Қылмыстық құқық ұғымы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

1-дәріс

1-тақырыбы: Қазақстан Республикасының Қылмыстық құқығы: түсінігі, пәні және әдісі. Қылмыстық құқықтың міндеттері, функциялары және қағидаттары

Дәріс жоспары
1. ҚР Қылмыстық құқығы түсінігі, пәні, әдісі
2. Қылмыстық құқықтың міндеттері мен функциялары
3. Қылмыстық құқық принциптері
4. Қылмыстық құқық ғылымы1-дәріс

1. Қылмыстық құқық ұғымы
Кез келген мемлекеттің құқық жүйесі әрқайсысы қоғамда қалыптасқан және жұмыс істейтін қатынастардың өз шеңберін реттейтін салалар жиынтығынан тұрады. Ең маңызды қоғамдық қатынастар қылмыстық құқықты қорғайды.
"Қылмыстық заң" термині тарихи тұрғыдан ежелгі уақытта қолданылған басымен жауап беру, өмірмен жауап беру ұғымынан, ең қауіпті әрекеттерді жасағаны үшін қалыптасты. Әдебиетте қылмыстық құқық термині бірнеше мағынада қолданылады, олардың негізгілері қылмыстық құқық - құқықтың бір саласы, қылмыстық құқық - заңның бір саласы, қылмыстық құқық - қылмыстық құқық ғылымының бір саласы.
Құқықтың бір саласы ретінде қылмыстық құқықтың мәні қылмыс жасауға байланысты мемлекет пен қылмыскер арасында туындайтын қоғамдық қатынастар болып табылады. Қылмыстық заң бұзушылық қылмыс ретінде анықталатын мінез-құлық шекарасын белгілейді.
Қылмыстық заң, заңнаманың бір саласы ретінде - қылмыс ұғымы мен түрлерін, жаза жүйесін, оларды тағайындау тәртібі мен шарттарын, сондай-ақ қылмыстық жауапкершілік пен жазадан босатуды анықтайтын нормалар жиынтығы.
Ғылымның бір саласы ретінде қылмыстық құқық қолданыстағы қылмыстық-құқықтық заңнамаға ғана емес, оның даму тарихына, Қазақстанда және шетелде қолдану практикасына да ие.
Қылмыстық-құқықтық ғылым - бұл өзінің мақсаттары мен міндеттері бар теориялық ережелердің, идеялардың, әдістердің жиынтығы. Ол қылмыстық-құқықтық циклдің басқа ғылымдарымен байланысты. Атап айтсақ Қылмыстық-процесстік құқықпен, Криминология, Криминалистика, Қылмыстық-атқару құқығымен тығыз байланысты.

2. Қылмыстық құқықтың міндеттері мен функциялары
Қоғамдық қатынастарды қылмыстық қол сұғушылықтан қорғау - Қазақстан Республикасы Қылмыстық құқығының негізгі міндеті.
Қылмыстық құқықтың міндеттері ҚР ҚК 2-бабының 1-бөлігінде айқындалған.
Біріншіден, адам мен азаматтың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін, меншікті, ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін, қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті, қоршаған ортаны, Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысы мен аумақтық тұтастығын, қоғам мен мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін қылмыстық қол сұғушылықтан қорғау, екіншіден, бейбітшілік пен адамзат қауіпсіздігін қамтамасыз ету, үшіншіден, қылмыстың алдын алу.
Осы міндеттерді орындау үшін қылмыстық заңнама қандай әлеуметтік қауіпті әрекеттердің қылмыстық екенін анықтайды және қылмыс жасаған адамдарға қолданылатын жазаларды белгілейді.
Қылмыстық-құқықтық қорғауға азаматтардың негізгі құқықтары мен бостандықтарының мазмұнын ашатын ҚР Конституциясында көрсетілген объектілер басымдылыққа ие: жеке өмірге, бостандыққа және жеке басына қол сұғылмаушылық; ар-намысы мен абыройын қорғау, жеке меншікке, тұрғын үйге қол сұқпаушылық және т.б. Осы және басқа да құқықтарды жүзеге асыру үшін Қылмыстық кодекс оларды қорғауды жариялайды.
ҚР қолданыстағы Конституциясы меншіктің барлық түрлерін теңестіреді: жеке, мемлекеттік. ҚР ҚК меншіктің осы түрлерін қорғауда да айырмашылық жоқ.
Қылмыстық-құқықтық қорғау объектісі ретінде қоғамдық тәртіп қоғамдық тыныштықты, көліктің, кәсіпорындардың, мекемелер мен ұйымдардың үздіксіз жұмысын, жеке адамның қол сұғылмауын қамтамасыз ететін қоғамдық қатынастардың жиынтығы болып табылады. Қоғамдық қауіпсіздік - бұл қоғамның өмірлік маңызды мүдделерінің ішкі және сыртқы қауіп-қатерлерден қорғалуының жай-күйі.
Конституциялық құрылыс ұғымы қылмыстық-құқықтық қорғау объектісі ретінде ҚР Конституциясының 1-тарауында қамтылған.
Қылмыстық құқықтың екінші міндеті ҚР ҚК 4-тарауын "бейбітшілік пен адамзат қауіпсіздігіне қарсы қылмыстар"енгізу жолымен шешіледі. Онда "Басқыншылық соғысты жоспарлау, дайындау, тұтандыру немесе жүргізу" (161-бабы.), "Геноцид" (168-б.), "Жалдамалылық" (170-б.) және басқа да неғұрлым қауіпті қылмыстық әрекеттер жинақталған. Бұл қылмыстар үшін ең қатаң жазалар қарастырылған (тіпті өлім жазасына).
Қылмыстық құқықтың үшінші міндеті қылмыстардың алдын оның функцияларынан көрінетін бірнеше аспектілерді көздейді. Қылмыстық құқықтың міндеттері оның негізгі функцияларын жүзеге асыру процесінде жүзеге асырылады.
Қылмыстық құқықтың қорғау функциясы жеке адамды, оның құқықтары мен қылмыстық қол сұғушылықтан бостандықтарын өзінің нақты құралдарымен қорғауда көрінеді. Ол қылмыстық жауапкершіліктің негіздері мен принциптерін бекітуден, қылмыс деп танылған әрекеттер шеңберін анықтаудан, қылмыс жасағаны үшін жаза белгілеуден тұрады.
Ескерту функциясы қылмыстық-құқықтық тыйым салу әсерінен азаматтардың қылмыс жасауының алдын алуға бағытталған. Ескерту функциясы келесі құралдармен сипатталады:
- жалпы превенция (алдын-алу);
- жеке превенция(алдын-алу);
- қылмыстық әрекеттен өз еркімен бас тарту туралы нормалар;
- өкіну туралы нормалар;
- іс-әрекеттің қылмыстылығын болдырмайтын жағдайлар туралы нормалар.
Алдын алу функциясымен қатар, қылмыстық құқық тәрбиелеу функциясына да ие, өйткені бұл азаматтардың жеке басын, құқықтары мен бостандықтарын, меншік қауіпсіздігін қорғауға, сондай-ақ қылмыстық тыйымдарды бұзатындардың жауапкершілігі мен жазасының сөзсіздігіне деген сенімін арттыратын қылмыстық заңның болуы фактісі. Бұл қылмыстық-құқықтық нормалар, олардың өмір сүру фактісі де, оларды қолдану да азаматтарды заңдарды дәл орындау рухында тәрбиелеу және қоғамдағы ережелерді құрметтеу міндетін орындайды.

3. Қылмыстық құқық принциптері
Заңдылық қағидаты қылмыстық заңға сәйкес болмайынша және соттың үкімсіз ешкімді де қылмыс жасады деп жазалауға болмайды дегенді білдіреді.Заңдылық қағидаты кінәлі адамға осы қылмыс үшін заңда көзделген жазаны ғана қолдануды талап етеді. Тек Қылмыстық кодексте қылмыстың, жазаланушылықтың және әрекеттің басқа да қылмыстық-құқықтық салдары белгіленеді.
Заңдылық қағидаты сондай-ақ қылмыстық заңнаманы кодификациялаудың толықтығын көздейді, яғни Қылмыстық кодексте қылмыстар үшін жауапкершілік туралы нормалардың барлығы болуға тиіс және олар қандай да бір өзге нормативтік актіге емес, Қылмыстық Кодекске енгізілуге тиіс. ҚР Конституциясының 77-бабы 3-бөлігінің 10-тармағына, сондай-ақ ҚР ҚК 4-бабына сәйкес қылмыстық заңды ұқсастығына қарай қолдануға жол берілмейді.
Заң алдындағы теңдік қағидаты. Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, қоғамдық бірлестіктерге қатыстылығына, тұрғылықты жеріне немесе кез келген өзге жағдаяттарға қарамастан, заң алдында барлығы тең. Бұл қағида ҚР Конституциясының 14-бабында және ҚР ҚК 15-бабының 4-бөлігінде бекітілген.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.