Балаларға ұлттық - тәлім тәрбиені берудің жолдары

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Семей қаласы Шәкәрім жоғарғы колледжі

Тақырыбы: Казакстан Республикасында ұлттық тәлім-тәрбиенің қайта жандануы

Жоба авторы: Сагынганова Гульшара Дүйсенгазиевна

2023-2024 оқу жылы

Мазмұны

Кіріспе . . .

Ұлттық тәлім-тәрбиеге жалпы түсінік . . .

Казакстан Республикасында ұлттық тәлім-тәрбие үдерісі . . .

Балаларға ұлттық-тәлім тәрбиені берудің жолдары . . .

Балаларға ұлттық-тәлім тәрбиені беруде қолданылатын әдіс-тәсілдер мен жұмыстардың нәтижесі . . .

ІІІ . Қорытынды . . .

Пайдаланылған әдебиеттер . . .

Кіріспе

Зерттеу жұмысының тақырыбы: Казакстан Республикасында ұлттық тәлім-тәрбиенің қайта жандануы

Зерттеу жұмысының мақсаты: Казакстан Республикасында ұлттық тәлім-тәрбиенің қайта жандануы және оның маңыздылығын ашып көрсету. Балаларға ұлттық-тәлім тәрбиені беруде қолданылатын әдіс-тәсілдерді қарастыру.

Зерттеу жұмысының өзектілігі: Ұлттық тәлім-тәрбие қашанда өз маңызын жойған емес. Ұлтымыздың тарихын, дәстүрімізді сақтау үшін бірінші кезекте ұлттық тәрбиені қолға алуымыз қажет. Ұлттық педагогика - бұл біздің тарихымыз, дәстүріміз, тәлім-тәрбиеміз. «Тәрбиесіз берілген білім - адамзаттың қас жауы» деп әлемнің екінші ұстазы Әл-Фараби атамыз мәні бар сөзін қалдырып кеткен. Расымен, егер тәрбиесіз тек білімді беретін болсақ, ол білімнің еш жақсы нәтижесі болмайды.

Жұмыс кезеңдері: кіріспе, негізгі бөлім, іс - тәжірибелік бөлім, алынған нәтиже, ұсыныстар, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер.

Зерттеу әдістері: бақылау, диагностика, әңгімелесу, балалардың шығармашылық тапсырмаларын байқау.

Зерттеу маңыздылығы: Казакстан Республикасында ұлттық тәлім-тәрбиенің қайта жандануы және оның маңыздылығын ашып көрсету. Балаларға ұлттық-тәлім тәрбиені беруде қолданылатын әдіс-тәсілдерді қарастыру.

Негізгі бөлім

Ұлттық тәлім-тәрбиеге жалпы түсінік

Қазіргі адамзат-бұл әртүрлі тарихи қалыптасқан қауымдастықтар, ұлттар, этникалық топтар. Әр ұлт пен халық тіл мен мәдениеттің бірлігімен ерекшеленеді, өмір салтында, білім мен тәрбиеде өзіндік ерекшеліктері бар. Қазіргі уақытта интернационализация мен жаһанданудың жалпы әлемдік процестері жаңа білім беру жағдайы қалыптасуда, ол білім беру мен тәрбие мазмұнын этнизациялауды күшейтумен, еліміздің аумағында тұратын халықтар мәдениетінің ұлттық ерекшеліктерін ескерумен сипатталады.

Ұлттық тәлім тәрбие - бір ұлттық өмір негізінде білім беру процесі мен адамдарды тәрбиелеу жоспарларын жүзеге асыру үшін өзара іс-қимыл, көмек жасау мақсатын ұмытпайтын әлеуметтік басшылық жасау әрекеті. Бұл жағдайда, Ұлттық тәлім тәрбие саясаты мемлекеттік өкілдер мен тәрбие беру жүйесі арасында келісімді қамтамасыздай өткізілуі қажет.

Білімділік, оларды мекенжайымыздағы, ұлттық басқармамыздағы және өз өмірінде пайдалануға болатын білім беру бағытына өзара көмек көрсететін адамдарды жасау үшін ең басты тақырып.

