Жобалау мен шығармашылық

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
І. Жансүгіров атындағы Жетісу Университеті КЕАҚ

АҒЫЛШЫН ТІЛІН ОҚЫТУДА ЖОҒАРЫ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ КОММУНИКАТИВТІК ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН ЖОБАЛАУ ӘДІСІ АРҚЫЛЫ ДАМЫТУ

Студенттің аты-жөні: Ахметбекова Еркежан
ББ мен курсы: 3 курс, 6В01705 - Шетел тілі: екі шетел тілі
Ғылыми жетекшінің аты-жөні: Омарбекова Гульжан Муратқызы

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
І. Жансүгіров атындағы Жетісу Университеті

Қорғауға жіберілді
Шетел тілдері және аударма ісі
БББ жетекшісі ______ Д.М.Жабыкбаева

ҒЫЛЫМИ ЖҰМЫС
АҒЫЛШЫН ТІЛІН ОҚЫТУДА ЖОҒАРЫ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ КОММУНИКАТИВТІК ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН ЖОБАЛАУ ӘДІСІ АРҚЫЛЫ ДАМЫТУ

6В01705 - Шетел тілі: екі шетел тілі

Орындаған ШТҚ 312 тобының студенті
Ахметбекова Е.
Ғылыми жетекшісі Омарбекова Г.М.
Оқытушы-ассистент, магистр

МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

1.1 Жоғары сынып білімгерлерінің коммуникативтік құзіреттілігін жобалау әдісін пайдалана отырып қалыптастыру әдістемесі ... ... ... ...

5
Жобалау әдісін пайдалану арқылы оқушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастырудың әдіс-тәсілдері.
Оқушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру үшін жүргізілген тәжірибе жұмыстарының нәтижесі ... ... ... ... ...

9
20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
30
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
32

КІРІСПЕ

Ғылым мен техниканың дамыған заманында әрбір болашақ ұстаздың негізгі мақсаты білімді де білікті, жан жақты дамыған, болашақтың тұтқасын мықты ұстар тұлға тәрбиелеу негізгі мақсат болып табылады. Қараңғы қазақ көгіне, өрмелеп шығып күн болам... деп Сұлтанмахмұт Торайғыров жырлағандай мемлекетіміздің дамыған елдердің алды болуы үшін білім беру саласына үздіксіз жаңалықтар енгізу үлкен қажырлы еңбек пен тәжріибені талап етеді. Осы міндеттерді орындау барысында білім саласына ауқымды өзгерістер енуде. Себебі еліміздің болашағы жаңа педагогикалық технологияларды жетік меңгерген ұрпақтың қолында екені сөзсіз. Немістің ұлы педагогы А.Дистерверг былай деген: Нашар мұғалім шындықты хабарлап қояды, ал жақсы мұғалім оны табуға үйретеді. Шындықты табу үшін білімгер шығармашылықпен ойланады. Шығармашылық сөзінің түбірі шығу, ойлап табу дегенге келеді. Ал жоба ұғымы латын тілінен аударғанда алға жетелеу, қарыштау деген ұғымды білдіреді. Демек, жоба мен шығармашылық сөзін бірге қарастыруға болады. Жоба әдісін қолдану арқылы оқушылар өз бетімен қажетті хабарды жинақтай отырып, шығармашылық қабілеттерін арттыруға мүмкіндіктері артады. Жоба әдісін шетел ғалымдары, атап айтсақ, Дж.Дьюи, К.Поппер, Г.Саймон, В.Х.Килпатрикті атап өтсек, қазақ ғалымдарының ішінде С.Бахишеваның қосқан үлесі орасан зор. С.Бахишева Педагогикалық жобалау: теориясы мен технологиясы атты кітабында жобалау әдісінің маңызы туралы толық мәлімет берген. Жоғарыда айтылғандардың барлығы зерттеу тақырыбының өзектілігін көрсетеді.
Зерттеудің пәні: жоғары сынып оқушыларының коммуникативтік құзіреттілігін қалыптастыру үшін жобалау әдісін қолдану (атап айтқанда, ағылшын тілі пәнін басқа пәндермен байланыстыра отырып, оқушылардың шығармашылық қабілетін, сыни ойлау қабілетін дамыту).
Зерттеу нысаны: орта мектептегі ағылшын тіліндегі оқу іс-әрекеті.
Зерттеудің мақсаты: Жалпы білім беретін мектеп оқушыларының ағылшын тілі сабағында коммуникативтік құзіреттілігін қалыптастыру үшін жобалау әдісін қолданудың ұйымдастырушылық-педагогикалық негіздерін анықтау және ғылыми негіздеу.
Зерттеу барысында төмендегі міндеттер шешіледі:
Оқушылардың коммуникативтік құзіреттілігін қалыптастыру барысында жобалау әдісін дамытудың психологиялық-педагогикалық мәні айқындау.
Ағылшын тілі сабағында жоғары сынып оқушыларының коммуникативтік құзіреттілігін қалыптастырудың жолдары анықтау.
Ағылшын тілін оқытуда жоғары сынып оқушыларының коммуникативтік құзіреттілігін қалыптастырудың тиімділігін тәжірибе жүзінде дәлелдеу.
Зерттеудің болжамы: ағылшын тілі сабағында жоғары сынып оқушыларының коммуникативтік құзіреттілігін қалыптастыру үшін жобалау әдісін қолдану тиімді болады, егерде:
оқушылардың шығармашылық әрекетке қатысуы қамтамасыз етілсе;
коммуникативтік құзіреттілігін қалыптастыру жолдары мен әдістерін таңдау жүзеге асырылса;
жоғары мектептегі заманауи білім беру тәжірибелерімен іске асырылса.
Зерттеудің жетекші идеясы: әлемдік білім кеңістігіне ену жағдайында бәсекеге қабілетті, жан-жақты дамыған, шығармашыл, ой-өрісі кең, білімді де білікті жеке тұлға қалыптастыру міндеті қойылған.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
Жалпы білім беретін мектеп оқушыларының коммуникативтік құзіреттілігін қалыптастыру үшін жобалау әдісін дамытудың психологиялық-педагогикалық мәні айқындалады.
Оқу процесінде шығармашылық тапсырмалар жүйесімен жұмысты тиімді ұйымдастырудың жолдарын анықтап, теориялық негізделеді және тәжірибеде тексеріледі.
Зерттеудің теориялық маңызы: сабақ барысында оқушылардың коммуникативтік құзіреттілігін қалыптастыру, пәнаралық байланыс орната отырып, жағдаяттарды табу және шешу, логикалық ойлау қабілетін дамытудың теорияық негіздері.
Зерттеудің практикалық маңызы: тәжірибелік-эксперимент жұмыстары Талдықорған қаласындағы № 14 мектеп-гимназиясында жүргізіледі. Тәжірибелік-эксперимент жұмысына 52 оқушы қатысады.
Зерттеу нәтижелерінің дәлелділігі мен негізділігі теориялық-әдіснамалық және практикалық тұрғыда дәлелденуімен, зерттеу мазмұнының ғылыми аппаратқа сәйкестілігімен, зерттеу мақсатына, міндеттеріне, нысанына, пәніне сәйкес кешенді әдістердің логикалық тұрғыда қолданылуымен, теориялық тұжырымның нәтижелілігімен, эксперименттен алынған нәтижелердің жоғары сынып мұғалімдерін даярлайтын факультеттер мен бөлімдерде қолданылуымен қамтамасыз етіледі.
Зерттеудің құрылымы: Ғылыми жұмыс кіріспеден, екі тараудан, үш бөлімнен, қорытынды және әдебиеттер тізімінен тұрады.

І. ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРУ МЕКЕМЕЛЕРІНДЕ КОММУНИКАТИВТІК ҚҰЗІРЕТТІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Жоғары сынып білімгерлерінің коммуникативтік құзіреттілігін жобалау әдісін пайдалана отырып қалыптастыру әдістемесі

Ағылшын тілі пәнін оқытудың негізгі мақсаты - оқушының айтылым, тыңдалым, жазылым және оқылым қабілеттерін дамыта отырып, тұлғаның тілдік қабілетін қалыптастыру, ағылшын тілін басқа пәндермен (ағылшын-тарих, ағылшын-информатика, ағылшын-әдебиет, т.с.с.) сабақтастыра отырып, білім сапасының артуына, оқушылардың қызығушылықтарын арттыра отырып, шығармашылық қабілеттерін, интелектуалдық-танымдық, іскерлік сапаларын, қарым-қатынас біліктілігін, әлеуметтік бейімделігін, рухани-адамгершілік құндылықтарын дамытуға септігін тигізу. Әлемдік педагогикада жоба технолоиясы ешкіге жаңалық емес, себебі бұл барлық елде кең таралған технологияның бірі болып табылады. Жоблау әдісінің негізін салған ғалымның бірі - Дж.Дьюи. Ол жобаны - тәжірибе мен теорияны бір-бірімен байланыстыра отырып оқыту деп түсіндірген болатын. Себебі, оқушы теорияда алған тәжірибесін практикада көрсете білуі қажет. Бұл технологияның ұраны - Барлығы өмірден және барлығы өмірге. Ақпараттық-коммуникативтік технологияларды пайдалану арқылы жобалау технологиясымен таным үрдісінде зерттеулер жүргізіп, қоршаған ортаны лаборатория ретінде қолданып, нәтиже шығаруға жетелейді. Конфуцийдің Маған айтып берсең - ұмытып қаламын, көрсетсең есімде сақтаймын, өзіме жасатсаң - үйренемін деген қанатты сөзі жобалау әдісіне саяды. Аталған технологияның да негізгі мақсаты - келер ұрпақты оқыта отырып, оның еркіндігін қалыптастыруға, өз бетінше ізденуге, шешім қабылдауға дағдыландыру.
Мақсаты:
Оқушыларды өз бетімен іздену-зерттеу практикасына жұмылдыру үшін қажетті ақпараттар мен материалдармен қамтамасыз ету.
Оқушыны оқыта отырып, оның дамуына, еркін жұмыс жасауына, шешім қабылдауына дағдыландыру, жеке тұлға болып қалыптасуына мүмкіндік беру.
Білім үрдісіне: оқушы-ата-ана, оқушы-мұғалім, оқушы-оқушы, оқушы-әкімшілік бірлесуі.
Жобалау әдісі бойынша оқытудың сипаттамасы:
Маңыздылығы. Білімгерлердің дамуын қамтамасыз ету үшін көкейтестілік жинақтық жобаларға олардың белсенділігі.
Тапсырмалар мен оның ережелері күрделі міндеттерді белсенді түрде орындауға ынталандырады.
Оқытудың қызықтыру сипаты. Сабақ барысында білімгерлердің ізденемін, дамимын, оқимын деген ішкі қалауының, маңызды жұмыс жасау қабілетінің, жасалған жұмыстардың бағалануы.
Пәнаралық байланыс сипаты.
Оқушылар өз жобаларында пәнаралық байланысы бар тапсырмаларды орындауы.
Жұмыстың дұрыстығы мен бұрыстығы.
Жұмыстың бірігіп орындалуы.
Өзара сайластық.
Саралау кезінде мұғалім мен оқушының негізгі іс-әрекеті қандай?
Мұғалім:
Нақты мақсат-міндет қою;
Оқушымен біріге отырып, жағдаятты қарастырып алу;
Мұғалім мен оқушы өз ойларын, идеяларын ұсынады;
Берілген үлгі бойынша жобаны сипаттайды;
Эдвайзер, эксперт, менеджер рөлін атқарады, оқушылардың іс-әрекет жетістіктерін және шығарған қорытынды-нәтижелерін бағалайды, түрлі жарыстарға жобаларды ұсынады.
Оқушы:
Жағдаятты талқылайды;
Міндеттерді қалыптастырады;
Жоспарлайды;
Қажетті ақпаратты таңдап, жинайды;
Зерттеу әдістерін іздестіреді;
Жинаған мәліметтерін талдайды;
Аралық қорытындыларды талқылайды;
Мультимедиялық презентация, фильм, шығармашылық есеп жасап қорғайды.
Жобалардың классификациясы:
Оқушылардың санына қарай: жоба жеке немесе топтық болады;
Оқу пәні мен мазмұнына байланысты бірпәндік немесе пәнаралық болады;
Қатысушылар құрамына байланысты әртүрлі жастағы оқушылар, жалпымектептік, мектепаралық, халықаралық болады;
Жоба қысқа мерзімді 1 - апта, орта мерзімді - 1-4апта, ұзақ мерзімді - 4 апта-1 жылға дейін болып бөлінеді. Жоба - жазбаша есеп немесе ауызша есеп арқылы, анимациялық немесе мультимедиялық презентация бойынша, фильм не қойылым арқылы қорытындыланады.

