Препараттың токсикалық әсері
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
"С.СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ" КеАҚ
ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ МЕДИЦИНА КАФЕДРАСЫ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Ветеринариялық фармакология және токсикология пәні бойынша
Тақырыбы
Орындаған: 3-ші курс Базарқұл Ә.А.
(аты-жөні)
Тексерген: вет.ғ.м., оқытушы Есжанова Г.Т
(ғылыми дәрежесі, аты-жөні)
Курстық жұмыс қорғауға рұқсат берілді
___________________________________
(оқытушының қолы)
Астана-2024
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
"С.СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ" КеАҚ
"ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ МЕДИЦИНА" КАФЕДРАСЫ
БЕКІТЕМІН
Кафедра меңгерушісі
в.ғ.к.,қауым.профессор
_______ Муханбеткалиев Е.Е.
________________2024 ж.
ТАПСЫРМА №____
Пән бойынша курстық жобаға (жұмысқа)
Ветеринарлық фармакология және токсикология пәні бойынша
БІЛІМ АЛУШЫ Базарқұл Әбдубіржан ТОП 03-083-21-07
Жұмыс тақырыбы Ас қорыту жүйесінің қызметіне дәрілердің ықпалы
Бастапқы деректер Бұл курстық жұмыста ас қорыту жүйесіне пайдаланылатын негізгі, яғни біріншілік дәрілік препараттар зерттеледі, олардың физико-химиялық қасиеттері, әсер ету механизмі, қарсы көрсетілімдері, жағымсыз әсерлері, оларды ветеринарияда пайдаланудың терапевтикалық және экономикалық тиімділігі анықталатын болады
№
Түсіндірме жазбаның мазмұны
Орындау мерзімі
Үлгі көлемі
1
2
3
4
5
№
Графикалық бөліктің мазмұны
Орындау мерзімі
Парақ саны
Форматы
1
2
3
Әдебиет:
___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ _______________
Тапсырманың берілген күні , жұмысты қорғау күні_____________________
Курстық жұмыс жетекшісі__________________________ __________________________
Тапсырманы орындауғақабылдады_________________ ______________________________
күні, білім алушының қолы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
"С.СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ" КеАҚ
"ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ МЕДИЦИНА" КАФЕДРАСЫ
Пәні Ветеринариялық фармакология және токсикология
СЫН-ПІКІР
___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________
Студент Базарқұл Әбдубіржан топ 03-083-21-07
Жұмыстың тақырыбы Ас қорыту жүйесінің қызметіне дәрілердің ықпалы
Жұмыстың мазмұнының берілген тапсырмаға сәйкестігі _________________
___________________________________ _____________________________
Кемшіліктері: ___________________________________ ___________________
___________________________________ ____________________________
___________________________________ _____________________________
___________________________________ _____________________________
___________________________________ _____________________________
___________________________________ _____________________________
___________________________________ _____________________________
Курстық жұмысты тексеру күні ___________________________________ __
- - - - - - - - -
Алғашқы баға ___________________________________ ________
Қорғауды өткізу күні ___________________________________ _______
Қорғаудан кейінгі бағасы ___________________________________ __________
Жетекшінің қолы ________________________
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Әдеби шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.М-холинаблокаторлар ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1.Атропин ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.Тәбетке әсер ететін препараттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1.Ципрогептадин ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2.Миртазапин ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.Өсімдік ащысы және ас қорытуды жақсартатын шөптер ... ... ... ... ... ... ... . ... ..
3.1.Апоморфин ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2. Вератрин Veratrinum ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.3.Ризома виратpи (Rhizoma verari) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.4.Тартрат антимоний-калия. Stibio-kalii tartras ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.5.Тимпанол(Timpanolum) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.6.Жабайы сарымсақ жапырағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.7. Сарымсақ шамдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.8.Қалақай Шөбі екіжақты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.9.Жусан шөптері ащы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.10.Лактобактерия ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4. Іш өткізетін препараттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.1.Рауағаш тамыры ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.Крушина қабығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.3.Кастор майы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4.Сабур ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.5.Сенны жапырағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5. Ішек жиырылатын стимуляторлар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5.1.Прозерин ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5.2Физостигмин ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5.3.Неостигмин ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.4.Каскара ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7.Әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Кіріспе
Қазақтың халықтық медицинаның әртүрлі ауруларды емдеуде көп ғасырлық мал тәжірибесі бар. Қазақстанның халық емшілері жараны, қабынуды және басқа да ауруларды ойдағыдай емдеген. Алайда дәрі-дәрмектерді ғылыми негізде қолдану тек Қазан төңкерісінен кейін ғана өріс алып, республикада алғашқы оқу және ғылыми-зерттеу мекемелері құрылды.Фармакологиялық проблемалармен Алматы мемлекеттік медицина институтының (1934ж), Алматы зоотехникалық-малдәрігерлік институтының (1925ж) лабораториялары шұғылданды. Қазақстан Республикасы Ғылым академиясының корреспонденті, профессор Р.С. Күзденбаева басқаратын фармакологогтар мектебі жемісті жұмыс істеуде. Бұлар молекулалық фармакология саласында мамандануда. Клиникалық фармакология саласында профессор И.Р.Құлмажанов және оның шәкірттері ойдағыдай еңбектенуде.
Қазіргі кезде Қазақстанның дәрілік өсімдіктерді фармокологиясы деп атайды.Клиникалық фармакологияны дамытуға Д. Р. Лоуренс пен П. Н. Бенкті айрықша үлес қосты. Олар клиникалық фармакология жөнінде айрықша маңызды нұсқау жасады. Бұл нұсқау 1960-1987 жылдар аралығында 6 рет басылып шықты. Осы салада Ресей фармокологиясы В.И. Метелица жемісті жұмыс істеп келеді. Дербес фармакологияны дамытуға елеулі үлес қосқандар: А. Флелеменг, 3. Ермальева (пенецилинді шығарған). Г.Домарг (сульфаниламицидтердің әсерін алғаш рет ғылыми сипаттап жазушы). Фармакология термині алғаш рет 1693 жылы пайда болды, сол кезде дәл осындай атаумен нұсқау басып шығарды. Дәрітану туралы алғашқы деректер көне заманнан белгілі бола тұрса да. фармакологтардың алғашқы мектебі 1847 жылы Бухгеймнің басшылығымен Юрьев университетінде пайда болды. Мәселен, көне Египеттің Папирусо-Эберса деп аталатын медициналық трактатында дәрілік препараттардың осы күнге дейін мәнін жоймаған оншақты рецептісі бар. Кене гректің кемеңгер дәрігері Гиппократ (б.з.д. 460-366 ж.) медикаменттермен емдеуді ұсынып, оны табиғи күш- қуатқа көмек ретінде қарастырды. Дәрітану ілімін дамытуға ортаазиялық көрнекті медик Әбу Әли ибн Сина (Авиценна, 980-1037 жк.) еңбектері зор үлес қосты. Оның Дәрігерлік өнер қағидасы атты іргелі еңбегінде Батыс пен Шығысытың дәрігерлік бай тәжірибесі, Галеннің және басқа да көрнекті медиктердің зерттеулері жинақталған.
Фармакологияның дамуы мен негізгі бағыттары:
1. Эмпириялық кезең, немесе тәжірибе кезеңі. Аты затына сай болмаса да қарапайым тәжірибелердің іске асқаны сөзсіз;
2. Гуморалды медицина кезеңі негізін қалаушы Гиппократ (адамның денесі
төрт сұйықтан қан, сары ет, қара ет, сілекейден тұрады:
3. Дәрілерді жалпы және арнайы дәрілерге белу кезеңі Авл Корнелий Цельс(б.э.д. 306.3.50ж.);
4. Малға тәжірибе жүргізу кезеңі Клавдий Гален (130-200ж);
5.Діни схоластикалық кезең Авицена (ибн Сина). Бірінші рет індетті ауруларды тарататын, кезге көрінбейтін қоздфрифштар туралы және ауру малды клиникалық тексеруде тыңдау, соккылау әдістерін қолдануды іске асырды
6. Химиялық тепе-теңдікті уағыздау кезеңі Гогенгейм Парацельс (1493) 1541) Схоластикалық теорияға қарсы шықты. Аурудың негізінде химиялық тепе-теңдіктің бұзылуы жатқандығын, оны тек химиялық әдіспен түзету керек екенін қағидалады. Медицинада өз жүйесін патрохимия (емдеу химиясы) жүйесін дәрістеді. 14-19 г. Ғылым мен техниканың жылдам дамуы фармакологияның дамуына да өз әсерін тигізді. Фармакология ғылым ретінде 18 ғасырда дами бастады. Дәрілік заттардың әсерін зерттеу үшін эксперименттер жүргізіле басталды. Дүние жүзіндегі ең бірінші эксперименталды фармакологияның лабораториясын Юрьев (Тарту) университетінде 1849 жылы Р.Бухгейм ашты. Препараттарды синтетикалық жолмен алудан бастап фармакологияның дамуының жаңа кезеңі басталды. Осыдан бастап химикалық фармацептикалық өндіріс тез қарқындап дами бастады. Ресейде фармакологияның дамуына елеулі үлес қосқан ғалымдар: И.Г. Гмелин, Н.М.Максимович- Амбодик, Н.И. Пирогов. А.П. Нелюбин, О.В.Забелин, Р. Бухгейм, Е.В. Пеликан, И. М. Сеченов, С.П. Боткин, И. П. Павлов, Н.П. Кравков, В.В. Савич, П.И. Лукин, Г.А. Полюта, Н.А. Сошественский. Қазіргі кезде фармакологияның дамуына елеулі үлес қосқандар:
И.Е. Мозгов, Н.П. Говоров. Д.К. Червяков, П.Д. Евдокимов.
Малдәрігерлік фармакология жөніндегі бірінші оқулықтың авторы П.И. Лукин. Ол 1837 жылы жарық керген Зоофармакология оқулығы.
1879 жылы Г.А. Полюта Ветеринарная фармакология с общей терапией и рецептурой атты оқулығын шығарды Онда автор дәрігердің әсерлерінің механизміне көп көңіл бөлді Фармакологияның дамуы биологияның, медицинаның және басқа да адамзат дамуының салаларының прогресстерімен қатарласа жүрді. Міне осы ұзақ даму процессін үш кезеңге топтастыруға болады:
1. Адамзаттың жаратылысынан бастап 19 ғасырдың басына дейінгі кезең (синтетикалық химияның дамуының басталуы).
2.19 ғасырдың басынан 20 ғасырдың 30-шы жылдарына дейін (синтетикалық препараттардың кепшіліп алынған кез).
3.30-шы жылдардан осы кезе дейін антибиотиктер мен сульфаниламидтердің ашылуы, фармакологиядағы жаңа ғылыми бағыттардың қалыптасуы.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты ас қорыту жуйесіне ықпал ететің дәрілер жалпы сипаттама, фармакологиялық қасиеті, мал дәрігерлік медицинада қолданылуы, улылық деңгейін және т. б. анықтау.
