Итальяндық шегірткенің таралуы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті

Құсайын Мадина Бейбітқызы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

6В08104 - Фитосанитарлық қауіпсіздік білім беру бағдарламасы

Астана 2024 ж.
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығыминистрлігі
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті

Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушсі,биол.ғ.д., профессор
___________А.К.Сибатаев
_________________2024 ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы жағдайында итальяндық шегірткенің таралуы мен дамуы және онымен қорғау шаралары

6В08104 - Фитосанитарлық қауіпсіздік білім беру бағдарламасы

Орындаған : 4курс студенті Құсайын М.Б.

Ғылыми жетекші:
а.ш.ғ.к. аға оқытушы Сарманова Р.С.

Астана 2024
МАЗМҰНЫ
Нормативтік сілтемелер
3
Терминдер мен анықтамалар
4
Белгілер мен қысқартулар
6
КІРІСПЕ
7
1 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
8
1.1Итальяндық шегірткенің таралуы
8
1.2 Итальяндық шегірткенің морфологиясы мен биологиясы
9
1.3 Шегірткелерге мониторингтік зерттеулерді ұйымдастыру
10
1.4 Шегірткелерге қарсы өңдеу жұмыстарын жүргізу көлемдерін жоспарлау
11
1.5 Шегірткелер саны мен таралуын болжаудың негізгі принциптері
16
1.6 Итальяндық шегірткемен күресу шараларын таңдау технологиясы мен тактикасы
16
2 ЗЕРТТЕУ ЖАҒДАЙЫ, БАҒДАРЛАМАСЫ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕСІ
22
2.1 Зерттеу жүргізілген аймақтың географиялық орналасуымен климатық жағдайы
22
2.2 Аймақтың топырақ жағдайы
2.3. Жерді пайдалану
27
2.4Итальяндық шегірткеге қарсы Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы жағдайында қолданылатын химиялық препараттар
28
3 ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ
33
3.1 Итальяндық шегірткеге жүргізілген жазғы зерттеу жұмыстарының нәтижелері
33
3.2Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы жағдайындаитальяндық шегірткеге қарсы қолданылатын агротехникалық шаралар
45
3.3 Итальяндық шегірткеге қарсы қолданған инсектицидтердің биологиялық тиімділігі
46
4 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
50
5 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
53
6 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
55
Қорытынды
57
Қолданылған әдебиеттер тізімі
58

КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі шегірткелер - итальяндық прус немесе шегіртке, ТМД елдеріндегі қоныстанған аумақтардың ауқымы бойынша , басқа топтарға жататын - марокколық және азиялық қоныс аударатын шегірткелерге қарағанда әлдеқайда үлкен.
Егістіктерде, шабындықтардың және жайылымдардың ең қауіпті зиянкестерінің бірі. Қазақстанда шегірткенің зиянкестері кең таралған. Шегірткелердің өршуі - нағыз табиғи апат, аштық пен өлімге әкеледі.
Өсімдікті шегірткеден қорғау мәселесі Қазақстанда көптеген ондаған жылдар бойы өзекті болып келді. Бұл Қазақстанның осы зиянкестерден қауіп төндіретін әлем елдерінің қатарына кіруіне байланысты. Халықаралық қолданбалы акридология қауымдастығының атқарушы директоры А.В. Лачининский, Қазақстан әлемдегі ең шегірткеге бай ел деп жазған болатын, өйткені осы зиянкестермен мекендейтін аудандар жыл сайын жүздеген мың гектарға жетіп, жаппай таралу кезінде төрт немесе одан да көп миллион гектарға жетеді. ӨЗГЕРТУ КЕРЕК !!!!!
Дипломдық жұмыстың мақсаты:Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы жағдайында итальяндық шегірткеге мониторинг жүргізуарқылы олармен күресу шараларын ұйымдастыру.
Негізгі міндеттері:
oo Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы жағдайында байланысты итальяндық шегірткенің таралуын және өсіп- дамуын зерттеу;
oo Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы жағдайында итальяндық шегірткенің зияндылығын анықтау;
oo Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы жағдайында итальяндық шегірткеге қарсы қолданылатын агротехникалық шаралар тиімділігін шығару;
oo Шегірткелерге қарсы инсектицидтерді қолдану арқылы биологиялық жәнешаруашылық тиімділігін шығару;
oo Экономикалық тиімділігін есептеу
1 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
1.1Итальяндық шегірткенің таралуы .
Calliptamus тұқымдасының ауқымы палеарктиканың оңтүстік-шығысын қоспағанда, бүкіл оңтүстігін қамтиды.Диапазондардың таралу ерекшеліктеріне сәйкес тұқым түрлерін алтыға бөлуге болады
топтары:
1) кең таралған түрлер, олардың таралу аймақтары қазіргі Жерорта теңізі мен ежелгі Жерорта теңізінің барлық дерлік аймақтарын қамтиды және көбінесе одан асып түседі (соның ішінде итальяндық шегіртке);
2) батыс жерорта теңізі;
3) Шығыс Жерорта теңізі;
4) Иран-Тұран;
5) Шығыс палеарктика;
6) таулы және аралдық эндемиктер.
Біз қарастырып отырған Итальяндық шегіртке ең маңыздыларының бірі палеарктиканың оңтүстігіндегі Acridoidea тұқымдасының ғана емес, бүкіл надсемействоөкілдері. Көптеген ландшафттарда оның популяциясының тығыздығы өте жоғары, көбінесе жәндіктер қауымдастығында доминант немесе субдоминант болып табылатын фитофагтар. Оның зияндылығы жиі байқалады.Бұл әсіресе жаппай көбею ошақтарына тән, олар осы түрдің барлық дерлік таралу аймағында жиі кездеседі.
Итальяндық шегірткенің экологиялық-географиялық ерекшеліктері көптеген еңбектерде және оның таралу аймағының әртүрлі бөліктері үшін сипатталған. Осы зерттеулердің негізгі бөлігін талдауды Б.П.Уваров қарастырды . Уваровтың қорытындысы бүгінгі күнге дейін өзекті болып қала береді. Ғасырдың соңғы ширегіне дейін осы түрге арналған бірнеше ондаған еңбектер жарияланғанымен, олардың барлығы дерлік оның жаппай көбею кезеңдерімен шектелген.
Популяцияның көбеюі арасындағы кезеңде итальяндық шегірткенің экологиялық-географиялық ерекшеліктерін мұқият зерттемей, оның биогеоценоздық белсенділігін ұзақ мерзімді болжау мүмкін емес.
Итальяндық шегірткенің таралу аймағы негізінен Жерорта теңізі мен Ежелгі Жерорта деп аталатын аумақты қамтиды (1-сурет). Солтүстікте бұл түрпопуляциясы Еуропаның өте сирек кездесетін орталық аймақтарына жетеді (Германияның оңтүстік жартысы, солтүстіктен басқа Польшаның барлығы дерлік;қара топырақты емес аймақнечерноземья; барлық дерлік еуропалық ормандар, Татарстанға дейінгі далалар) және Батыс Сібірдің орманды дала зонасы. Оңтүстікте ол Жерорта теңізінің солтүстік жағалауында, оның ішінде Пиреней түбегінде, сондай-ақ оңтүстік-батыс Азияда (оңтүстігінен басқа) кеңінен таралған. Африкада жоқ. Иран мен Ауғанстанда да кең таралған, бірақ олардың оңтүстік шекараларында кездеспейді .

Сурет 1. Италия шегірткесінің таралу аймағы Calliptamus italicus (L.) (қызыл сызық) және бүкіл тұқымдас Calliptamus (жасыл сызық) (Канар аралдары мен Мадейра аралын қоспағанда)

