Интеллект карта құрудың алгоритмі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігі
Абай атындағы Шығыс Қазақстан гуманитарлық колледжі

Қорғауға жіберілді
____________2024 ж.

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Білім беру процесінде интеллект карта технологиясын қолдану
Мамандығы: 0111000 Негізгі орта білім беру
Біліктілігі: 0111093 Информатика мұғалімі

Орындаған 20-ИМ -1
тобының білім алушысы Болатова А.А

Ғылыми жетекшісі Касенова А.А
___ ________2024 ж.

Өскемен, 2024 ж.
АБСТРАКТ
Интеллект карталар білім алушылардың шығармашылық және сыни ойлауын, есте сақтауын және зейінін дамытуға көмектеседі, сонымен қатар оқу мен оқытуды қызықты ете түседі.
Ғылыми-зерттеу жұмысының жаңалығы, интеллект карта жасауға арналған бағдарламаларды салыстыру, нұсқаулық әзірлеу,интеллект картаны оқыту процесіндегі тиімділіктерін талдау.
Зерттеудің мақсаты: Интеллект картаны пайдалана отырып оқу процесінде білім алудағы шығармашылық және сыни ойлауын, есте сақтауын және зейінін дамытудағы тиімділігін анықтау, сонымен қатар тиімді бағдарламаларды салыстырмалы түрде қарастыру.
Зерттеудің міндеттері Ақыл-ой картасының тиімділіктерін ашу; Интеллект-карта құруға арналған сервистерді салыстыру; Тиімді әрі қолайлы интернет сервисті анықтау;
Зерттеу нысаны Информатика сағаттарында интеллект картаны қолданып оқыту болып табылады.
Зерттеу пәні, өз кезегінде, осы оқытудың тиімділігі, материалды игеру деңгейі, мұндай оқытудың білім алушылардың танымдық қабілеттері мен ойлауының дамуына әсері болып табылады.
Зерттеу гипотезасы интеллект карта арқылы оқыту тиімді болуы және білім алушыларда белгілі бір нәтижелерге қол жеткізуге әкелуі мүмкін деген болжам ретінде тұжырымдау.
Зерттеу әдістері тиісті әдебиеттерді талдауды, эксперименттер жүргізуді, оқушыларға кері байланыс әдістерін жүргізуді, оқу нәтижелерін талдауды қамтиды.
Зерттеу нәтижелері білім алудағы шығармашылық және сыни ойлауын, есте сақтауын және зейінін дамытудағы тиімділігін анықтау.

Мазмұны

КІРІСПЕ
4
1.
ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
5
1.1
Интеллект-карта туралы жалпы мәлімет шығу тарихы
5
1.2
Білім беруде интеллект-карталарды қолдану ерекшеліктері мен тиімділіктері
11
1.3
Интеллект карта құруға арналған интернет сервистер
15
2.
ПРАКТИКАЛЫҚ БӨЛІМ
17
2.1
Интеллект карта құрудың алгоритмі
17
2.2
Интеллект карта көмегімен информатика сабақтарында эксперименттік зерттеу жүргізу

19

ҚОРЫТЫНДЫ
23

ӘДЕБИТЕТТЕР ТІЗІМІ
24

Кіріспе
Ұсынылған жобада интеллект картасы әдісінің тиімділігі (менталды карта, есте сақтау картасы) және бұл әдісті информатика сабағында қолданудың мүмкін жолдары қарастырылады. Ақыл-ой картасын қолдану арқылы оқытудың артықшылықтары көрсетілген. Автордың пікірінше, ақыл-ой карталарын мәселені енгізу кезеңінде де, тақырыпты аяқтау кезеңінде де немесе қорытынды жоба ретінде де пайдалану оқу үдерісіне өте жақсы сәйкес келеді және жүйеде қолданылса, үлкен көмек болады.
Қазіргі білім беру стандарттары информатиканы оқытудың жаңа формалары мен әдістерін талап етеді, олар өз бетінше ойлау, әрекет ету, әртүрлі жағдайларда бағдарлау дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді.
Инновациялық әдістердің бірі - интеллилгенция карта әдісі. Айтуынша, М.Е. Бершадский, Агроөнеркәсіптік кешен және PPRO білім беруді дамыту департаментінің профессоры, ақыл-ой картасы әдісі білім беруде төңкеріс тудыруы мүмкін. Оқушылардың танымдық қиындықтарынан туындайтын көптеген мәселелерді оқушылардың ойлау процестерін бақылайтындай етіп шешуге болады .
Бұл зерттеу жұмысында информатика сабақтарында оқытуды ұйымдастыруда цифрлық әдіс түрі интеллект карта арұылы оқыту технологиясын қолданудың заманауи тәсілдері мен әдістеріне талдау жасалады. Оларды қолданудың нақты құралдары мен практикалық мысалдарын қарастыру ақпаратты жеткізуді оңтайландыру, оның объективтілігі мен тиімділігін арттыру, сондай-ақ білім алушылар үшін неғұрлым қолайлы білім беру ортасын құру үшін цифрлық технологиялардың әлеуетін анықтауға мүмкіндік береді.

