АҒАРТУШЫЛЫҚ ӘДЕБИЕТ ӨКІЛДЕРІНІҢ ШЫҒАРМАЛАРЫН ОҚЫТУ ЖОЛДАРЫ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
І. Жансүгіров атындағы Жетісу университеті КЕ АҚ

гуманитарлық ғылымдар жоғары мектебі
Филологтарды даярлау білім беру бағдарламасы

АҒАРТУШЫЛЫҚ ӘДЕБИЕТ ӨКІЛДЕРІНІҢ ШЫҒАРМАЛАРЫН
ОҚЫТУ ЖОЛДАРЫ

МАГИСТРЛІК ДИССЕРТАЦИЯ

Орындаған
_______
Оспанжан С.
___ ___2023 ж.

Ғылыми жетекші

_______

Асылова Р.

Қорғауға жіберілсін:

БББ жетекшісі
_______
Асылова Р.
___ ____2023 ж.

Талдықорған 2023

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. АҒАРТУШЫ ӘДЕБИЕТ: ӨКІЛДЕРІ, ЗЕРТТЕЛУІ ... ... ... ... ... ... .. ... ... .9
1.1. Ағартушы ақын-жазушылардың шығармашылығының зерттелуі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
1.2. Ағартушы ақын-жазушылар жазған оқу-әдістемелік құралдарының құндылығы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
2 .Мектепте ағартушылық әдебиет өкілдері шығармаларын оқыту
(5-7) ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..47
2.1. Ы. Алтынсарин, А.Байтұрсынұлы шығармаларын жаңартылған білім беру мазмұны бойынша оқыту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 47
2.2.М. Жұмабаев, С. Торайғыров шығармаларын жаңартылған білім беру мазмұны бойынша оқыту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .69
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .75
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..77
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...80

КІРІСПЕ
Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Жұмыста ағартушы әдебиет өкілдерінің шығармаларын ( 5-7сыныпта) оқыту жолдары зерттелді.
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстанның Білім беру туралы заңында: Білім беру жүйесінің басты міндеттері - ұлттық және жалпы адамзаттық қазыналарды, ғылым мен практиканың жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыру және дамыту үшін қажетті жағдайлар жасалуы керек, - деп атап көрсеткен. Демек, қазіргі барлық ғылыми пәндер дүниені тануға, адамның танымдық білігін қалыптастыруындағы ықпалы мен әсері арқылы белгіленеді. Қазіргі білім беру үдерісінде сапалы білім беру мен ұлттық тәрбие берудегі әдіс - тәсілдерді үнемі жетілдіріп отыру, оларды жаңа технология мен инновациялық оқыту арқылы ұйымдастыру - бүгінгі күнгі кезек күттірмейтін өзекті мәселенің бірі. Әсіресе, қазақ әдебиеті пәнін мектепте оқытудың жаңа ізденістері мен тәжірибеге енгізудегі жетістіктерінің нәтижесі арқылы болашақ білім алушылардың жан-жақты толыққан тұлға ретінде қалыптастыру бағытындағы жұмыстарға бұл магистрлік диссертация өзінің зор үлесін қосады деп білеміз.