Оның таралу аймағының батыс бөлігінде итальяндық шегіртке Атлант мұхитының жағалауында іс жүзінде кездеспейді, шығыста Батыс Сібір жазығының оңтүстік-шығысына жетеді, Алтай тау жүйесінің солтүстік-батыс және батыс шетіне еніп, Моңғол Алтайын кесіп өтпейді . Бұл түрдің Забайкалье мен Оңтүстік Сібірде таралуы туралы көрсеткіштер кейінгі еңбектерде сынсыз қайталанды. Оларды міндетті түрде тексеру керек. Сірә, бұл деректер Забайкалье мен Моңғолияның оңтүстігінде кең таралған шөлді шегірткеге қатысты .
Әдеби деректер бойынша итальяндық прус Алтай аймағындағы Обь өзеніне дейін жетеді. Бережков және біздің деректер бойынша оның жекелеген жергілікті популяциялары Обь өзенінің оң жағалауында Новосибирск су қоймасының оңтүстік шетінен Бийскіге дейін кездеседі. Оңтүстікте ол Обь-Ертіс су алабы мен Моңғол Алтайын кесіп өтпейді, Солтүстік-Батыс Моңғолияда жеңіл қанатты шегірткемен ауыстырылады. Бұл екі түрдің таралу аймағы Батыс Сібір жазығының оңтүстік-шығысында және Солтүстік-Батыс, Батыс және Қалба Алтайда бір-біріне сәйкес келеді.
1.2 Итальяндық шегірткенің морфологиясы мен биологиясы.
Ересектер (имаго). Денесі орташа өлшемді (аталықтары 10,3 - 28,7, аналықтары 14,5-41,6 мм). Элитра жақсы дамыған (аталықтарының ұзындығы 7,7 - 22,2, аналықтарында 11,0 - 32,0 мм), жилкование сирек кездеседі. Артқы қанаттары надкрылья сәл қысқа, салыстырмалы түрде тар. Артқы жамбастары едәуір қалың және қысқа (аталықтарында 6,1 - 15,0, аналықтарында 8,3 - 24,6 мм): жамбастың ұзындығы максималды енінен 3,2 - 3,8 есе артық. Аталықтарының церкиі шыңға қарай анық кеңейген ; жоғарғы апикальды жүзі төменгі апикальды жүзінен әлдеқайда ұзын; төменгі апикальді жүзінің өте өткір, сүйір тісі бар.
Түсі өте алуан түрлі. Қою қоңыр, сұр-қоңыр, қоңыр, сирек ашық және ақшыл реңктері басым. Жеңіл бойлық жолақтар (әсіресе пронотумның бүйір кильдері бойымен)дақтар жиі дамиды. Элитра әдетте көптеген ұсақ қара дақтармен кездеседі. Негіздегі артқы қанаттар әдетте қызғылт түсті, өте сирек дерлік түссіз. Артқы жамбас, үстіңгі жағында 1-3 қара таңғыш, қызыл немесе ішкі жағынан қызғылт түсті, әдетте үстіңгі жағынан жалғасатын 2 қара түсті толық емес көлденең таңғыштары бар. Артқы аяқтары қызыл, қызғылт немесе алқызыл, кейде тіпті ақшыл.
Ауыз қуысы аппараты шегірткеге тән құрылымға ие және оны азды-көпті әмбебап деп санауға болады [Казакова, 1988]. Жоғарғы ерін салыстырмалы түрде кең, таяз ойығы бар. Төменгі жақ сүйектері әртүрлі тағамдық субстраттарды,ең алдымен тығыз тіндерді өңдеуге бейімделген[Казакова, 1988]. Төменгі жақ сүйектерінің асимметрия дәрежесі аз. Айта кету керек, төменгі жақ сүйектерін дыбыстарды жаңғырту мақсаттарда да қолдануға болады.
Күбіршек цилиндрлі , доға тәрізді; оның ұзындығы 22-42 мм. жоғарғы бөлігінің ені 4 мм - ге дейін, төменгі бөлігі 6 мм - ге дейін. Жұмсақ қабықшалы қабырғалары бар күбіршектің жоғарғы бөлігі жұмсақ, губка тәрізді массамен толтырылған. Жұмыртқалар орналасқан төменгі бөліктің қабырғалары қаттырақ болады. Жұмыртқалар 20-дан 50-ге дейін, көбінесе 30-35 дана. Олар қабырғаға бұрышпен 4 қатарға орналастырылған және жартылай көбікті, мөлдір емес секрециямен тығыз бекітілген. Құмды топырақтарда текшенің қабырғалары көктемде бұзылып, жұмыртқа шашырайды .