Білімділік - бұл қазіргі жаңа технологиялар мен білім беру әдістерімен байланысты жаңа талаптарға сәйкес өзгерістікті жаңа білімділіктерді арттыру жолдарын іздету. Оқу жағдайындағы жаңа технологияларды, интерактивті жұмыс материалдарды қолдану арқылы студенттерге жаңа білім алатын білім беру жүйесін кеңейту.

Қалыптылық - бұл адамдарды тәрбиелеу принципімен байланысты, өзара ұйымдастыруды және келісімді өзара байланысты қалыптастыру. Бұл кез келген ұйымның, жағдайды басқарушының жағдайларды басқару жасау әдістерін білдірген маңызды тақырып. Қалыптылықты мемлекеттік өкілдердің, білім беру жоспарларын жүзеге асыраушылардың, студенттердің жаттығу жолымен байланыстырмаса, білім беру жүйесінің қалыптылығы жетілдірілмейді.

Жаңа даму - бұл білім беру жүйесі мен тәлімділікті жаңарту үшін, білім беру жоспарларын жаңалау үшін, мұғалімдерді жаңарту үшін, жаңа технологияларды, методологияларды көмек көрсету. Бұл тақырыпта, осы жаңарту жолдарын енгізуді, білім беру жүйесінің барлық қатарларында жаңа даму жасау үшін амалдарды тиісті өзгертуге жарамдылық мақсатын қойу керек.

Сонымен қатар, Ұлттық тәлім тәрбие барысында қазақ ұлттық келісімін жетілдіруге, білім мен тәлімділікті дамытуға арналған мемлекеттік жоспарларды жасау қажет. Бұларды жүзеге асырады, көптеген жағдайларды қадағалайды, әділдікті жане осы жолдарды жүзеге асыруды қаламатты жасау мақсатын тиістейді.

Ғылыми әдебиеттерді талдау көрсеткендей, "ұлттық тәрбие" ұғымын түсіндіруде шек жоқ. Дегенмен, көптеген зерттеушілер ұлттық тәрбие - бұл тәрбиеленушілерде отансүйгіштік пен Отанға және басқа мәдениеттердің өкілдеріне деген жақсы қарым-қатынас сезімін қалыптастыруға бағытталған жоспарлы іс-әрекет деп санайды. Қазіргі кезеңдегі ұлттық тәрбиенің басты мақсаты-жас ұрпаққа әлеуметтік тәжірибені, халықтың бай рухани мәдениетін, оның ұлттық менталитетін, дүниетанымның туыстығын жеткізу .

Кейбір авторлар ұлттық тәрбиені емес, халықаралық тәрбиені қарастырады, оны терінің түсіне, тіліне, әдет-ғұрпына қарамастан адамдар арасындағы адамгершілік, жоғары адамгершілік, әділ қарым-қатынастың дамуы деп анықтайды.

Белгілі орыс ғалымы Ива́н Алекса́ндрович Ильин (1883 - 1954 жж. ) былай деп жазды: "ұлттық иесіздендіру адам өміріндегі үлкен қиындық пен қауіп . . . Онымен табандылықпен және шабытпен күресу керек. Бұл күресті бала кезінен бастап жүргізу керек [3] .

Ұлы орыс педагогы К. Д. Ушинский халық педагогикасы жайлы мынандай тұжырымдар жасаған: 1) " . . . халықтың өзіндік ерекше сипаттамалық тәрбие жүйесі бар"; 2) " адамның жан дүниесінде ұлт қасиеті басқалардан тереңірек тамыр алады"; 3) " әр халықтың тәрбиелік идеялары ұлтқа бәрінен де көбірек енеді " [1] .

Неміс ойшылы Вильгельм фон Гумбольдт өзінің "Мәдениет тілі мен философиясы" атты еңбегінде "адамзаттың рухани формасы" халық немесе ұлт екенін атап өтті. Әр халықтың өз тілі бар екендігіне сүйене отырып, ғалым тілдің ұлт рухымен байланысы туралы қорытынды жасайды. "Тіл-бұл халықтар рухының сыртқы көрінісі сияқты: халықтың тілі-оның рухы, ал халықтың рухы-оның тілі, және одан да көп нәрсені елестету қиын" [18, б. 68] . Сондықтан ұлттың рухани дамуы Гумбольдт бойынша тілдің қалыптасу деңгейімен анықталады. "Ұлттың рухани күшінің әлсіреуі", ең алдымен, тілдің жетілмегендігіне әсер етеді және ұлтты рухани өзгерістерге итермелейді. Осылайша, тіл адамзатты "тұрақты қызметке", дамуға итермелейді [2, б. 52] . Гумбольдт ұлттық мәдениетті тәрбиенің негізі деп санады.