Кесте 1 - Жобалардың дидактикалық кескіндемесі

1
Іс-әрекет түрі бойынша
Зерттеу, шығармашылық, рольдік-ойындық, ақпараттық, тәжірибелік-бағыттық
2
Пәндік мазмұны бойынша
Моножобалар, пәнаралық жобалар
3
Үйлестіру сипат бойынша
Ашық үйлестіру жобалары, жабық үйлестіру жобалары
4
Өзара қатынас сипаты бойынша
Ішкі, аймақтық, халықаралық
5
Қатысушылардың саны бойынша
Жеке, жұптық, топтық
6
Мерзімі бойынша
Қысқа, орта, ұзақ мерзімді

Тіл үйренуге байланысты жоба - мұғалімнің арнайы жоспарлап, шығармашылық өніммен аяқтаған, оқушының өз бетімен орындайтын тапсырмаларының жиынтығы.
Жобалық оқыту әдісін келесі кесте түрінде қолдануға болады:
Кесте 2 - Жобаны орындау дәйектілігі

№
Кезеңдер
Міндеттер
Оқушы іс-әрекеті
Оқытушы іс-әрекеті
1
Мақсатты анықтау
Тақырыпты анықтау, бір немесе бірнеше мәселені айқындау. Жұмыс тобын таңдау
Ақпаратты толықтырады. Тапсырманы талқылайды, мәселелерді анықтайды
Оқушының қызығушылығын тудырады, мақсаттарын түсіндіреді, бақылау жасайды
2
Жоспарлау
Мәселені талдау, болжамдар ұсыну, әрбір болжамды негіздеу
Болжамдар ұсынады, міндеттерді айқындайды
Талдау жасауға көмек береді, бақылайды
3
Алынған болжамдарды тексеру әдісін таңдау
Алынған болжамдарды тексерудің әдістерін, дерек көздері мен ақпараттарды талқылау
Тексеру әдістерін талқылайды, тиімді нұсқасын таңдайды, дерек көздерін анықтайды
Бақылайды, кеңес береді.
4
Орындау
Болжамды дәлелдейтін немесе жоққа шығаратын ақпараттарды іздестіру. Жобаны орындау
Ақпараттармен жұмыс жасайды. Идеяларға талдау жасайды. Жобаны ресімдейді
Бақылау жасайды, талдау үдерісіне бағыттайды
5
Жобаны қорғау
Жоба нәтижелерін ұсыну, жобаны бағалау
Жобаны қорғайды, жобаны ұжымдық бағалауға қатысады.
Ұжымдық талдауға және жоба нәтижелерін бағалауға қатысады
Орыс ғалымы А. В. Қонышеваның айтуынша, жобалау әдісін қолданудың негізгі мақсаты төмендегідей:
оқыту процесінде ғылыми-зерттеу процестерін жетілдіру;
зерттеу мәселелеріне байланысты жеке қызығушылықтарды жүзеге асыру;
оқушының тілдік негіздерін қалыптастыру;
тілді меңгеру деңгейін көрсету;
оқушының белсенді дамуына жағдай жасау, оның өзіндік пікірін жетілдіру;
оқушының топпен жұмыс жасау туралы түсініктерін жетілдіру.
Оқушылардың білім сапасын көтеру, шығармашалық қабілетін арттыру, жұмыстың сапасын анықтайтын ерекше дидактикалық процестің бірі - жобалау әдісі. Ағылшын тілінде жобалау әдісін пайдаланудың ерекшелігі сол - ағылшын тілін меңгеру оқушының бақылауында болғанымен, ол негізі оқушының өз еркіне байланысты. Жобалау жұмысы тіл үйренудің формалдық сипатын жоюға, тілді үйренудің тәжірибелік нәтиже беруіне ықпал етеді. Жоба мұғалім мен оқушының функционалдық міндеттерін өзгертеді. Оқушы ағылшын тілін үйренуде оның мазмұнын таңдауда белсенді болса, мұғалімнің негізгі жұмысы - кеңес беру, көмектесу, ойында қатысушы қызметін атқара алады.
Жобалау әдісі арқылы ағылшын тілін үйренуде, ағылшын тілінің оқу-әдістемелік құралдарын, бағдарламаларын талдау арқылы және тест, сұрақ-жауап, жаттығу-тапсырмалар арқылы жеткізуіне болады.
Жоғарыда айтылған дәйектерді саралай келе, мынандай қорытындыға келдік:
1.Тілді жобалау әдісі арқылы меңгеру - оқушылардың танымдық қызығушылығына, шет тілін практика жүзінде қолдануға, оқушы мен мұғалім арасындағы жауапкершілігіне, мақсатты айқындауына, жұмыс нәтижесі сияқты қағидаттарды ескеруі тиіс.
2. Жобалап оқыту әдісі арқылы оқушының ағылшынша мәтінді өздігімен оқып, тыңдаушыға жеткізе отырып, ұйымдастыру қабілетін дамытуға, жағдаяттың шешімін тауып, теорияда алған білімін практикада қолдануға дағдыланады. Мәселені бір жақты ойлап қана қоймай, түрлі әдіс-тәсілдер арқылы шешуге мүмкіндік туғызады.
Жобалау әдісінің негізін қалаушы Д.Дьюи оқушының интеллектуалдық қабілеттерін дамытудың, өз бетінше ойлау қабілетін қалыптастырудың маңыздылығын назарға ала отырып, мәселе осы білімді игеру әрекетін ұйымдастырудың тетігін табуда екенін баса айтқан болатын. Ал проблеманы өздігінен шешу мақсаты тікелей жобалай оқыту технологиясы талаптарына сәйкес келеді. Өйткені проблеманы шешуге дайын адамның бойында өзінің танымдық әрекетін жоспарлау, ойлау жүйесінің икемділігі, нәтижеге жетуге деген құлшыныс, өз қатесін түсіну және оны дер кезінде жөндей білу, метатанымдық қабілет, өзгелермен тіл табыса отырып шешім жасау жолдарын іздестіре алу секілді қабілеттер қалыптасады.
Жобалау әрекеті барысында тек қана коммуникациялық қатынаста болу емес, белгілі бір өнімді құрастыру барысындағы іскерлік коммуникация жүреді, ол оқушылардың оқу-тәжірибелік мәселелерін шешу мақсатын көздейді. Сондықтан, осы жағдайда оқушы құзыреттіліктерінің қалыптасуы тиімді жүзеге асырылады.
Жобалауда коммуникациялық қатынастарды бағалау барысында төмендегі фактілер ескерілуі тиіс:
- Жоба (шығармашылық жұмыс) негізінен оқушылардың топтық әрекеті арқылы орындалғаны;
- Жұмыстың орындалуы барысында педагог балалар әрекетін ұйымдастырушылық-мазмұндық, жоспарлау және қадағалау қызметтерін атқаруы;
- Презентация жасауда аудитория болуы, бағалау комиссия болуы, бағалаудың ашық жүруі, қатысушылардың марапатталуына ерекше назар аударылуы тиіс [9, 147 б.].

