Серпімді деформация

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы министрлігі
КЕАҚ Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті
Зооинженерия және тағам өндірісінің технологиясы факультеті
Тағам өнімдерінің технологиясы және қауіпсіздігі кафедрасы

РЕФЕРАТ №1

Тағам массаларының реология негіздері пәнінен
Тақырыбы: Деформация түрлері

Орындаған: Бекзатқызы Аида
Топ: ТПРП 22-09К
Қабылдаған: Тәжен Қ.П.

Алматы 2024 жыл

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3
I НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1.1 Серпімді деформация ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4
1.2 Пластикалық деформация ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5
1.3 Тұтқыр серпімді деформация ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7
1.4 Ығысу деформациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
9
1.5 Созылу деформациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
12
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .
13

КІРІСПЕ

Өсімдік шикізатының деформациясын зерттеу тамақ өнімдерін өңдеу, манипуляциялау және сақтау үшін маңызды механикалық қасиеттерді түсінудің негізінде жатқан тамақ технологиясының негізгі аспектісі болып табылады. Түрлі жемістер, көкөністер, дәнді дақылдар мен бұршақ дақылдарын қамтитын өсімдік шикізаты азық-түлік өндірісінің әртүрлі кезеңдерінде әртүрлі деформацияға ұшырайды. Бұл реферат әртүрлі деформация механизмдерінің, соның ішінде серпімді, пластикалық, созылу және тағы басқа деформацияларының түрлерін қарастырады, олардың тамақ технологиясындағы рөлі мен маңыздылығын нақтылайды.
Өсімдік шикізатының деформациясын түсіну азық-түлікті өңдеу технологияларын оңтайландыру және өнімнің сапасы мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін өте маңызды. Пішіні мен мөлшерінің қайтымды өзгеруімен сипатталатын серпімді деформация өсімдік шикізатына тасымалдау, сақтау және өңдеу кезінде пайда болатын сыртқы әсерлерге төтеп беруге мүмкіндік береді. Пластикалық деформация, керісінше, өңделген тағамдардың құрылымы мен сыртқы түріне әсер ететін материал құрылымында қайтымсыз өзгерістерге әкеледі. Тұтқыр серпімді деформация, оның серпімді және тұтқыр қасиеттерінің үйлесімімен, тұтынушының қабылдауында шешуші рөл атқара отырып, тағамның өтімділігі мен сенсорлық сипаттамаларына әсер етеді.
Сонымен қатар, ығысу және созылу деформациялары өсімдік негізіндегі өнімдерді өңдеу, орау және сақтаудың ажырамас бөлігі болып табылады. Ығысу күштері араластыру және пішіндеу процестерін жеңілдетеді, ал қысу күштері өңдеу және тасымалдау кезінде оралған өнімдердің құрылымдық тұрақтылығына әсер етеді. Созылу немесе экструзия процесінде байқалатын созылу деформациясы соңғы тағамдардың құрылымы мен дәмін анықтайды. Осы деформация механизмдерін жан-жақты зерттей отырып, тамақ өнеркәсібінің технологтары азық-түлікті дамытуды жақсарту, өңдеу тиімділігін оңтайландыру және тұтынушылардың үнемі өзгеріп отыратын тамақ өнеркәсібіне деген қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін инновациялық стратегияларды әзірлей алады.

I НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1.1 Серпімді деформация

Серпімді деформация - бұл тамақ технологиясында қолданылатын өсімдік шикізатын қоса алғанда, материалдарда байқалатын негізгі механикалық құбылыс. Бұл қолданылатын күш материалдың серпімділік шегі деп аталатын белгілі бір шектен аспаған жағдайда, сыртқы күшке ұшыраған кезде материал бастан кешіретін пішіннің немесе өлшемнің қайтымды өзгеруін білдіреді. Деформацияның бұл түрі материалдың ішіндегі молекулалық құрылымдардың қайта құрылуынан туындайды, бұл оның кернеу әсерінен уақытша деформациялануына және кернеу жойылғаннан кейін бастапқы күйіне оралуына мүмкіндік береді.
Жемістер мен көкөністер сияқты өсімдік шикізатында серпімді деформация қолданылатын кернеу түріне байланысты әртүрлі жолдармен көрінеді. Мысалы, қияр сығылған кезде ол серпімді деформацияға ұшырайды, қолданылатын қысымға сәйкес пішінін бірден өзгертеді. Алайда, қысу күші азайғаннан кейін, қияр өзінің серпімді қасиеттеріне байланысты бастапқы пішінін алады. Сол сияқты, сәбіз созылғанда немесе иілгенде, олар уақытша созылу немесе иілу арқылы cерпімді деформацияны көрсетеді, бірақ созылу күші жойылған кезде бастапқы пішініне оралады.
Серпімді деформацияның әрекетін Гук Заңымен сипаттауға болады, онда материалдың деформациясы қолданылатын күшке тура пропорционал, күш материалдың серпімділік шегінен асқанға дейін. Кернеу мен деформация арасындағы бұл сызықтық байланыс тамақ өнеркәсібінің инженерлері мен технологтарына әртүрлі жүктеме жағдайларында өсімдік шикізатының серпімді қасиеттерін болжауға және талдауға мүмкіндік береді.
Серпімді деформацияны түсіну тамақ технологиясында өте маңызды, өйткені ол өсімдік негізіндегі өнімдерді өңдеуге және сақтауға әсер етеді. Мысалы, жаңа өнімдерге арналған орау материалдарын жасау кезінде көкөністердің серпімді қасиеттерін білу көкөністердің табиғи пішіні мен құрылымын сақтауға мүмкіндік беретін сыртқы әсерлерден жеткілікті қорғанысты қамтамасыз ететін орау материалдарын таңдауға көмектеседі. Сол сияқты, тамақ өнеркәсібіне арналған жабдықты жобалау кезінде cерпімді деформацияны есепке алу жабдықтың өңделетін өнімнің сапасына нұқсан келтірместен пайдалану жүктемелеріне төтеп бере алуын қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар, кесу, ұсақтау немесе ұнтақтау сияқты тағамдарды өңдеу кезінде серпімді деформация өсімдік шикізатының қасиеттеріне әсер етеді. Пышақтар немесе кескіш құралдар материалға жүктеме түсіреді, бұл кесу әрекеті тоқтағаннан кейін қайта оралатын уақытша деформацияны тудырады. Бұл серпімділік қасиеті өңделген көкөніс өнімдерінің жалпы көрінісі мен презентациясына әсер ететін кесудің дәлдігі мен консистенциясын анықтайды.
Тасымалдау немесе сақтау кезінде қысу немесе созылу сияқты сыртқы күштерге ұшыраған кезде өсімдік шикізаты серпімді деформацияға ұшырайды. Мысалы, піскен қызанаққа қысым жасағанда, ол серпімді деформацияға байланысты аздап қысылады, бірақ қысым жойылғаннан кейін ол бастапқы пішінін қалпына келтіреді. Сол сияқты, қияр аздап созылғанда, ол cерпімді деформацияны көрсетеді, уақытша ұзарады, бірақ созылу күші жойылғаннан кейін бастапқы пішініне оралады.
Осылайша, серпімді деформация тамақ технологиясында өсімдік шикізатымен көрінетін маңызды механикалық қасиет болып табылады. Оның қайтымды сипаты өңдеу, қайта өңдеу және сақтау кезінде пайда болатын сыртқы әсерлерге төзімділікті қамтамасыз етеді. Серпімді деформацияны түсіну және оны тиімді басқару арқылы тамақ өнеркәсібінің технологтары өнім сапасын оңтайландырады, қалдықтарды азайтады және үнемі дамып келе жатқан тамақ өнеркәсібінде тұтынушылардың қанағаттануын қамтамасыз етеді.