Тәрбиенің ұлттық ерекшелігі әр халықтың өзіндік ерекшелігі (мәдениеті, тілі, әдет-ғұрпы, салт-дәстүрі) ретінде көрінеді. Біз бұл ерекшелікті адамдардың мінез-құлқынан, кез-келген мәселелерді талқылау қабілетінен, қарым-қатынас орнатудан және ынтымақтастықты орнатудан көреміз. Шын мәнінде, бұл әр адамның және жалпы халықтың ерекшеліктерін тану, түсіну, қабылдау өзара іс-қимылда, адам қызметінің ақпараттық, коммуникативтік салаларында және тәжірибе мен мәдени мұраны ұрпақтан-ұрпаққа беруде жүзеге асырылатын ұлтаралық қарым-қатынас мәдениеті. Кез-келген халық өзінің ескерткіштерімен, фольклорымен, музыкасымен және әдебиетімен, өнертабыстарымен мақтанады. Адамдар адамзат мәдениетіне қосқан үлестерімен мақтануы керек.

Мәдениет-бұл ғасырлар бойы адамдарды біріктіріп, халықтарды біріктіріп, бір-бірін жақсы түсінуге мүмкіндік беретін адам қызметінің саласы. Оның идеялары әмбебап. Олар үшін мемлекеттік, нәсілдік немесе діни шекаралар жоқ. Қазіргі әлеуметтік өмірдің алуан түрлілігі әртүрлі елдер мен халықтардың өкілдерінде ұқсас мәдени және этникалық ұстанымдардың болуын мойындаудан көрінеді. Әлемдік қоғамдастықтың барлық алуан түрлі тәжірибесін пайдалануға мүмкіндік беретін қарым-қатынастардың жаңа, жетілдірілген мәдениеті қалыптасуда. Бүгінгі таңда адамгершілік қатынастардың элементтері адамдардың санасында айқын көрінеді, бұл қатынастар тек тұлғааралық қана емес, сонымен бірге ұлттардың, халықтардың, мемлекеттердің мүдделерін қанағаттандыратын әлеуметтік сипатта болуын талап етеді.

Қазіргі ғалым Г. Н. Волков атап өткендей, тарихи, фольклорлық және этнографиялық материал негізінде әр түрлі уақыттағы және әр түрлі жерлердегі педагогикалық идеялар мен дәстүрлерді салыстыру халықтың этнопедагогикалық мәдениетінің мәңгілікті, әмбебаптықты, қажеттілікті, тұрақтылық пен қасиеттілікті, жоғары руханиятпен ерекшеленетін адам іс-әрекетін растайтын біркелкі, табиғи дамуының болуын мойындауға әсер етеді [1, 84-бет] .

Қазіргі рухани дамудың маңызды ерекшеліктерінің бірі-көптеген адамдар әр адаммен және жер бетінде өмір сүретін барлық адамдармен терең сезінетін байланыс. Бір-біріне қарқынды өзара адами серпіліс жасалады, өзара ашылуға әкелетін мәдени өзара түсіністік артады. Саяси мәдениеттердің, дүниетанымдардың айырмашылығына қарамастан, олардың өзара енуі мен өзара әрекеттесуі үшін нақты мүмкіндіктер бар. Мәдени байланыстарға жаңа көзқарас болуы мүмкін, халықтар мен ұлттар арасында кең шығармашылық алмасу үшін нақты мүмкіндіктер жасалып, жалпыадамзаттық құндылықтарды байытуға ықпал етеді. Мұндай алмасу мемлекеттер, қалалар, білім беру және әлеуметтік-мәдени мекемелер, қоғамдық бірлестіктер деңгейінде пайдалы.