Әдеби шолу
Пробиотиктер терминін ғылыми айналымға 1965 жылы доктор Г.Тренер және профессор М.Б.Хаулер енгізді. Олар пробиотиктерді ішек микрофлорасының пайдалы қасиеттеріне ықпал ететін заттар мен тірі организмдер деп анықтады.
Дегенмен, денсаулықты жақсарту үшін бактерияларды пайдалану идеясы әлдеқайда ұзақ болды. Тарихи тұрғыдан адамдар ас қорыту жүйесін сау ұстау үшін йогурт және ашытылған қырыққабат сияқты пробиотикалық микроорганизмдерге бай тағамдарды тұтынған. Мысалы, Ежелгі Греция мен Рим сияқты ежелгі мәдениеттерде йогурт емдік тағам болып саналды.
Осылайша, пробиотиктер термині ресми түрде 1965 жылы енгізілсе де, ас қорыту денсаулығын жақсарту үшін бактерияларды пайдалану тұжырымдамасы әлдеқайда ескі тамырларға ие және көптеген ғасырлар бойы дамыды. И.Е. Мозговтың айтуынша Сабур алоэнің әр түрлі түрінен кептірілген шырын. Жылтыр қою түсті жылтыр әйнектерге оңай бөлінетін; ұнтақ түрінде сары-жасыл сусп. Дәмі қышқыл, өзіне тән иісі бар. Ыстық суда (1:2), спиртте (1:5), сонымен катар сілті ерітінділерінде ериді. Оған аздаған мөлшерде жасыл сабынды косканда сабур жұмсарады. Осының әсерінен болюс пен пилюль дайындайды. Әсер етуші бөлігі-антраглипозоидтар. Сабурдың емдік қасиеті егістіктерге 3000 жыл бұрын мәлім болған. Сабурды сонымен қатар үндістер мен римдіктерде пайдаланған. Сабур аз дозада дәм жүйкесіне тітіркендіргіш әсер етіп, асқазанның қызметін жақсартады. Бірақ та ол дом рецепторларын тітіркендіріп ғана қоймай, барлық сезімтал ұштарына әсер етеді. Мысалы, ұнтақ түрінде тағайындалған сабур құрғақ азықпен араластырып бергенде, жоғарғы тыныс жолдарын тітіркендіріп, түшкіру мен жөтелге алып келеді. Асқазанда ол сезімтал жүйке ұштарын тітіркендіреді. Кейде сабурды күйіс қайыратындарға руминаторлы зат ретінде колданады. Тітіркендіргіш әсері бар сабур сыртқы жарақатқа қолдантонда грануляциялық өсуіне әсер етеді. Сабур-жылқылар үшін ең жақсы iш айдағыш зат. Ол тоқ ішек бөлігіне әсер етіп, асқазан мен тік ішекке еш зиян келтірмейді. ІҚМ сабурге аз сезімтал. Міқ-ға сабурді бергенде антрагликозидтер ыдырап қышқылданады. Осының арқасында оның әсері күшті. Ұсақ малдар мен шошқаларға сабур дәл осылай әсер етеді. Іш айдағыш әсерін 2-3 рет көбейтуге болады. Ол үшін оны тұндырма не ерітінді түрінде берген жөн. Сабурды көбіне көк сабур ұнтағы мен жасыл сабыннан жасалған болюс түрінде береді. Кейде ботқа түрінде дайындайды. Сабурдың болюсті сақтауға ыңғайлы. Кейде бұл препаратты өт айлағыш ретінде қолданады [1].
Б.В. Ушаның мағлұматы бойынша әдетте олар гастритте, буаз малдың азыққа зауқы болмағанда (егер мұның өзі қарын қышқылдығының көтерілуіне байланысты болса), қарынға операция жасағаннан кейін тұз қышқылының тілінген тұсқа әсерін болдырмау үшін, әрі ауру зардабын басу үшін қолданылатын. Антихолинэстераздық дәрілерден уланудың ерекше белгілерінің бірі-қаңқа бұлшық еттерінің жиырылуынан болатын клонико-тонустық қалтырау. улануды емдеу үшін қолданады [2].
В.Д. Соколовтың мағлұматы бойынша Сенны жапырағы бұл жапырақты осы уақытқа дейін Египетте александр жапырағы деп білген. Осыны іш айдағыш ретінде қолданған, ішек перистальтикасын күшейтеді. Егер оны көп мөлшерде қолданса, ішектің қабынуы байқалады. Сенна жапарағы -- жапырақты гүлдену кезінде жібереді. Жапырақ дозасы жылқы 200-300 г, сиырларға 250-400, қойларға 30-60 шошқаларға 10-20, есте 5-15, мысық 2-5, тауықтарға 1-2 г азықпен 2 рет сулы тұндырма 1:10. Оны құрғақ күйінде 0,3 г таблеткада жіберіледі. Таза күйінде сенаде, сенадексин, антрасеннин кальциі тұздар құрамында кездеседі [3].
Б.Д. Айтжановтың айтуынша препараты. Шерменгүл-көпжылдық шөптесін өсімдік. Бастапқы әсер етуші заты- Шерменг7- генциопикрин. Ауыз қуысындагы сезімтал ұштарды тітіркендіру нәтижесінде қарын безінің функциясын күшейтеді. Шерменгүл тамырының препаратын қарын және ішек секрециялары әлсірегенде қолданады. Оны қою экстракт, тұндырма, домалақ және болюс түрінде ішкізеді [4].
Д.А. Третьякованың айтуы бойынша ішті айдайтын өзге де препараттар секілді хирургиялық операция алдында ішеті тазарту үшін, ерекше құнды малдарды рентгенологиялық зерттеуге әзірлеу алдында, ішек түйілгенде қолданылады [5].
Д.К. Червяковтың мағлұматы бойынша іш өткізетін препараттар ішектердің рецепторларын әр түрлі деңгейде тітіркендіре отырып, олардың жиырылуын үдетеді, химустан тез босауына жағдай жасайды. Өсімдіктерден алынатын препараттар химиялық тітіркендіру тудымады. Ал тұзды ерітінділер ішектерде нашар сіңеді, осмостық қысымды жоғарылатады, химустың және ас қорыту жүйесінің сөлдерінің сұйық бөлігінің адсорбциясына кедергі жасайды. Ішектердегі химустың көлемі ұлғаяды, механорецепторлар тітіркенеді, ішектердін жиырылуы үдейді [6].
М.И. Рабиновичтің деректерінде іш айдайтын препараттар орташа дозасы әрбір 8 сағат сайын көктамыр ішілік баяу инфузия түрінде қолданылатын 1,5 млн ХБ (тәулігіне 4,5 млн ХБ). Ауыр жағдайларда доза екі еселенуі мүмкін. Ең жоғары тәуліктік доза 9 млн ХБ. Емделушінің жағдайы келсе, емдеу препаратты ішке қабылдау арқылы жалғастырылғаны жөн. Емделу ұзақтығы жұқпалы үдерістің ауырлығына және өсу ерекшеліктеріне, микрофлораның сезімталдығына байланысты болады және оны дәрігер әр адамға жекелей белгілейді. Бүйрек қызметі бұзылған емделушілерде спирамициннің дозасына өзгеріс енгізу қажет емес [7].
Қолдану тәсілдері: құтының ішіндегісін инъекцияға арналған 4 мл суда ерітеді, соданкейін, инфузиялық ерітіндіде сұйылтады. 100 мл 500 глюкозада сұйылтылған препаратты көктамыр ішіне тамшылата, баяу, кем дегенде, 1 сағат бойы енгізеліді.
Б.В. Маневичтің пікірінше жүректің жиырылу ырғағының ауыр бұзылулары аритмияға қарсы көптеген дәрілерден және басқа дәрілік заттардың әсерінен болуы мүмкін. Гипокалиемия тудыруға (калийді шығаратын диуретиктер, ынталандыру сипатындағы іш айдағыш дәрілер, көктамыр ішіне қолданған кезде В амфотерицин, глюкокортикостероидты препараттар, тетракозактид) брадикардиямен қатар және туа болатын немесе жүре пайда болатын, әсері ұзаққа созылатын QT аралығы алдын ала себепкер факторлар болып табылады. Көктамыр ішіне енгізуге арналған спирамицин torsades de pointes - дің дамуын ушықтыратын дәрілік заттар тобына жатады [8].
Т. Шеңгелевтің айтуынша тұзды іш айдағыштарға магний сулфаты суда ериді. Бұл тұздар суда ериді. Магний және сульфат ионы диссоциясы кезінде асқазан-ішек жолында сіңіріледі. Сондықтан оларда тағайындағанда ішек жолдары олардың иондары жоғары концентрация туғызады. Ішектегі жоғары концентрация осмостық қысым тудырады, ішектегі сұйықтықтың сіңірілуіне кедергі жасайды. Тәулігіне ішектен бірнеше литр сұйықтық өтеді. Егер тұзды іш айдағыштың арқасында сұйықтық сіңірілмей тұрса, онда ол ішектің созылуына әкеліп соғады [9].
В.Н. Жуленконың мәліметі бойынша ішті айдайтын дәрілер ішектің түйілуіне баланысты емес іш қатқанда, улануды емдегенде, (ішті айдайтын тұзды дәрілер кастор майы), дәрі-дәрмектердің қосалқы әсерлерінен сақтандыруда, солардан болатын іш қатқанда (мәселен, апиын препараттарынан іш қатқанда), ішекке хирургиялық операция әзірлік процесінде, ерекше құнды малдардың қарын-ішек жолдарын рентгеноскопия жасағанда қолданылады. Әдетте, ішті айдайтын дәрілер жіті түрде ішек түйілгенде, буаздықтың соңғы сатысында, ал өсімдіктен жасалатын препараттардың көпшілігі-уланғанда қолдануға болмайды, өйткені удың ішекке сорылуына ықпал етеді [10].
З.К. Кожабековтің деректерінде іш өткізетін препараттар ішектердің рецепторларын әр түрлі деңгейде тітіркендіре отырып, олардың жиырылуын үдетеді, химустан тез босауына жағдай жасайды. Өсімдіктерден алынатын препараттар химиялық тітіркендіру тудырады. Ал тұзды ерітінділер ішектерде нашар сіңеді, осмостық қысымды жоғарылатады, химустың және ас қорыту жүйесінің солдерінің сұйық бөлігінің адсорбциясына кедергі жасайды. Ішектердегі химустың көлемі ұлғаяды, механорецепторлар тітіркенеді, ішектердің жиырылуы үдейді [11].
Д.А. Харкевичтің айтуынша іш өткізетін препараттар ішектердің рецепторларын әр түрлі деңгейде тітіркендіре отырып, олардың жиырылуын үдетеді, химустан тез босауына жағдай жасайды. Өсімдіктерден алынатын препараттар Химиялық тітіркендіру тудырады. Ал тұзды ерінділер ішектерде нашар сіңеді, осмостық қысымды жоғарылатады, химустың және ac қорыту жүйесінің сөлдерінің суйық бөлігінің адсорбциясына кедергі жасайды. Ішектердегі химустың көлемі ұлғаяды, механорецепторлар тітіркенеді, ішектердің жиырылуы үдейді [12].