ИНТЕЛЛЕКТ-КАРТА ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТ ШЫҒУ ТАРИХЫ
Интеллект-карта әдісін американдық ғалым және бизнесмен Т. Бьюзен алға ұсынған. Ағылшын тілінде ол ақыл карталары деп аталады. Mind maps сөздерінің орыс тіліне барабар аудармасы жоқ. Сөзбе-сөз ақыл сөзі ақыл, ал карталар сөзі карталар дегенді білдіреді. Нәтижесінде ақыл карталары алынады, бұл ақыл сөзінің мағыналарының өте кең спектріне байланысты өте еркін түсіндіруге мүмкіндік береді. Аударманың басқа нұсқалары: ақыл-ой карталары, интеллект карталары немесе интеллект карталары, сана карталары, ақыл-ой карталары, жад карталары, көрініс карталары, ақыл-ой карталары, ақыл-ой карталары және т.б.
Интеллект-карталарын қолданудың бірнеше негізгі бағыттары бар:
адамның жеке өмірі (интроспекция, проблемалық жағдайларды талдау және шешу, интеллектуалды карталар арқылы күнделік жүргізу);
отбасылық өмір (отбасында оқу және жазу, қарым-қатынасты талдау, бюджетті жоспарлау, демалысты жоспарлау және т. б.).
Интеллект-карталары - бұл оқушылардың жеке даму ерекшеліктерін, дүниетанымы мен ойлау қабілетін зерттеудің өте күшті құралы. Олар кез-келген зияткерлік карталарды салу кезінде көрінеді, олардың тақырыптары қарапайым күнделікті ұғымдарға арналуы мүмкін.
Болашақ мамандар ақпараттық қоғамның тез өзгеретін жағдайында ақпараттық-коммуникациялық технологияларды білу және қолдану саласында тиісті дайындыққа ие болуы; қажетті білім негіздерін игеруі және өзінің кәсіби қызметінде компьютерлік технологияларды практикалық қолдануда жеке тәжірибе жинақтауы қажет. Сонымен қатар, қашықтықтан білім берудің қалыптасуы жағдайында оқытудың, соның ішінде бақылаудың заманауи компьютерлік құралдарын меңгеру қажет.
Информатика сабақтарында интеллект карталарын бір немесе басқа жолмен жасау және пайдалану тақырыпқа, мақсаттар мен міндеттерге байланысты болады. Қалай болғанда да, интеллект карталары-бұл ақпаратты ұсынудың көрнекі тәсілі ретінде ұсынылады.
Жаңартылған білім беру жүйесіне көшуге байланысты білім беруде жаңа технологияларды, соның ішінде информатика пәнінде пайдалану қажеттілігі туындайды. Сабақтарда сәтті қолдануға болатын әмбебап технологиялардың бірі - Интеллект-карталары.
Ақыл-ой картасы немесе ассоциативті карта деп те аталатын Интеллект-картасы (ағылшынша ақыл-ой картасы-ақыл-ой карталары, ақыл-ой карталарыақыл-ой карталары, жад карталары, ақыл-ой карталары, ассоциативті карталар, байланыс диаграммасы, ассоциативті диаграммалар немесе ойлау схемалары), схемаларды қолдана отырып, жалпы жүйелік ойлау процесін бейнелеу тәсілі. Балама жазудың ыңғайлы әдісі ретінде де қарастыруға болады.
Интеллект-карталарын қолдану әдісін психолог Тони Бузен жасаған, ол оқу барысында ақпаратты тиімді есте сақтау және жүйелеу жолын іздеген.
Автордың өзі өзінің әдістемесін жасау туралы былай деп жазады: мидың құрылымын зерттей отырып, мен іздегенімді таптым. Мені адамның миы шамамен 100 миллиард жасушадан тұратындығы шабыттандырды, олардың әрқайсысы ойлау процесіне өз үлесін қосады. Құрылысы нейрондық ғана емес тудыруы қайран қалдырады: орталығы жасушаның барлық жағынан отходят отростки, еске сала отырып разветвленное ағаш. Маған осы модельге негізделген диаграмманы қолдана отырып, сіз әмбебап ойлау құралын жасай аласыз. Бұл Радиан ойлау теориясын дамытудың бастапқы нүктесі болды, нәтижесінде ойлау карталарын құру техникасы пайда болды [11].
