Бұйымға арналған маталарды таңдау

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 47 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ
МИНИСТРЛІГІ
Қ. ЖҰБАНОВ АТЫНДАҒЫ АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
КӨРКЕМ ЕҢБЕК ЖӘНЕ ДИЗАЙН КАФЕДРАСЫ
Диплом қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
М.С. Кургамбеков
____________________
____ ___________2023 ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

Қазақ халқының киімінің декоры негізінде заманауи ер киімін әзірлеу
6В01702-Жеңіл өнеркәсіп бұйымдарының технологиясы және
құрастырылуы

Орындаған: ______________ Ж.С. Мұратова
Ғылыми жетекшісі
Педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент ____________ М.А.Сутеева

Ақтөбе 2024

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.3 Жоба тұжырымдамасын әзірлеу (Разработка концепции проекта)
1. Бұйымды таңдау және негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.1 Бұйымды таңдаудың шығармашылық көзі және сипаттамасы ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Өнім бірлігіне материалдарды таңдау және шикізат шығынын есептеу сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.3 Эскиздік жобаны әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
2. Материалдарды пішу және бөлшектерді өңдеу технологиясын әзірлеу
2.1 Бұйымның негізгі және туынды бөлшектерінің лекал сызбаларын құрастыру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
2.1.1 Бұйымды пішуге және матаға лекалдарды орналастыруға қойылатын техникалық талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
2.2 Материалдар шығынын нормалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
2.2.1 Үлгілердің орналасуын орындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.2.2 Үлгілердің ауданын өлшеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3 Бұйымды өңдеу әдістерін таңдау және негіздеу.
2.4 Жабдықты таңдау және сипаттау
2.5 Өнімді өңдеудің технологиялық реттілігі
3. Бұйымның техникалық-экономикалық көрсеткіштері
3.1 Бұйымның өзіндік құнын есептеу
3.2 Бұйымның техникалық-экономикалық көрсеткіштерін есептеу
3.3 Еңбек өндірісін ұйымдастыру
3.4 Еңбекті қорғау және өрт қауіпсіздігі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қосымшалар

