ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНА АЙМАҚТЫҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министірлігі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті КеАҚ

Иген Әнел Ерсәнқызы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
дипломдық жұмыстың (жобаның)тақырыбы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ САЛАСЫН ҚАРЖЫЛАНДЫРУДЫ ТАЛДАУ ЖӘНЕ ОНЫҢ БАСЫМДЫҚТАРЫ

5В050900-Қаржы мамандығы бойынша

Нұр-Сұлтан, 2024

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министірлігі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті КеАҚ

Қорғауға жіберілді

"Қаржы" кафедрасының меңгерушісі.
э. ғ. д., профессор Насырова Г. А.
__________________________
____ ______________ 202__ ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы:
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ САЛАСЫН ҚАРЖЫЛАНДЫРУДЫ ТАЛДАУ ЖӘНЕ ОНЫҢ БАСЫМДЫҚТАРЫ

5В050900-Қаржы мамандығы бойынша

Орындады: Иген Әнел Ерсәнқызы

Ғылыми жетекші
Ғылыми дәрежесі, атағы А.Ж.Т.
(мысалы, э. ғ. д., профессор,
немесе э. ғ. к., доцент немесе PhD)

Нұр-Сұлтан, 2024
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Факультеті_________________________ __________________________
Мамандығы__________________________ _____________________
Кафедра ___________________________________ _________________

Бекітемін
Қаржы кафедрасының меңгерушісі
______ э. ғ. д., профессор Насырова Г. А.
Хаттама № 20 ж.

Дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға
ТАПСЫРМА

Студент ______ Иген Әнел Ерсәнқызы______________________
курс, топ, мамандық, оқыту нысаны ___________________
Дипломдық жұмыстың (жобаның)тақырыбы: Қазақстан Республикасындағы ауыл шаруашылығы саласын қаржыландыруды талдау және оның басымдықтары
Университет ректорының бұйрығымен бекітілген ______20___ж. №_____
2. Білім алушылардың аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі _ ____20__ж.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3. Жұмысқа бастапқы деректер (заңдар, әдеби көздер, мемлекеттік басшылардың ресми құжаттары)
___________________________________ __________________________
4. Дипломдық жұмыста (жобада) әзірлеуге жататын сұрақтар тізбесі___________________________________ ____________________________________________________ ____________________________________________________ ________________________________________________
5. Графикалық материалдар тізбесі (кестелер, диаграммалар және т. б.) ___________________________________ ____________________________________________________ ____________________________________________________ _________________________________________
6. Ұсынылатын негізгі әдебиеттер тізімі _________________
___________________________________ ________________________

7. Жұмыс бойынша консультациялар (оларға қатысты жұмыс бөлімдерін көрсете отырып)
Бөлімнің (тараудың) нөмірі, атауы
Ғылыми жетекші, кеңесші
Тапсырманы алу мерзімі
Тапсырма берілді (қолы)
Тапсырманы қабылдады (қолы)

8. Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау кестесі

№
Жұмыс кезеңдері
Жұмыс кезеңдерінің орындалу мерзімі
Қолданылуы
1
Дипломдық жұмыстың (жобаның) тақырыбын бекіту

2
Дипломдық жұмысты (жобаны) дайындау үшін материалдар жинау

3
Дипломдық жұмыстың (жобаның) теориялық бөлігін дайындау (1-бөлім)

Тәжірибеге кетер алдында
4
Дипломдық жұмыстың (жобаның) талдамалық бөлігін дайындау (2-3-бөлімдер)

Тәжірибеден өту кезінде
5
Дипломдық жұмыстың (жобаның) толық мәтінінің жоба нұсқасын аяқтау

Тәжірибе аяқталғаннан кейінгі бірінші аптада
6
Дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау алдында ұсыну

Шолу дәрістер (консультациялар) өткізу кезінде
7
Дипломдық жұмысты (жобаны) рецензияға ұсыну

8
Ғылыми жетекшінің пікірімен және рецензиясымен дипломдық жұмыстың (жобаның) түп нұсқасын ұсыну

9
Дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау

МАК кестесіне сәйкес

Тапсырманың берілген күні ______ _____________ 20___ж.