Г.А. Хмельницкийдің айтуы бойынша ішті айдайтын әсері бүкіл азық қорыту жолдарындағы сезімтал нервтерді тітіркендіруге негізделген. Ол ішті айдайтын өте әсерлі дәрі, алайда ішті айдау әсері біршама баяу-16 сағаттың ішінде басталады. Бұл орайда ол күшті әсер етіп, ауыртады. Нәжіс құрамында кейде шырыш және көп мөлшерде өт пигменті болады. Ішектен баяу сорылады, сорылған препарат бүйрек арқылы бөлініп шығады. Созылмалы іш қатуда, сондай-ақ құстан өзге барлық мал түліктері мен үй жануарларына өт айдайтын дәрі-дәрмек ретінде қолданылады [13].
М-холиноблакаторлар
Антихолинергиялық немесе мускариндік рецепторлардың антагонистері ретінде белгілі, ағзадағы мускариндік рецепторларға ацетилхолиннің әсерін блоктайтын дәрілер класы. Ацетилхолин жүйке жүйесінде, соның ішінде перифериялық жүйке жүйесінде және орталық жүйке жүйесінде сигналдарды жіберетін нейротрансмиттер болып табылады.
Әсер ету механизмі: М-антихоноблокаторлы заттар әдетте ацетилхолинмен белсендірілетін мускариндік рецепторларды блоктайды. Бұл
ағзалар мен тіндердің ацетилхолинге реакциясының төмендеуіне әкеледі, бұл препаратты қолдануға байланысты әртүрлі фармакологиялық салдарға әкелуі мүмкін.
Қолданылуы: М-антихоноблокаторлық препараттарды операция кезінде су мен сілекей секрециясының төмендеуін, урологиялық мәселелерді (мысалы, аралас урогенитальды дисфункция синдромының симптомдары), демікпе және созылмалы обструктивті өкпе ауруын (COPD), тітіркенген ішек синдромын қоса алғанда, әртүрлі жағдайларды емдеу үшін пайдалануға болады. (IBS), паркинсонизм және т.б.
Жанама әсерлері: Антихоноблокаторлық препараттардың мүмкін болатын жанама әсерлеріне ауыздың құрғауы, іш қату, зәр шығарудың қиындауы, көру қабілетінің нашарлауы, тахикардия және т.б.
1.Атропин (Atropinum)
Құрамы мен қасиеті. Ақ кристалды немесе түйіршікті ұнтақ, иіссіз. Суда және спиртте оңай ериді. Ерітінділер бейтарап реакцияға ие; Инъекциялық ерітінділерді тұрақтандыру үшін рН 3,0-4,5 тұз қышқылын қосып, +100 °C температурада 30 минут бойы зарарсыздандырыңыз.
Шығарылу түрі. ұнтақ; 1 мл ампулалар мен шприц түтіктеріндегі 0,1% ерітінді таблеткалар 0,0005 г (0,5 мг) 1% көз жақпа майы және пластик қаптамадағы қабықшалар немесе әрқайсысында 1,6 мг атропин сульфаты бар 30 дана шыны бөтелкелер (Membranulae ophthalmicae cum Atropini sulfatis).
1% атропин сульфаты көз тамшылары, 5 мл құтыда.
Фармакокинетикасы. Атропин әртүрлі енгізу жолдарымен, соның ішінде пероральді, интраназальды, көзішілік, көктамыр ішіне және т.б. арқылы сіңірілуі мүмкін. Қолдану жолына және препараттың формасына байланысты оның сіңу жылдамдығы мен толықтығы айтарлықтай өзгеруі мүмкін.Атропин ағзада тез таралады және гематоэнцефалдық бөгет арқылы өте алады. Ол төмен деңгейде плазма ақуыздарымен байланысуы мүмкін. Атропиннің липофильді қасиеттеріне байланысты ағзаның тіндері мен мүшелеріне таралуы жылдам болуы мүмкін.
Фармакодинамикасы. Қазіргі тұжырымдамаларға сәйкес атропин холинергиялық рецепторлардың экзогендік антагонисті болып табылады. Атропиннің холинергиялық рецепторлармен байланысу қабілеті оның құрылымында эндогендік агонист - ацетилхолин молекуласына жататын фрагменттің болуымен түсіндіріледі.Атропиннің негізгі фармакологиялық ерекшелігі оның м-холинергиялық рецепторларды блоктау қабілеті болып табылады; ол н-холинергиялық рецепторларға да әсер етеді (әлсіреу болса да). Осылайша, атропин м-холинергиялық рецепторлардың селективті емес блокаторларына жатады.
М-холинергиялық рецепторларды блоктай отырып, оларды постганглиональды парасимпатикалық (холинергиялық) нервтердің ұштары аймағындағы ацетилхолинге сезімтал емес етеді. Атропиннің әсері парасимпатикалық нервтердің қозуы кезінде байқалатын әсерлерге қарама-қарсы. Денеге атропинді енгізу сілекей, асқазан, бронх, тер бездерінің (соңғысы симпатикалық холинергиялық иннервацияны алады), ұйқы безінің секрециясының төмендеуімен, жүрек соғу жиілігінің жоғарылауымен (вагус нервінің жүрегіне ингибиторлық әсердің төмендеуіне байланысты), тегіс бұлшықет органдарының тонусының төмендеуімен (бронхтар, іш мүшелері және т.б.). Атропиннің әсері вагус нервінің тонусының жоғарылауымен айқын көрінеді. Атропиннің әсерінен қарашықтың қатты кеңеюі байқалады. Мидриатикалық әсер парасимпатикалық талшықтармен нервтендірілген иристің дөңгелек бұлшықетінің талшықтарының босаңсуына байланысты. Камералардан сұйықтықтың ағып кетуіне байланысты қарашық кеңеюімен бір мезгілде көзішілік қысымның жоғарылауы мүмкін. Кірпікшелі дененің кірпікшелі бұлшықетінің босаңсуы аккомодацияның сал ауруына әкеледі.
Қолданылатын жағдай. Атропин асқазан мен он екі елі ішектің ойық жарасына, пилороспазмға, холециститке, өт тас ауруына, ішек пен зәр шығару жолдарының спазмына, бронх демікпесіне, сілекей, асқазан және бронх бездерінің секрециясын төмендетуге, вагус нервінің тонусының жоғарылауы нәтижесінде пайда болған брадикардияға қолданылады.
Тегіс бұлшықет спазмымен байланысты ауырсыну кезінде атропин көбінесе анальгетиктермен (анальгин, промедол, морфин және т.б.) бірге енгізіледі.
Анестезиологиялық тәжірибеде атропин анестезия мен операция алдында және операция кезінде бронхиолар мен ларингоспазмның алдын алу, сілекей және бронх бездерінің секрециясын шектеу және вагус нервінің қозуымен байланысты басқа рефлекторлық реакциялар мен жанама әсерлерді азайту үшін қолданылады.
Атропин асқазан-ішек жолын рентгенологиялық зерттеу үшін де қолданылады, қажет болған жағдайда асқазан мен ішектің тонусы мен қозғалыс белсенділігін төмендетеді.
Тер бездерінің секрециясын азайту қабілетіне байланысты атропин кейде терлеудің жоғарылауымен қолданылады.
Атропин холиномиметикалық және антихолинэстеразды заттармен, соның ішінде ФОС-пен улануда тиімді антидот болып табылады.
Қолданбайтын жағдайы Атропинді глаукома, жүрек ритмының бұзылуы және басқа жағдайлар үшін қолдану ұсынылмайды.
Дозалары мен енгізу әдісі. Тамыр ішіне, көзге капля ретінде. Иттер мен мысықтар: иттер мен мысықтарға арналған атропиннің дозасы жануардың салмағының әр килограммына 0,02-ден 0,04 мг-ға дейін өзгеруі мүмкін. Жылқылар үшін доза жануардың салмағының әр килограммына шамамен 0,02-ден 0,05 мг-ға дейін болуы мүмкін.
Препараттың токсикалық әсері. Атропинді қолданған кезде дозада сақ болу керек және малдың жеке сезімталдығының жоғарылау мүмкіндігін ескеру қажет. Шамадан тыс дозалану ауыздың құрғауына, оқушылардың кеңеюіне, аккомодацияның бұзылуына, тахикардияға, зәр шығарудың қиындауына, ішек атониясына, бас айналуға әкелуі мүмкін.
Rp.: Sol. Atropini 1% - 5 ml
D. S: По 1-2 капли в больной глаз 2 раза в день
2.Ас қорытуға әсер ететін дәрілік заттар
Тәбет аштық орталығының қызметімен анықталады (норадренергиялық - организмдегі норадренергиялық берілістің стимуляциясы ми аштық орталығының) және орталықтың депрессиясына әкеледі қанықтыру (серотонергиялық - серотонергиялық берілістің стимуляциясы қанықтыру орталығын белсендіреді) гипоталамуста.
Тәбет стимуляторлары
Ащы (амара) (жусан тұнбасы, жолжелкен шырыны) - құрамында ащы дәм гликозидтері, рефлекторлық рецепторлар бар, тіл мен ауыз қуысының шырышты қабаты тамақ орталықтарын белсендіреді және олардың тағам қабылдауға реакциясы). Тек қабылдау кезінде жарамды тамақ.
2.1. Ципрогептадин, антигистамин, кейде жануарлардың аппетитін ынталандыру үшін қолданылады. Міне, ол туралы жалпы ақпарат:
Әсері: Ципрогептадин ағзадағы гистаминнің әсерін блоктайды, бұл тәбеттің жоғарылауына әкелуі мүмкін. Ципрогептадин де орталық әсерге ие және гипоталамустағы кейбір орталықтарға әсер етуі мүмкін, бұл тәбетті ынталандыруға көмектеседі.
Фармакокинетика. Ципрогептадин әдетте ішу арқылы қабылдағаннан кейін асқазан-ішек жолынан жақсы сіңеді. Қандағы ең жоғары концентрацияға (Tmax) жету үшін қажет уақыт әдетте шамамен 2-6 сағатты құрайды. Ципрогептадин бауырда деметилдену және гидроксилдену жолымен метаболизденеді. Негізгі метаболит норципрогептадин де антигистаминдік қасиеттерге ие.
Ципрогептадин метаболиттері және препараттың өзі негізінен бүйрек арқылы шығарылады. Ағзадан жартылай шығарылу кезеңі (t12) организмнің жеке ерекшеліктеріне байланысты шамамен 8-37 сағатты құрайды.
Қолдану: әдетте стресс, ауру немесе операциядан кейінгі әртүрлі себептерге байланысты тәбеті жоғалған жануарлардың аппетитін емдеу үшін қолданылады.
Шығару формасы:Ауызша қолдануға арналған таблетка немесе сироп
Дозалау: Доза жануардың түріне, салмағына, денсаулық жағдайына және басқа факторларға байланысты өзгеруі мүмкін. Әдетте, иттер үшін ұсынылатын бастапқы доза тәулігіне екі немесе үш рет қабылданатын дене салмағының 1 кг үшін шамамен 0,5-1 мг құрайды. Мысықтар үшін доза күніне екі немесе үш рет қабылданатын дене салмағының 1 кг үшін шамамен 0,25 мг болуы мүмкін.