Картаның интеллектісі - бұл күрделі ақпаратты көрсетуге, құрылымдауға және талдауға, оны оңай қабылданатын визуалды түрде көрсетуге және оның негізінде жаңа шығармашылық идеялар жасауға ыңғайлы және тиімді технология. Қолданыстағы және жаңа ақпарат тұжырымдамалар, мәселенің бөліктері немесе зерттелетін тақырып аймағы арасындағы семантикалық, ассоциативті және себеп-салдарлық байланыстарды көрсететін белгілі бір алгоритмге сәйкес графикалық түрде ұсынылады. Бұл технология шығармашылық ойлаудың, процестің және жаңа білім алудың тиімді әдісі болып табылады.
Технологияның ерекшеліктері:
назар аудару және зерттеу нысаны орталық суретте орналасқан;
негізгі тақырыптар орталық кескіннен тармақтарда ерекшеленеді;
тегіс сызықтар түріндегі бұтақтар кілт сөздермен немесе суреттермен белгіленеді және түсіндіріледі. Екінші, үшінші және кейінгі идеялар жоғары деңгейлі бұтақтардан шыққан бұтақтар ретінде де көрсетілген;
бұтақтар байланысқан түйін құрайды.
Әдістің мақсаты: ақпаратты құрылымдау және визуализациялау, сонымен қатар көптеген жаңа идеяларды ұсынуды ынталандыру.
Интеллект-карталарын қолдану - бұл шығармашылық процесті жандандырудың әмбебап тәсілі және оның өнімділігін арттыру үшін кез-келген ақыл-ой әрекетінде қолданылады.
Интеллект-картасы ақпаратты ұсынудың дәстүрлі сызықтық формасынан бірқатар айырмашылықтарға ие:
негізгі идеяны бөлектеу оңай, егер ол парақтың ортасында жарқын графикалық кескін түрінде орналасса;
назар кездейсоқ ақпаратқа емес, маңызды мәселелерге аударылады;
әр идеяның салыстырмалы маңыздылығы айқын көрінеді;
неғұрлым маңызды идеялар орталыққа жақын, ал аз маңызды идеялар шеткері;
ақпаратты түрлі - түсті және көп өлшемді ұсыну арқылы тез және тиімді есте сақтайды және ойнатады.
интеллект-карталары келесідей қызмет түрлерінің сапасы мен тиімділігін едәуір арттырады:
ұжымдық және жеке шығармашылық, практикалық және тұлға аралық мәселелерді шешу;
шығармашылық процесті ынталандыру, жаңа идеяларды құру және дамыту;
жоспарлау немесе жоспарлау стратегиясын әзірлеу;
алынған ақпаратты аннотациялау және жүйелеу;
күрделі жағдайларды талдау, мәселелерді қарастыру және шешу;
шешім қабылдау және жобаларды әзірлеу;
баяндама жасау, баяндамалар мен презентацияларды дайындау;
мәтіндерді, дәрістерді, сөз сөйлеулерді, келіссөздерді конспектілеу;
интроспекция және жеке даму.
Интеллект-карталарын қолдану әдісі өзінің теориялық және әдіснамалық негіздеріне ие.
Жарқын ойлау. Ақылды карталарды жасаудың негізі-жарқын ойлаудың табиғи процесі. Радиантты ойлау термині ассоциативті ойлау процестерін, бастапқы нүктені немесе орталық объект болып табылатын қолдану нүктесін білдіреді. Біздің ойларымыз сәулелер немесе сәулелер сияқты одан ассоциациялар тізбегіне бөлінеді. Әр сөз, сурет, символ келесі ассоциацияның орталығына айналады, ал картаны құрудың бүкіл процесі орталықтан периферияға шығатын филиалдардың шексіз тізбегі болып саналады
Радиантты ойлау тұжырымдамасында біздің миымыздың табиғи құрылымы және ондағы процестер көрініс табады, бұл олардың тиімділігінің басты құпиясы болып табылады.
Ассоциативті ойлау. Интеллект-карталарын құру қауымдастықтардың пайда болуы мен дамуының негізгі заңдылықтарына негізделген. Өздігінен пайда болатын қауымдастықтардың дамуы арқылы екінші, үшінші және төртінші деңгейлердің идеялары тұжырымдалады, байланысты мазмұн мен шешімдер өзара байланысты.
Интеллект-карталарын құру кезінде адам миының шексіз ассоциативті және шығармашылық табиғаты жүзеге асырылады екен.
Бүйірлік, ми жарты шарларының функционалды мамандануы.
Интеллект-картасын жасау процесінің өзі шығармашылықты ынталандырады, өйткені мидың оң және сол жақ жарты шарлары оны жасауға белсенді қатысады, бұл әдеттегі тізімдерді жасау кезінде болмайды екен.
Интеллект-карталарының тиімділігі мидың екі жарты шарын да қолдану арқылы, сонымен бірге қиял мен талдауды, ақпаратты бейнелі және ауызша ұсынуды белсендірумен қамтамасыз етілетіні қарастырылады.