Сурет -2. 26.04.2023 ж. Қ.Аманжолов ао Нұр шқ италиялық шегіртке күбіршегіне мониторингтік жұмыс барысынан . (автордың фотосы)
1-ші сатыдағы дернәсілдер. Денесінің ұзындығы 5,0 - 6,0 мм, артқы жамбасы 2,5-3,0 мм. париетальды шұңқырлар жоқ. Мұртшалары 13 сегменттен тұрады. Пронотум-переднеспинка-үстіңгі арқа ? ортаңғы омыртқаға әрең жетеді. Кильдерді ажырату мүмкін емес. Алдыңғы кеуде төмпешіктері дамымаған. Элитра мен қанаттардың рудименттері жоқ. Жыныстық ерекшеліктерді ажырату қиын. Әдетте қара түсті. Мұртшаларының ұшы, ерін және жақ сүйектері сары немесе ақ түске боялған, бүйір қабырғаларының артқы бұрыштарында жеңіл дақ болуы мүмкін ,пронотумнан іштің тергиттерінің артқы шеттері, сондай-ақ,артқы жамбаста және артқы аяқтың түбінде жеңіл жолақтар да дамуы мүмкін.
2-ші жастағы дернсілдер. Денесінің ұзындығы 6,0 - 7,0, артқы жамбасы 3,8-5,5 мм. париетальды шұңқырлар жоқ. Мұртшалары 16-17 сегменттен тұрады . Пронотум ортаңғы омыртқаға түседі.Кильдері айқын ажыратылады. Алдыңғы кеуде төмпешігі байқалады. Жыныстық сипаттамалары ажырату қиын. Түсі 1-ші сатыдағы дернәсілдерге ұқсайды , айқын өрнегі жоқ ашық түсті.
3-ші жастағы дернәсілдер. Дене ұзындығы 11.0 - 16.0, артқы жамбас 5.0-8.0 мм. париетальды шұңқырлар жоқ. 18-22 мұртшалары сегменттелген. Пронотум ортаңғы омыртқаны толығымен жабады. Алдыңғы кеуде төмпешгі үлкен. Элитра мен қанаттардың рудименттері жақсы пішінді үшбұрышты ақшыл көлденең жолақтарымен қара қалақтан тұрады, айқын бойлық тамырлары бар. Жыныстық сипаттамалары байқалады. Түсі ересектерге, атап айтқанда артқы жамбастары ұқсайды ішінен қара таңғыштармен.
4-ші сатыдағы дернәсілдер. Денесінің ұзындығы 10,0 - 22,0, артқы жамбасы 7,0-12,0 мм. париетальды шұңқырлар жоқ. 21-23 мұртшалары сегменттелген. Пронотум толығымен ортаңғы омыртқаны жауып ,артқы омыртқаға енеді. Жыныстық сипаттамалары айқын көрінеді. Түсі ересектер сияқты.
5-ші сатыдағы дернәсілдер. Денесінің ұзындығы 12,0 - 28,0, артқы жамбасы 9,0-15,0 мм. париетальды шұңқырлар жоқ. 23-25 мұртшалары сегменттелген.Үстіңгі арқасының басы және артқы қанаттары 3-4 бауырдың сегментіне жетеді , қанаттарының басы үстіңгі қанаттарының басын жабады . Жыныстық белгілері жақсы байқалады . Түсі ересек зиянкестерге ұқсайды .