Жанама әсерлері: Ципрогептадиннің жанама әсерлері седативтерді, құрғақ ауызды, ас қорыту проблемаларын және сирек аллергиялық реакцияларды қамтуы мүмкін.
Rp.: Tab. "Cyproheptadin" 0.004 №20
D.S.: Ішке, 1 таблетка 2 күн сайын
2.2.Миртазапин - тетрациклді антидепрессанттар класына жататын антидепрессант. Ол бастапқыда адамдардағы депрессияны емдеу үшін жасалғанымен, кейде иттер мен мысықтардың тәбетін ашу үшін ветеринарияда да қолданылады.
Фармакодинамикасы. Тетрациклді құрылымы бар антидепрессант. Орталық адренергиялық және серотонергиялық берілістерді күшейтеді. Ол серотонин 5-HT2 және 5-HT3 рецепторларын блоктайды, сондықтан серотонергиялық берілістің күшеюі тек серотонин 5-HT1 рецепторлары арқылы жүзеге асырылады. Екі кеңістіктік энантиомер де антидепрессант белсенділігінің көрінісіне қатысады: S(+) энантиомер α2-адренергиялық рецепторларды және серотонин 5-HT2 рецепторларын блоктайды. Гистаминдік H1 рецепторларын қалыпты түрде блоктайды және седативті әсерге ие. α1-адренергиялық рецепторларға және холинергиялық рецепторларға аз әсер етеді; емдік дозаларда жүрек-тамыр жүйесіне айтарлықтай әсер етпейді.
Клиникалық жағдайларда анксиолитикалық және гипноздық әсерлер де көрінеді, сондықтан миртазапин әртүрлі шығу тегі мазасыз депрессияда ең тиімді. Орташа тыныштандырғыш әсерге байланысты емдеу процесінде суицидтік ойлар өзектіленбейді.
Характеристикасы. Ақтан кілегейге дейінгі кристалды ұнтақ, суда аз ериді.
Фармакокинетикасы. Миртазапин ішке қабылдағаннан кейін асқазан-ішек жолынан тез сіңеді. Биожетімділігі 50% құрайды. Қан плазмасындағы Cmax 2 сағаттан кейін жетеді. Қан плазмасындағы Css 3-4 күн үздіксіз қолданғаннан кейін белгіленеді. Плазма ақуыздарымен байланысуы 85% құрайды. Бауырда деметилдену және тотығу, содан кейін конъюгация арқылы белсенді метаболизденеді. Диметилмиртазапин негізгі зат сияқты фармакологиялық белсенді. Миртазапин бүйрек пен ішек арқылы шығарылады. T12 20-40 сағатты құрайды. Бүйрек және бауыр жеткіліксіздігі жағдайында миртазапиннің клиренсі төмендеуі мүмкін.
Тәбетті ынталандыру: Миртазапиннің жанама әсерлерінің бірі тәбеттің жоғарылауы болып табылады. Бұл оның аштық пен толықтық сезімін реттейтін гормондар мен рецепторларға әсер ету қабілетіне, сондай-ақ гипоталамустағы тәбет орталықтарына әсер етуіне байланысты.
Шығару формасы: Миртазапин әдетте ішке қабылдауға арналған таблеткалар түрінде ұсынылады.
Дозасы: иттер мен мысықтардағы тәбетті ынталандыру үшін Миртазапиннің дозасы жануардың салмағы мен жағдайына байланысты өзгеруі мүмкін. Иттерге әдетте ұсынылатын доза тәулігіне бір рет 3,75-30 мг, ал мысықтар үшін күніне бір рет 1,88-7,5 мг құрайды.
Токсикалық әсері. Орталық жүйке жүйесінен және шеткергі жүйке жүйесінен: седация, экстрапирамидалық бұзылулар, миоклония, парестезия, мигрень, ұйқышылдық, летаргия, бас ауруы, құрысулар, тремор, эмоционалдық тұрақсыздық, психикалық өзгерістер, қозу, мазасыздық, апатия, галлюцинация , параноидты синдромның өршуі, деперсонализация, дұшпандық, мания, эпилепсиялық ұстамалар, бас айналу, гиперестезия, гипокинезия.
Қан түзетін мүшелерден: гемопоэздің тежелуі - гранулоцитопения, агранулоцитоз, нейтропения, эозинофилия, апластикалық анемия, тромбоцитопения. Метаболизм: тәбеттің жоғарылауы және салмақтың жоғарылауы; сирек - ісіну
Қолдануға болмайды. Аса жоғары сезімталдық: миртазапинге немесе препараттың кез келген басқа компоненттеріне белгілі жоғары сезімталдығы немесе аллергиялық реакциясы бар кез келген адам немесе жануар оны қолданбауы керек.
Жағымсыз әсерлері: Миртазапиннің жанама әсерлеріне седация, ауыздың құрғауы, салмақтың өзгеруі, сирек аллергиялық реакциялар, т.б.
3.1 Апоморфин - жануарлардың құсуын тудыру үшін ветеринарияда жиі қолданылатын дәрі. Бұл допаминдік рецепторлардың агонисті және мидағы құсу орталығын ынталандыру арқылы орталық әсерге ие. Ветеринарлар апоморфинді уланған немесе бөтен зат жұтқан жануарларды құсу үшін, жануардың асқазанындағы зиянды заттардан арылуға көмектесуі мүмкін.
Құрамы мен қасиеті. Бұл апоморфиннің ең белгілі қасиеттерінің бірі. Ол мидағы құсу орталығын ынталандырады, бұл құсуды тудырады. Бұл қасиет апоморфинді ветеринариядағы асқазанды улы заттардан немесе бөгде заттардан тазарту үшін, әсіресе улану кезінде пайдалы агент етеді. Паркинсонға қарсы қасиет: Апоморфин адамдар мен жануарлардағы паркинсонизмді емдеу үшін де қолданылады. Ол допаминдік рецепторлардың агонисті ретінде әрекет етеді және осы неврологиялық аурудан зардап шегетін жануарлардың мотор қызметін жақсартуға көмектеседі. Апоморфиннің химиялық формуласы C17H17NO2. Бұл суда оңай еритін ақ кристалды ұнтақ. Ветеринарияда апоморфиннің тұзы болып табылатын гидрохлорид түрінде жиі қолданылады. Апоморфин гидрохлориді жануарларға ауызша немесе инъекциялық қолдануға арналған инъекциялық ерітінділер немесе таблеткалар сияқты әртүрлі фармацевтикалық формаларда ұсынылуы мүмкін.
Фармакокинетика. Тері астына енгізгенде апоморфиннің биожетімділігі 100%-ға жуық. Апоморфин - асқазан-ішек жолынан толығымен сіңетін және бауыр арқылы алғашқы өту нәтижесінде негізінен жойылатын жоғары липофильді қосылыс. Тері астына енгізгеннен кейін апоморфин тез сіңеді, Tmax дозаға байланысты емес (орта есеппен 7,8 +- 1 мин). Цереброспинальды сұйықтықтағы Tmax плазмадағы Tmax-тен 10-20 минутқа жоғары. Қан плазмасындағы 10-30 мкгл Cmax енгізгеннен кейін 5-15 минуттан кейін, ал ми-жұлын сұйықтығында - шамамен 30 минуттан кейін жетеді. Цереброспинальды сұйықтықтағы апоморфин деңгейі мен клиникалық қозғалтқыш реакциялары арасында өте жоғары корреляция бар. Тері астына енгізгеннен кейін апоморфин плазма ақуыздарымен шамамен 90% байланысады және басқа препараттармен әлсіз ауыстырылады. Оның үлкен Vd бар, бұл препараттың айтарлықтай экстраваскулярлық таралуын көрсетеді және BBB-ге оңай енеді.
Фармакодинамика. Құсу орталығын ынталандыру: Апоморфин мидағы құсу орталығын қоздырады, бұл құсудың индукциясына әкеледі. Бұл бөтен заттарды улану немесе жұту кезінде, асқазанды тез босату қажет болғанда пайдалы болуы мүмкін.
Допаминдік рецепторларға әсері: Апоморфин - бұл допаминдік рецепторлардың агонисті, яғни ол нейротрансмиттер допаминінің әрекетін қайталайды. Бұл белсенділіктің төмендеуі, мінез-құлықтың өзгеруі және моторлық реакциялар сияқты әртүрлі әсерлерді тудыруы мүмкін.
Ұйқышылдық және бас айналу: орталық жүйке жүйесіне әсер ету нәтижесінде апоморфин жануарларда ұйқышылдық пен бас айналуды тудыруы мүмкін.
Басқа жанама әсерлер: Апоморфинмен бірге болуы мүмкін басқа жанама әсерлерге қан қысымының жоғарылауы, шайқау, аллергиялық реакциялар және т.б.
Қозғалыс функциясының жақсаруы: Кейбір жағдайларда апоморфин жануарлардың мотор қызметін жақсарту үшін қолданылуы мүмкін, мысалы, иттердің Паркинсон ауруын емдеуде.
Қолданылатын жағдай. Кездейсоқ улану: Ветеринарлар улануға күдіктенсе, жануарлардың құсуын тудыру үшін апоморфинді қолдануы мүмкін. Бұл жануардың асқазанынан улы заттарды тез жоюға мүмкіндік береді, бұл оның өмірін сақтай алады.
Асқазандағы бөгде заттар: Егер жануар сүйектер, ойыншықтар немесе басқа заттар сияқты бөтен заттарды жұтып қойған болса, апоморфинді құсу
үшін қолдануға болады, бұл заттарды асқазаннан алып тастауға және олардың ішекте тұрып қалуына жол бермейді.
Қолданылмайтын жағдай. Жарақат алу қаупі бар болса, асқазанда немесе ішекте бөтен зат бар деп күдіктеніңіз: Кейбір жағдайларда апоморфинмен құсу қауіпті болуы мүмкін, егер бөтен дене өңеш арқылы өтіп бара жатқанда жануардың ішкі мүшелеріне зақым келтіруі мүмкін болса. . Мұндай жағдайларда сіздің ветеринарыңыз бөтен денені жоюдың басқа әдістерін, мысалы, хирургиялық алып тастауды қалайды. Апоморфинге немесе басқа препараттарға аллергиялық реакция: жануардың апоморфинге немесе препараттың кез келген басқа компоненттеріне белгілі аллергиясы болса, оны қолдануға қарсы болуы мүмкін.
Доза мен енгізу әдісі. Бұлшықет ішіне немесе тері астына енгізу: Апоморфин әдетте инъекция түрінде енгізіледі. Доза жануардың салмағы мен түріне байланысты өзгеруі мүмкін. Мысалы, ит үшін әдеттегі доза шамамен 0,03-0,04 мгкг құрайды.