Бүгінгі таңда мәдениетаралық сауаттылық (басқа халықтардың мәдениетін түсіну) деген ұғым белгілі. Бұл әртүрлі халықтарға тән идеялардағы, әдет-ғұрыптардағы, мәдени дәстүрлердегі айырмашылықтарды түсіну, әртүрлі мәдениеттер арасындағы ортақ және әртүрлі дүниелерді көру және өз қоғамының дәстүрлерін басқа халықтардың көзімен қарау мүмкіндігі. Білім беру процесінде жалпы мәдени сауаттылық дегеніміз - балалардың әлем мәдениеттерінің анықтайтын сипаттамаларын жалпы түсінуі, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарының мәніне енуі, әртүрлі мәдениеттерді білу және эмпатикалық қабылдау, әрқайсысының құндылығы мен бірегейлігін түсіну. Демек, мұғалімнің алдында басқа халықтың мәдениетін түсінуге және оған оң көзқараспен қарауға, оны өз мәдениетінің объективі арқылы түсінуге қабілетті мәдениетаралық бағдарланған тұлғаны қалыптастыру міндеті тұр. Сонымен бірге педагог үлгі ретінде әрекет етеді, ұтымды және ашық ойлауды көрсетеді, бірақ өз ұстанымынан бас тартпайды.

Шын мәнінде, бұл қазіргі заманғы интернационализм, онда біз басқалардың мәдениетін оның қадір-қасиетіне нұқсан келтірместен, осы мәдениетті алып жүретін адамдарға зиян келтірместен қабылдай аламыз. Екінші жағынан, бұл өз халқының мәдениетін көрсетуге, олардың өзіндік ерекшеліктерін, дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын, фольклорын, халықтық қолөнерін білуге, осы ерекшелігімен мақтануға мүмкіндік. Демек, интернационализм-бұл кез-келген ұлттық қауымдастықтың адамына деген құрметпен, кез-келген ұлттың адамдарымен достыққа деген барлық этникалық топтардың өкілдеріне жақсылық тілеумен көрінетін этникалық әлеуметтік-психологиялық білім. Интернационализм-әртүрлі ұлттар мен нәсілдердегі адамдардың халықаралық ынтымақтастығы, олардың өзара түсіністігінің, өзара сенімінің, мәдениеттердің, құндылықтардың, білім мен технологиялардың өзара енуінің негізі; бұл ұлтшылдыққа қарама-қарсы.

Жалпыадамзаттық және ұлттық құндылықтар ажырамас бірлікте, бірін-бірі толықтырады және байытады, сондықтан халықтық тәрбие жалпыадамзаттық және ұлттық сипаттағы құндылық ретінде қарастырылады. Этнопедагогика халықтық, этникалық тәрбиенің заңдылықтары мен ерекшеліктерін зерттейді.

Г. Н. Волков этнопедагогиканы зерттеудің келесі аспектілерін анықтайды:

1) халықтың негізгі педагогикалық ұғымдары (күтім, тәрбие, өзін-өзі тәрбиелеу, қайта тәрбиелеу, тәлімгерлік, оқыту, үйрету) ;

2) бала тәрбиенің объектісі және субъектісі ретінде (туған баласы, жетім, асырап алушы, құрдастары, достары, бөтен балалар, балалар ортасы) ;

3) тәрбие функциялары (еңбекке дайындық, мінездің моральдық-еріктік қасиеттерін қалыптастыру, ақыл-ойды дамыту, денсаулыққа қамқорлық жасау, сұлулыққа деген сүйіспеншілікті ояту) ;

4) тәрбие факторлары (табиғат, ойын, сөз, қарым-қатынас, дәстүр, іс, тұрмыс, өнер, дін) ;

5) тәрбие әдістері (сендіру, мысал, бұйрық, түсіндіру, үйрету және жаттығу, тілек пен бата, кеңес, мақұлдау, сөгіс, өсиет, сенім, келісім, тыйым салу)

6) тәрбие құралдары (мақал-мәтелдер, жұмбақтар, эпос, ертегілер, аңыздар, мифтер және т. б. ) .

Казахстан Республикасында ұлттық тәлім-тәрбие жүйесі

Казахстан Республикасында ұлттық тәлім-тәрбие жүйесі өзгергенге байланысты 2017 жылдың күзінде "Мемлекеттік бағдарламалық-тәрбиелік стандарттық жүйе" (State Educational Program) басталды. Бұл жүйе, Казахстанда білім беру жүйесін жетілдіру үшін маңызды әдістер мен принциптерді қамтамасыз етуді мақсат қойды. Қазақстан Республикасында үлгілерге байланысты тәлім-тәрбиені бекіту, меңгерту және орта білімнің үйлесуін жетілдіруге арналған бірнеше жобалар бар.