Кіріспе
Тоқыма өнеркәсібі - бұл ең алдымен иірілген жіп және киім сияқты тоқыма өнімдерін әзірлеумен және өндірумен айналысатын сала. Шикізат химиялық өнеркәсіп өнімдерімен табиғи немесе синтетикалық болуы мүмкін.
Тоқыма өнерінің тарихы адамзат өркениеті сияқты ежелгі және уақыт өткен сайын байыды.Біріккен Ұлттар Ұйымының Тауар саудасы статистикасы деректер базасына сәйкес, 2013 жылы жаһандық тоқыма және киім экспорты нарығы 772 миллиард АҚШ долларын құрады. Ең ірі тоқыма экспорттаушы Қытай 274 миллиард доллар, Үндістан 40 миллиард доллар, Италия 36 миллиард долларды құрайды.
Киім өнеркәсібінде табысқа жету үшін алдымен нарықты зерттеу керек. Қандай киімдер сұранысқа ие, қандай сигменттерге баса назар аударған жөн және қандай сән трендтері ерекшеленетіні сияқты сұрақтарға жауап табуымыз керек. Сондай-ақ бизнес жоспар дайындап, қаржылық мақсаттар, маркетингтік стратегиялар, өндіріс процесстері және бизнес үлгісі сияқты мәселелер бойынша шешәм өабылдау керек.
Киім тарихы
Киім кию тек адамға және адамзат қоғамына тән қасиет. Ғалымдар арасында адамдардың қашан киім кие бастағаны туралы келіспеушіліктер бар, бірақ дене биттерінің эволюциясына қатысты зерттеулер оның шамамен 170 000 жыл бұрын басталғанын көрсетеді.
Қазақстан Орталық Азиядағы ең ірі мемлекеттердің бірі және өзінің тарихында көптеген мәдениеттердің ықпалында болды. Осы себепті Қазақ халқының жергілікті киімдерінен әртүрлі мәдениеттердің іздерін көруге болады.
Қазақтың дәстүрлі киім үлгісі әдетте ашық түсті тоқылған маталардан тігілген ұзын алжапқыштардан тұрады. Ерлер киімі қарапайым болып келеді. Бұл киімдер ерекше шараларда ерекше танымал.
Қазақ халық киімдерінің декоры негізінде қазіргі заманғы ерлер киімдерін жасау үшін дәстүрлі элементтер мен үлгілері замануи стильдер мен трендтерге беәмдей отырып пайдалануға болады. Мұны қалай жасауға болатыны туралы бірнеше идея.
Алтынды пайдалану қазақтың киімінде жиі кездесетін дәстүрлі алтын түстес өрнек. Бұл үлгіні қалтаға, жағаға немесе замауи ерлер пиджактарының немесе жейделерінің манжеттеріне қосуға болады.
Кестені қолдану қазақ халық киімі әдемі кестемен безендіріліді. Бұл элементті бірегейлік пен стиль қосу үшін джинсы, күртеше немесе футболкаларды безендіру үшін пайдалануға болады
Дәстүрлі түстерді пайдалану қазақ киімінің жиі ашық және түрлі түсті түстері болады. Осы түстерді шабыттандырып, оларды заманауи ерлер модельдеріндде қолдануға болады, мысалы свитшоттардағы немесе шалбардағы жолақтар немесе үлгілер түрінде.
Былғарыдан жасалған бөлшектерді қосу - былғары белбеулер, қол сағаттары немесе аксессуарлар дәстүрлі қазақ оюларымен немесе мотивтерімен безендірілуі мүмкін.
Сонымен қатар, қазақ халқының киімдерінен басқа халық мәдениеттерінің әсері де байқалады. Қазақстанның жергілікті киімдері бай мәдени өткеннің ізі бар түрлі түсті және мағыналы дизайннан тұрады. Бұл киімдер еліміздің тарихи-мәдени мұрасын білдіргенімен, сан алуан ерекшеліктерімен де назар аудартады.
Сән дизайнері үшін кез келген құбылыс шабыт көзі бола алады. Идеялар сиқырлы түрде пайда болмайды, олар қоршаған ортадағы бейнелерді, түсініктер мен құбылыстарды жүйелі өңдеудің нәтижесі.
Дизайнер аяқ киім топтамасын жасаған кездегі шығармашылық көздер белгілі бір кесу мен сәндік элементтерді, стильдеу әдістерін және т.б кез келген пайдалануды қамтуы мүмкін. Табиғат құбылыстары, пәндік орта элементтерінің барлық түрлері, әлемде болып жатқан оқиғалар, музыка, кескіндеме, әдебиет, балет, театр, цирк, кино, ойын-сауық шаралары, этникалыө мотивтерге жүгіну, сәулет, инженерлік құрылымдар, машина бөлшектері, механизмдердің барлық түрлері, тұрмыстық бұйымдардың, сәндік қолданбалы өнер обьектілерінің шыны, ағаш, металл, тас, керамика, бионика, музыкалық аспаптар, дымқыл құмдағы құстардың іздері, жаңбыр ағындеры, өсімдіктер әлемі, жұлдызды аспан, ұлттық және классикалық киімдер, ретро сән, стильдерді араластыру, дизайн заттары, аяқ киімдер, зергерлік бұйымдар және т.б.
Сән - бұл үш өлшемді құрылымдық өнер және ештеңе сін тәрізді тез ескірмесе де, өткенге қалыптасқан, дәстүрлі идеяларға жүгіну көбінесе керемет нәтиже береді. Шығармашылық процесс - форма мен мазмұн бірлігіне қол жеткізу. Осы немесе басқа идеяға жеке көзқарас дизайнды өзекті етеді. Этникалық дереккөзді зерттегенде автордың зерттеуі мен шабыты дереккөзді қайталамай, оның әсерін сақтайтын дизайнға айналуы үшін мүмкіндігінше көп мәдени бірлестіктерді жинау маңызды. Өйткені модкль дәстүрлі бейнелерді түсіндіріп оларды басқа қырынан ашса сәтті болады. Осыны ескере отырып, әр түрлі халықтардың, соның ішінде көшпелі халықтардың кешектері дүние жүзіндегі киім дизайнерлерінің негізгі шабытк көздерінің бірі болып табылады. Костюммен және оның семантикасымен тереңірек танысу шығармашылықтың тағы бір күшті стимуляторы болуы мүмкін, өйткені ол барлық сұлулықты, тереңдікті, көп ғасырлық логиканы және костюм кешенінің барлық элементтерінің кездейсоқ еместігін түсінуге мүмкіндік береді, біз оны қалаймыз.
Диплом жұмысының мақсаты: Қазақ халқының ұлттық киімінің декоры негізінде қазіргі заманауи ер киімін көркемдеп әзірлеу
Диплом жұмысның міндеттері:
Тақырып бойынша қазақ халқының ұлттық ерлер киімінің тарихымен танысу.
Деректерді талдап, ұлттық киімнің декоры негізінде ерлер киімінің замануи костюмінің үлгілерін жасау
Заманауи ұлттық ерлер костюмі үшін әрлеу элемментерін таңдау.
Гипотеза: Қазақ халқының көне ұлттық киімінің декоры негізінде заманауи ер киімінің үлгісімен танысып, тігу технологиясын айқындау.
Зерттеу кезеңдері: Дайындық. Тақырыпты таңдау, мақсат пен міндеттерді қою
Зерттеу: бақылау, қазақ халқының ұлттық киімдері туралы ақпарат қарастыру.
Практикалық жұмыс: сурет, шығармашылық жұмыс, фотосурет.
Жұмысымның жаңалығы: Қазақтың ұлттық киімдерін күнделікті өмірде ұмыт қалдырмау мақсатында жасалған костюм үлгілерінің түрі.
Жұмыстың практикалық қолдану саласы: Жұмысты дизайнерлер жаңа киім үлгілерін ойлап табу барысында, оқытушылар қазақ халқының киім тарихын түсіндіру кезінде және әртүрлі семинар сабақтардың өзекті мәселесін талдауда көп көмегін тигізеді.
Әдістері: Іздену, қарау, анықтау, бақылау.

1 БҰЙЫМДЫ ТАҢДАУ ЖӘНЕ НЕГІЗДЕУ
1.1 Бұйымды таңдаудың шығармашылық көзі мен сипаттамасы
Әрбір ұлт қашанда өзінің ұлттық киімімен танылады. Қазақ халқының киімі, кез келген халықтың киімі сияқты, дамудың ұзақ жолынан өтті және көбінесе тарихпен, дәстүрлермен және жергілікті талғаммен байланысты. Қазақ халқының киімдері олардың болмысы мен мәдениетінің көрінісі болды, оларға екінші тері ретінде құрметпен қарады.
Қазақ халқы өз тарихында көптеген мәдени қарым-қатынастарды бастан өткерді. Бұл бай тарих пен мәдениет Қазақстанның жергілікті киімдерінде көрініс тапқан. Жергілікті киімдер халықтың өмір салтын және олардың қоршаған ортаға бейімделуін ескере отырып жасалған.
Қазақ халқының жергілікті киімдерінің пайда болуы Орталық Азияның көшпелі қауымдарынан басталады. Көшпелілер жылқы мен түйеге мінгендіктен олардың киімдері ыңғайлы және берік болуы керек еді. Ер адамдар әдетте "шалама" деп аталатын ұзын тар шалбар мен "шапан" деп аталатын күртеше киген.

Сурет 1. Күртеше және шалбар
Кейін ислам дінінің ықпалымен киім-кешек жабық болды. Ер адамдар телпек деп аталатын қалың киіз қалпақ пен шапан деп аталатын ұзын күртеше кие бастады.