Ішке қабылдау: Кейбір жағдайларда апоморфинді ауызша ерітінді түрінде енгізуге болады. Бұл жағдайда доза жануардың түрі мен салмағына байланысты өзгеруі мүмкін, бірақ ол асқазан-ішек жолдары арқылы аз тиімді сіңуіне байланысты әдетте инъекцияға қарағанда жоғары.
Токсиқалық әсері. Тремор және жүйке бұзылыстары: Кейбір жағдайларда апоморфин жануарлардың дірілдеуін және басқа да жүйке бұзылыстарын тудыруы мүмкін, әсіресе жоғары дозада қолданылған жағдайда. Кейбір жануарларда апоморфинге немесе препараттың басқа компоненттеріне аллергиялық реакциялар болуы мүмкін.
Rр.: Sol. Apomorphini 1% - 1 ml
D. t. d. №5 in amp.
S.: По схеме.
3.2 Вератрин Veratrinum.
Лалагүл тұқымдасының сабадилла өсімдігінің (Sabadilla officinalis Br.) тұқымынан алынған алкалоидтар қоспасы. Оңтүстік Америкада өседі.
Қасиетті. Жұқа аморфты ақ ұнтақ. Суда дерлік ерімейді, спиртте ериді (1:4). Вератрин шаңының ұшпа, ең кішкентай іздері шырышты қабықтың рецепторларының қатты тітіркенуін тудырады, нәтижесінде түшкіру, лакримация және басқа реакциялар пайда болады.
Әсері. Әрекет. Вератрин - жүйке-бұлшықеттік улану. Эктопаразиттерге (бит, бүрге, кене) өте улы, сондықтан өсімдікті бит тұқымы деп атайды. Кішігірім дозаларды ішкі қолданғаннан кейін вератрин рефлекторлы және тікелей асқазанның рецепторларын тітіркендіреді асқазанның және іштің бұлшықеттерінің жиырылуын күшейтеді және олардың секрециясын арттырады, құсу иттер мен шошқаларда болады. Тері астына енгізгеннен кейін құсу да байқалады, бұл вератриннің құсу орталығына тікелей әсер ететінін көрсетеді. Тері астына және бұлшықет ішіне енгізгеннен кейін рецепторлар мен жолақты бұлшықеттерді тітіркендіреді, бұл олардың физиологиялық белсенділігін арттырады. Бұл әрекет бұлшықеттің шағын аймағына (15-20 см) таралады. Үлкен дозаларда вератрин күшті улану болып табылады.
Қолдану. Шошқалар үшін құсу ретінде, сирек иттер үшін, алкоголь ерітіндісі түрінде тері астына, басқа құралдар тиімсіз болған кезде провентрикулдың атониясы үшін күйіс айдағыш ретінде тағайындалады. Бұлшықет атониясында, бұлшықеттер мен моторлы нервтердің парезінде және салдануында, өңештің салдануында, жұлынның жартылай салдануында, босану парезінде, өңештің бөгде затпен бітелуінде тоник ретінде қолданылады. Созылмалы бұлшықет ревматизмі үшін 0,2 г вератрин, 5 г метилсалицил қышқылы, 50 г шарап спиртінен тұратын қоспа ұсынылады, оны жылқыға тері астына (бұлшықет ішіне) 2-5 мл дозада енгізеді.
Вератринмен емдеу курсы 7-10 күн бойы жоғарылатылған дозада жүргізіледі, содан кейін 7 күндік үзіліс жасалады және емдеу қайтадан қайталанады. Вератринді спиртте ерітіңіз.
Дозалары тері астына (бұлшықет ішіне): жылқы 0,03-0,05 г; ірі қара мал 0,02-0,1 г; қой 0,01-0,03 г; шошқа 0,01 -0,03 г; иттер 0,001-0,002 г.
3.3 Ризома виратpи (Rhizoma verari).
Лобель шоғыры (Veratrum Lobelianum Ber.) -- лалагүлділер тұқымдасының көп жылдық шөптесін өсімдік. Сіз сондай-ақ ақ желбезек тамырын пайдалана аласыз (Veratrum альбомы L.). Тамырлары бар тамырлар күзде немесе ерте көктемде жиналады. Тамырсабақтың құрамында алкалоидтар (1,3%-ға дейін) нервин, протовератрин, протоверин, вератамин, псевдонервин және басқалары, сонымен қатар шайыр, қант, крахмал, таниндер бар.
Б тізбесі бойынша банкаларда немесе банкаларда, қоймаларда - бумаларда сақтау.
Әрекет және қолдану. Ішке қабылдағанда асқазанның шырышты қабығын тітіркендіреді және рефлекторлы түрде асқазанның қозғалғыштығы мен секрециясын арттырады, ит пен шошқада құсу тудырады. Күйіс қайыратын жануарларға көктамыр ішіне енгізілетін желбезек тұнбасы тез (5-10 минут ішінде) қарынның жиырылуын қалпына келтіреді және күшейтеді, кекіру және кекіру, кейде ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
"С.СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ" КеАҚ
ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ МЕДИЦИНА КАФЕДРАСЫ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Ветеринариялық фармакология және токсикология пәні бойынша
Тақырыбы
Орындаған: 3-ші курс Базарқұл Ә.А.
(аты-жөні)
Тексерген: вет.ғ.м., оқытушы Есжанова Г.Т
(ғылыми дәрежесі, аты-жөні)
Курстық жұмыс қорғауға рұқсат берілді
___________________________________
(оқытушының қолы)
Астана-2024
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
"С.СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ" КеАҚ
"ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ МЕДИЦИНА" КАФЕДРАСЫ
БЕКІТЕМІН
Кафедра меңгерушісі
в.ғ.к.,қауым.профессор
_______ Муханбеткалиев Е.Е.
________________2024 ж.
ТАПСЫРМА №____
Пән бойынша курстық жобаға (жұмысқа)
Ветеринарлық фармакология және токсикология пәні бойынша
БІЛІМ АЛУШЫ Базарқұл Әбдубіржан ТОП 03-083-21-07
Жұмыс тақырыбы Ас қорыту жүйесінің қызметіне дәрілердің ықпалы
Бастапқы деректер Бұл курстық жұмыста ас қорыту жүйесіне пайдаланылатын негізгі, яғни біріншілік дәрілік препараттар зерттеледі, олардың физико-химиялық қасиеттері, әсер ету механизмі, қарсы көрсетілімдері, жағымсыз әсерлері, оларды ветеринарияда пайдаланудың терапевтикалық және экономикалық тиімділігі анықталатын болады
№
Түсіндірме жазбаның мазмұны
Орындау мерзімі
Үлгі көлемі
1
2
3
4
5
№
Графикалық бөліктің мазмұны
Орындау мерзімі
Парақ саны
Форматы
1
2
3
Әдебиет:
___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ _______________
Тапсырманың берілген күні , жұмысты қорғау күні_____________________
Курстық жұмыс жетекшісі__________________________ __________________________
Тапсырманы орындауғақабылдады_________________ ______________________________
күні, білім алушының қолы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
"С.СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ" КеАҚ
"ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ МЕДИЦИНА" КАФЕДРАСЫ
Пәні Ветеринариялық фармакология және токсикология
СЫН-ПІКІР
___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________
Студент Базарқұл Әбдубіржан топ 03-083-21-07
Жұмыстың тақырыбы Ас қорыту жүйесінің қызметіне дәрілердің ықпалы
Жұмыстың мазмұнының берілген тапсырмаға сәйкестігі _________________
___________________________________ _____________________________
Кемшіліктері: ___________________________________ ___________________
___________________________________ ____________________________
___________________________________ _____________________________
___________________________________ _____________________________
___________________________________ _____________________________
___________________________________ _____________________________
___________________________________ _____________________________
Курстық жұмысты тексеру күні ___________________________________ __
- - - - - - - - -
Алғашқы баға ___________________________________ ________
Қорғауды өткізу күні ___________________________________ _______
Қорғаудан кейінгі бағасы ___________________________________ __________
Жетекшінің қолы ________________________
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Әдеби шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.М-холинаблокаторлар ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1.Атропин ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.Тәбетке әсер ететін препараттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1.Ципрогептадин ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2.Миртазапин ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.Өсімдік ащысы және ас қорытуды жақсартатын шөптер ... ... ... ... ... ... ... . ... ..
3.1.Апоморфин ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2. Вератрин Veratrinum ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.3.Ризома виратpи (Rhizoma verari) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.4.Тартрат антимоний-калия. Stibio-kalii tartras ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.5.Тимпанол(Timpanolum) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.6.Жабайы сарымсақ жапырағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.7. Сарымсақ шамдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.8.Қалақай Шөбі екіжақты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.9.Жусан шөптері ащы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.10.Лактобактерия ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4. Іш өткізетін препараттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.1.Рауағаш тамыры ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.2.Крушина қабығы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4.3.Кастор майы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4.Сабур ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.5.Сенны жапырағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5. Ішек жиырылатын стимуляторлар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5.1.Прозерин ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5.2Физостигмин ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5.3.Неостигмин ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.4.Каскара ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7.Әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Кіріспе
Қазақтың халықтық медицинаның әртүрлі ауруларды емдеуде көп ғасырлық мал тәжірибесі бар. Қазақстанның халық емшілері жараны, қабынуды және басқа да ауруларды ойдағыдай емдеген. Алайда дәрі-дәрмектерді ғылыми негізде қолдану тек Қазан төңкерісінен кейін ғана өріс алып, республикада алғашқы оқу және ғылыми-зерттеу мекемелері құрылды.Фармакологиялық проблемалармен Алматы мемлекеттік медицина институтының (1934ж), Алматы зоотехникалық-малдәрігерлік институтының (1925ж) лабораториялары шұғылданды. Қазақстан Республикасы Ғылым академиясының корреспонденті, профессор Р.С. Күзденбаева басқаратын фармакологогтар мектебі жемісті жұмыс істеуде. Бұлар молекулалық фармакология саласында мамандануда. Клиникалық фармакология саласында профессор И.Р.Құлмажанов және оның шәкірттері ойдағыдай еңбектенуде.
Қазіргі кезде Қазақстанның дәрілік өсімдіктерді фармокологиясы деп атайды.Клиникалық фармакологияны дамытуға Д. Р. Лоуренс пен П. Н. Бенкті айрықша үлес қосты. Олар клиникалық фармакология жөнінде айрықша маңызды нұсқау жасады. Бұл нұсқау 1960-1987 жылдар аралығында 6 рет басылып шықты. Осы салада Ресей фармокологиясы В.И. Метелица жемісті жұмыс істеп келеді. Дербес фармакологияны дамытуға елеулі үлес қосқандар: А. Флелеменг, 3. Ермальева (пенецилинді шығарған). Г.Домарг (сульфаниламицидтердің әсерін алғаш рет ғылыми сипаттап жазушы). Фармакология термині алғаш рет 1693 жылы пайда болды, сол кезде дәл осындай атаумен нұсқау басып шығарды. Дәрітану туралы алғашқы деректер көне заманнан белгілі бола тұрса да. фармакологтардың алғашқы мектебі 1847 жылы Бухгеймнің басшылығымен Юрьев университетінде пайда болды. Мәселен, көне Египеттің Папирусо-Эберса деп аталатын медициналық трактатында дәрілік препараттардың осы күнге дейін мәнін жоймаған оншақты рецептісі бар. Кене гректің кемеңгер дәрігері Гиппократ (б.з.д. 460-366 ж.) медикаменттермен емдеуді ұсынып, оны табиғи күш- қуатқа көмек ретінде қарастырды. Дәрітану ілімін дамытуға ортаазиялық көрнекті медик Әбу Әли ибн Сина (Авиценна, 980-1037 жк.) еңбектері зор үлес қосты. Оның Дәрігерлік өнер қағидасы атты іргелі еңбегінде Батыс пен Шығысытың дәрігерлік бай тәжірибесі, Галеннің және басқа да көрнекті медиктердің зерттеулері жинақталған.
Фармакологияның дамуы мен негізгі бағыттары:
1. Эмпириялық кезең, немесе тәжірибе кезеңі. Аты затына сай болмаса да қарапайым тәжірибелердің іске асқаны сөзсіз;
2. Гуморалды медицина кезеңі негізін қалаушы Гиппократ (адамның денесі
төрт сұйықтан қан, сары ет, қара ет, сілекейден тұрады:
3. Дәрілерді жалпы және арнайы дәрілерге белу кезеңі Авл Корнелий Цельс(б.э.д. 306.3.50ж.);
4. Малға тәжірибе жүргізу кезеңі Клавдий Гален (130-200ж);
5.Діни схоластикалық кезең Авицена (ибн Сина). Бірінші рет індетті ауруларды тарататын, кезге көрінбейтін қоздфрифштар туралы және ауру малды клиникалық тексеруде тыңдау, соккылау әдістерін қолдануды іске асырды
6. Химиялық тепе-теңдікті уағыздау кезеңі Гогенгейм Парацельс (1493) 1541) Схоластикалық теорияға қарсы шықты. Аурудың негізінде химиялық тепе-теңдіктің бұзылуы жатқандығын, оны тек химиялық әдіспен түзету керек екенін қағидалады. Медицинада өз жүйесін патрохимия (емдеу химиясы) жүйесін дәрістеді. 14-19 г. Ғылым мен техниканың жылдам дамуы фармакологияның дамуына да өз әсерін тигізді. Фармакология ғылым ретінде 18 ғасырда дами бастады. Дәрілік заттардың әсерін зерттеу үшін эксперименттер жүргізіле басталды. Дүние жүзіндегі ең бірінші эксперименталды фармакологияның лабораториясын Юрьев (Тарту) университетінде 1849 жылы Р.Бухгейм ашты. Препараттарды синтетикалық жолмен алудан бастап фармакологияның дамуының жаңа кезеңі басталды. Осыдан бастап химикалық фармацептикалық өндіріс тез қарқындап дами бастады. Ресейде фармакологияның дамуына елеулі үлес қосқан ғалымдар: И.Г. Гмелин, Н.М.Максимович- Амбодик, Н.И. Пирогов. А.П. Нелюбин, О.В.Забелин, Р. Бухгейм, Е.В. Пеликан, И. М. Сеченов, С.П. Боткин, И. П. Павлов, Н.П. Кравков, В.В. Савич, П.И. Лукин, Г.А. Полюта, Н.А. Сошественский. Қазіргі кезде фармакологияның дамуына елеулі үлес қосқандар:
И.Е. Мозгов, Н.П. Говоров. Д.К. Червяков, П.Д. Евдокимов.
Малдәрігерлік фармакология жөніндегі бірінші оқулықтың авторы П.И. Лукин. Ол 1837 жылы жарық керген Зоофармакология оқулығы.
1879 жылы Г.А. Полюта Ветеринарная фармакология с общей терапией и рецептурой атты оқулығын шығарды Онда автор дәрігердің әсерлерінің механизміне көп көңіл бөлді Фармакологияның дамуы биологияның, медицинаның және басқа да адамзат дамуының салаларының прогресстерімен қатарласа жүрді. Міне осы ұзақ даму процессін үш кезеңге топтастыруға болады:
1. Адамзаттың жаратылысынан бастап 19 ғасырдың басына дейінгі кезең (синтетикалық химияның дамуының басталуы).
2.19 ғасырдың басынан 20 ғасырдың 30-шы жылдарына дейін (синтетикалық препараттардың кепшіліп алынған кез).
3.30-шы жылдардан осы кезе дейін антибиотиктер мен сульфаниламидтердің ашылуы, фармакологиядағы жаңа ғылыми бағыттардың қалыптасуы.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты ас қорыту жуйесіне ықпал ететің дәрілер жалпы сипаттама, фармакологиялық қасиеті, мал дәрігерлік медицинада қолданылуы, улылық деңгейін және т. б. анықтау.
Әдеби шолу
Пробиотиктер терминін ғылыми айналымға 1965 жылы доктор Г.Тренер және профессор М.Б.Хаулер енгізді. Олар пробиотиктерді ішек микрофлорасының пайдалы қасиеттеріне ықпал ететін заттар мен тірі организмдер деп анықтады.
Дегенмен, денсаулықты жақсарту үшін бактерияларды пайдалану идеясы әлдеқайда ұзақ болды. Тарихи тұрғыдан адамдар ас қорыту жүйесін сау ұстау үшін йогурт және ашытылған қырыққабат сияқты пробиотикалық микроорганизмдерге бай тағамдарды тұтынған. Мысалы, Ежелгі Греция мен Рим сияқты ежелгі мәдениеттерде йогурт емдік тағам болып саналды.
Осылайша, пробиотиктер термині ресми түрде 1965 жылы енгізілсе де, ас қорыту денсаулығын жақсарту үшін бактерияларды пайдалану тұжырымдамасы әлдеқайда ескі тамырларға ие және көптеген ғасырлар бойы дамыды. И.Е. Мозговтың айтуынша Сабур алоэнің әр түрлі түрінен кептірілген шырын. Жылтыр қою түсті жылтыр әйнектерге оңай бөлінетін; ұнтақ түрінде сары-жасыл сусп. Дәмі қышқыл, өзіне тән иісі бар. Ыстық суда (1:2), спиртте (1:5), сонымен катар сілті ерітінділерінде ериді. Оған аздаған мөлшерде жасыл сабынды косканда сабур жұмсарады. Осының әсерінен болюс пен пилюль дайындайды. Әсер етуші бөлігі-антраглипозоидтар. Сабурдың емдік қасиеті егістіктерге 3000 жыл бұрын мәлім болған. Сабурды сонымен қатар үндістер мен римдіктерде пайдаланған. Сабур аз дозада дәм жүйкесіне тітіркендіргіш әсер етіп, асқазанның қызметін жақсартады. Бірақ та ол дом рецепторларын тітіркендіріп ғана қоймай, барлық сезімтал ұштарына әсер етеді. Мысалы, ұнтақ түрінде тағайындалған сабур құрғақ азықпен араластырып бергенде, жоғарғы тыныс жолдарын тітіркендіріп, түшкіру мен жөтелге алып келеді. Асқазанда ол сезімтал жүйке ұштарын тітіркендіреді. Кейде сабурды күйіс қайыратындарға руминаторлы зат ретінде колданады. Тітіркендіргіш әсері бар сабур сыртқы жарақатқа қолдантонда грануляциялық өсуіне әсер етеді. Сабур-жылқылар үшін ең жақсы iш айдағыш зат. Ол тоқ ішек бөлігіне әсер етіп, асқазан мен тік ішекке еш зиян келтірмейді. ІҚМ сабурге аз сезімтал. Міқ-ға сабурді бергенде антрагликозидтер ыдырап қышқылданады. Осының арқасында оның әсері күшті. Ұсақ малдар мен шошқаларға сабур дәл осылай әсер етеді. Іш айдағыш әсерін 2-3 рет көбейтуге болады. Ол үшін оны тұндырма не ерітінді түрінде берген жөн. Сабурды көбіне көк сабур ұнтағы мен жасыл сабыннан жасалған болюс түрінде береді. Кейде ботқа түрінде дайындайды. Сабурдың болюсті сақтауға ыңғайлы. Кейде бұл препаратты өт айлағыш ретінде қолданады [1].
Б.В. Ушаның мағлұматы бойынша әдетте олар гастритте, буаз малдың азыққа зауқы болмағанда (егер мұның өзі қарын қышқылдығының көтерілуіне байланысты болса), қарынға операция жасағаннан кейін тұз қышқылының тілінген тұсқа әсерін болдырмау үшін, әрі ауру зардабын басу үшін қолданылатын. Антихолинэстераздық дәрілерден уланудың ерекше белгілерінің бірі-қаңқа бұлшық еттерінің жиырылуынан болатын клонико-тонустық қалтырау. улануды емдеу үшін қолданады [2].
В.Д. Соколовтың мағлұматы бойынша Сенны жапырағы бұл жапырақты осы уақытқа дейін Египетте александр жапырағы деп білген. Осыны іш айдағыш ретінде қолданған, ішек перистальтикасын күшейтеді. Егер оны көп мөлшерде қолданса, ішектің қабынуы байқалады. Сенна жапарағы -- жапырақты гүлдену кезінде жібереді. Жапырақ дозасы жылқы 200-300 г, сиырларға 250-400, қойларға 30-60 шошқаларға 10-20, есте 5-15, мысық 2-5, тауықтарға 1-2 г азықпен 2 рет сулы тұндырма 1:10. Оны құрғақ күйінде 0,3 г таблеткада жіберіледі. Таза күйінде сенаде, сенадексин, антрасеннин кальциі тұздар құрамында кездеседі [3].
Б.Д. Айтжановтың айтуынша препараты. Шерменгүл-көпжылдық шөптесін өсімдік. Бастапқы әсер етуші заты- Шерменг7- генциопикрин. Ауыз қуысындагы сезімтал ұштарды тітіркендіру нәтижесінде қарын безінің функциясын күшейтеді. Шерменгүл тамырының препаратын қарын және ішек секрециялары әлсірегенде қолданады. Оны қою экстракт, тұндырма, домалақ және болюс түрінде ішкізеді [4].
Д.А. Третьякованың айтуы бойынша ішті айдайтын өзге де препараттар секілді хирургиялық операция алдында ішеті тазарту үшін, ерекше құнды малдарды рентгенологиялық зерттеуге әзірлеу алдында, ішек түйілгенде қолданылады [5].
Д.К. Червяковтың мағлұматы бойынша іш өткізетін препараттар ішектердің рецепторларын әр түрлі деңгейде тітіркендіре отырып, олардың жиырылуын үдетеді, химустан тез босауына жағдай жасайды. Өсімдіктерден алынатын препараттар химиялық тітіркендіру тудымады. Ал тұзды ерітінділер ішектерде нашар сіңеді, осмостық қысымды жоғарылатады, химустың және ас қорыту жүйесінің сөлдерінің сұйық бөлігінің адсорбциясына кедергі жасайды. Ішектердегі химустың көлемі ұлғаяды, механорецепторлар тітіркенеді, ішектердін жиырылуы үдейді [6].
