020 Банктен тыс мекемелердің несиелері, 4030 Басқа да несиелер сияқты пассивті шоттары пайдаланылады. Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелерді беру Қазақсатн Республикасы Ұлттық Банкі бекіткен Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелендіруді ұйымдастыру ережелеріне сәйкес жүргізіледі.
1 Дебиторлық борыштар есебін ұйымдастыру
Кәсіпорындар мен ұйымдардың басқа заңды немесе жеке тұлағалардан оларға сатқан тауарлары, көрсеткен қызметтері, сондай-ақ аванс ретінде алдын ала төлеген төлемдері үшін алашақ борыштары - 1200 дебиторлық борыштар (алынуға тиісті шоттар) деп аталады. Осы кәсіпорындар мен ұйымдарға берешек борышы бар заңды және жеке тұлғалар дебиторлар болып табылады. Өтелетін (алынатын) уақытына қарай алынуға тиісті дебиторлық борыштар ағымдағы алынуға тиісті борыштар.
1.5 Қорларды есепке алу
Кәсіпорындардың және ұйымдардың қызметі барысында өздерінің өндірген дайын бұйымдары, сату үшін арналған тауарлары, сатып алынған бірақ әзірге ұйымға келіп түспеген тауарлары, аяқталмаған өндіріс, пайдалануға арналған қосалқы бөлшектері, отындары, ыдыс және ыдыстық материалдары, жартылай фабрикаттар және басқа да материалдары сол ұйымның тауарлық- материалдық қорлар түріндегі активі болып табылады.
Олардың өндірістік құралдарынан өзге заттары өндірісте пайдаланылған кезде өздерінің бастапқы құнын түгелдей өндірілетін өнімге ауыстырады. Шығарылатын өнімнің, атқарылатын жұмыстың өзіндік құнының жартысынан көбі еңбек заттарының құнынан тұрады. Еңбек заттар өндірістік қор болып табылады.
Материалдарды есепке алудың міндеттеріне келесілер жатады:
-- дайындалған, келіп түскен, босатылған материалдарды уақытында есепке алып, кірістеу немесе есептен шығару;
-- қоймадағы материалдардың және жеткізу кезінде материалдардың сақталуын бақылау;
-- материалдық қорлардың қалдығының дұрыс сақталуын тексеру;
-- материалдардың өндірісте пайдаланылу нормасын және тұтыну мөлшерінің қорын анықтау;
-- өндірісте материалдардың ұтымды пайдаланылуын бақылау;
-- дайындалған материалдардың өзіндік құнын анықтау және олардың жоспарлы бағасынан айырмашылығын тауып пайдаланылған материалдар құнын әр объектінің шығынына қосу.
Ұйымдардағы қорлардың есебі ҚЕХС №2 Қорлар стандартына сәйкес ұйымдастырылады.
Тауарлық- материалдық қорлар түрінде көрстелген активтердің үлкен бөлігін өнімдерді дайындауда, қызметтер мен жұмыстарды орындауда пайдаланылатын материалдық бағалықтар құрайды.
Материалдар өндірісте өндіру, қайта өңдеу немесе дайындау үшін, немесе басқадай қажеттіліктер үшін арналған.
Материалдық бағалықтардың есебін дұрыс ұйымдастырудың қажетті алғы шарты материалдардың іс жүзіндегі жіктелуін сақтау болып табылады. Қорлар келесідей жіктеледі:
-- сатылып алынған тауарлар;
-- қайта сатуға аранлған мүлік (ғимарат, үй, транспорт және басқалары);
-- ұйыммен өндірілген және сатуға арналған дайын өнімдер;
-- шикізаттар мен материалдар;
-- аяқталмаған өндіріс;
-- басқа көмекші материалдар.
Тауарлық-материалдық қорлар есебі тек қана топтары бойынша емес, сонымен қатар әрбір атауы, түрі, мөлшері, сорты және т.б. бойынша жүргізіледі.
Дайын өнімге өңдеудің барлық кезеңдерінен өткен, техникалық және сапалық сипаттамалары қойылатын талаптарға немесе қойылым келісімінің шарттарына сай келетін өнімдер жатқызылады.
Тауарларға сату үшін алынған материалдық құндылықтар жатқызылады. Сауда,
1.6. Негізгі құралдарды есепке алу
Негізгі құралдарға олардың құнына байланыссыз, бір жылдан астам қызмет ету мерзімі бар ғимараттар, құрылыстар, кеңселік заттар, есептегіш техникалар, компьютерлер, көлік құралдары жатады.
Негізгі құралдар өндірістік және өндірістік емес бағытта болуы мүмкін.
Өндірістік емес бағытка - жарғылық қызметпен байланысы жоқ негізгі құралдар жатады.