1.3 Шегірткелерге мониторингтік зерттеулерді ұйымдастыру
Үйірлі шегірткелердің өзіндік динамикасы мен құрылымы, күнделікті және маусымдық белсенділік ырғағымен, территория бойынша таралуымен, тропикалық қатынастарымен және биологиялық ерекшеліктерімен сипатталады. Үйірлі шегірткелердің түрлік құрамы туралы сенімді мәліметтер алу және популяция тығыздығын анықтау үшін тек бір немесе басқа түрге жататын түрлерді танып қана қоймай, олардың әр түрлі тіршілік ету ортасымен және өсімдіктер қауымдастығымен байланысын білу қажет . Сонымен қатар, үйірлі шегірткелердің таралуы және қоныс аудару қабілеттілігі жоғары екендігін есте ұстаған жөн.
Зиянкестердің санын, олардың даму ошақтарының аудандарын және күресу шараларының қажеттілігін анықтау мақсатында зерттеу жұмыстары жүргізіледі. Санын есептеудің қолданыстағы әдістері мен нұсқаулары өте көп еңбекті қажет етеді, үлкен материалдық шығындар мен адам ресурстарын қажет етеді және іс жүзінде әрдайым жүзеге асырыла бермейді. Популяцияның жағдайына қарамастан, барлық нұсқаулықтарда жыл сайынғы төрт реттік тексерулер қарастырылған: күбіршектері мен дернәсілдері үшін екі рет көктем-жаз айларында , қанатты шегірткелер үшін жаз мезгілінде, күбіршектері үшін күзде мониторингтік жұмыстар жүргізіледі. Сонымен қатар, олардың тәжірибесі әрқашан ақтала бермейді. Жыл сайын мониторинг жүргізу қажеттілігі шегіртке зиянкестерінің популяциясының жағдайымен анықталуы керек.
Саны аз шыққан жылдары негізгі міндет болып фазалық белгілері бойынша шоғырлану орындарын және популяция жағдайын анықтау болып табылады . Осы мақсатта шағылысу және жұмыртқа салу кезеңінде бір тексеру жоспарланады. Санын есепке алу маршруттық әдіс бойынша немесе өлшемі 1 шаршы метрге қайта есептей отырып, рамалық әдіспен (раманың мөлшері 50 х 50 см, яғни 0,25 шаршы метр) жүргізіледі. Тексеруші әрқайсысының арасы 200-300 м қашықтықта алдын ала жоспарланған маршруттарды жүргізеді , және оның ірі ошақтарын артқан белгілеп алады. Жұмыс аяқталғаннан кейін дара дернәсілдердің орташа тығыздығы анықталып , кейін зиянкес шоғырланған ірі ошақтар аумақтың жалпы карта-схемасында белгіленеді. Зерттелген учаскелерде популяцияның фазалық жағдайын анықтау үшін 40-50 үлгі жинап алынады. Морфологиялық белгілердің шамасы бойынша, қажет болған жағдайда келесі жылы осы учаскені бақылауды күшейту үшін табын түрлерінің популяциясының нақты жағдайын бағалауға болады . Морфологиялық белгілерге сүйене отырып, қажет болған жағдайда келесі жылы осы аймаққа бақылауды күшейту мақсатында үйірлі шегіртке түрлерінің популяциясының нақты жағдайын бағалауға болады . Күбіршектері бойынша қосымша күзгі тексеру шегірткелер саны артқан жерлерде ғана жүргізіледі.
Үйірлі шегірткелердің жаппай көбею уакытында негізгі міндет болып дақылдардың, шабындықтардың және жайылымдардың өнімін қорғау және алдын алу болып табылатын төрт монторинг түрі де жүргізіледі. Сонымен қатар үйірлі шегірткелердің ұшуын бақылайды.
1.4 Шегірткелерге қарсы өңдеу жұмыстарын жүргізу көлемдерін жоспарлау

2 ЗЕРТТЕУ ЖАҒДАЙЫ, БАҒДАРЛАМАСЫ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕСІ
2.1 Зерттеу жүргізілген аймақтың географиялық орналасуымен климатық жағдайы .

Сурет 3 - Қарқаралы ауданы картасы .