М.И. Рабиновичтің деректерінде іш айдайтын препараттар орташа дозасы әрбір 8 сағат сайын көктамыр ішілік баяу инфузия түрінде қолданылатын 1,5 млн ХБ (тәулігіне 4,5 млн ХБ). Ауыр жағдайларда доза екі еселенуі мүмкін. Ең жоғары тәуліктік доза 9 млн ХБ. Емделушінің жағдайы келсе, емдеу препаратты ішке қабылдау арқылы жалғастырылғаны жөн. Емделу ұзақтығы жұқпалы үдерістің ауырлығына және өсу ерекшеліктеріне, микрофлораның сезімталдығына байланысты болады және оны дәрігер әр адамға жекелей белгілейді. Бүйрек қызметі бұзылған емделушілерде спирамициннің дозасына өзгеріс енгізу қажет емес [7].
Қолдану тәсілдері: құтының ішіндегісін инъекцияға арналған 4 мл суда ерітеді, соданкейін, инфузиялық ерітіндіде сұйылтады. 100 мл 500 глюкозада сұйылтылған препаратты көктамыр ішіне тамшылата, баяу, кем дегенде, 1 сағат бойы енгізеліді.
Б.В. Маневичтің пікірінше жүректің жиырылу ырғағының ауыр бұзылулары аритмияға қарсы көптеген дәрілерден және басқа дәрілік заттардың әсерінен болуы мүмкін. Гипокалиемия тудыруға (калийді шығаратын диуретиктер, ынталандыру сипатындағы іш айдағыш дәрілер, көктамыр ішіне қолданған кезде В амфотерицин, глюкокортикостероидты препараттар, тетракозактид) брадикардиямен қатар және туа болатын немесе жүре пайда болатын, әсері ұзаққа созылатын QT аралығы алдын ала себепкер факторлар болып табылады. Көктамыр ішіне енгізуге арналған спирамицин torsades de pointes - дің дамуын ушықтыратын дәрілік заттар тобына жатады [8].
Т. Шеңгелевтің айтуынша тұзды іш айдағыштарға магний сулфаты суда ериді. Бұл тұздар суда ериді. Магний және сульфат ионы диссоциясы кезінде асқазан-ішек жолында сіңіріледі. Сондықтан оларда тағайындағанда ішек жолдары олардың иондары жоғары концентрация туғызады. Ішектегі жоғары концентрация осмостық қысым тудырады, ішектегі сұйықтықтың сіңірілуіне кедергі жасайды. Тәулігіне ішектен бірнеше литр сұйықтық өтеді. Егер тұзды іш айдағыштың арқасында сұйықтық сіңірілмей тұрса, онда ол ішектің созылуына әкеліп соғады [9].
В.Н. Жуленконың мәліметі бойынша ішті айдайтын дәрілер ішектің түйілуіне баланысты емес іш қатқанда, улануды емдегенде, (ішті айдайтын тұзды дәрілер кастор майы), дәрі-дәрмектердің қосалқы әсерлерінен сақтандыруда, солардан болатын іш қатқанда (мәселен, апиын препараттарынан іш қатқанда), ішекке хирургиялық операция әзірлік процесінде, ерекше құнды малдардың қарын-ішек жолдарын рентгеноскопия жасағанда қолданылады. Әдетте, ішті айдайтын дәрілер жіті түрде ішек түйілгенде, буаздықтың соңғы сатысында, ал өсімдіктен жасалатын препараттардың көпшілігі-уланғанда қолдануға болмайды, өйткені удың ішекке сорылуына ықпал етеді [10].
З.К. Кожабековтің деректерінде іш өткізетін препараттар ішектердің рецепторларын әр түрлі деңгейде тітіркендіре отырып, олардың жиырылуын үдетеді, химустан тез босауына жағдай жасайды. Өсімдіктерден алынатын препараттар химиялық тітіркендіру тудырады. Ал тұзды ерітінділер ішектерде нашар сіңеді, осмостық қысымды жоғарылатады, химустың және ас қорыту жүйесінің солдерінің сұйық бөлігінің адсорбциясына кедергі жасайды. Ішектердегі химустың көлемі ұлғаяды, механорецепторлар тітіркенеді, ішектердің жиырылуы үдейді [11].
Д.А. Харкевичтің айтуынша іш өткізетін препараттар ішектердің рецепторларын әр түрлі деңгейде тітіркендіре отырып, олардың жиырылуын үдетеді, химустан тез босауына жағдай жасайды. Өсімдіктерден алынатын препараттар Химиялық тітіркендіру тудырады. Ал тұзды ерінділер ішектерде нашар сіңеді, осмостық қысымды жоғарылатады, химустың және ac қорыту жүйесінің сөлдерінің суйық бөлігінің адсорбциясына кедергі жасайды. Ішектердегі химустың көлемі ұлғаяды, механорецепторлар тітіркенеді, ішектердің жиырылуы үдейді [12].
Г.А. Хмельницкийдің айтуы бойынша ішті айдайтын әсері бүкіл азық қорыту жолдарындағы сезімтал нервтерді тітіркендіруге негізделген. Ол ішті айдайтын өте әсерлі дәрі, алайда ішті айдау әсері біршама баяу-16 сағаттың ішінде басталады. Бұл орайда ол күшті әсер етіп, ауыртады. Нәжіс құрамында кейде шырыш және көп мөлшерде өт пигменті болады. Ішектен баяу сорылады, сорылған препарат бүйрек арқылы бөлініп шығады. Созылмалы іш қатуда, сондай-ақ құстан өзге барлық мал түліктері мен үй жануарларына өт айдайтын дәрі-дәрмек ретінде қолданылады [13].
М-холиноблакаторлар
Антихолинергиялық немесе мускариндік рецепторлардың антагонистері ретінде белгілі, ағзадағы мускариндік рецепторларға ацетилхолиннің әсерін блоктайтын дәрілер класы. Ацетилхолин жүйке жүйесінде, соның ішінде перифериялық жүйке жүйесінде және орталық жүйке жүйесінде сигналдарды жіберетін нейротрансмиттер болып табылады.
Әсер ету механизмі: М-антихоноблокаторлы заттар әдетте ацетилхолинмен белсендірілетін мускариндік рецепторларды блоктайды. Бұл
ағзалар мен тіндердің ацетилхолинге реакциясының төмендеуіне әкеледі, бұл препаратты қолдануға байланысты әртүрлі фармакологиялық салдарға әкелуі мүмкін.
Қолданылуы: М-антихоноблокаторлық препараттарды операция кезінде су мен сілекей секрециясының төмендеуін, урологиялық мәселелерді (мысалы, аралас урогенитальды дисфункция синдромының симптомдары), демікпе және созылмалы обструктивті өкпе ауруын (COPD), тітіркенген ішек синдромын қоса алғанда, әртүрлі жағдайларды емдеу үшін пайдалануға болады. (IBS), паркинсонизм және т.б.
Жанама әсерлері: Антихоноблокаторлық препараттардың мүмкін болатын жанама әсерлеріне ауыздың құрғауы, іш қату, зәр шығарудың қиындауы, көру қабілетінің нашарлауы, тахикардия және т.б.
1.Атропин (Atropinum)
Құрамы мен қасиеті. Ақ кристалды немесе түйіршікті ұнтақ, иіссіз. Суда және спиртте оңай ериді. Ерітінділер бейтарап реакцияға ие; Инъекциялық ерітінділерді тұрақтандыру үшін рН 3,0-4,5 тұз қышқылын қосып, +100 °C температурада 30 минут бойы зарарсыздандырыңыз.
Шығарылу түрі. ұнтақ; 1 мл ампулалар мен шприц түтіктеріндегі 0,1% ерітінді таблеткалар 0,0005 г (0,5 мг) 1% көз жақпа майы және пластик қаптамадағы қабықшалар немесе әрқайсысында 1,6 мг атропин сульфаты бар 30 дана шыны бөтелкелер (Membranulae ophthalmicae cum Atropini sulfatis).
1% атропин сульфаты көз тамшылары, 5 мл құтыда.
Фармакокинетикасы. Атропин әртүрлі енгізу жолдарымен, соның ішінде пероральді, интраназальды, көзішілік, көктамыр ішіне және т.б. арқылы сіңірілуі мүмкін. Қолдану жолына және препараттың формасына байланысты оның сіңу жылдамдығы мен толықтығы айтарлықтай өзгеруі мүмкін.Атропин ағзада тез таралады және гематоэнцефалдық бөгет арқылы өте алады. Ол төмен деңгейде плазма ақуыздарымен байланысуы мүмкін. Атропиннің липофильді қасиеттеріне байланысты ағзаның тіндері мен мүшелеріне таралуы жылдам болуы мүмкін.
Фармакодинамикасы. Қазіргі тұжырымдамаларға сәйкес атропин холинергиялық рецепторлардың экзогендік антагонисті болып табылады. Атропиннің холинергиялық рецепторлармен байланысу қабілеті оның құрылымында эндогендік агонист - ацетилхолин молекуласына жататын фрагменттің болуымен түсіндіріледі.Атропиннің негізгі фармакологиялық ерекшелігі оның м-холинергиялық рецепторларды блоктау қабілеті болып табылады; ол н-холинергиялық рецепторларға да әсер етеді (әлсіреу болса да). Осылайша, атропин м-холинергиялық рецепторлардың селективті емес блокаторларына жатады.
М-холинергиялық рецепторларды блоктай отырып, оларды постганглиональды парасимпатикалық (холинергиялық) нервтердің ұштары аймағындағы ацетилхолинге сезімтал емес етеді. Атропиннің әсері парасимпатикалық нервтердің қозуы кезінде байқалатын әсерлерге қарама-қарсы. Денеге атропинді енгізу сілекей, асқазан, бронх, тер бездерінің (соңғысы симпатикалық холинергиялық иннервацияны алады), ұйқы безінің секрециясының төмендеуімен, жүрек соғу жиілігінің жоғарылауымен (вагус нервінің жүрегіне ингибиторлық әсердің төмендеуіне байланысты), тегіс бұлшықет органдарының тонусының төмендеуімен (бронхтар, іш мүшелері және т.б.). Атропиннің әсері вагус нервінің тонусының жоғарылауымен айқын көрінеді. Атропиннің әсерінен қарашықтың қатты кеңеюі байқалады. Мидриатикалық әсер парасимпатикалық талшықтармен нервтендірілген иристің дөңгелек бұлшықетінің талшықтарының босаңсуына байланысты. Камералардан сұйықтықтың ағып кетуіне байланысты қарашық кеңеюімен бір мезгілде көзішілік қысымның жоғарылауы мүмкін. Кірпікшелі дененің кірпікшелі бұлшықетінің босаңсуы аккомодацияның сал ауруына әкеледі.
Қолданылатын жағдай. Атропин асқазан мен он екі елі ішектің ойық жарасына, пилороспазмға, холециститке, өт тас ауруына, ішек пен зәр шығару жолдарының спазмына, бронх демікпесіне, сілекей, асқазан және бронх бездерінің секрециясын төмендетуге, вагус нервінің тонусының жоғарылауы нәтижесінде пайда болған брадикардияға қолданылады.