Өндірістік бяғыты бойынша - жарғылық қызметті жүзвге асырумен және нәтижесінде пайда алумен байланысты құралдарды жатқызуға болады. Сонымен қатар өндірістік бағыттағы негізгі құралдарға банктің дәрежесін жоғарылатуға арналған заттар (кар-тиналар, вазалар, сервиздер) жатады, себебі клиенттерді тартуда банк беделінің маңыздылығы сондай, банк қосымша пайда алуына ықпалын тигізеді. Алғашқы нақты түрін сақтай отырып, олар өздерінің кұнын жұмыстарды орындауға немесе есептелген амортизация (тозу) сомасында көрсетілген қызметтерге аударады.
Келесі топтарға бөлінеді:
а) ғимарат және құрылыс;ә) компьютерлер;
б) көлік құралдары;
в) құралдар және басқа да шаруашылық құрал-саймандар;
г) басқа да негізгі құралдар.
Банкке негізгі құралдардың бухгалтерлік есеп үрдісіндегі келесі сұрақтарға жауап беру қажет:
1. Активтерді қай уақытта тану қажет?
2. Олар баланста қандай құнмен көрсетіледі?
3. Амортизациялық аударымдар мөлшері қандай?
4. Ақпараттарды алу үшін қандай талаптар қойылады?
16 Негізгі құралдар бухгалтерлік есептің Халықаралық стан-дартына сәйкес (БЕХС) актив ретінде негізгі құралдар объектісін тануга болады егер төмендегі шарттар орындалса:
- берілген активтен банк келешекте экономикалық пайда алады деген ықтималдық бар болса;
активтің өзіндік құны операцияларды жүргізу кезінде сенімді түрде оліпенуі мүмкін.
Банктердегі негізгі құралдар мен...
Егер клиентке экономикалық тиімділік алынады деп күтілсе, жаңалықтарды алуға байланысты шығындар негізгі қүралдардың ағымдық бағалық құнына қосылады.
Егер активтердің пайдалану мерзімі ұзартылса ғана банк эконо-микалық пайда ала алады.Негізгі кұралдардың орталықтандырылған есебі кезінде банктің бэк-офисінде негізгі қүралдар есебінің тобы бойынша әрбір бөлімшелерге шот жоспарына сәйкес келетін нұсқаумен жекелей шоттар ашылып жүргізіледі.
Франт-офистен негізгі күралдарды , кіріске алу немесе істен шығару туралы алынған мәліметтер негізінде банктің бэк-офисі, баланстан шығатын негізгі қүралдардың шығуы немесе қабылдануы бойынша өткізбелерді жүзеге асырады. Ақпарат амортизация ауда-рылып және қайта бағалау жүргізілгеннен кейін олардың баланстан тыс шотта көрсетілуі үшін банк филиалдарына жібереді.
1.7.Материалдық емес активтерді есепке алу
Бухгалтерлік есепте материалдық емес активтердің анықтамасы негізгі құралдардың анықтамасына сәйкес келеді, яғни жай қызметтер үрдісінде сатуға арналма^ан және үзақ мерзімге пайдалану мақсатымен сатып алынадыДЕгер оларды пайдаланудан болашақта табыс алынады деген ықтималдылық болса және егер оларды сенімді бағалауға болатын болса ғана олар танылады.
Қаржылық есеп берудің халықаралық стандартына сәйкес (№38 ҚЕХС) материалдьщ емес активтер басқа тараптарға жалға өткізу немесе әкімшілік мақсаттар үшін өндірісте немесе тауарлар мен қызмет көрсетуде физикалық мәні жоқ сәйкестендірілетін ақшалай емес активтер больш табьіладьі] Және іскерлік пікірден айқын ажыратылады.
Сонымен қатар материалдық емес активтер ретінде ішкі пікірді қалыптастыруға, жарияланатын атауларды, клиенттердің тізімі және сәйкес сипаттың ұқсас баптарын қабылдаудың қажеті жшу'
Патенттер, авторлық құқықтар, франшизалар, тауар таңбалары, үйымдық және жедел шығындар айтарлықтай кең тараған мате-риалдық емес активтер болып табылады.
Материалдық емес активтерді екі үлкен топқа бөлуге болады: айырбастауға жататын және жатпайтын.
Айырбастауға жататын материалдық емес активтер фирманың басқа активтерінен бөлек сәйкестендіріліп және бөлек сатылуы мүмкінД
Кейбір айырбастауға жататын және субъектінің іфізметінде айтарлықтай жиі кездесетін материалдық емес активтер төменде көрсетілген [^Патент - бұл занды тіркелген және танылған ерекше қүқық. Патенттік құқық - сырттан басқа тұлғалар араласпаған кезде патент таратылатын үрдісті ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz