Топырақтың гранулометриялық құрамы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
С.СЕЙФУЛЛИН атындағы ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ
ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ
Факультет: ОШ,ЖТ және ҚО
Кафедра: Экология

Дипломдық жұмыс

Қостанай облысы топырақтарына жасалатын антропогендік жүктемені экологиялық талдау

Экологический анализ антропогенной нагрузки на почвы Костанайской области

Ecological analysis of anthropogenic load on the soils of Kostanay region

6В052 - Қоршаған орта бағыты
6В05201 - Табиғатпайдалану білім бағдарламасы

Орындаған: Тургумбаева А.Н 20-09 тобы

Жетекші:т.ғ.к.,доцент Шынбергенова К.Т

Астана 2023
Мазмұны
Белгілер мен қысқартулар

КІРІСПЕ

ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ

1 Аймақтың климаттық жағдайы

2 Аймақтың топырағының сипаттамасы

3 Топырақтардың химиялық құрамы Механический

3.1 Топырақтағы макро - және микроэлементтер

3.2 Топырақтағы жылжымалы химиялық қосылыстар

4 Топырақ құрамындағы қоректену элементтері

5 Топырақ құнарлылығының сипаттамасы

5.1 Топырақтың алмастыруқабілеттілігі

6 Топырақтыңазуы және шөлейттенуі

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

2 Зерттеу нысаны және әдістері

2.1 Зерттеу нысаны

2.4 Зерттеу әдістері

3 Зерттеу нәтижелері

3.1 Қарашірінді мөлшері

3.2 Топырақтағы қоректік элементтер мөлшері

3.2.1 Топырақтағы нитратты азоттың мөлшері

3.2.2 Топырақтағы фосфор мөлшері

3.2.3 Топырақтағы калий мөлшері

3.3 Топырақ суырындысының орта реакциясы

3.4 Аймақтардың топырағындағы алмаспалы катиондардың мөлшері

3.5 Аймақтардағы топырақтың тұздылануын есептеу
3.5.1 Топырақтың сулы суырындысын талдау нәтижелері

3.6 Аймақтардың топырағындағы микроэлементтер мөлшері

3.7 Өсімдіктердің өнімділігі

3.7.1 Өсімдіктердің фитомассасы

3.7.2 Тамыр биомассасы

3.8 Топырақтың гранулометриялық құрамы

4 ЕҢБЕК ҚОРҒАУ

4.1 Топырақты зерттеу жұмыстары барысындағы еңбек жағдайын ұйымдастыру

4.2 Зертханалар бойынша санитарлық-гигиеналық талаптар

4.3 Еңбек қауіпсіздігінің талаптары

4.4 Алғашқы медициналық жәрдем көрсету

4.5 Өрт қауіпсіздігі жөніндегі іс-шаралар

Қорытынды

Ұсыныстар

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Топырақ ол жердің экологиялық ажырамас бөлігі болып келеді. Ол қорашаған ортамен,сумен,топырақпен бірге санасқанда адам өмірінің ажырамас бөлігі.
Биосфераның элементі бола отырып,топырақ адам денсаулығы мен санитарлық-гигиеналық жағдайларға әсер ететін сыртқы орта жағдайы. Топырақ тек өзіне тән ерекше құрылымы мен қасиеттері бар табиғаттың бір бөлшегі.Топырақты зерттеу тек ауылшаруашылығы үшін гана емес,ол сонымен қатар инженерлік-құрылыс мақсаттарында,орман шаруашылығы мақсаттарында зерттеліп дамыту керек.
Топырақтың қасиеттерін білу бірқатар мәселелерді шешуге көмектеседі. Бірақта топырақтың құндылығы оның ауыл және халық шаруашылықтармен, экономикалық маңыздылығымен шектелмейді,топырақ биоценозбен биосфераның маңызды бөлігі ретінде қарастылып экологиялық таптырмас бөлігі болып келеді. Жердің топырақ жамылғысымен арқылы жердегі барлық тіршілік ететін тірі организмдердің атмосфера,гидросфера,литосфера барлық көптеген экологиялық байланыстар топырақ арқылы жүреді.
Жер бетіндегі экожүйелер олар құрылымның ажырамас бөлігі болып келеді және топырқта тіршілік ететін тірі организмдер тіршілігін қамтамасыз ететін экологиялық функцияларды орындайды.Осы барлық функциялар топырақтың көпфункционалды табиғи жүйе екенін көрсетеді.
Топырақтың экологиялық функциялары морфологиялық және физико-химиялық қасиеттерімен анықталады. Топырақтың тығыздығы,топырақтың сулану дәрежесі,топырақ суының өсімдіктер мен микроорганизмдерге қол жетімділігі , топырақтың жылыну режимі-осының бәрі топырақта белгілі бір өсімдіктердің және микроорганизмдердің қолжетімділігін анықтайды.Сондай-ақ,топырақтың белгілі бір дәрежесінде химиялық құрамы, топырақтың қышқылдығы, еритін тұздардың концентрациясы,гумустың құрамы мен құрылымы әсер етіп отырады.
Жоғарыда айтылғанның барлығы топырақ экожүйелерінің жұмысындаа маңызды рөл атқарады,сондықтан қарастырып отырған тақырып өзекті болып табылады.
Бұл дипломдық жұмыстың мақсаты топыраққа жасалатын антропогендік жүктемені экологиялық талдау.
Келесі міндеттемелерді шешу кажет:
1)Топыраққа анықтама беріп,оның негізгі морфологиялық қасиеттерін қарастыру кажет.
2)Топырақ классификациясының негіздерін қарастыру қажет.
3)Топырақтың фунцияларын зерттеп, ондағы физикалық,физико-химиялық, химиялық қосылыстарды зерттеу.