Күрделі интеллект-карталарын жасау үшін алдымен байланыстырып, идеялар құрып, содан кейін оларды құрылымдау керек. Идеяларды құру-сол идеяларды құрылымдауға, ұйымдастыруға және өңдеуге қарағанда әлдеқайда күрделі мәселе болып саналады.
Көрнекі ойлау. Интеллект-картасын құрастыруды ойлау визуализациясы деп атауға болады.
Бұл тұрғыда интеллект-карталарының артықшылықтары:
көрнекілік - оның көптеген жақтары мен қырларына қатысты барлық мәселе сіздің алдыңызда, оны бір көзқараспен қарауға болады;
тартымдылық - жақсы интеллектуалды картаның өзіндік эстетикасы бар, оны қарастыру қызықты ғана емес, сонымен қатар жағымды;
есте сақтау - мидың екі жарты шарының жұмысы, суреттер мен түстерді қолдану арқылы интеллект картасы оңай есте қалады [12].
Интеллект картасын құру принциптері:
негізгі идея, мәселе немесе сөз орталықта орналасқан;
орталық идеяны бейнелеу үшін суреттерді, суреттерді пайдалануға болады. Әр негізгі тармақтың өзіндік түсі бар;
негізгі бұтақтар орталық идеяға, ал екінші, үшінші және т.б. ретті бұтақтар негізгі бұтақтарға қосылады;
бұтақтар түзу емес, қисық болуы керек (ағаш бұтақтары сияқты);
әр тармақ жолының үстінде тек бір кілт сөз (фраза) жазылады. Мынадай қағидатты ұстану қажет: әрбір жолға бір кілт сөз бойынша; кілт сөздерді тиісті сызықтардың үстіне орналастыру;
интеллект картасының элементтері арасындағы байланыстарды көрсету қажет болған кезде көрсеткілерді қолданыңыз;
жақсы есте сақтау және ассимиляция үшін әр сөз туралы суреттер, суреттер, ассоциацияларды қолданған жөн, суреттер (суреттер) өте айқын екеніне көз жеткізіңіз;
өсіп келе жатқан бұтақтарды көрші бұтақтармен араласпау үшін контурларға салған жөн.
Интеллект-карталарын құруға арналған көптеген бағдарламалар бар. Олардың әрқайсысының артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Қазіргі уақытта ең танымал:
mindmeister;
mindmup;
mind42;
xmind;
mindmanager.
Олардың біреуіне тоқталайық, бұрыннан алынған білімді оқыту және жүйелеу тұрғысынан ең қол жетімді және ыңғайлы болып келеді. Бұл Mindjet компаниясының MindManager бағдарламасының тиімділігі мидың екі жарты шарын да қолдану арқылы, сонымен бірге қиял мен талдауды, ақпаратты бейнелі және ауызша ұсынуды белсендірумен қамтамасыз етіледі.
Басқалармен салыстырғанда, бұл ең функционалды және ең әдемі және толық карталарды жасауға мүмкіндіктер көрсетеді.
Бұл бағдарламада идеяларды жақсырақ көрсетуге көмектесетін нақты сызықтық құралдар қолданылады. MindManager ақпаратпен жұмыс істеуге мүмкіндік береді, тез және динамикалық болып қарастырылады.
Күрделі ақпаратты кішігірім элементтерге бөлуге, олардың арасындағы байланыстардың қарапайым және айқын көрінуін қамтамасыз етуге, картаға егжей-тегжейлі және контекстті қосуға, жалпы жіпті жоғалтпай, ақпаратты қарапайым тінтуірмен тасымалдауға немесе қайталауға мүмкіндіктер бар.
MindManager біркелкі емес деректерді бір құрылымдалған басқару тақтасында біріктіреді және оларды біртұтас етіп ұсынады, мұнда бәрі байланысты және ескеріледі, мұнда бәрі мағынасы бар және бәрі жүзеге асырылатыны анық.
Мектептегі ақыл-ой карталарын қолдану кезінде қолданудың қарапайымдылығы өте маңызды, өйткені сабаққа дайындалуға әрдайым көп уақыт немесе сабақтың өзінде уақыт бола бермейтіні белгілі.
Күрделі интеллект-карталарын жасау үшін алдымен байланыстырып, идеялар құрып, содан кейін оларды құрылымдау керек. Идеяларды құру сол идеяларды құрылымдауға, ұйымдастыруға және өңдеуге қарағанда әлдеқайда күрделі мәселе болып табылады.
Көрнекі ойлау. Интеллект-картасын құрастыруды ойлау визуализациясы деп айтуға да болады.