Сурет 2. Бас киім
Қазақтың дәстүрлі киімдері негізінен мал терісінен және атқа мінуді жеңілдету үшін әдетте өте кең тігіледі. Дәстүрлі ерлердің киімдеріне кестеленген жейделер жатады, көкірекше, қысқа пальто және ішінен ілмектер. Ілмектер жиі баумен, түймелері шешілмеген және тізеге дейін созылған. Қыста тон немесе мақта пальто киеді. Пальто стилі жамылғыдан тұрады, кейде түйе жүнімен жабылады, оны күпі деп атайды.

Сурет 3. Жейде
Киімнің көне түрлерінің бірі - күпі. Қой немесе түйенің табиғи киізден жасалған жүнінен жасалған оқшауланған сырт киім түрі. Күпі астарға тігілген, армян түйе жүнімен немесе қағаз матамен жабылған. Қазақтың байлары бағалы аң терісінен тігілген ішік жабынды тон киген. Барқытпен, атласпен жабылған былғары белдіктен ер адамдар костюмінің міндетті бөлігі болған.Белдіктер көбінесе темірден, жезден, мыстан жасалған тақтайшалармен безендірілген, ал оң жағына пышақ ілінеді. Мұндай белдіктер қазақ жауынгерінің, аңшысының, малшысының демалыс күндеріндегі киімінің міндетті бөлігі болған.

Сурет 4. Белдіктер
Қазақ ұлтының еркектері де, әйелдері де биік өкшелі былғары етік киеді. Ерлердің етіктерінің екі түрі бар: тізеден жоғары биік етік және аңшылыққа арналған жұмсақ етік. Қыс мезгілінде киіз шұлықпен киеді.

Сурет 5. Аяқ киімдер

Бас киімдер, аяқ киім және басқа аксессуарлар кез келген киімнің қосымша элементтері болып табылады. Дұрыс таңдалған кезде олар сізді жақсы сезінуге және сыртқа шыққанда стильді көрінуге көмектеседі.
Бүгінде Қазақстанда ұлттық киімдер әлі де кеңінен қолданылуда. Атап айтқанда, үйлену тойларында және дәстүрлі рәсімдерде киіледі. Бұл киімдердің ішіндегі ең танымалы шапан деп аталатын ұзын күртелер.
Нәтижесінде, қазақ халқының жергілікті киімдері оның тарихи-мәдени мұрасының көрінісі болып табылады. Көшпелі өмір салтына негізделген бұл киім уақыт өте келе ислам дінінің ықпалымен өзгерді. Бүгінгі күнге дейән танымал болған бұл киімдер қазақ халқының бай мәдениетінің бір бөлігі болып табылады.
Қазақ дәстүрі бойынша жауынгерлер шайқас алдында ең жақсы, ең қымбат киімдерін киеді. Қазақтар үшін қорғаныс киімінің негізгі категориясы ашық денені қорғау, т.б жауынгердің денесіне тағылатын қауіпсіздік қаруы. Қазақтардың дәстүрлі әскери терминологиясы бойынша қорғаныс құралдарының бұл бөліміндегі бұйымдардың жалпы атауы сөзбе сөз айтқанда жауынгер киімі. Жауынгердің денесін жау қаруынан қорғау үшін қолданылатын жауынгерлік киімі сауыт деп аталады. Қазақтар арасындағы көне сауыт түрі көбе сауыт

Сурет 6. Батыр киімі Көбе сауыт
Дулыға 1989 жылы Зайсан қаласының (Шығыс Қазақстан) оңтүстік-шығыс жағындағы Бүркіт ұя деген жерден табылған. Дулығаның күмбезі тәж бен ке құрсаудан тұрады, басына цилиндр-конустық пішін береді. Дулығаны дала қарушылары немесе Орта Азия қалаларының бірінің шеберлері соғуы мүмкін еді. Бас таңбасы 15-17 ғасырдың басына жатады және моғол, қазақ немесе ойрат жауынгерлерінің қару-жарақ кешеніне жатады.
Дулыға - қазақтың жауынгерлік киім-кешегінің бір бөлшегі. Соңғы үлгілері пішіні бойынша өте алуан түрлі болды. Олар күндізгі және күміс ойықпен, торлы және ою-өрнекті былғары жамылғымен. Кулахуд типті дулыға ең жақсы деп танылды. Ол салыстырмалы түрде таяз сфералық тәжімен, дулығаның үстіңгі жағындағы өткір шпиль-финиалмен және дулығаның маңдайының үстіндегі зергерлік бұйымдарды бекітуге арналған екі втулкамен ерекшеленді.
Бұл дулыға әшекейлері де әскери атаққа ерекше мән беретін белгілер болды. Хандар мен сұлтандардың дулығаларының жоғарғы жағында үкі қауырсынынан жасалған шұңқырлар жыға болған. Көрнекті жауынгерлердің ішінде оларды лентадан жасалған қылшықтармен және ат қылынан жасалған шашақпен безендіруге болады.

Сурет 7. Дулыға
Ұқсас үлгілерді құрастырудың құрылымын талдау
Таңдалған бұйымның құрамының мүмкін нұсқасын таңдау үшін ұқсас модельдердің құрылымын талдау қажет. Сән журналдарын қарап, студент өзінің үлгілерін талдау үшін келесі кестені толтырады.
Кесте 1. Ұқсас үлгілердің композициялық шешімін талдау
№
Эскиздік жобасы
Сипаттамасы
1

2

3

4

5

1.2 Өнім бірлігіне материалдарды таңдау және шикізат шығынын есептеу сипаттамасы
Ерлер киімінде қолданылатын материалдарды таңдау ерлердің қажеттіліктері мен қалауына байланысты өзгеруі мүмкін. Функционалдылықтан басқа, ерлер киімінде сән үрдістері де маңызды рөл атқарады. Бұл диплом жұмысында біз ерлер киімінде қолданылатын материалдарды және олардың қасиеттерін қарастырамыз.
Мақта маталары ерлер киіміндегі ең көп қолданылатын материалдардың бірі. Ол тыныс алатын, жұмсақ және берік. Жұқа мақта матлар жазда салқындатады, ал қалың мақта маталар қыста сізді жылытады.

Сурет 8. Мақта маталары
Зығыр маталар: Зығыр - жаз айларында артықшылық беретін матаның тағы бір түрі. Тыныс алатын құрылымының арқасында ол сізді салқындатады және жеңіл көрініс береді. Ол сондай-ақ табиғи түстері мен құрылымы арқасында өте танымал.

Сурет 9. Зығыр маталары
Былғары ерлер киіміндегі танымал материал. Бұл материалдан пальто, куртка, аяқ киім және аксессуарлар сияқты көптеген бұйымдар жасауға болады. Былғары тозуға төзімді және ұзақ уақыт қолдануға болады.

Сурет 10. Былғары маталары
Синтетикалық материалдар ерлер киімінде де жиі қолданылады. Полиэстер, нейлон және спандекс сияқты материалдар киімнің икемділігін, беріктігін және жеңілдігін береді. Сонымен қатар, олардың суға төзімділігі оларды плащтар мен спорттық киімдер үшін өте қолайлы етеді.

Сурет 11. Синтетикалық материалдар
Нәтижесінде ерлер киімінде қолданылатын материалдар өте әртүрлі. Маталар функционалдылық, талғампаздық және беріктік үшін таңдалуы керек. Әрбір материалдың өзіндік ерекшеліктері болғандықтан, ерлердің қажеттіліктеріне сәйкес келетін матаны таңдау маңызды.
Астарлы материалдар - киімнің астарын жасау үшін қолданылатын киім материалдары. Маталар тоқылған, жасанды және табиғи жүн болуы мүмкін. Қаптау материалдарының алдыңғы беті тегіс, тозуға төзімді, элетрленбейтін, үйкеліске төзімді болуы керек. Астар ретінде атлас, вискоза, полэфир қолданылады.

Сурет 12. Астарлы маталар
Матаның қасиеттері.
Адамға қоршаған ортаның жағымсыз әсерінен, температураның өзгеруінен, радиациядан, жауын шашыннан және де басқа факторлардан қорғану үшін киім қажет. Сонымен қатар, ол терінің зақымдануынан, адам ағзасын шаңнан, ластанудан және микробтардан қорғайды. Маталардың бірнеше қасиеттері бар.
Гигроскопиялық - матаның сыртқы ортадан ылғалды сіңіру қабілеті. Таза жүннен жасалған бұйымдар ең гигроскопиялық болып табылады. Гигроскопиялық касиет зығыр және жазғы өнімдер үшін өте маңызды. Матаны әрлеу матаның гигроскопиялық қасиетіне әсер етуі мүмкін: су өткізбейтін сіңдірулер, пленкалық жабындар, лакпен әрлеу, жиыруға және мыжуға қарсы сіңдірулер матаның қасиетін төмендетеді. Матаның гигроскоптялық қасиеті матаның электрленуін, бі өткізгіштігі және суға төзімділігі қасиеттерін анықтайды.
Ауа өткізгіштігі - матаның ауаны өткізу қабілеті, ол матаның желдету қасиетін анықтайды. Жіңішке талшықтардын тұратын табиғи талшықтардан жасалған маталар монолитті химиялық талшықтардан жасалған маталармен салыстырғанда жоғары тыныс алады. Дегенмен, тоқылған тесіктері көп маталар композицияға кіретін талшықтардың түріне қарамастан жақсы ауа өткізгіштігіне ие.
Термиялық қорғаныс қасиеттері - матаның жылу өткізу қабілетімен анықталады. Жылу оқшаулау қасиеттері матаны құрайтын талшықтардың жылу өткізгіштігіне, матаның тығыздығына, қалыңдығына және аяқталуына байланысты. Зығыр ең суық талшық болып саналады, өйткені оның жылу өткізгіштігі жоғары.
Бу өткізгіштігі - матаның су буының өтуін қамтамасыз ету қабілеті. Бұл қасиет талшықтардың гигроскопиялық қасиеттеріне, матаның тығыздығына, тоқу түріне және әрлеу сипатына байланысты.
Суға төзімділік - матаның судың бастапқы енуіне қарсы тұру қабілеті. Бұл қасиет жарты маусымдық курткалар, пальтолар үшін маңызды.
Электрлендіру - матаның өз бетінде статикалық электр энергиясын жинақтау қабілеті. Үйкеліс кезінде электр зарядтарының пайда болу және диссипация процесі үнемі жүреді. Егер зарядтар пайда болса және бетінде таралмаса, белгілі бір электрлік потенциал пайда болады электролиз жүреді. Гигроскопиялық қасиеті төмен синтетикалық талшықтар жоғары электролиздеу қабілетіне ие, яғни жоғары электрлік оқшаулау қасиеттеріне ие.
Бұйымға арналған маталарды таңдау
Алдымен маталардың текстуралары бір-біріне жұмсақ және анық өте күшті қарама қайшы бола алатынын атап өткеніміз жөн. Белгілі текстураның болуы көбінесе материалдың үйлесімділік әлеуетін төмендетеді, бірақ сонымен бірге қызықты үйлесімділікті жасауға мүмкіндік береді. Көптеген ер адамдар айтарлықтай текстурасы жоқ киім киюді қалайды. Сол себепті де ер адамдарға үйлесімділік беретін маталарды таңдадым. Нұсқау картада таңдап алынған маталарға толық сипаттама берілді.
Кесте 2.
Матаның атауы
Қасиеттері
Экологиялық ақшыл қоңыр былғары
Экологиялық ақшыл былғары
Астар матасы
Геометриялық қасиеті
Ұзындығы см
Ені см
Қалыңдығы мм

300 см
150 см
0,2 мм

100 см
150 см
0,2 мм

150 см
150 см
0,1 мм
Физикалық қасиеті
Ауа өткізгіштік
Шаңға төзімділігі
Электрленгіштігі
Жылусақтағыштығы
Гигроскопиялық

Нашар
Жақсы
Жақсы
Орташа
Орташа

Нашар
Жақсы
Жақсы
Орташа
Орташа

Орташа
Жақсы
Нашар
Нашар
Жақсы
Механикалық қасиеті
Мықтылығы
Ұзаруы
Қыртыстануы
Тозуға төзімділігі