Жобалау әдісін пайдалану арқылы оқушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастырудың әдіс-тәсілдері

Жобалау әдісін пайдаланудағы мақсат - сыни тұрғыда ойлау қабілетін дамыта отырып, болашақта әр түрлі мәселелердің шешімін таба білуге, қоғамдық ортада тез бейімделуіне қызығушылығын арттыру. Егер оқушы жоба тақырыбын дұрыс таңдап, мақсат-міндеттерін нақты қойса, жобада мақсатқа жету жолдарын айқын көрсетіп, орындай алса - ол болашақта дара тұлға болып қалыптаса алады. Түрлі мәселелерде шешімдерін дұрыс тауып, жағдаяттан шығу жоллдарын білсе, топпен, жқппен, жеке жұмыс жасауға дағдыланса, мектеп қабырғасын аяқтағаннан кейін кез келген ортада дұрыс бағдар бере алатын, өмірге деген өзіндік көзқарасы бар тұлға қалыптасады. Сонымен, жобаның мақсаты - шығармашылыққа, тапқырлыққа, ғылыми ізденіске жетелеуде. Жобалау әдісі - топтық, жұптық, жеке болып бөлінетінін жоғарыда тілге тиек еттік. Ал, сол жобаның нәтижесі жемісті болуы үшін дұрыс жоспарлай білуіміз қажет.
Жұмыстың бөлімдері.
Жұмыстың мазмұны.
Мұғалімнің тəрбиелік мақсатты шешудегі негізгі іс-əрекеттері.
Оқушылардың іс-əрекеттері.
1. Дайындық кезеңі
Жоба тақырыбын анықтау.
Бір бағыт төңірегінде оқушыларды тақырып таңдауға ынталандырады.
Топтағы əрбір оқушының пікірін ескере отырып жұмысты жоспарлауға үйретеді.
Əр оқушы өмірлік тəжірибесіне (егер ол болса), сүйене отырып, өз ойын ортаға салады, бірігіп жобаның мақсаты анықтайды.
2. Жоспарлау
Топқа бөлу. Ақпарат жинау жəне талдаудың жолдарын көрсету. Əрбір топ мүшесі алдындағы жұмысын анықтау.
Оқушыларды өз бетімен акпарат жинауды бағыттайды. Əрбір топ мүшесінің пікірін ескере отырып, ұжымдық талқылау шешімін тыңдайды, қажет болса өз ойымен бөліседі. Оқушылардың жобасы бойынша күнделігін тексереді.
Топ арасында əркімнің атқаратын қызметін анықтайды, өз тақырыптарын анықтау жұмыс істеу кезеңдерін жоспарлап, бірінші нəтижеге жету уақытын белгілейді. Қоғамдық тапсырманы орындауға дайындығын көрсетеді.
3. Зерттеу жұмысы.
Ақпарат жинау, аралық нəтижені талдау, зерттеудің негізгі құралдары: сұхбат, анкета бақылау, алынған түрлі ақпаратты талдау.
Оқушы күнделігін бақылап, əрбір жетекшісімен топ мүшелерімен жеке-жеке сөйлесу, талдау, нəтижені салыстыру арқылы алдағы жұмысқа бағыт беру.
Жеке жəне жұптық жұмыс, анкета сұрақтарын құрастыру. Қажет болса сценарий жазу, қоғамдық ұйымдар мен қарым-қатынас қалыптастыру. Білімін əр пəндік салада кеңейтеді, түрлі қоғамдық жұмыстармен танысады, шығармашылық, белсенділік, талаптылық қасиеттерін бойында қалыптастырады.
4. Нəтижені талқылау.
1. Ақпаратты талдау, шешім шығару, жоспарлау.
2. Бақылайды, кеңес береді.
3. Проблемаларды сұрақтарды анықтап, оның шешімін шығаруға дайындалады.
5. Жұмыстың тұсау кесері.
1. Тыңдайды, проблемалық сұрақтарды қоя отырып, оқушыны сөйлетуге мүмкіндік жасайды.
2. Алынған нəтиже туралы есеп береді. Бір-бірін мұқият тыңдайды, сөйлеу мəнерін ескере отырып, бір-бірінің ойларын жалғастырып отырады, кері байланыс жүргізіледі.
6. Бағалау жəне жоспарлау.
Технологиядағы жобаның түрлері:
Ғылыми жоба;
Шығармашылық жоба;
Ойын түріндегі жоба;
Ақпараттық жоба жəне т.б түрлері бар.
Сонымен, оқушыларға дайын өнімді қабылдайтын ғана емес, өз бетімен ізденетін, дербес іс-əрекет жасай алатын тұлға ретінде қарау - жобалау технологиясының негізі. Нақты тақырып төңірегінде оқушының алдында əр кезеңде мақсат қоя біліп, сол мақсатқа қол жеткізудегі іс-əрекеті. Қытай мақалының естігенімді-ұмытамын, көргенімді-есте сақтаймын, өзім істегенімді - меңгеремін дегені - бұл технологияның негізгі ұстанымы.
Жобада оқытушы, сарапшы, үйлестіруші немесе қосымша мәліметтерді беруші рөлін атқарады. Өз күшімен жоба-тапсырманы орындауда тіл үйренушілер өз жұмыстарын жоспарлау, оның нәтижесін болжау, бірігіп жұмыс істеу сияқты өз бетінше жұмыс істеу тәсілдерін меңгереді.