1.2 Пластикалық деформация

Пластикалық деформация - бұл материалдың серпімділік шегінен асатын кернеудің әсерінен пішіні немесе өлшемі үнемі өзгеріп отыратын механикалық процесс. Қайтымды серпімді деформациядан айырмашылығы, пластикалық деформация материалдың молекулалық құрылымын қайта құруды қамтиды, бұл оның физикалық пішінінің тұрақты өзгеруіне әкеледі. Бұл құбылыс қолданылатын кернеу материалдың аққыштық шегінен асып, оның бұзылусыз ағып кетуіне немесе деформациялануына себеп болған кезде пайда болады. Жемістер мен көкөністер сияқты тағамдық технологияда қолданылатын өсімдік шикізатында пластикалық деформация қолданылатын кернеудің түрі мен қарқындылығына байланысты әртүрлі жолдармен көрінеді. Мысалы, сәбіз икемділік шегінен асатын иілу немесе бұралу күштеріне ұшыраған кезде, олар тұрақты деформация немесе ыдырау арқылы пластикалық деформацияға ұшырайды, бұл оның пішінінің немесе құрылымының өзгеруіне әкеледі.
Өсімдік шикізатының пластикалық деформациясы тағамды өңдеудің, өңдеудің және сақтаудың әртүрлі кезеңдерінде көрінеді. Жалпы мысалдардың бірі-картопты тазарту немесе кесу. Картоп көкөніс тазалағыш немесе пышақ қысымына ұшыраған кезде, олар сыртқы қабаттар жойылған кезде пластикалық деформацияға ұшырайды. Бұл процесс картоптың пішінін үнемі өзгертуді қамтиды, нәтижесінде қабығы алынып тасталады және оның жалпы көрінісі өзгереді. Күш қолданылғанына қарамастан, картоп бастапқы пішініне оралмайды, бұл берілген контексте пластикалық деформацияның қайтымсыз сипатын көрсетеді.
Өсімдік шикізатының пластикалық деформациясының тағы бір мысалы мұздатылған көкөністерді дайындауда жиі қолданылатын ағарту процесінде байқалады. Ағарту көкөністерге жоғары температурада қысқа мерзімді әсер етуді, содан кейін ферментативті белсенділікті тоқтату және түс пен құрылымды сақтау үшін жылдам салқындатуды қамтиды. Ағарту кезінде жасыл бұршақ немесе сәбіз сияқты көкөністер пластикалық деформацияға ұшырайды, өйткені олардың жасуша қабырғалары жұмсарады және жылу әсерінен құрылымдық өзгерістерге ұшырайды. Ағарту көкөністерді сақтауға көмектессе де, олардың құрылымы мен құрылымының үнемі өзгеруіне әкеліп соғады, бұл термиялық әсер еткенде өсімдік шикізатының икемділігін көрсетеді.
Сонымен қатар, жаңа өнімдерді орау және тасымалдау өсімдік шикізатының пластикалық деформациясының қосымша мысалдары болып табылады. Мысалы, көкөністер тасымалдау қораптарына немесе контейнерлерге мықтап оралған кезде, олар пластикалық деформацияға ұшырайды, өйткені олар қысыммен орауыш материал түрінде болады. Бұл қызанақ немесе жидектер сияқты нәзік көкөністерді қысып, көгеруге немесе ұсақтауға әкелуі мүмкін. Өсімдік тіндерінің серпімділігіне қарамастан, тасымалдау кезінде қысудың ұзақ әсер етуі өнімнің сыртқы тартымдылығы мен презентациясына әсер ететін тұрақты зақымға әкелуі мүмкін. Осылайша, өсімдік шикізатының пластикалық деформациясы олардың сыртқы түріне, құрылымына және жалпы сапасына әсер ететін азық-түлікпен қамтамасыз ету тізбегінде әртүрлі пішіндерде көрінеді.
Пластикалық деформацияны түсіну тамақ технологиясында өте маңызды, өйткені ол өсімдік негізіндегі өнімдердің өңделуіне және сапасына әсер етеді. Мысалы, тамақ өнеркәсібіне арналған жабдықты жобалау кезінде өсімдік шикізатының пластикалық қасиеттерін білу материалдарды таңдауға және шамадан тыс деформациясыз немесе істен шықпай жұмыс жүктемелеріне төтеп бере алатын жабдықты жобалауға көмектеседі. Сол сияқты, азық-түлік қаптамасында пластикалық деформацияны есепке алу орауыш материалдардың оралған өнімдердің тұтастығына нұқсан келтірместен қысу немесе соққы сияқты сыртқы әсерлерден тиісті қорғанысты қамтамасыз ете алатынын қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар, пластикалық деформация өсімдік негізіндегі өнімдердің сенсорлық қасиеттерінде маңызды рөл атқарады. Мысалы, пюре немесе тұздықтар сияқты өңделген жемістер мен көкөністердің құрылымына өңдеу процесінде пайда болатын пластикалық деформация дәрежесі әсер етеді. Шамадан тыс пластикалық деформация текстураның қажетсіз өзгеруіне әкелуі мүмкін, мысалы, қытырлақ немесе қытырлақ қыртыстың жоғалуы, бұл тұтынушының өнімді жалпы қабылдауына әсер етеді.
Осылайша, пластикалық деформация оның серпімділік шегінен асатын кернеуге ұшыраған кезде өсімдік шикізатымен көрінетін негізгі механикалық қасиет болып табылады. Ол материал ішіндегі молекулалық құрылымдардың қайта құрылуына байланысты пішіннің немесе өлшемнің тұрақты өзгеруін қамтиды. Пластикалық деформация принциптерін түсіну арқылы тамақ өнеркәсібінің технологтары деформацияға байланысты шығындарды азайту және азық-түлік жеткізу тізбегі бойынша өсімдік негізіндегі өнімдердің сапасы мен тұтастығын қамтамасыз ету стратегияларын жасай алады.