Жақсы
Орташа
Орташа
Жақсы

Жақсы
Орташа
Орташа
Жақсы

Орташа
Нашар
Нашар
Орташа

Кесте 3. Конфекциалық карта
Модель эскизі

Дайындаушы: Мұратова Жаңылсын Сәндікерейқызы

Бұйым атауы: Қазақ халқының киімінің декоры негізінде заманауи ер киімін әзірлеу
Художник:
Конструктор:
Модельдеуші мекеме:
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе университеті. Кәсіби шығармашылық факультеті
Көркем еңбек және дизайн кафедрасының 4 курс студенті

Негізгі мата
Астарлық мата

Жіп
Фурнитура

Негізгі бөлшектерді қосатын жіп

Белдік

Қолданылатын материалдарға сипаттама
Кесте. Матаның сипаттамалары
Атауы
Талшықтық құрамы
Жоғарғы беті
Тоқылу түрі
Тоқыма матаның қасиеттері

Механика-лық
Гигиена-лық
Технология-лық
Эко былғары
Табиғи матадан және полиуретаннан тұратын екі қабатты материал
Жылтыр
Бойлық бағыт - 25 H;
Көлденең бағыт - 20 H;
Қаттылық, бойлық бағыт - 70 kH аспайды.
Қайталанатын иілуге төзімділік - кемінде 150 килоцикл
Бойлық бағыт - 12-30даНсм;
Көлденең бағыт - 70-10 даНсм;
Диоганальды бағыт - 35-60 даНсм.
Температураның өзгеруіне төзімді, ұзақ қызмет етеді,ыстық пен суыққа төзімді,
Матаның ауа өткізгіштігі жақсы, аллергиялық реакция тудырмайды, дақ тез сүртіледі,
Икемді, берік, серпімді, пішіні тұрақты, түстердің кең ауқымы бар, созылу беріктігі жақсы,
Экологиялық былғары мен жасанды былғары сәл басқаша. Эко былғары өндірісі келесідей жүреді: мата негізіне полиуретанды қолданылады. Бұл пленка қабатын қолданған кезде мата деформацияланбайды, нәтижесінде эко былғары материалы серпімді болады. Сонымен қатар, микрокеуектердің арқасында ол дем алатын материал, сондықтан сіз мамық күртедегідей дымқылдықты сезінбейсіз. Бұл материалдың префиксі эко болып табылады, ештеңе шығармайды, яғни ол мүлдем қауіпсіз, гипоаллергенді және экологиялық таза.
Эко былғарыдан жасалған бұйымдардың ең маңызды артықшылықтардың бірі сөзсіз бағасы. Эко былғары табиғи былғарыға ұқсайды, бірақ құны бірнеше есе аз. Ол ылғалданбайды, материал ауаның өтуәне мүмкіндік береді, бірақ жақсы жылу оқшаулануына ие. Сондай-ақ, табиғи былғарыдан айырмашылығы, эко былғары температураның өзгеруіне ұшырамайтынын атап өткен жөн. Сондықтан әдемі эко былғары сырт киімдерге тамаша таңдау.
Экологиялық былғары ақауларға аз сезімтал және қалыңдығы бойынша гетерогенділікке ие емес. Эко былғарының байкер стилінде, романтикалық, төменгі жағында жарқыраған немесе керісінше, серпімді жолақпен жиналған және т.б түрлері бар.
Эко былғары жасанды былғарымен тек мақта немесе полиэфир негізімен біріктірілген, бірақ материалдың өзі заманауи және тіпті жаңашыл.
Сонымен, эко былғары туралы тезистерді тұжырымдаймыз.
1. Эко былғары - полиуретанды пленка.
2. Экологиялық былғары табиғи былғарыдан қарағанда әлдеқайда жақсы дем алады.
3. Эко былғарының аязға және тозуға төзімділігі табиғи былғарымен бірдей және оның қызмет ету мерзімі ұзағырақ болуы мүмкінү Ол деформациядан кейін қалпына келтіріледі, бұл оны одан әрі арттырады. Тікелей күн сәулесінің тұрақты әсерінде де түсті жақсы ұстайды.
4. Бұл тамаша сапалы қасиеттері бар қымбат емес материал
5. Экологиялық былғары таза және гипоаллергенді, құрамында зиянды қоспалар жоқ, иіссіз.
6. Эко былғары табиғи былғарыға ұқсайды және серпімді, жағымды құрылым.
7. Эко былғарыға күтім жасау оңай, бірақ оны қажет етеді. Күтім табиғи былғарыға ұқсас (дымқыл шүберекпен сүртіңіз, егер ол айтарлықтай ластанса алкоголбді қолдануға болады, оны жылу көзіне кептіруге және жууға болмайды. Тым ылғалдандыруға болмайды.
Астар матасы. Киімге ұқыпты көрініс беру үшін қолданылатын астар матасы тоқыма өнеркәсібінде міндетті түрде болуы керек. Бұл маталар киімнің киюге жарамдылығын жақсарту үшін шығарылады. Астар матаның ішкі бетіне қосылған жұқа құрылымның арқасында ыңғайлы кию тәжірбиесін қамтамасыз етеді. Ол әсіресе киімде қолданылумен ерекшеленеді.
Астар матасы киімге бөліктер тәрізді немесе тұтастай бекітілуі мүмкін. Осылайша, тігісті жабуға басымдық беретін мата адамдарға ыңғайлы қозғалуға мүмкіндік береді. Бірақ бұл адам денесімен жанасатын бірінші бет болғандықтан, ол жағымсыз әсерлерге бейім. Олардың кейбіреулері дене қозғалыстарынан туындаған үйкеліс және созылу сияқты әсерлерді қамтиды. Мұндай проблемаларды жою үшін маталарды полиэстер мен нейлон талшықтарының қоспалары қолданылады.