1-кезең дайындық кезеңі. Тақырып таңдау, оны құрастыру, міндеттерін белгілеу, ұйымдастыру, талқылау, жоба мазмұнымен танысу. Мұнда оқытушымен бірге оқушы жобаның тақырыбын, мақсатын анықтайды.
2-кезең. Материал жинау, материалды өңдеу, толықтыру. Оқушылардың жинаған тілдік материалдарын, алғашқы нәтижелерін қорытындылап талқылау, келесі ққосымша материалды, жаңа материалды іздестіру. Жоба үй тапсырмасы ретінде материалды қолдана отырып сұхбат жасауға беріледі, лексикалық, грамматикалық материалдар өңделінеді, кесте беріледі.
3- кезең. Сөйлеу кезеңінде алынған материалды қолдану, жоба жұмысын аяқтайды.
4-кезең. Қорытынды шығару, жобаның презентациясы.
Осылайша жоба жұмысымен әр оқушы ағылшын тілінде сөйлейді. Әр оқушы өз ойын айтуға, дәлелдеуге тырысады. Ауызша сөйлеуді жетілдіруге үлкен мүмкіндік береді.
Жоба жасауда мультимедиялық бағдарламаны қолдану әдісінің көп артықшылықтары бар. Ол әр түрлі сөйлеу түрлерін жаттықтыру және оларды әр түрлі түрде үйлестіруге, тілдік құбылыстарды білуге, лингвистикалық құбылыстарын қалыптастыруға, коммуникативті жағдайларды құруға, тілдік және сөйлеу әрекеттерін машықтандыруға, сонымен қатар қатысушылардың жеке өзіндік жұмыс жүргізулеріне мүмкіндік береді.
Таңдалған тақырып бойынша жоба (презентация) жасағанда оқушылар интернет желісін пайдалана отырып, тақырып туралы ең қызықты оқиғаларды, мәліметтерді іріктеп алады. Жобадағы мәліметтерді игерудегі ең маңыздысы оқушылар көрнекілікті, анимацияны, дыбыстарды қолданады. Оларға: суреттер, хаттамалар, маңдайша жазулары, жарнамалар, кестелер, диаграммалар жатады.
Сөйлеу барысында оқушылар әр слайдқа толық мәліметтер береді. Өз ойын ашық айту жоба құрушы логикалық, тілдік, грамматикалық жағынан дұрыс құруға ұмтылады.
Оқу - жобамен жұмыс істеген кезіндегі ең негізгі бөліктердің бірі. Жобаға керекті мәліметтерді алу үшін қатысушылар баспа мәліметтеріне сараптама жасауына тура келеді. Жұмыс кезінде оқушылар анықтамалармен, энциклопедиялық сөздікпен жұмыс істейді.
Тыңдау - оқыту құралы және нысан ретінде жобада қолданады. Тыңдаудың ең бірінші қызметі - жобаны қорғаушы сөйлеген кезде оның сөзін басқалар тыңдайды, жаңа мәліметтерді ерекшелеуге, ал екінші жағынан кейбір түсініксіз сөздерді тастап кетіп, мәтінді түсінуге дағдыланады.
Жобалау әдісі арқылы ұсынылатын тапсырмаларды орындау барысында оқушылар шығармашылықпен ойлауға, өз әрекетін өз бетінше жоспарлауға, жоба бойынша алдына қойған міндеттерді шешуге алдын ала болжам жасай білуге, басқаша айтқанда, жұмыс істеу мәдениетіне үйренеді.
Жобалау әдісіне тән жетістіктерге мыналарды жатқызуға болады:
жобалау әдісі оқушыларды оқыту үрдісіне және тілдік қатынасқа белсенді жұмылдыра алуымен ерекшеленеді;
балаларды білім алуда, өз ісін ұйымдастыруда жауапкершілікке үйретеді;
жобамен жұмыс істеу барысында оқушылардың тілдік дайындығы қалыптасады;
жобалау әдісі оқушылардың белсенді түрде өз бетінше ойлауына, жұмыс істеуіне және алған білімін есте сақтауы, тиісті жағдайда қолдана алуына көмектеседі. Сонымен бірге оларды жеке тұлға ретінде қалыптастырады;
жобаны қорғау кезінде оқушылар өз әрекетін ұйымдастырып бағалай алатын жеке тұлға ретінде ғана емес, тілді меңгеруге байланысты өз бойындағы кемшіліктерді жеңуге де үйренеді.
Сонымен қорыта келгенде мектепте жобамен жұмыс технологиясын қолдану жеке тұлғаны дамыту бағытында оқушылардың өз бетімен хабарды жинауға, сараптау, тиімді де тиісті қорытынды жасауға, өз ойын дәлелдеуге, сөздік қорын толтыруға, сөйлеу тілінің мәдениетін тиімді үйренуге, эстетикалық талғамын дамытуға үлкен үлес қосады. Оқушылар жобалау әдісімен жүргізілетін жұмыс барысында өздерінің оқытушыға беймәлім таланттарын көрсетуге мүмкіндік алады. Олар ұйымдастырушылық қабілеттерін арттырады. Сондықтан, жобалау әдісі оқушыларды жан-жақты дамытуда ең озық әдіс деуге негіз бар.