Мемлекеттік білім беру стандарттарын бекіту: Білім беру стандарттары, кітаптар мен оқу-әдістемеліктерді жасау жәнеүйрету мен үйрету жұмысын жүзеге асыратын құрылымды бекітуге байланысты қамтамасыз етілгендікті жеделдету мақсатын ұстайтын сипаттамаларды қамтамасыз етуді жеделдету және кейбір аймақтарды ашу жолымен стандарттарды толықтыру мақсатын жүзеге асыратуға байланысты айналды.

Инклюзивті жаттамаларды жетілдіру: Білім беру жүйесінің инклюзивті өзгергенуі бойынша мектептерді дамытуда, студенттерге мемлекеттік деңгейде білім беру кезеңінің жақсы бірдейтілуді қамтамасыз етуді қамтамасыз ету мақсатында байланысты айналды.

Бұл принциптерге байланысты, Казахстан Республикасында ұлттық тәлім-тәрбие жүйесінің даму жолында кейбір жаңа мақсаттар мен бағыттар оралды.

Қазақстан Республикасында ұлттық тәлім-тәрбие жүйесі мемлекеттік білім беру жүйесінің жалпы бағытын байланыстырады. Білім беру жүйесі Қазақстан Конституциясы, Заңды басқару органдарының нормативтік актілері мен Ұлттық тәлім беру жолдары мен өзара іс-шаралар мен тұлғалар арқылы реттеуленген.

Басымды бірнеше қызметтер мен құрылымдар бар, олардың басшылары арасында Білім және ғылым министрлігі, Республикалық білім беру академиясы, білім беру басқармалары, мемлекеттік білім беру жүйесі, білім беру институттары, колледждер мен техникумдар, мектептер мен басқа да құрылымдар жатамасы бар.

Білім беру жүйесінің басты элементтері:

Мемлекеттік білім беру стандарттары: Ұлттық тәлім беру стандарттары, білім беру жүйесінің көлемі мен тілдерін жасау және әдістемеліктерінің жаттамаларын анықтау үшін жасалған.

Білім беру жолдары: Көптеген мемлекеттік жобалар жолымен білім беру жүйесінің даму жолын жасау мақсатында жасалған. Бұлар арасында балалар мен жасаған жастар білім беру жолымен орта білімді алу, техникалық, технологиялық білім алу және жаттығу және қайраттылық беру тәжірибесін арттыру барысында бағытталады.

Мемлекеттік бақылау жүйесі: Мемлекеттік бақылау жүйесі білім беру орталықтары мен мектептерді бақылау және дамыту процесінің сапасын арттыру мен үздіктігін тексеру мақсатында жүзеге асырылған.

Мемлекеттік тесттеу жүйесі: Білім беру процесіні бақылау мен мониторинг жасау мақсатында мемлекеттік тесттеу жүйесі жүзеге асырылған.

Білім беру қамтамасыны қалыптастыру: Ұлттық тәлім беру стандарттарына сәйкес білім беру қамтамасын жасау мен байқалу үшін өзгерістерді әзірлеу мақсатында тиісті мемлекеттік жобалар мен мерекелер қалыптастырылған.

Технологиялық жетістіктерді қолдану: Білім беру процесінде технологияның барлығын қолдану мақсатында технологиялық жетістіктерді тиісті қолдану мен жасау мақсатында көптеген жаңа ойламалар жасалған.

Бұлардың барлығы, Қазақстан Республикасында ұлттық тәлім-тәрбие жүйесінің бір бұрынғы мен келесі кезеңдерге дайындалған білім беру жүйесінің негізгі элементтеріді қамтиды.

Балаларға ұлттық-тәлім тәрбиені берудің жолдары

Балаларға ұлттық-тәлім тәрбиесін берудің жолдары қазіргі біздік мерзімде, білім беру жүйесінің даму жолында бейімделген. Балаларды ұлттық-тәлім тәрбиесінде үлкен мақсат - оларды таңдаулы жаттамаларды дамыту, азаматтық-ұлттық мәдениетке, ғылым мен технологияға тәрбиелеу.

Мемлекеттік тәрбие жүйесі бойынша балаларға ұлттық-тәлім тәрбиесін берудің бірнеше жолы бар:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.