Бұл мата түрлерінің төзімділігі киімнің сапасы тұрғысынан маңызды. Осы себепті, астарлы маталардан күтілетін бірінші басымдық - пайдалану мерзімі ішінде оның ыңғайлылығы мен функционалдылығын бұзбай, киімнің сыртқы түрін барынша айқын ету. Сондай-ақ, төсеніштердің сыртына қосылған матаның бірдей сипаттамаларға ие болуы маңызды. Ұзақ пайдалану кезінде оның тозбауы, сынбауы немесе түсі өзгермеуі тұтынушы үшін өте маңызды.
Бұл әртүрлі нұсқаларымен назар аударатын матаның бір түрі. Сонымен қатар, оның әмбебаптығы оны әртүрлі салаларда қолдануға жарамды етеді. Олардың кейбіреулері төмендегідей:
Астар маталары әртүрлі нұсқаларымен назар аудартатын матаның бңр түрі. Ол әмбебап және әртүрлі салаларда қолдануға болады. Олардың кейбір түрін атап өтейік.
Полиэфирлі астар матасының берік конструкциясы болғанымен, олардың икемділігі аз. Бұл әуе лайнерінің дизайнында бірнеше ауа саңылаулары бар.
Нейлон астар матасы берік және жеңіл түрі болып табылады.Ол ыстыққа төзімді емес мата болғандықтан, өте нәзік. Қолданылатын талшықтың қасиеттерінің арқасында олар икемділікке, серпімділікке, тез кептіруге және тозу қабілеттеріне ие.
Жарқыл лайнерлер жіксіз жіп ретінде жасалған вискоза түрі. Астар матасының бұл түрі жоғары жылтырлыққа ие. Сонымен қатар, терлеуге қарсы қасиеттеріне байланысты, жазғы киімде флеш астарға артықшылық береді.
Дублерин - әмбебап астарлағыш материал, ол жабысқақ құрамы бар тоқылған негіз болып табылады және киімнің әртүрлі элементтеріне қаттылық беру үшін қолданылады. Бұл материалмен қайталанған бөлшектер ұзақ уақыт бойы пішінін сақтайды және жуу кезінде де деформацияланбайды.
Дублериннің көптеген түрлері бар, олардың әрқайсысының өзіндік қасиеттері бар. Материалды қасиеттеріне қарай киім тігу мен жөндеуде, үйге арналған перделер мен басқа да тоқыма бұйымдарын жасауда, сондай ақ қолөнер бұйымдарында қолдануға болады.
Модельдің сыртқы түрін сипаттау
1. Бұйымның атауы, мақсаты, негізгі материалдың түрі: Ұлттық киім күпі негізінде тігілген ерлерге арналған жағалы сырт киім. Негізгі матасы эко кожаның екі түсімен араластырып және астарлы матадан дайындалған. Ішкі жейдесі креп матасынан тігілген
2. Пішін (сиуэт), пішін, иық сызығының пішіні, бекіткіш түрі. Сыртқы киімнің силуэті денеге қонымды, ұзын , жағасы бар және белі белдікпен бекітілген,етегі кең. Ішкі жейдесі тік пішімді және шалбары бар. Иық формасы көтеріңкі, түзу.
3. Алдыңғы және артқы бой, жең, жағаның конструкциясының сипаттамалары. Сырт киімнің алдыңғы бой екі бөліктен, артқы бойы бір бөліктен тұрады. Жағасы сыртқа қайырылған алдыңғы бойға қосылып пішілген. Жейденің артқы бойы мен алдыңғы бойы бір бөліктен тұрады.
4. Жең конструкциясының сипаттамасы: Сырт киімнің жеңі шынтақ ұзындығына дейін жетеді, жең аузы кеңейтілген және ою-өрнекпен жиектелген.
5. Мойын ойындысының сипаттамасы, жағаның дизайны. Сырт киімнің жағасы алдыңғы боймен бірге пішілген, мойын ойындысы V пішін тәрізді үшбұрышталып иық кесінділері арқылы қосылып тігілген.
6. Әрлеу түрі, әрлеу сипаттамасы. Сырт киім екі түсті түрлі матамен біріктіріліп тігілген. Белін белдікпен бекіткен және қанжар салып жүретін қосымша белдігі бар. Киімді толықтырып тұру мақсатында қолғап қолданылған.
1.3 Эскиздік жобаны әзірлеу
Экиздік жоба - кез келген жобалаудың бірінші кезеңі алдын ала жобалау болып табылады. Бұл кезеңде кеңістікті жоспарлау, сыртқы түрі, өлшемі, құрылымы және жалпы басқару жоспары бойынша шешімдер зерттеледі. Эскиздік жоба тапсырыс берушінің талаптары мен тілектері, алдын ала жобасы болып табылады.
Ұсынылған үлгілердің техникалық эскизі
Модельдің техникалық эскизі - бұл үлгінің барлық конструктивтік ерекшеліктерін нақты анықтауға мүмкіндік беретін схемалық бейнесі.Бұл сіздің жұмысыңызды айтарлықтай жеңілдетеді және дайын өнімнің құнын дәлірек бағалауға, модельдеу және кесу процесін оңтайландыруға, дәлірек нәтиже алуға мүмкіндік береді.
Бұйымның техникалық сызбасының сипаттамасында келесі параметрлерді көрсетуді ұмытпаған жөн:
1. Еркін түрдегі өнімнің қысқаша сипаттамасы.
2. Силуэт, бұйымның дизайн ерекшеліктері, өлшемі
3. Бұйымға қажетті матаның мөлшерін есептеу және сипаттау.
4. Бұйымға қажетті қосымша материалдардың (фитингтер, жіптер, желімді маталар және т.б.) сипаттамасы және есебі.
5. Модельдің ерекшеліктері.