Жобалау мен шығармашылық. Жобалауды шығармашылықпен байланыстыратындар көп, олар жобалауды жаңа шығармашылық мүмкіндіктерді ашу деп түсінеді. Алайда бұл түсінік дұрыс емес. Шығармашылық бұл - жаңаның пайда болуы. Бұл жерде жобалаумен байланысы бар, бірақ шығармашылықтың жобалауға айналуы үшін уақыт факторы негізге алынып, нақты нәтижені елестету керек. Алайда шығармашылықты нақтылықпен байланыстыру мүмкін емес.
Жобалау мен басқару. Практиканың қандай бір түрінде өзгерістерді жобалап, іске асырып, оларды басқарғанда ғана біздің жұмысымыз алға басады. Қазіргі кезде менеджмент сөзі пайда болды, ол басқару дегенді білдіреді. Білімде де менеджмент сөзі қолданылады. Қазіргі таңда білім алу түрлері де көбейді, ол территория мен уақытқа қарай бөлінеді. Осыған орай өзінің білім алу процесін басқару, білім алғандағы нәтижені жобалау міндетті түрде қажет болды. Сонымен практика нысанында пайда болған жобалау үлкен әлеуметтік контекстке шығады. Осының бәрі әлеуметтік ғылымдардың басты мәселесіне жобалаудың білімдегі орнын жатқызады.
Жобалау мен даму. Жобалау теориясында белгілі бір мәселенің дамуына әкелетін өзгерістер айтылған, яғни біз тек мәселенің өзгеруіне әкелетін жобаларды қолдануымыз керек. Жобалаудың құрылымы:
нақты нәтиже шығару жобасы;
нақты мәселенің анализі;
нақты уақыт белгілеу;
жұмыс жүргізу жобасы;
нәтиже шығару.
Жобалаудың ең негізі - мәселенің анализі болып табылады. Мәселе шешудегі нәтиже белгіленіп, оған жету үшін жасалатын қадамдар жобасы жасалады. Мәселе анализі неғұрлым нақты жасалатын болса, жоба да соғұрлым жақсы болады.
Жоба мен ғылыми жұмыс. Бұл жерде мысал ретінде ғылыми жұмысты қарастырғанымыз жөн. Ғылыми жұмыс пен жоба ұқсас келеді. Ғылыми жұмыс жобаның негізін құрай алады. Сонымен қатар кейбір жобалар ғылыми ізденіс тудырып, ғылыми жұмысқа айналуы мүмкін.
Жоба мен қабілет. Жобалауды жүзеге асыру үшін тұлға қандай қабілетке ие болу керектігін айтамыз. Ең біріншіден тұлға продуктивті ойлау қабілетіне ие болуы керек.
Продуктивті ойлаудың негізгі сатылары:
мәселенің анализі, тақырыптың пайда болуы;
мәселені шешудегі жұмыстар жобасын құру;
мәселе шешудегі ойларын іске асыру;
Продуктивті ойлаудың екінші сатысы - мәселені түсіну, яғни анализ жасау. Назар аударарлық тағы бір жәйт мәселе шешудегі шешім қабылдау. Мәселені шешу сатылары:
мәселенің негізі, яғни қандай жұмыс жасау керектігін ұғу;
мәселе құрамын бағалау, яғни мәлімен іздеу және іріктеу;
мәселе шешудегі нақты қадамдарды анықтап, іске асыру.
мәселе шешудегі нәтижеге жету жолдарын іздестіру;
мәселені шешу;
Қорытынды саты - шешім қабылдау. Шешім қабылдау өте қиын процесс. Шешім қабылдау 9 элементтен тұрады[9]:
1. Таңдау. Бұл тұлғаның өзінен немесе қоғаммен жасалған таңдау болуы мүмкін.
2. Ұғыну. Мәселе шешу және шешім қабылдау тұлғаның сол мәселе шешудегі ролін ұғынуы керек.
3. Креативтілік. Мәселе шешудегі креативтілік, яғни стандартқа сай емес шешімдерді іздеу.
4. Компромисс. Мәселе шешуде компромисс іздеу, яғни мәселеге қатысты барлық тұлғалардың жағдайын ойлау.
5. Алдын-ала ойлау. Мәселені шешкеннен кейін нәтижесінің қандай болатыны ойлау, ұғыну.
6. Шешімнің дұрыстығы - шешім қабылдау сатысының ең қиын бөлігі.
7. Мәліметтердің нақтылығын тексеру.
8. Шешім қабылдау сатыларының дұрыстығын тексеру.
9. Жауапкершілік.
Сонымен қазіргі кезде психология мәселені ұғыну, шешудегі жолдарын қарастыру, шешім қабылдау деген жәйттарға көңіл бөліп отыр.
Біз қарастырған теориялардың барлығында тұлғаның шешім қабылдауы, мәселенің анализін жасауы, шешімді қабылдауы, нәтижесіне өзінің жауапкершілігін алуы аталып өтеді.