1.2 БІЛІМ БЕРУДЕ ИНТЕЛЛЕКТ-КАРТАЛАРДЫ ҚОЛДАНУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ МЕН ТИІМДІЛІКТЕРІ
Ақыл картасы әдісі жеткілікті түрде зерттелді және оның оқытудағы тиімділігі зерттеулер мен көптеген пайдаланушылардың тәжірибесімен дәлелденді. Зерттеу нәтижесәне сәйкес;
1. Оқыту процесіндегі әсері:
Интеллект картаны оқыту процесінде қолданудың қарапайым оқытудан айырмашылығы, мазмұнды әрі ауқымды тақырыпты терең түсінуді, заттар мен құбылыстар арасындағы байланыстарды таба білуді, сондай-ақ жаңа ақпаратты бұрыннан бар біліммен байланыстыра білуді қамтуында.
Идеялар арасындағы байланыстарды көрсететін ақыл-ой картасын құру әдістерін қолдануды Лондондағы Король колледжінің ғалымдары тиімді әдіс деп санайды.Олар конспект жазу сияқты дәстүрлі әдістерден мүлдем бас тартуды ұсынбайды, бірақ оқытылатын тақырыптар арасындағы байланысты көрнекі түрде көрсету жоғары оқу орындарында оқытудың тиімділігін арттырып, оны мазмұнды етеді деп есептейді.

2. Ақпарат есте жақсы сақталады:
Мельбурн университетінің зерттеушісі Мартин Дэвистің айтуынша, диаграммалар жадты да тиімдірек сақталады, өйткені адам миы қатты мәтіндегі ақпаратқа қарағанда деректерді схема түрінде тез қабылдайды.Бартс институты мен Лондон медицина және стоматология университетінің ғалымдары жүргізген зерттеуі арқылы бұл ақпаратты растап отыр.Ғалымдардың жүргізген зерттеуіне сәйкес ақыл-ой картасын пайдаланған медицина студенттері көлемді лекцияларды оқыған бақылау тобындағы студенттерге қарағанда бір аптадан кейін зерттелген материалды 10% көп есте сақтағандарын анықтады.
Оқу процесінде ақыл-ой картасы технологиясын қалай пайдалануға болады?
Іс-әрекеттің тірек алгоритмдерін әзірлеу.
Карталарды қорғау немесе есеп беру жоспары ретінде пайдалану.
Жаңа материалды ұсыну (зерттеу). Мұғалім алдын-ала дайындаған ақыл- ой карталарын да, оқу сабағында оқушылармен бірге жасалған карталарды да қолдануға болады. Материалды бекіту.
Материалды жалпылау ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.