1 ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ
1.Аймақтың климаттық жағдайы
Еуразия құрлығының орталығында орналасқан Қостанай облысы күрт континенттік климатқа ие. Қостанай облысы Қазақстанның солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан,климаты тым континенталь,қыс пен жаздың күн мен түннің температура ерекшеліктері айқын байқалады. Облыстың қысы бұлтты,суық ,тұрақты қар жамылғысы бар, желі қатты, боран мен тұман.Жазы орташа ыстық, бірақ салыстырмалы түрде қысқа.
Орташа жылдық ауа температурасы бүкіл аймақ үшін 1-4 C аралығында өзгеріп отырады.Ең суық айдың (қаңтардың)орташа температурасы -15-17C құрайды.Кейбір күндері ең қатал қыста аймақтағы температура кейде -44-47С-қа дейін төмендейді(Құсмұрын -47 С-қа дейін).Ең жылы ай ол шілде,оның орташа температурасы облыс аумағында солтүстікте 19 С-тан оңтүстікте 24 С-қа дейін өзгереді.Бөлек жылдары,әсіресе ыстық күндерде ауа температурасы күндіз 40-45 С-қа дейін көтерілуі мүмкін.
Ауа температурасы нөлден жоғары жылы кезеңнің ұзақтығы солтүстікте орта есеппен 200-205 күн, оңтүстікке қарай 210-218 күн.
Орташа жылдық жауын-шашынның мөлшері облыс бойынша солтүстік-шығыс бөлігі мен орманды дала бөлігінде 300 мм-ден асады. Жауын шашын біртіндеп оңтүстікке қарай азаяды 220 мм-ге дейін және одан аз болуы мүмкін.Жылы кезең (сәуір-қазан аралығында) суық мезгілге қарағанда жауын-шашынмен қамтамасыз етілген,жазда жылдың басқа маусымдарына қарағанда айтарлықтай көп жауын-шашын түседі.
Желдің орташа жылдық жылдамдығы 3,2-ден 5,7 мс-қа дейін. Облыс бойынша желдің жылдық максимумы 24-35 мс шегінде. Облыс аумағы бойынша бір жыл ішінде желдің басым бағыты оңтүстік-батыс. Сонымен қатар, Торғай алқабында солтүстік-шығыс желдер басым.

https:www.kazhydromet.kzruklima tklimat-kazahstana-po-oblastyam
file:C:UsersUserDownloads5ec 145504ea54-oblast.pdf