Ғылыми жетекші _____________________________
қолы, А.Ж.Т., ғылыми атағы, дәрежесі
Тапсырманы қабылдады: студент ______________________________
қолы А.Ж.Т.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ САЛАСЫН ҚАРЖЫЛАНДЫРУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ - ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Ауыл шаруашылығын қаржыландырудың заңнамалық аспектілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
1.2 Мал шаруашылығы саласын қаржыландыру мақсатында мемлекеттік қолдаулар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
1.3 Өсімдік шаруашылығы саласын қаржыландыру мақсатында мемлекеттік қолдаулар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
1.4 Балық аулау, омарта шаруашылығы саласын қаржыландыру мақсатында мемлекеттік қолдаулар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22

2. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНА АЙМАҚТЫҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ
2.1 Орталық және Солтүстік Қазақстан аймақтарында ауыл шаруашылығын қаржыландыру жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
2.2 Оңтүстік Қазақстан аймағындағы ауыл шаруашылығын қаржыландыру жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .33
2.3 Шығыс Қазақстан аймағындағы ауыл шаруашылығын қаржыландыру жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
2.4 Батыс Қазақстан аймағындағы ауыл шаруашылығын қаржыландыру жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 47

3. АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ САЛАСЫН ҚАРЖЫЛАНДЫРУДЫҢ ТИІМДІ ЖОЛДАРЫН АНЫҚТАУ
3.1 Ауыл шаруашылық экономикасы дамыған елдердің тәжірибелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..54
3.2 Ауыл шаруашылық саласында қаржылай - экономикалық тиімді ұсыныстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 61

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 64
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 67
ҚОСЫМША (-ЛАР) ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..69