1.3 Тұтқыр серпімді деформация

Тұтқыр серпімді деформация-бұл қолданылатын кернеуге тұтқыр және серпімді реакциялардың үйлесімімен сипатталатын тамақ технологиясында қолданылатын өсімдік шикізатын қоса алғанда, материалдарда байқалатын механикалық мінез-құлық. Кернеуді босатқаннан кейін бірден деформацияланатын және толығымен қалпына келетін таза серпімді материалдардан және кернеу әсерінен қалпына келтірусіз үздіксіз деформацияланатын таза тұтқыр материалдардан айырмашылығы, тұтқыр серпімді материалдар серпімді де, тұтқыр да қасиеттерді көрсетеді. Бұл кернеуге ұшыраған кезде тұтқыр серпімді материалдар бастапқыда серпімді деформацияға ұшырайды, бұл олардың деформациялануына және бірден ішінара қалпына келуіне мүмкіндік береді. Дегенмен, уақыт өте келе материал тұтқыр сұйықтықты көрсетеді, бұл кернеудің біртіндеп әлсіреуіне және ішінара қалпына келтіруге әкеледі.
Жемістер мен көкөністер сияқты өсімдік шикізатында тұтқыр серпімді деформация өсімдік тіндерінің күрделі құрамы мен құрылымына байланысты әртүрлі жолдармен көрінеді. Мысалы, араластыру, илеу немесе экструзия сияқты азық-түлік өңдеу операциялары кезінде өсімдік шикізаты механикалық әсерге ұшыраған кезде тұтқыр серпімді деформацияға ұшырайды. Бастапқыда материалдар серпімді түрде деформацияланады, бұл оларға қолданылатын кернеуге төтеп беруге және одан кейін қалпына келтіруге мүмкіндік береді. Алайда, деформация сақталғандықтан, материалдар біртіндеп таралып, кернеудің әлсіреуіне ұшырайтын тұтқыр мінез-құлық көрсетеді. Бұл Тұтқыр серпімді реакция өсімдік негізіндегі өнімдердің құрылымы, консистенциясы және сақтау тұрақтылығы сияқты технологиялық сипаттамалары мен соңғы қасиеттеріне әсер етеді, бұл оны тамақ технологиясының маңызды факторына айналдырады.
Тұтқыр серпімді деформация материалдардың серпімді және тұтқыр мінез-құлқының сипаттамаларын біріктіреді. Кернеуді босатқаннан кейін бірден деформацияланатын және толығымен қалпына келетін таза серпімді материалдардан және кернеу әсерінен қалпына келтірусіз үздіксіз деформацияланатын таза тұтқыр материалдардан айырмашылығы, тұтқыр серпімді материалдар серпімді де, тұтқыр да қасиеттерді көрсетеді. Бастапқыда кернеуге ұшыраған тұтқыр серпімді материалдар серпімді деформацияға ұшырайды, бұл олардың дереу деформациялануына және ішінара қалпына келуіне мүмкіндік береді. Алайда, уақыт өте келе олар тұтқыр сұйықтықты көрсетеді, бұл кернеудің біртіндеп әлсіреуіне және ішінара қалпына келуіне әкеледі. Сипаттамалардың бұл тіркесімі тұтқыр серпімді деформацияны таза серпімді немесе пластикалық деформациядан ажырататын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.