Сурет 13. Шапанның артқы, алдыңғы және жан көріністері
Сурет 14.Бас киімнің артқы, алдыңғы және жан көріністері

Киімге қолданылатын ою-өрнек
Әр халықтың өзіне тән мәдениеті бар. Оның элементтері - ою-өрнектер болып табылады. Олар көне заманнан келе жатыр және өте сирек кездеседі. Сәндік-қолданбалы өнер жауһарлары этнографиялық мұражайларда сақтаулы.
Көбінесе ою-өрнек жануарлардың жеке бөліктерінен тұрады. Мысалы, бас, тырнақ, мүйіз және т.б. Бұғы мүйіз немесе Қошқар мүйіз, алабұғы, ат басы жануарлардың бөліктерінен құралған, ең көп тараған ою-өрнектер.
Қазақтың ұлттық нақыштары көбінесе өткен дәуірдің жазуы деп аталады, өйткені кітаптан алыстағы ата-бабаларымыздың өмірі туралы мәліметтерді табуға болады. Қазақ халқының киімдері әдеттен тыс әдемі, үлкен және ою-өрнектерімен безендірілгенін атап өтуге болады. Ою-өрнек сюжеті Тәңіршілдік философиясы бойынша өмір сүрген көне түркі халықтарының ғалам туралы жалпы түсінігіне негізделген.

Сурет 15. Қазақ халқының аңшылыққа киетін киімі
Ою-өрнектің мағынасын әркім түсіне бермейді. Ою-өрнектің кейбір модульдері сол графикалық символ арқылы өмір мен өлім бейнесін береді. Мысалы, кілем мен керегеге, қоғандарға арнайы ою-өрнектер қолданылған.
Ою-өрнектің алғашқы элементтері Тәңіршілдік дәуірінде пайда болған. Содан кейін адамдар жартастағы суреттер мен қарапайым бейнелер арқылы білімі мен тәжірибесін берді. Алайда діннің пайда болуымен суреттердің сюжеті өзгерді.
Қазақтардың сақ-скиф және түркі мәдениетінің тікелей ұрпақтарына жататындығы әсіресе киім-кешек пен ою-өрнек үлгілерінде көрініс тапты. Мысалы, сақ скиф дәуірінде түрлі жануарлардың бейнелері бар алтын әшекейлерде мағыналық хабарлар шифрланған.
Дегенмен, ою-өрнектер ата-бабаларымыздың әшекейі ғана емес, сонымен қатар сыртқы зұлымдық пен сәтсіздіктен қорғайтын бойтұмар ретінде де қызмет етті.

Сурет 16.
Қазақ ою-өрнегінің құрылысының негізі - модульдік. Модуль ою-өрнектің жүрегі болып табылады, ол оның барлық басқа элементтерін тудырады.Ою-өрнектегі спираль өмір мен эволюцияның символы болып табылады. Тең бүйірлі свастика кресті - күн белгісі, сонымен қатар Тенгиризмнің символы.Шеңбер күн мен мәңгілік киелі аспан, үшбұрыш Тәңіртануды әлемнәі кіндігі саналатын Ұлытау тауы. Шаршы жердегі өмірді бейнелейді.
Түстің белгілі бір символикасы бар: ақ - тазалық, қуаныш, ақиқат, қара - оның қарама қарсылығы, жердің түсі, белгісіз барлық нәрсенің белгісі. Жасыл -жастық пен көктемді, көк - аспанды, қасиетті, сары - даналықты, білімді білдіреді. Бірақ қазақ ою-өрнек өнеріндегі ең көп таралған түс қызыл және оның реңктері терракота, күлгін, қызыл. Бұл түс өміршеңдік пен құмарлықты білдіреді.
Ақ пен қызылдың үйлесімі қазақ халқында мерекенің көрінісі ретінде қабылданған. Күңгірт және оның реңктері мелонхолия және қайғыны бейнеледі. Сонымен бірге түс әрқашан бұйымның материалымен және өрнектердің графикасымен тығыз байланысты болды.

Сурет 17. Қазақ ою-өрнектерінің түсті шешімдері
Маңызды жайт, қазақ ою-өрнектері әдетте еркек пен әйелге, сондай-ақ тірі мен өліге арналған. Тірілер үшін олар өсімдік элементтері түрінде орындалды, ал символзмнің айналуы сағат тілімен солдан оңға қарай жүреді, ал жерлеу рәсімдерінде арналған әшекейлерде, әдетте, таза пиктограмма түрінде және сағат тіліне қарсы қозғалыспен бейнеленген. Бір кездері ою-өрнектің орналасуы да ерекше мағынаға ие болды, мысалы, белгілі бір мотивтерді тек белден жоғары қолдануға болады.
Мұндағы ең кең тараған өрнек пен амандық белгісі - мүйіз және оның түрлы нұсқалары қошқар мүйіз, қосмүйіз (қошқардың, сиырдың, ешкінің қос мүйізі), қырық мүйіз, ұл мүйіз (сынған мүйіз) және т.б. Айқасқан мүйіздер - төртқұлақ, дәстүрлі түрде ромбқа жазылған және әйелдіу принцип пен құнарлықпен байланысты болды.Қазақтың дәстүрлі қошқар-мүйіз ою-өрнегі тең қырлы крест негізінде әртүрлі бағытта айналатын екі күн белгісін біріктіру арқылы жасалған
Жануарлар денесінің басқа бөліктері де белсенді түрде бейнеленген: қас мойын, темешек, итқұйрық, омыртқа, тышқаніз, атбас, өркеш, қарға тұяқ. Тундай (жануарлардың таңдайы) бұл ою егде жастағы әйелдердің бас киімдеріне салынғанғ. Ұзақ жолға шыққан ерлердің киімдері көбінесе түйетабан (түйе ізі) күрделі композициясы бар ою-өрнектермен безендірілген. Бақыт пен еркіндік тілек үшін құс тұмсығы немесе құс қанаты ою-өрнектері қолданылған.