2 Аймақтың топырағының сипаттамасы
Қостанай облысының топырақ жамылғысы өте күрделі.Топырақтың тұздылығы солтүстіктен оңтүстікке қарай,сондай-ақ шығыстан батысқа және орталыққа қарай артуымен байқалады.Облыстың шығыс бөлігі рельефті ойпаңдардың төмендеуінен дамитын карбонатты топырақтың таралуымен сипатталады.Топырақтың батыс бөлігінде күрделі емес,көбінесе қиыршық тасты және дамымаған,тығыз жыныстармен жабылған.
Облыста екі топырақ аймағы бөлінеді:1)қара топырақ (2764,0 мын.га) және оңтүстік қара топырақ(3103,0 мың.га) екі субзонасы бар қара топырақтар аймағы;2)каштан қара топырағының екі субзонасы бар қара каштан(3531,0 мың.га) және қалыпты каштан топырақтары(654,0мың.га).Облыстың жалпы жер қоры 11391,1мың га. құрайды.Ауыл шаруашылығы өндірісінде 10 556,9мың га.Жер құрылымында ауыл шаруашылығы алқаптары 10368,0 мың га. немесе 91% құрайды, оның ішінде егістік-49,2% шабындықтар мен жайылымдар-41,8%. Әрине, қолайлы топырақ 4310,3 мың га. құрайды,бұл ауыл шаруашылығы алқаптарының жалпы көлемінің 41,6 % құрайды.Бұл топқа сапасы бойынша мелиорациялық кешендер жасалмаған егіншілікке жарамды топырақтар,яғни барлық топырақтар субзоналарының әртүрлі механикалық құрамындағы барлық автоморфты топырақтар,құмды және жартылай гидроморфты топырақтардан басқасының барлығы.Аймақтың ең жақсы топырақтары қарапайым қара топырақтар.Олар жоғары құнарлығымен,қолайлы агрохимиялық және химиялық қасиеттерімен ерекшеленеді,құрамында 6-4% гумус бар,рН 7,2-7,5 сіңіру қабілеті 35-45 мн-экв. 100г топырақ үшін.Орташа балл 48-50. Жеңіл сазды және құмды ең көп массивтерді алып жатыр.Дәнді дақылдардың орташа өнімділігі-12,5цга.Қара топырақтардың арасында оңтүстіктің едәуір аудандарын сортаң топырақтар алып жатыр. Олардағы гумустың мөлшері лардағы гумустың мөлшері 3,5-4%-дан,ал құмды саздақтарда 1,8-3%-дан аспайды.Оңтүстік қара топырақ бонитетінің ұпайы 35-40.Дәнді дақылдардың өнімділігі-10,5 цга.Карбонаты жоғары қара топырақтар әлдеқайда жақсы параметрлермен сипатталады.Олар құнарлы болып келеді және егістік қабатында 4%-ға дейін гумус бар.Қара қоңыр топырақтар арасында карбонатты құмды сазды механикалық құрамы басым топырақтар кездеседі.Олар органикалық заттардың төмен мөлшерімен сипатталады-1,5-2%.Сіңіру сыйымдылығы 15-тен 20мг-экв-қа дейін 100 г топырақ үшін.Топырақ бонитет баллы 20-25,дәнді дақылдардың өнімділігі шамамен 5-10 цга құрайды.Қоңыр топырақтар карбонатты қасиеттерге ие,бірақ олардың құнарлығы аз, құрамында 3%-дан аспайтын гумус бар.Агрономиялық тұрғыдан егістік топырақ жоғары және орташа калий алмасуымен (6,4млн га.),төмен және орташа жылжымалы фосформен (6,2 млн.га) қамтамасыз етілген. Тасты топырақтар 204,6 мың га немесе ауыл шаруашылығы алқаптарының 2%-ын алып жатыр,әлсіз тасты (9,8 мың га.) дамымаған (30%) немесе тау жыныстарының шығымы (10%) бар кешенде орналасқан. Орташа жыныстарға (96,1 мың га.)10-нан 30%-ға дейін тау жыныстарының шығымы бар барлық қалыпты топырақтар жатады.Тасы көп топырақ (98,7 мың га) 30-дан 50%-ға дейін тау жыныстарының шығымы бар дамымаған және қалыпты топырақтар бөлінген.
Шайылған топырақ 73,6 мың га немесе 0,7% аумақты алып жатыр.Әлсіз шайылған топырақ бөліністері (46,6 мың га.),сондай-ақ олардың орташа жуылғандармен 30%-ға дейінгі комбинациясы жатады.Орташа шайылған топырақтарға (21,9 мың га.), сондай-ақ олардың 30%-ға дейін қатты шайылған қоспалар жатады.Қатты шайылған топырақтарға(5,1 мың га.),сондай-ақ жыралар мен арқалықтар жатады.Жел эрозиясы топыраққа өте үлкен зиян келтіреді.Облыста тек егістікте 3 млн.гектардан астам дефляциялық қауіпті топырақтар бар,140мың гектар егістік дефляцияға ұшырайды,оның ішінде орташа және күшті дәрежеде 5мың гектардан астам. Эрозияға ұшыраған топырақтарда дәнді дақылдар әдетте 4-5цга аспайды.
Сортаң топырақтар 4239,6 мың га. немесе жалпы ауыл шаруашылығының 40,9% құрайды, және үш кіші топқа бөлінген.Әлсіз сортаңдалғандарға (1720,3 мың га.) оған 30%-ға дейін сортаңдалған топырақтар жатады.Орташа сортаңдалғандарға (711,9 мың га.) сортаңдардың кешендегі 30%-ға дейін және сортаңдары терең.Қатты сортаңдалған (1807,4 мың га.) оларға сортаң топырақтың кешендерінің 30-50% орташа,қатты, ұсақ және қыртысты сортаңдалған топырақтар жатады. Батпақты топырақ 169,2 мың га. (1,6%) құрайды.Бұл топқа шалғында қара топырақ және шалғынды соортаңдалмаған топырақтар кіреді.
Батпақты топырақтар 192,9 мың га. (1,9%)құрайды.Бұл топқа шалғынды-батпақты және батпақты топырақтар біріктірілген.Құмдар,уыттар,(слитые почвы) төгілген топырақтар 169,5 мыңды құрайды(1,6%).Қостанай облысының барлық егістік топырақтарының ең үлкен ауданы (71%)құрамында аз гумусталған топырақтарға тиесілі қарашірік 4%-дан аз.27% аз гумусты (4,1-6%) жерді алып жатыр.Органикалық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.