Білім беру жүйесі. Білім беру жүйесінің негізін мұғалім мен оқушының қарым- қатынасы құрайды. Орта мектептің білім беру жүйесінің түрлері мен заңдылықтары бар. Білім беру жүйесінде оқушы өзінің іс-әрекетінің нәтижесіне жауапты болады, яғни баға алып, мұғалім мен ата-анасының көзқарасына ие болады. Осыған байланысты оқушылар практикалық іс-әрекет жасауға икемденеді[14].
Қазіргі таңда білім беру жүйесінің маңызды бөлігі бағалау болып табылады. Оқушының іс-әрекетінен пайда болған нәтижені оқушы өзі бағалай алмайды, алайда мұғалімнің қойған бағасымен танысады. Сонымен бағалау - оқушының жауапкершілігін арттыру механизмі болып табылады.
Негізі бағалау бірнеше сатыдан өту керек: ол - жаттығулардың дұрыстығын бағалау; ойының оригиналдығын бағалау; жаттығуды орындаудағы оқушының еңбегін бағалау т.с.с. Бірақ қазіргі жағдайда бағалау тек жаттығулардың дұрыстығын бағалайды. Бағалаудың дұрыс жүргізілуі үшін білім беру жүйесіне мұғалімнің ғана емес, сонымен қатар оқушының да іс-әрекеті септігін тигізуі керек. Яғни, оқушыға жаттығуды таңдау, бағалау түрін таңдау мүмкіндігі берілу керек. Мысалы, екі сағаттық тестілеуден кейін оқушылар жаттығуларды қандай тәртіппен орындағандарын сұрады. Олар жаттығуларды бірінен соң бірін орындаған екен, тек бір оқушы ғана кері қарай, соңынан бастаған екен. Сонда оқушылардың белгілі бір жаттығуды орындаудағы жолдарын таңдау мүмкіндігі жоқ екен. Жақсы бағалар тек жаттығудың дұрыс орындалуына ғана қойылады. Оқушылар тек жаттығуды дұрыс орындауды ғана, ал шешу жолдарын мүлде елемейді екен. Осындай жағдайлар көп кездеседі. Сонымен бағалау оқушыға өз іс-әрекетінің нәтижесін байқап, пассивті процесті өздік таңдау жағдайына алып келетін ең негізгі механизм болып табылады. Білім жүйесінің формалары оқушының өздік оқыту субъектісіне айналуына және жобалау жұмысының негізі бола алатынын түсіндік. Осындай қолда бар материалдармен жобалау жұмысын құруға болады. Іс-әрекет жасау, мәселе шешудегі жолдарын қарастыру, нәтижесінің қандай болуын ойлау - жобалау жұмысының негізін құраушылар болып табылады. Сонымен оқу процесі оқушының практикалық іс-әрекетін қолдану үшін жағдай тудыруы қажет, яғни жоба оқу процесі мен оқушылардың практикалық іс-әрекетіне негізделіп құрылуы керек. Іске асу формалары:
ғылыми-практикалық ізденістер, эксперименттер;
өзінің шығармаларын жазу;
нақты мәселенің анализі, адамдардың қарым-қатынасын жобалау;
Яғни, қазіргі кездегі білім беру үрдісі белгілі бір мәселелердің оқу-практикалық тұрғысына негізделуі керек. Белгілі бір пән оқыту үрдісі теория мен практикадан құрылуы керек. Себебі практикада оқушының ойлау қабілеті ұлғайып, мәселерді шешуге бейімделеді. Ал бұлар жобалау жұмысындағы негіздердің бірі болып табылады. Сол үшін жобалау жұмысын жүргізуде практикалық сабақтарды жоспарлау мен іске асыру мұғалімдер алдындағы басты мәселе болып табылады [13].
Сонымен білім беру жүйесі оқушының қазірден пайда болған қиын мәселерді шешу, шешудегі әр түрлі жолдарды қарастыру іс-әрекетіне әсер етеді. Сондықтан білім беру жүйесін барынша жүйелі және оқушылар мен мұғалімдер үшін ыңғайлы етіп жасауымыз керек. Осы мақсатқа жету үшін жобалау әдісін бірінші мұғалімдерге, сосын оқушыларға үйретіп оқыту үрдісін дамыту қажет.
Ал енді білім саласындағы жобалау терминің қарастырайық. Жұмыс барысында қаралған сұрақтар:
1. Жобалау әдісі дегеніміз не?
2. Жобалау әдісінің негізін құрушылар
3. Жобалау жұмысын құру
4. Ағылшын тілі пәнінде қолданған жобалау жұмысы