Сурет 18. Ерлан Қожабаевтың Қазақ ою-өрнегі кітабынан зооморфтық мотивтердің үлгілері

2. Материалдарды пішу және бөлшектерді өңдеу технологиясын әзірлеу
Құрастыру - негізінен тігін бұйымдарын конструкциялаудың алғашқы кезеңі болып табылады. Ол екі кезеңнен тұрады. Бірінші кезең шығармашылық іздеу эскиздік жоба аясында өнімнің сызбасын құру және жобалау әдісін таңдау, яғни киімді құрастыру, жобалау әдістері мен өлшемдерін таңдау, киімді құрастырудағы негізгі шешу ережелерін таңдау, күрделі формаларды өңдеу.
Екінші кезең формулалаларды есептеу үшін сызбалар салу, өрнектер жасау, киімнің лекалдарын әзірлеу, жұмыс құжаттамасын дайындау.
Конструкция дегеніміз - киімнің құрастырылуы бірнеше позициялармен сипатталады сыртқы пішін, өнімнің құрамдас бөліктерінің сызбаларын тұрғызу, байланыстырушы тігістердің түрі, материал түрі.
Киімді безендіру әдістерін келесі негізгі топтпоға біріктіруге болады манекенде, есептелген пропорцияларда. Негізгі құрылымды салу барысында киімді жобалаудың белгілі әдістерін екі топқа бөлуге болады. 1-сынып әдісіне негізделген киім конструкциясын жасау үшін ЦОТШЛ, ЦНИИШП, ЕМКО СЭВ тәсілдері пайдаланылады. Бұл әдеттегі типтік денесі, дискретті өлшеу және қолданбалы база болады. Бұл киім конструкциясының маңызды сәттерін табуға мүмкіндік береді. 2-класының ЦОТШЛ тәсілі ЦНИИШП барлық есептеулердің әдістерін , есептеу формулаларын жуықтап жеңілдетіп береді. Киімді құрастыру барысында дайындалған бұйымның негізгі сызықтарын анықтап алған жөн.
Конструктивті жүйелер - олар киім детальдарының форма құруға белсене қатысатын және бәрінен бұрын сәндік жүгін арқаламайтын контурлы жүйелер. Бұл жүйелердің конфигурациясын өзгерті форманы өзгертуңне әкеп соқтырады. Негізгі детальдарды конструктивті жүйелерге бөлу қажеттігін адамның анатомиялық дене бітімі тудырды. Сондықтан бұл жүйелер дененің бұлтиып немесе қабысыңқырап тұрған тұстарына жақын немесе бүйір тұстарды көлденең тартылды. Көп ретте бөлу желке мен қол, бел, кеуде мен жауырын жүйелеріне көлденең, сондайақ иықтың орта тұсына, дененің кеуде мен бүйір тұстарына көлденең бағытта өтеді. Негізгі детальдардың санын бөлу жүйелерінің саны мен орналасу жағдайы анықтайды.Негізгі детальдардың санына қарай конструкция бір және көп детальды болып бөлінеді. Неғұрлым көбірек тарағаны бірнеше детальдан тұратын пішілген киім. Иықты киімнің, яғни дененің жоғары бөлігі тіреп тұратын киімнің негізгі детальдарына (блузалар, көйлектер және т.т) бойлық, өңір, жең мен жаға жатады. Бойлықтың мынадай жүйелері болады, 1-2 орта жүйе, 2-3 мойын ойығы жүйесі,ғы жүйесі,3-4 иық кесіндісі жүйесі, 4-5 ойық кесіндісі жүйесі, 5-6 бүйір кесіндісі, 6-7 етек жүйесі. Детальдардың саны мен конфигурациясы тұрақты емес, мода киім пішімнің, форма құрылымы мен беткі түрінің дене бітімі ерекшелігінің, материалдар қасиетінің, технология талаптарының және басқалардың әсеріне өзгеріп отырады.
2.1 Бұйымның негізгі және туынды бөлшектерінің лекал сызбаларын құрастыру
Киім өлшемін анықтау үшін сіз өз параметрлеріңізді дұрыс білуіңіз керек. Өлшемдерді дұрыс қабылдау үшін мына ережелерді сақтау керек:
Параметрлерді жұқа киіммен немесе іш киіммен өлшеген дұрыс.
Өлшеу кезінде асқазанды, сондай-ақ бүкіл денені тартпаңыз.
Өлшеу таспасы теріге тығыз орналасуы керек, бірақ оны қатты қатайтпау. керек.
Өлшеудің ыңғайлылығы мен дәлдігі үшін басқа адамнан көмек сұраңыз. Себебі сіз сенімді параметрлерді ала аласыз, өйткені ден босаңсыйды.
Еркек фигурасының ерекшеліктері. Ер адамның кескін-келбеті әйел кісілердікінен ерекшеленетіні жәй көзге көрінеді. Ерлердің
денесінің ең кең бөлігі иық болып саналады.
дамыған иық белдеуі арқасында арқадағы иық кеңірек шығады.
ұзын қолдар
тар жамбас
белдің ені жамбаспен бірдей дерлік

Сурет 19. Схемалық түрде осылай көрінеді.
Бұйымдар тиісті белгілеріне қарай өзіндік топтарға бірегейлене отырып, киім ассортиментін құрайды. Материалдар, атқаратын қызметі және т.б бұйымдарды бірегейлейтін белгілер бола алады.
Бүкіл киімдер ГОСТ 17037-83-ке сәйкес мына төмендегі топтарға бөлінеді: сырт киім, іш киім, белдемеөбелбеулік бұйымдар, жағажай киімі, бас киім, жаздық, қыстық, көктем, күздік және барлық жаусымға жарамды киімдер, бөбектің киімі, нәресте киімі, мектепке дейінгі жастағылар мен төменгі кластағылар, сондайақ жоғары кластағылар және жасөспірімдер киімдері. Сонымен бірге киім: шаруалық, күнделік, салтанаттық үй іші, спорттық, ұлттық, өндірістік, арнайы, санитарлық және формалық болып бөлінеді.
Киім көпшілікке арналып және жеке тапсырыспен тігіледі. Көпшілік үшін жасалатын киімдер белгілі бір типтік тұлғаларға шақталып шығарылады. Киім шығару үшін 137 типтік стандарт белгіленген, оның 30-ы аудандық. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.