Қазақ әдебиетін оқыту әдістемесі ғылыми пән ретінде ертеден қолға алынғанымен, бүгінгі оқу үдерісінде кенжелеп қалғаны белгілі. Осы күнге дейін Ә.Қоңыратбаев, А.Көшімбаев, Қ.Бітібаева, Т.Қ.Жұмажанова сияқты ғалымдардың жазған оқулықтары өз заманының уақыт үдесінен шыққаны даусыз. Бүгінде өзгермелі уақыт кеңістігіндегі әдебиетті оқытудың әдітемелік жүйесі білім алушылардың қажеттілігіне сай жаңа әдіс-тәсілдермен толыға түсуде. Тақырыптың өзектілігінің тағы бір дәлелі, бүгінгі білім беру жүйесінде әдебиетті тиімді оқыту мақсатында Ағартушылық әдебиет өкілдерінің шығармаларын ( 5-7сыныпта) оқыту жолдары атты оқыту әдістемесі терең зерделеніп, жаңа әдіс-тәсіл кешендерімен толықтырыла ұсынылып отыр.
Жоғары да аталған ғалымдардың зерттеу еңбектерін басшылыққа ала отырып, ағартушы әдебиет өкілдерінің шығармаларын ( 5-7сыныпта) оқыту жолдарын зерттеу қажеттілігі анықталды. Сол себепті қазіргі оқу мен оқу үдерісінде ағартушылық әдебиет өкілдерінің шығармаларын оқытудың жолдарын іздестіру мен зерттеу проблемасы мен тақырыбын Ағартушы әдебиет өкілдерінің шығармаларын ( 5-7сыныпта) оқыту жолдары деп белгілеумізге негіз болды.
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері: Аталған мақсаттар негізінде төмендегідей міндеттерді қарастырамыз:
- Ағартушы әдебиет өкілдернің шығарармаларының зерттелуін айқындау.
- Қазақ әдебиетін оқытуға қатысты ағартушы ақын-жазушылар жазған оқу-әдістемелік құралдардың құндылығын жүйелеу.
-Ы. Алтынсарин, А.Байтұрсынұлы шығармаларын жаңартылған білім беру мазмұны бойынша оқытуда басшылыққа алатын әдістерді айқындау.
-М. Жұмабаев, С. Торайғыров шығармаларын жаңартылған білім беру мазмұны бойынша оқытуда басшылыққа алатын әдістерді айқындау.
-Ағартушы әдебиет өкілдерінің шығармаларын сыныпта оқыту барысында оқушыда қалыптасатын танымдық құзіреттіліктерді талдау.
Зерттеудің әдіс-тәсілдері: магистралік диссертация жазу барысында талдау, саралау, жинақтау, құрылымдау, ассоциациялау, синтездеу, салыстыру, жалпылау, қорытындылау әдістері қолданылды.
Зерттеудің дереккөздері ретінде ағартушы өкілдердің шығармаларының зерттелуі және оқу-әдістемелік құралдары туралы жазылған әртүрлі еңбектер алынды.
Зерттеудің нысаны: жалпы білім беретін мектептің 5-7 сынып қазақ әдебиеті пәнінде ағартушы әдебиет өкілдерінің шығармаларын оқыту жолдарын дамыту үдерісі.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы.
-Ағартушы ақын-жазушылардың шығармашылығының зерттелуіне шолу жасалады.
-Ағартушы ақын-жазушылар жазған оқу-әдістемелік құралдарының құндылығы айқындалады.
-Қазақ әдебиеті сабағында Ы. Алтынсарин, А.Байтұрсынұлы шығармаларын жаңартылған білім беру мазмұны бойынша оқытудың жаңа әдістемесі ұсынылады.
-М. Жұмабаев, С. Торайғыров шығармаларын жаңартылған білім беру мазмұны бойынша оқытудың жаңа әдістемесі әзірленді .
-Магистрлік диссертацияның нәтижесі ретінде авторлық бағдарлама шығару.
Қорғауға ұсынылатын тұжырымдар.
-Магистрлік диссертациядағы ғылыми-әдістемелік тұжырымдар жалпы білім беретін мектептің 5-7 сынып оқушыларының қазақ әдебиеті пәні бойынша білімдерін толықтыруға ықпал етеді;
- қазақ әдебиеті пәнінде ағартушы әдебиет өкілдерінің шығармаларын оқытуда ұлттық болмысты дамытуға қатысты әдістемелік ұстанымдар оқушы бойында өмірге бейім, білікті, білімді тұлға және ұлтқа адал қызмет ететін қасиеттерді меңгертуде септігін тигізеді;
- қазақәдебиеті пәнінде ағартушы әдебиет өкілдерінің шығармаларын оқытуға жұмыс жасауда, оны талдауда, мазмұнын түсінуде, тақырыпты түсініп меңгеруде шығарманың ішкі мәнін түсінуге байланысты ұсынылған жаңа әдіс-тәсілдер мен тапсырмалар тиімді.
Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы. Зерттеу жұмысының теориялық материалдары Прозалық шығармалардың тілін талдау, Поэзиялық шығармалардың тілін талдау, Қазақ әдебиетін оқыту әдістемесі пәндерінде, сонымен қатар мектеп мұғалімдері үшін ұйымдастырылатын оқушының әдеби шығармалардың ішкі мәнін талдау дағыдыларын дамыту жолдарына қатысты семинарлар мен курстарда қосымша мәлімет ретінде қолданылуға, толықтыруға септігін тигізеді.
Зерттеу жұмысының практикалық маңызы ретінде әдістемеде қолдануға болатын магистранттың ағартушылық әдебиет өкілдерінің шығармаларын ( 5-7сыныпта) оқыту жолдарын зерделеп, құрастырған тапсырмалары мен ұсынған әдіс-тәсілдерін атап өтуге болады.
Зерттеудің жариялануы мен мақұлдануы. Магистрлік диссертация тақырыбы бойынша ғылыми басылымдарға мынадай тақырыптарда мақалалар жарияланды:
1 ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... .
2 ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3 ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4 ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Зерттеудің құрылымы. Диссертация 80 беттік жұмыста баяндалады, кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттерден тұрады.