КІРІСПЕ
1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫН ҚАРЖЫЛАНДЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1. Агроөнеркәсіптік кешен және оның қаржы жүйесі
1.2. Аграрлық саланы қаржыландырудың заңнамалық негіздері
1.3. Ауыл шаруашылығын қаржыландырудың негізгі көздері
2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА АГРАРЛЫҚ СЕКТОРДЫҢ ҚАРЖЫЛАНДЫРУ НӘТИЖЕЛЕРІН ТАЛДАУ
2.1. Коммерциялық банктердің қатысуымен агоөнеркәсіптік кешенді экономикалық қолдау операциялары
2.2. Қазақстандағы аграрлық сектордың қаржыландыру нәтижелеріне аймақтық - экономикалық талдау жүргізу
2.3. Ауыл шаруашылығы экономикасы қарқынды дамыған елдердің тәжірибелерін талдау
3. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫН ҚАРЖЫЛАНДЫРУДЫҢ БАСЫМДЫҚТАРЫ
3.1. Қазақстанның ауыл шаруашылығын қаржыландырудың басым бағыттары
3.2. Аграрлық саланың экономикалық тиімділігін арттырудың жолдары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Әлемдік нарықтық экономикада аса маңызды орын алатын салалардың бірі - ауыл шаруашылығы саласы. Біздің елімізде де ауыл шаруашылығы - ұлттық экономиканың негізгі құрамдас бөлігі болып табылады.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына жолдауында Біз агроөнеркәсіп кешенінде нақты серпіліс жасауымыз керек. Ауыл шаруашылығы саласының әлеуеті орасан зор. Бірақ біз қолда бар мүмкіндіктерді әлі де толық пайдаланбай отырмыз. Қазақстанның айналасында өнім өткізетін өте үлкен нарықтар бар. Онда сапалы азық-түлік өнімдері тапшы. Қазақстанның стратегиялық мақсаты - Еуразия құрлығындағы басты аграрлық орталықтың біріне айналу болуы керектігін айтты.[1]
Егер осы агроөнеркәсіптік саланы дамытуды басты назарға алып, қарқынды жұмыс атқаратын болсақ, ең алдымен еліміздегі азық-түлік мәселесін тұрақты түрде қамтамасыз ету, ауыл-аймақтардағы жұмыссыздық деңгейін азайту сынды ішкі нарықтағы біршама проблемаларды реттей алар едік. Екіншіден макродеңгейде сыртқа экспортқа өнімдер шығарып, әлемдік экономикада өз орнымызды айқындауға зор мүмкіндік бар. Неге ауыл шаруашылығы саласының әлеуеті жоғары әрі мүмкіндік көбірек? Еліміздің ұлан - байтақ кең жер көлемі, игерілмей жатқан қаншама алқаптар ең басты артықшылық деп есептеймін. Статистика бойынша Қазақстан жан басына шаққанда жайылымның көлемінен - бесінші, егістіктің аумағынан - екінші орын алады. Мемлекетіміздегі аз ғана халық санын осындай аумағы орасан зор жерден алуға болатын экологиялық таза өнімдермен, азық-түлікпен қамтамасыз ете алмауымыз экономикалық негізгі проблема. Жоғарыда мемлекет басшысы қойған стратегиялық мақсатқа жету бүкіл халықтық идеалогия болуы шарт.
Бүгінгі елдегі жағдайға анализ жасай отырып, ерекше мәнге ие бағыттарды белгілеуге болады. Мысалы, аграрлық саланы одан әрі сапалы дамыту үшін ескірген, амортизацияға ұшыраған техника мен құрал - жабдықтарды ауыстыру, қазіргі заманауи ресурс үнемдейтін технологияларды енгізу арқылы өнімділік деңгейін арттыру қажет.
Сонымен қатар, өндірілген өнімді тасымалдауға жұмсалатын шығындарды мүмкіндігінше қысқарту мақсатында сол елді-мекендердің өзінде өнімдерді қайта өңдеу, қызмет көрсету және сауда-саттық интеграциялық процестерді жүзеге асыру қажет. Бұл бір елді-мекендегі өзара тиімді экономикалық қатынастарды орнатуға оң әсерін берері сөзсіз.
Аграрлық сектордың экономикалық құрылымындағы тағы бір мәселе - жеке шағын шаруашылықтардың көп болуана байланысты нарықта ауыл шаруашылығының өндірісінде ұсақ тауарлардың үлесі басым. Мәселен, ет пен сүт өндірушілердің басым бөлігі жеке шағын шаруа қожалықтары.Жеке шаруалар өнімділікті арттыратын заманауи техникаларды, құралдарды сатып алуға қаржылай мүмкіндіктері жетпейді. Бұл өз кезегінде тауар сапасының төмендеуіне және техникалық ресурстардың жетіспеушілігінен өнімділіктің аз болуына себеп болады, отандық өнімнің импортпен салыстырғанда бәсекеге қабілеттілігінің төмендеуіне әкеледі. Менің ойымша бұл мәселенің шешімі ретінде шағын шаруашылықтарды өнімдерін өткізу, сақтау, қайта өңдеу бойынша ауыл шаруашылығы кооперативтеріне біріктіру арқылы шешуге болады. Егер жеке шаруашылықтарды бір орталыққа біріктірсек оларды макродеңгейде қаржыландыру, несиелендіру мәселелері де оңтайлы шешімін табар еді.
Бұл зерттеудің өзектілігі осы стратегиялық мақсат негізінде ауыл шаруашылығы саласының ең басты дамушы күші қаржыландыру жүйесін талдау және тиімді қаржыландыру әдістерін ұсыну болып табылады. Ең алдымен жалпы агроөнеркәсіптік кешен, оның экономикалық құрылымы, қаржы жүйесінің ғылыми - теориялық аспектілері туралы толық баяндалады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Бұл жұмыстың мақсаты Қазақстанның ауыл шаруашылығы саласын қаржыландыру нәтижелерін бағалау, шетелдік тәжірбиелерге талдау жүргізу және тиімді қаржыландыру бойынша әдіснамалық негіздер мен практикалық ұсыныстар әзірлеу болып табылады.
Осы мақсатқа сәйкес жұмыста келесі міндеттер қойылды және шешілді:
АӨК қаржы жүйесі және қаржыландыру мәнін, функциялары мен рөлін ашу және оның құндық бағалау ерекшеліктерін анықтау;

Аграрлық саланы қаржыландырудың заңнамалық-нормативтік және әдіснамалық базасына талдау жүргізу;

Ауыл шаруашылығын қаржыландыру нәтижелері мен динамикасын талдау. Оның қазіргі жағдайы мен даму тенденцияларын сипаттау;

Ауыл шаруашылығы экономикасы қарқынды дамыған елдердің тәжірибелерін талдау;

Агроөнеркәсіп саласының экономикалық тиімділігін арттыру, кешенді әдістемелік ұсынымдар әзірлеу;