Қарағанды облысының солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан . 1930 жылы құрылған . 1997 жылы Қазыбек би (бұрынғы Егіндібұлақ) ауданымен біріктірілді . Жер аумағы 35,5 мың км2. Халқының саны - 36,5 мың. Ауданда 72 елді мекен 1 қала ,1 кент , 23 ауылдық округке біріктірілген . Орталығы Қарқаралы қаласы . Аудан аумағы Сарыарқаның шығысында , дала белдеуінде орналасқан . Жері негізінен аласа таулы , шоқылы , төбелі , қызыл-қоңыр топырақты , белесті келеді . Оңтүстігінде Балқаш қаласы , Ертіс өзені және Теңіз - Қорғалжын тұйық көлдердің суайрығы болып табылатын Қызылтас (Қушоқы), Бүртас, кіші және үлкен Қарақуыс таулары,Кешубай , Қоңыртеміршілдік (Қарасораң) т.б. таулар тізбегі өтеді . Ауданның орталық бөлігін Ханқашты , Түнқатар , Қарқаралы (Жиренсақал), Кент таулары алып жатыр , солтүстігінде ұсақ шоқылы , қырқалы жазық .Олардың арасында Қу, Айыртас, Дос таулары
орналасқан . Ауданның солтүстік - батысын Қарасор көлінің ойысы алып жатыр . Жер қойнауында қорғасын , темір ,барит , мырыш , күміс , алтын, флюорит , кварцит , молибден, мыс және құрылыс материалдары барланған .
Климаты айқын континенттік қысы ұзақ , суық , боранды, қары аз, қаңтардың орташа температурасы -14-15℃. Жазы қоңыржай ыстық, қуаң , шілденің орташа температурасы +19+20℃ . Жауын - шашынның жылдық орташа мөлшері 350 мм .
Шаруашылық маңызы бар басты өзендері : Нұра , Жарлы, Қарқаралы , Қарасу , Түндік , Қусақ . Негізгі көлдер: Қарасор, Балтықтыкөл, Саумалкөл , Қатынкөл,Сарықасқа , Үлкенкөл . Қарқаралы тауында туристік маңызы бар Шайтанкөл, Бассейн көлі , Самалкөл жайғасқан .
2006 жылы ауыл шаруашылығы өнімнің айтарлықтай бөлігін мал шаруашылығы құрады. Аймақта ауыл шаруашылығы өнімін өндіруге 1187,0 мың гектар ауыл шаруашылығы жерлер пайдаланылады, оның ішінде 152,5 мың га егістік алқаптар. 2006 жылғы астыққа 81,4 мың га ауыл шаруашылық дақылдары егілетін егістік жерлер пайдаланылды, оның ішінде 56,8 мың га дәнді дақылдар, картоп - 0,1 мың га.
Қарқаралы зоологиялық қорығы.Қарқаралы және Кент тауларында орналасқан . Жан - жануарлары мен орман ландшафтын қорғау үшін 1971 жылы ұйымдастырылған . Ауданның 96 мың га жерін, оның 43 мың га Қарқаралыда . Алғашқы учаскелерінің салыстырмалы биіктігі 500 м, абсалютті биіктігі 1,4 мың метрге дейін жетеді . Бұл бөліктердің жер бедерінде жартасты шыңдар мен көктерек, қайың, қарағай ормандары өскен,суы тартылмайтын жылғалардың терең аңғарлары алмасып отырады. Жоғары сатыдағы өсімдіктердің бірнеше жүздеген түрі , солардың ішінде бірқатар эндемиктер (қарқаралы бөріқарақаты,сылдыр шөп), сирек кездесетін өсімдіктер өседі . Кең тараған жан - жануарлардан (елік, қасқыр, түлкі, суыр, борсық, ақкіс, сілеусін) сонымен қатар ұшар мен қабан жерсіндірілген. Тышқан тәрізділердің көп түрлері, құстар жапалақ, күндізгі жыртқыштар, қаракезқұйрық , жамансары, ергежейлі бүркіт, жағалтай кездеседі . Сол сияқты сарыторғай , шымшықтар , ұзынқұйрық сарышымшық ұялайды .
2.2 Аймақтың топырақ жағдайы
Қарқаралы ауданында қоңыр, қызыл-қоңыр және сортаң топырақ қалыптасқан. Топырақ қоректік элементтермен қамтамамыздандырылған (кесте -1).
Кесте - 1.Топырақтың негізгі қоректік элементтерімен қамтамасыздан- дырылуының агрохимиялық сипатым.
Топырақтағы гумустың немесе қарашіріктің мөлшері мен құрамы
Қарашіріктің орташа пайызы
Гумус %
Гуминді қышқылдың кренді қышқылға катынасы

гуминді
креновые
ерімейтін қалдық

3-4
15-25
47
28
0,4
2,0
17,4
40,7
25,3
0,47
Қоректік элементтермен қамтамасыздандырылуы
Жалпы тұз мөлшері
Қоректік заттар

Азот %
Фосфор мг100г топ.
Калий, мгкг
Темір, мгкг
0,22
0,18
11,3
6,4
42,8

2.3. Жерді пайдалану .
Қарқаралы ауданының әкімшілік территориясындағы жалпы жер көлемі 3547,236 мың га .Оның ішінде ауыл шаруашылығы айналымындағы жерлер 3217,637 мың га . Ауыл шаруашылығы өнімнің айтарлықтай бөлігін мал шаруашылығы құрайды. Аймақта ауыл шаруашылығы өнімін өндіруге 114,098 мың гектар ауыл шаруашылығы жерлер пайдаланылады, оның ішінде 42,873 мың га егістік жерлер , егіске жарамды қалдырылған жерлер 65,565 мың гектар .
Пайдаланылып отырған ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.