Зерттеудің пәні: ағартушылық әдебиет өкілдерінің шығармаларын ( 5-7сыныпта) оқыту жолдарын тәжірибеде қолдану арқылы болашақ әдебиет пәнін оқытудағы мұғалімінің шығармашылық әлеуетін дамытуы.
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер, жоғары оқу орнындағы оқу үдерісінде болашақ ағартушылық әдебиет өкілдерінің шығармаларын ( 5-7сыныпта) оқыту жолдарын тәжірибеде оқытудағы мұғалімінің шығармашылық әлеуетін дамытуы жайлы ғылыми негізделген теориялық білімдер беріліп, практикалық әрекеттер арқылы терең меңгертілсе, онда олардың шығармашылық әлеуетін дамытудың тиімділігі артады, өйткені, бұл жағдайда болашақ мұғалімнің білікті маман ретінде көшбасышылығы жүзеге асады.

Зерттеудің мақсаты: Қазақ әдебиеті сабығында ағартушылық әдебиет өкілдерінің шығармаларын оқыту арқылы оқушылардың бойында қалыптасатын құндылықтарды айқындау, әдістемесін ұсыну.
Зерттеудің негізгі міндеттері: Аталған мақсаттар негізінде төмендегідей міндеттерді қарастырамыз:
- Ағартушы әдебиет өкілдернің шығарармаларының зерттелуін айқындау.
- Қазақ әдебиетін оқытуға қатысты ағартушы ақын-жазушылар жазған оқу-әдістемелік
құралдардың құндылығын жүйелеу.
-Ы. Алтынсарин, А.Байтұрсынұлы шығармаларын жаңартылған білім беру мазмұны
бойынша оқытуда басшылыққа алатын әдістерді айқындау.
-М. Жұмабаев, С. Торайғыров шығармаларын жаңартылған білім беру мазмұны
бойынша оқытуда басшылыққа алатын әдістерді айқындау.
-Ағартушы әдебиет өкілдерінің шығармаларын сыныпта оқыту барысында оқушыда
қалыптасатын танымдық құзіреттіліктерді талдау.
Зерттеу жұмысының жетекші идеясы: ағартушылық әдебиет өкілдерінің шығармаларын ( 5-7сыныпта) оқыту жолдарын тәжірибеде қолдану арқылы шығармашылық әлеуетін дамытуына негіз болатын тиімді әдістерді пайдалану, олардың болашақта педагогикалық мәселелерді тиімді шеше білуге қабілетті, шығармашылық әлеуеті қалыптасқан маман болуына ықпал етеді.
Зерттеудің әдіснамалық-теориялық негіздері: шығармашылық, шығармашылық әлеуеттің мәні, шығармашылық әлеует жайлы философиялық, психологиялық, педагогикалық еңбектер, тұтас педагогикалық үрдіс теориясы, үздіксіз білім және кәсіби педагогикалық білім теориялары, білімді ақпараттандыру тұжырымдамалары мен зерттеулер құрайды.
Зерттеу көздері жоғары білім беру мәселелеріне қатысты нормативті құжаттары мен ЖОО оқу-әдістемелік кешендері (стандарттар, типтік оқу бағдарламалары, оқулықтар, оқу құралдары және т.б.); шығармашылық және ақпараттық технологияларды енгізу үдерісіне қатысты ғылыми еңбектер; білім беру саласын ақпараттандыру тұжырымдамасы мен бағдарламасы; педагогтардың ғылыми жетістіктері мен озық тәжірибелері.
Зерттеу әдістері
- теориялық (зерттеу мәселесі бойынша философиялық-әлеуметтік, психологиялық-педагогикалық әдебиеттерге теориялық талдау жасау);
- эмпирикалық (студенттердің қызметін бақылау, сауалнамалар, әңгімелесу, оқу құжаттарына талдау жасау; талдау және тұжырымдау);
- зерттеу барысында алынған нәтижелерді математикалық және статистикалық өңдеу.