Қазақстандағы ауыл шаруашылығын қаржыландыру көздері мен басымдықтарын анықтау;
Зерттеу объектісі болып Қазақстанның барлық аймақтарындағы мал шаруашылығы, құс шаруашылығы, өсімдік шаруашылығы, омарта, балық аулау шаруашылықтарының экономикалық жүйесі табылады.
Зерттеу пәні болып Қазақстанның ауыл шаруашылығы н қаржыландырудың ғылыми - теориялық аспектілері, мемлекеттік реттеу мен экономикалық қатынастар табылады.
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негізі ретінде отандық және шетелдік аграрлық экономика саласындағы ғалымдардың ғылыми еңбектері, заңнамалық, құқықтық - нормативті актілер, ауыл шаруашылығын нарықтық экономикада мемлекеттік реттеу бойынша ҚР Үкіметінің қаулылары пайдаланылады. Ақпараттық негіз ретінде ҚР ауыл шаруашлығы министрлігінің, ҚР статистика агенттігінің материалдары қолданылады. Зерттеу барысында статистикалық, монографиялық, математикалық және басқа да экономикалық талдау әдістері қолданылады.
Қойылған міндеттерді шешу үшін автор ЗМО (зияткерлік меншік обьектісінің) маркетинг және менеджмент, бағалау қызметі және құқықтық қорғау саласындағы отандық және шетелдік мамандардың еңбектерін пайдаланды: Азгальдова Г.Г., Алдошина В.В., Алексеева C.B., Андреева Г.И., Афанасьева М.П., Барабашева А.Г., Блохина A.A., Борохович JI.H., Бромберга Г.В., Волынец-Руссета Э.Я., Герчиковой И.Н., Голубкова Е.П., Гришаева С.П., Конова Ю.П., Ломакиной О.Б., Лынника Н.В., Мельникова В.М., Минкова A.M., Мокрышева В.В., Мухопада В.И., Новосельцева О.В., Ноздревой Р.Б., Орловой Н.С., Петрова И.А., Рожкова И.Я., Санникова А.Г., Соловьевой Г.М., Чернова В.А., Аакера Д., Бенеттона Л., Дойля П., Друкера П., Дункан Т., Дэвиса С., Котлера Ф., Мерфи Дж., Портера М., Мориарти С. және басқалары.
Дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі. Жұмыстың құрылымы зерттеудің қойылған мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес анықталған. Дипломдық жұмыстың кіріспеден, үш тараудан, тұжырымдар мен ұсыныстардан, пайдаланылған әдебиеттердің библиографиялық тізімінен тұрады.

1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫН ҚАРЖЫЛАНДЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1. Агроөнеркәсіптік кешен және оның қаржы жүйесі
Аграрлық өндірістік кешендер (АӨК) - ауылшаруашылық өнімдерін өндіру, тарату, алмастыру және тұтыну тұрғысынан, бір-бірімен экономикалық тығыз байланысты халық шаруашылық саласының жиынтығы. Аграрлық өндірістік кешендер - ауыл шаруашылығы және онымен қатар ауылшаруашылық техникаларды, ауылшаруашылық өнімдерді және оны өңдейтін және жүзеге асыратын экономика саласының көп салалы ішкі жүйесі.
Аграрлық өндірістік кешендер (АӨК) құрамын мыналар құрайды:
- өндірістің шеңбері алғашқы және ақырғы өнімді (өсімдік шаруашылығы, мал шаруашылығы және өнімді өңдейтін өндірістер саласы);
- қорды құру саласы (аграрлық өндірістік кешендердің барлық салаласында еңбек құралын және мамандарды
дайындайтын жүйенің өндірістік шеңбері);
- аграрлық өндірістік кешендердің өндірістік инфрақұрылымы;
- пұлды және ақшалы айналымның жүйесі, ақпараттық қамтамасыз ету.

1-сурет. Аграрлық өндірістік кешендер құрамы
АӨК құрамының ең басты саласы - ауыл шаруашылығы. Ауыл шаруашылығы алғашқы өнімді беру процесі арқылы АӨК-нің экономикалық үдерісі бастау алады. Бүгінгі нарықтық экономикалық жағдайда Қазақстанның аграрлық саясатының басым бағыттарының бірі оның ауыл шаруашылығын үздіксіз дамыту болып табылады. Қарастырылып отырған проблеманың өзектілігі экономикалық тұрақты жəне әлеуметтік дамыған ауылдық аумақтар мемлекеттің тұрақтылығының, азық-түлік қауіпсіздігінің кепілі болып табылады. Ауыл шаруашылығы саласын тұрақты дамыту ұлттық жəне өңірлік саясаттың басым бағыты болуы тиіс.
Еліміздің ауылшаруашылығы екі саланы - өсімдік шаруашылығы мен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.