1. Ең біріншіден жобалау әдісі дегеніміз не деген сұраққа жауап берейік. Жоба (лат.) - алдында жүретін. Яғни қандай да жоба болса да алға жүретіні сөзсіз. Әдіс - белгілі бір мақсатқа жету үшін практикалық немесе теориялық білімдердің ізденудегі жұмысы, дидактикалық категория. Жобалау әдісі - белгілі бір мәселені оқу-әдістемелік білімді негізге ала отырып түпкілікті құрылымын айқындау арқылы шешу. Жобалау әдісін басқаша мәселе әдісі ретінде де танимыз, себебі белгілі бір теориялық немесе практикалық мәселені шешуді мақсат етеді. Қазіргі кезде жобалау әдісін мұғалімдердің жобалық оқытуында қолданылатын педагогикалық технология деп түсінеміз.
Жоба белгілі бір тақырып бойынша құрастырылады. Ол оқушының қызығушылығына орай таңдалуы мүмкін. Жобалау жұмысын орындаудағы талаптар төмендегідей:
Оқыту жобасының классификациясын таңдау;
Жоба презентациясын дайындау;
Жобаға баға беру критерийлерін айқындау;
Жасалған жобаның нәтижесіне баға беру;
Жобалау әдісін оқытудағы мұғалімдердің мақсаты мен міндеттерін айқындау.
Қазіргі кездегі оқу жобаларының түрлері (оқушылардың қызығушылығына негізделген):
практикалық;
ғылыми жобалау;
ақпараттық;
шығармашылық;
рольдік.
Құрамы бойынша мини-жоба, моно-жоба пәндік және пәнаралық болып бөлінеді. Мини-жоба бір пән негізінде ғана ұйымдастырылса, пәндік жобалар факультативтік сабақтар аясында қолданылады. Ал пәнаралық жоба бірнеше пән негізінде құралады. Қатынас құралы бойынша дара және топтық болып бөлінеді. Өз алдына топтық: сыныпішілік, мектепішілік, аумақтық және халықаралық болып бөлінеді. Ұзақтығына байланысты мини-жоба - 1 сабақтық, қысқа - 4-6 сабақтық, апталық - 30-40 сағаттық, ұзақ немесе жылдық-дара немесе топтық жобалар міндетті түрде сабақтан тыс жүргізілуі керек.
Жобалар презентациясының түрлері: ғылыми жұмыс, іскерлік ойын, видеофильм көрсету, экскурсия, бағдарлама, ғылыми конференция, театр көрсетілімі, тарихи немесе әдеби диалогтар, спорт ойыны, спектакль, жарнама, пресс-конференция.
Ал жобалау әдісінің практикалық бөлімін қарастырсақ бұл жерде жоба дайындау қажет ақпаратты жинақтау, рәсімдеу кезеңдеріне назар аударатын сабақ жоспарлары мен дебат пікірсайысына дайындық кезеңдерін атап өтейік. Негізгі жоба тақырыбы оқушы өзі қызығушылығына орай таңдайды, бірақ бағыт-бағдарды әрине мұғалім береді. Төменде сабақ жоспарлары беріліп, дайындық жұмысын ұйымдастыру кезеңдері көрсетілген.
Жобалау идеясы, жобалау әдісі ең алдымен жалпы білім беретін мектептер мен жоғары оқу орындарындағы дәстүрлі оқытуға қарсы бағытталған бағдарлама ретінде қарастырылды.
Жоғарыда айтылғандай, жобалау әдісі Еуропада ХХ ғасырдың басында басталғанымен, Қазақстанда білім беру салалары кредиттік жүйеге енгелі ағылшын тілі әдістемесінде соңғы жылдары ғана қолданыла бастады.
Жобалап оқыту технологиясы - кредиттік оқу жүйесінің талабына сай, ағылшын тілін үйренуге қазіргі заман тұрғысынан қойылып отырған міндеттерге жауап бере алатын, бүгінгі күн үдерісін толық ақтай алатын оқыту жүйесі [4, 39]. Яғни, жобалап оқыту технологиясының негізгі тірегі - өз бетімен белсенді істер атқаратын оқушының өзіндік ізденісіне, олардың өзін-өзі танытуына, танымдық-практикалық қабілеттерін жүзеге асыруына қажетті мүмкіндіктер.
Ш.Д.Абдиева: "Жобалау әдісі - оқушы пен оқытушының бірігіп, белгілі бір мәселені шешуге және қорытынды жасауға негізделген оқу немесе басқа да әрекеттерін айтуға болады" - десе [11, 43], ғалым А.А.Сатбекова: "жобалау әдісі арқылы ағылшын тілін оқыту - оқушылардың репродуктивтік оқу әрекеттерін біртіндеп имитациялық әрекеттерге көтеру арқылы ағылшын тілінің заңдылықтарын және ағылшын тілінің бай қорында жинақталған ұлттық мәдени мол мұраны оқушының ішкі құндылықтар жүйесіне енгізудің тиімді жолы" - деп тұжырымдаған [5, 49].
Яғни, жобалау технологиясын қолданудағы негізгі мақсат - оқушылардың қызығушылық ынтасын дамыту, өз бетімен жұмыстарын жүргізу арқылы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.