Қазақ тіліне аударманың өзектілігі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Университет: Тұран университеті

Авторы: Нұртай Айым, 1курс, аударма ісі-2 топ

Тақырыбы: Қазақ тіліне аударманың қазіргі өзектілігі мен қиындықтары
Пәні: Академиялық жазылым

Жетекшісі: Каршигаева Айнур Арабековна

Қазақ тіліне аударманың өзектілігі
Мазмұны
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім:
2.1. көркем әдебиеттегі аударма
2.2. Қазақ тіліне аударма қиындығы
2.3. Өзге тілдермен грамматикалық ұқсастық
2.4. Аудармадағы жаңалық
3. Қорытынды
4. Әдебиеттер тізімі
АҢДАТПА
Қазақ тілі әлем тілдерінің арасындағы ең қиын тілдердің бірі болып табылатыны баршамызға мәлім. Шет тілден кітаптарды немесе қандай да бір жазбаларды аудару барысында түпнұсқалығын сақтай отырып тура мағынада жеткізудің өзі үлкен жұмысты талап етеді. Қазақ даласында аударма ісі бірнеше жылдар бұрын пайда болды. Көптеген шет тілдегі атақты туындылар қазақ тіліне аударылып бүгінде қалың оқырманның көңілінен шығып жатыр.
Бүгінгі жұмыстың мақсаты қазақ тіліндегі аударманың басым қиыншылықтары қандай сонымен қатар аудармашылар қандай да бір шығарманы аудару барысында қандай методика немесе тәсіл қолданады. Осы аталған сұрақтарға жауап беретін боламыз. Жұмыстың кіріспе бөлімінде тақырыптағы кілт сөздерге кішігірім анықтама беріп өтілетін болса, тақырыпты ашушы яғни аталған сауалдарға жауап беруші болып негізгі бөлім болмақ. Қорытынды бөлімде тақырыпқа толықтай анализ жасалынбақ.

АНОТАЦИЯ
Как известно, казахский язык является одним из самых сложных среди языков мира. Даже буквальная доставка книг или каких-либо записей с иностранного языка с сохранением подлинности в процессе перевода требует большой работы. В казахской степи переводческое дело появилось много лет назад. Многие известные произведения на иностранных языках переведены на казахский язык и сегодня пользуются популярностью у широкого круга читателей.
Цель сегодняшней работы каковы основные трудности перевода на казахский язык а также какую методику или подход используют переводчики при переводе какого-либо произведения. На эти вопросы мы ответим. В вводной части работы дается небольшая ссылка на ключевые слова в теме, первооткрывателем темы является основной раздел, отвечающий на указанные вопросы. В заключительном разделе будет сделан полный анализ темы.

ANNOTATION
As you know, Kazakh is one of the most difficult languages in the world. Even the literal delivery of books or any records from a foreign language with the preservation of authenticity in the translation process requires a lot of work. Translation business appeared in the Kazakh steppe many years ago. Many well-known works in foreign languages have been translated into Kazakh and are popular with a wide range of readers today.
The purpose of today's work is what are the main difficulties of translation into Kazakh, as well as what methodology or approach translators use when translating a work. We will answer these questions. In the introductory part of the work, a small reference is given to the keywords in the topic, the discoverer of the topic is the main section that answers these questions. In the final section, a full analysis of the topic will be made.
Кілт сөздер: қазақ тілі, аудару, аударма ісі, қиындықтар, сөздер, шет тілдер.