Ғылыми жаңалығы:
-Ағартушы ақын-жазушылардың шығармашылығының зерттелуіне шолу жасалады.
-Ағартушы ақын-жазушылар жазған оқу-әдістемелік құралдарының құндылығы айқындалады.
-Қазақ әдебиеті сабағында Ы. Алтынсарин, А.Байтұрсынұлы шығармаларын жаңартылған білім беру мазмұны бойынша оқытудың жаңа әдістемесі ұсынылады.
-М. Жұмабаев, С. Торайғыров шығармаларын жаңартылған білім беру мазмұны бойынша оқытудың жаңа әдістемесі әзірленді .
-Магистрлік диссертацияның нәтижесі ретінде авторлық бағдарлама шығару.
Зерттеу жұмысының практикалық мәнділігі: зерттеу жұмысының нәтижелерін жоғары оқу орындары, педагогикалық колледждерде және педагогикалық мамандардың біліктіліктерін арттыру институттары тәжірибелерінде пайдалануға болады.
Зерттеу жұмысының мақұлдануы мен жариялануы. Зерттеу жұмысының негізгі нәтижелері:
1. Бастауыш сынып мұғалімінің АКТ қолдану тиімділігін арттыру Болашақ педагогтарды заманауи білім беру кеңістік жағдайында Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. 26 наурыз, 2021- Талдықорған: І. Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті. - Б.408-411.
2. Болашақ мұғалімдерді ақпараттық-коммуникациялық технологияны пайдалануға дайындау мәселесі. І.Жансүгіров атындағы Жетісу университеті Жансүгіров тағылымы атты Республикалықғылыми-тәжірибелік онлайн-конференциясы, 3 желтоқсан, 2021. Талдықорған: І. Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті Б145-149.
3. THE IMPORTANCE OF FUTURE TEACHERS IN THE USE OF INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGIES, Мировые научные исследования и разработки в эпоху цифровизаций. XV Международной научно-практической конференции. 25 ноября 2021 г. Ростов-на-Дону стр 626-628.
4. Болашақ мұғалімінің шығармашылық әлеуетін дамыту мәселесі, І. Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті Хабаршысы, №1 (102)2022.
Зерттеу кезеңдері: зерттеу жұмысы екі кезеңнен тұрды.
1 кезең-зерттеу жұмысының тақырыбы анықталып, зерттеу проблемасына байланысты философиялық, психологиялық, педагогикалық, еңбектерге теориялық тұрғыдан талдау жасалды. Зерттеу мәселесіне байланысты эксперименттік материалдар дайындалды.
2 кезең-тәжірибелік эксперимент барысында алынған қорытынды нәтижелерге талдау және өңдеу жасалып, диссертациялық зерттеу жұмысы рәсімделді.
Зерттеудің базасы: І. Жансүгіров атындағы Жетісу университеті. Педагогикалық эксперимент жұмысына қатысқан Бастауыш оқытудың педагогикасы мен әдістемесі білім беру бағдарламасының студенттері. Тәжірибеге барлығы 60 білімгер қатысты, оның ішінде 30 білімгер тәжірибелік тобына және 30 студент бақылау тобы ретінде алынды.
Зерттеу жұмысының құрылымы: зерттеу жұмысы кіріспе бөлімінен, екі тараудан, зерттеудің негізгі тұжырымдарында келтірілген қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.
Кіріспе бөлімінде зерттеудің ғылыми аппараты, тақырыптың көкейкестілігі негізделеді, зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері, объектісі, нысанасы анықталып, болжамы мен зерттеу әдістері, кезеңдері сипатталған, ғылыми жаңалығы, практикалық маңыздылығы, оның мақұлдануы, тәжірибеге енгізілуі баяндалады.
Болашақ бастауыш сынып мұғалімінің АКТ арқылы шығармашылық әлеуетін дамытудың теориялық негіздері атты бірінші бөлімде шығармашылық, әлеует, шығармашылық әлеует ұғымдарының мәні және олардың зерттелу жайы нақтыланады, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолданудың маңызы ашылады, АКТ арқылы болашақ бастауыш сынып мұғалімінің шығармашылық әлеуетін дамытудың мәселелері қарастырылады.
Болашақ бастауыш сынып мұғалімінің акт арқылы шығармашылық әлеуетін дамытудың тәжірибелік-эксперименттік жұмысы атты екінші бөлімде АКТ арқылы бастауыш сынып мұғалімінің шығармашылық әлеуетін дамытудың мазмұны қарастырылып, тәжірибелік-эксперимент жұмысын ұйымдастыру, жүргізілген жұмыс түрлері, алынған нәтижелер қорытындылары талданып, мазмұндалады.
Қорытындыда зерттеудің нәтижелері, қағидалары тұжырымдалып, әдістемелік ұсыныстар беріледі.
Қосымшаларда тәжірибелік-эксперимент жұмыстарында қолданылған қысқа мерзімді сабақ жоспары және жұмысқа енбеген басқада материалдар ұсынылады.

Р.Нұрғали зерттеуіндегі Алаш ардақтылары

ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті жанрлық тұрғыдан болсын, идеялық тақырыптық жағынан болсын сапалы, биік беңгейге көтерілген кез болып саналады. Осы кезеңде әдебиетке, өнерге жазушы, қаламгерлердің жаңа легі келді. Бұл халықты надандықтан жирентіп, өнер, білімге, кәсіпке үйретуді мақсат тұтқан, бірнеше тілді жетік меңгерген, жаңаша ойлайтын жаңа формациядағы толқын болды. А.Байтұрсынов, Ә.Бөкейханов, М.Жұмабаев, М.Дулатов, І.Жансүгіров, С.Сейфуллин және тағы да басқа көптеген оқыған, көзі ашық азаматтар қоғамдық жағдайға араласып, патша өкіметі тарапынан отаршылдық саясаттың жүргізіліп отырғанын ашық сынады. Қазақ халқына жасалып отырған қыспақты көріп, тұтастай жүйеге қарсы шықты. Осындай белсенділігі мен білімдарлығынан, халқына деген махаббатынан тоталитарлық жүйенің құрбаны болып, қуғын-сүргінге ұшырады, ешбір кінәсіз жалалы деп танылды, түрмелерге қамалды. Атылды. Саяси қатесі бар, теріс шығарма деген сияқты жала жабылып, кітаптары жойылды. Бірақ, ұлт санасынан ардақты азаматтардың есімін өшіру мүмкін болмады, қанша қырағылық жасалғанымен ел ішінде бірлі жарым тыйым салынған кітаптар сақталып қалды.
Алаш қайраткерлері өздері қуғында жүрсе де алаш елі үшін азаттық жолындағы күресінен таймаған. Бүгіннің емес, болашақтың қамын ойлады. Ақыры саяси жағдай, саяси көзқарас өзгеріп, өткен ғасырдың сексенінші жылдары кешегі күні сібірге айдалып, түрмеге жабылған халық жауларын ақтау ісі басталғаны белгілі. 30-40 жылдар кезеңі мен 50-жылдар басында орын алған репрессиялармен байланысты материалдарды қосымша зерттеу туралы СОКП ОК Саяси бюросының комиссиясын құру туралы, Заңсыз қуғын-сүргін, репрессиялар құрбандарына ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.