Кіріспе
Жалпы аударма дегеніміз қысқа ғана уақытта меңгеріп ары қарай дамытып, дөңгелетіп алып кететін кәсіп түрі емес. Мұнда әр жазушының өзіндік стилі қалыптасқан. Сол стилді тура мағынасында сақтай отырып қазақ тіліне аудару үлкен еңбек пен ұзақ уақытта талап ететіні рас. Сөздерді дұрыс қолдана білу, грамматикалық, орфографиялық, пунктуациялық сонымен қатар стилистикалық нормаларға сәйкестендіре отырып аударудың ісі көптеген тәжірибе мен кәсібилікті, асқан біліктілікті қажет ететіндігін бірі білсе енді біре біле бермейтіні рас.
Қазақ тіліне аударылған еңбектер саны қазіргі уақта көз ілеспес жылдамдықпен артуда. Алайда олардың барлығының сапасы бірдей жоғары дәрежеде деу қиын. Дегенмен қалың оқырманның көңілінен шығып көп оқылым жинап жатқан кітаптар да аз емес. Аудармашылар орыс тіліне қалай аударылғанына қарап, мағынасы жағынан жақын, ұқсас сөздерге ауыстырып, барынша қазақиландырып аударуда. Қазақ тілінде жаңа сөзтіркестері, терминдер, тіпті жаңа сөздер пайда болды десек қателеспеспіз. Мұндайөзгерістерді кез келген жанрдағы кітаптардан байқаймыз. Қазіргі таңда аударма көлемінің артқаны соншалық жәй шолып шығу мүмкін емес. Өзге тілдердегі аударма түгілі қазақ аудармасы көпке тамыр жайып отыр. Әдебиеттен бастап саяси оқиғаларға дейін, тарих пен көгілдір экранға шығатын жаңалық, бағдарламаларға дейін аудармадан құралған. Қазақ тіліне аударманың да көпшілік көзіне түсетін уақыты болды. Әлемдік деңгейге шығып ғалымдармен зерттелетін уақыты келді.
Аударманың негізгі мақсаты- тілдік нормалардағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды, жанрлық ерекшеліктерді анықтау болып табылады. Мысалға, көркем әдебиет аудармасы, ауызша аударма сырлары және тағы да басқа кітаптар осы мақсатта жазылып, аударманың қыр сырын ақтарған.
Бүгінгі тыңда қазақ тіліне аудармаға сұраныстың артуы атап айтарлықтай таң қаларлық жайт емес. Кез келген халық тарихына көз жүгіртсек те олардың басты акцентті тіл, мәдениет пен тарихқа қойғанын аңғарамыз. Оларсыз ұлт - ұлт болмайды.
Өз мәдениетін толық сақтап, қадірін білетін ел өзгенің мәдениетін де үйреніп зерттеп бастайды. Ұлттар арасындағы мәдениет алмасып, достық орнату істерінде аударма ісінің орны елеулі болғаны бәрімізге мәлім. Қазіргі біздің жағдайдағы кез келген ұлттың тарихын болсын кітаптарын болсын біліп, қазақ тілінде оқи алуымыз тек аударманың арқасы. Қай ғасыр, қай кезең болмасын аударма ісінің өмірдегі рөлі зор екендігін турасынан айта аламыз.
Аударма ісінің жанданвуы ұлтаралық қатынастар орнату мен бейбітшілік орнатуға үлкен үлесін қосты. Өзге тілдің туындыларын өз тілімізге аудару арқылы сол халықпен не мемлекетпен автоматты түрде достық қарым қатынастар орнатып отырдық.
Мәселен қазақ жазушыларының орыс ақыны Пушкиннің еңбектерін аударғандығын бәріміз білеміз. Осы орайда аударма барасына назар аударайық:
1. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Медный всадник:
Прошло сто лет, и юный град,
Полнощных стран краса и диво,
Из тьмы лесов, из топи блат
Вознесся пышно, горделиво
(А.С. Пушкин)
Өтті жүз жыл.
Балғын қала Солтүстіктің сан-сәулеті,
Түнек нулы сол арадан,
Бойлап шығып, ірге тепті...
(аударған Г. Орманова)
2. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жүз жылдай уақыт өтті, Жап-жас град
Түн жақ елдің еркесі, асем, сымбат
град - шаһар, қала (древний город)
(аударған М. Даулетбаев).
Мұндағы аудараның басты қиындығы сөзжасам, сөз реттілігі болып келеді. Қазақ тілі мен орыс тілінің туыстас болмауының әсерінен, барлық дерлік тіл ережелері мүлдем ұқсас емес. Сәйкесінше екінші аудармадан ұқсас қиындықты көреміз. Өлеңнің не болмаса өзге кез-келген сөйлемнің түпкі мағынасын ұстап қалу үшін сөзбе сөз аударма қажет болады, бірақ бұндай аударма айтылған дүниені бар көркемдігінен айырады.
Қазақ мәдениетінің реңк палитрасында үстемдік ететін ақ және қара түсті эпитеттері қарама-қарсы соңғы екі бейнелі өрнектерге ерекше назар аударылады. Ақ эпитетінің қазақ тілінде көптеген мағыналары бар және тазалық пен пәктік, кіршіксіз сұлулық, адалдық, адалдық, сонымен қатар сүттен жасалған ұлттық өнімдердің молдығымен байланысты. Сонымен қатар, бұл эпитет фольклор мен көркем әдебиеттегі кейіпкер атауларында, ұлттық әндер мен поэмаларда, елді мекен атауларында, т.б. кездеседі. Керісінше, қара эпитеті мұң, мұң, үмітсіздік пен өшпенділіктің белгісі болып табылады. Ода Бостандық А.С. Пушкин:
... Читaют на твoем теле
Печать прoклятия нарoды,
Ты ужас мира, стыд прирoды,
Упрек ты бoгу на земле.
(А.С. Пушкин Вoльнoсть)
Қарa бетің қарғыс таңба басылған,
Хaлық сені қaрғап қойған жасыңнан,
Бұл дүниенің құбыжығысың сұмпайы,
Тəңірге де келтірген aнтұрған.
(аударған Қ. Аманжолов)
Бұл жырда ақынның азаттық сүйгіш ой-пікірлері, азаматтық ұстанымы мейлінше айқын аңғарылып, ақын басынан кешкен сезімдердің тұтас шеңберін, шығармадағы пафос пен пафосты жеткізу үшін Қ. бейнелі комбинациясы қара бет (жек көретін бет, ашуға толы деген мағынадағы қара бет), жағымсыз эмоциялық коннотация бар. Сонымен стильдік баламалық тілдің экспрессивті-бағалаушы құралдарын контекстік эквиваленттермен орындарын өзгертудің арқасында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.