Тегіс бұлшықет спазмымен байланысты ауырсыну кезінде атропин көбінесе анальгетиктермен (анальгин, промедол, морфин және т.б.) бірге енгізіледі.
Анестезиологиялық тәжірибеде атропин анестезия мен операция алдында және операция кезінде бронхиолар мен ларингоспазмның алдын алу, сілекей және бронх бездерінің секрециясын шектеу және вагус нервінің қозуымен байланысты басқа рефлекторлық реакциялар мен жанама әсерлерді азайту үшін қолданылады.
Атропин асқазан-ішек жолын рентгенологиялық зерттеу үшін де қолданылады, қажет болған жағдайда асқазан мен ішектің тонусы мен қозғалыс белсенділігін төмендетеді.
Тер бездерінің секрециясын азайту қабілетіне байланысты атропин кейде терлеудің жоғарылауымен қолданылады.
Атропин холиномиметикалық және антихолинэстеразды заттармен, соның ішінде ФОС-пен улануда тиімді антидот болып табылады.
Қолданбайтын жағдайы Атропинді глаукома, жүрек ритмының бұзылуы және басқа жағдайлар үшін қолдану ұсынылмайды.
Дозалары мен енгізу әдісі. Тамыр ішіне, көзге капля ретінде. Иттер мен мысықтар: иттер мен мысықтарға арналған атропиннің дозасы жануардың салмағының әр килограммына 0,02-ден 0,04 мг-ға дейін өзгеруі мүмкін. Жылқылар үшін доза жануардың салмағының әр килограммына шамамен 0,02-ден 0,05 мг-ға дейін болуы мүмкін.
Препараттың токсикалық әсері. Атропинді қолданған кезде дозада сақ болу керек және малдың жеке сезімталдығының жоғарылау мүмкіндігін ескеру қажет. Шамадан тыс дозалану ауыздың құрғауына, оқушылардың кеңеюіне, аккомодацияның бұзылуына, тахикардияға, зәр шығарудың қиындауына, ішек атониясына, бас айналуға әкелуі мүмкін.
Rp.: Sol. Atropini 1% - 5 ml
D. S: По 1-2 капли в больной глаз 2 раза в день
2.Ас қорытуға әсер ететін дәрілік заттар
Тәбет аштық орталығының қызметімен анықталады (норадренергиялық - организмдегі норадренергиялық берілістің стимуляциясы ми аштық орталығының) және орталықтың депрессиясына әкеледі қанықтыру (серотонергиялық - серотонергиялық берілістің стимуляциясы қанықтыру орталығын белсендіреді) гипоталамуста.
Тәбет стимуляторлары
Ащы (амара) (жусан тұнбасы, жолжелкен шырыны) - құрамында ащы дәм гликозидтері, рефлекторлық рецепторлар бар, тіл мен ауыз қуысының шырышты қабаты тамақ орталықтарын белсендіреді және олардың тағам қабылдауға реакциясы). Тек қабылдау кезінде жарамды тамақ.
2.1. Ципрогептадин, антигистамин, кейде жануарлардың аппетитін ынталандыру үшін қолданылады. Міне, ол туралы жалпы ақпарат:
Әсері: Ципрогептадин ағзадағы гистаминнің әсерін блоктайды, бұл тәбеттің жоғарылауына әкелуі мүмкін. Ципрогептадин де орталық әсерге ие және гипоталамустағы кейбір орталықтарға әсер етуі мүмкін, бұл тәбетті ынталандыруға көмектеседі.
Фармакокинетика. Ципрогептадин әдетте ішу арқылы қабылдағаннан кейін асқазан-ішек жолынан жақсы сіңеді. Қандағы ең жоғары концентрацияға (Tmax) жету үшін қажет уақыт әдетте шамамен 2-6 сағатты құрайды. Ципрогептадин бауырда деметилдену және гидроксилдену жолымен метаболизденеді. Негізгі метаболит норципрогептадин де антигистаминдік қасиеттерге ие.
Ципрогептадин метаболиттері және препараттың өзі негізінен бүйрек арқылы шығарылады. Ағзадан жартылай шығарылу кезеңі (t12) организмнің жеке ерекшеліктеріне байланысты шамамен 8-37 сағатты құрайды.
Қолдану: әдетте стресс, ауру немесе операциядан кейінгі әртүрлі себептерге байланысты тәбеті жоғалған жануарлардың аппетитін емдеу үшін қолданылады.
Шығару формасы:Ауызша қолдануға арналған таблетка немесе сироп
Дозалау: Доза жануардың түріне, салмағына, денсаулық жағдайына және басқа факторларға байланысты өзгеруі мүмкін. Әдетте, иттер үшін ұсынылатын бастапқы доза тәулігіне екі немесе үш рет қабылданатын дене салмағының 1 кг үшін шамамен 0,5-1 мг құрайды. Мысықтар үшін доза күніне екі немесе үш рет қабылданатын дене салмағының 1 кг үшін шамамен 0,25 мг болуы мүмкін.
Жанама әсерлері: Ципрогептадиннің жанама әсерлері седативтерді, құрғақ ауызды, ас қорыту проблемаларын және сирек аллергиялық реакцияларды қамтуы мүмкін.
Rp.: Tab. "Cyproheptadin" 0.004 №20
D.S.: Ішке, 1 таблетка 2 күн сайын
2.2.Миртазапин - тетрациклді антидепрессанттар класына жататын антидепрессант. Ол бастапқыда адамдардағы депрессияны емдеу үшін жасалғанымен, кейде иттер мен мысықтардың тәбетін ашу үшін ветеринарияда да қолданылады.
Фармакодинамикасы. Тетрациклді құрылымы бар антидепрессант. Орталық адренергиялық және серотонергиялық берілістерді күшейтеді. Ол серотонин 5-HT2 және 5-HT3 рецепторларын блоктайды, сондықтан серотонергиялық берілістің күшеюі тек серотонин 5-HT1 рецепторлары арқылы жүзеге асырылады. Екі кеңістіктік энантиомер де антидепрессант белсенділігінің көрінісіне қатысады: S(+) энантиомер α2-адренергиялық рецепторларды және серотонин 5-HT2 рецепторларын блоктайды. Гистаминдік H1 рецепторларын қалыпты түрде блоктайды және седативті әсерге ие. α1-адренергиялық рецепторларға және холинергиялық рецепторларға аз әсер етеді; емдік дозаларда жүрек-тамыр жүйесіне айтарлықтай әсер етпейді.
Клиникалық жағдайларда анксиолитикалық және гипноздық әсерлер де көрінеді, сондықтан миртазапин әртүрлі шығу тегі мазасыз депрессияда ең тиімді. Орташа тыныштандырғыш әсерге байланысты емдеу процесінде суицидтік ойлар өзектіленбейді.
Характеристикасы. Ақтан кілегейге дейінгі кристалды ұнтақ, суда аз ериді.
Фармакокинетикасы. Миртазапин ішке қабылдағаннан кейін асқазан-ішек жолынан тез сіңеді. Биожетімділігі 50% құрайды. Қан плазмасындағы Cmax 2 сағаттан кейін жетеді. Қан плазмасындағы Css 3-4 күн үздіксіз қолданғаннан кейін белгіленеді. Плазма ақуыздарымен байланысуы 85% құрайды. Бауырда деметилдену және тотығу, содан кейін конъюгация арқылы белсенді метаболизденеді. Диметилмиртазапин негізгі зат сияқты фармакологиялық белсенді. Миртазапин бүйрек пен ішек арқылы шығарылады. T12 20-40 сағатты құрайды. Бүйрек және бауыр жеткіліксіздігі жағдайында миртазапиннің клиренсі төмендеуі мүмкін.
Тәбетті ынталандыру: Миртазапиннің жанама әсерлерінің бірі тәбеттің жоғарылауы болып табылады. Бұл оның аштық пен толықтық сезімін реттейтін гормондар мен рецепторларға әсер ету қабілетіне, сондай-ақ гипоталамустағы тәбет орталықтарына әсер етуіне байланысты.
Шығару формасы: Миртазапин әдетте ішке қабылдауға арналған таблеткалар түрінде ұсынылады.
Дозасы: иттер мен мысықтардағы тәбетті ынталандыру үшін Миртазапиннің дозасы жануардың салмағы мен жағдайына байланысты өзгеруі мүмкін. Иттерге әдетте ұсынылатын доза тәулігіне бір рет 3,75-30 мг, ал мысықтар үшін күніне бір рет 1,88-7,5 мг құрайды.
Токсикалық әсері. Орталық жүйке жүйесінен және шеткергі жүйке жүйесінен: седация, экстрапирамидалық бұзылулар, миоклония, парестезия, мигрень, ұйқышылдық, летаргия, бас ауруы, құрысулар, тремор, эмоционалдық тұрақсыздық, психикалық өзгерістер, қозу, мазасыздық, апатия, галлюцинация , параноидты синдромның өршуі, деперсонализация, дұшпандық, мания, эпилепсиялық ұстамалар, бас айналу, гиперестезия, гипокинезия.
Қан түзетін мүшелерден: гемопоэздің тежелуі - гранулоцитопения, агранулоцитоз, нейтропения, эозинофилия, апластикалық анемия, тромбоцитопения. Метаболизм: тәбеттің жоғарылауы және салмақтың жоғарылауы; сирек - ісіну
Қолдануға болмайды. Аса жоғары сезімталдық: миртазапинге немесе препараттың кез келген басқа компоненттеріне белгілі жоғары сезімталдығы немесе аллергиялық реакциясы бар кез келген адам немесе жануар оны қолданбауы керек.
Жағымсыз әсерлері: Миртазапиннің жанама әсерлеріне седация, ауыздың құрғауы, салмақтың өзгеруі, сирек аллергиялық реакциялар, т.б.
3.1 Апоморфин - жануарлардың құсуын тудыру үшін ветеринарияда жиі қолданылатын дәрі. Бұл допаминдік рецепторлардың агонисті және мидағы құсу орталығын ынталандыру арқылы орталық әсерге ие. Ветеринарлар апоморфинді уланған немесе бөтен зат жұтқан жануарларды құсу үшін, жануардың асқазанындағы зиянды заттардан арылуға көмектесуі мүмкін.
Құрамы мен қасиеті. Бұл апоморфиннің ең белгілі қасиеттерінің бірі. Ол мидағы құсу орталығын ынталандырады, бұл құсуды тудырады. Бұл қасиет апоморфинді ветеринариядағы асқазанды улы заттардан немесе бөгде заттардан тазарту үшін, әсіресе улану кезінде пайдалы агент етеді. Паркинсонға қарсы қасиет: Апоморфин адамдар мен жануарлардағы паркинсонизмді емдеу үшін де қолданылады. Ол допаминдік рецепторлардың агонисті ретінде әрекет етеді және осы неврологиялық аурудан зардап шегетін жануарлардың мотор қызметін жақсартуға көмектеседі. Апоморфиннің химиялық формуласы C17H17NO2. Бұл суда оңай еритін ақ кристалды ұнтақ. Ветеринарияда апоморфиннің тұзы болып табылатын гидрохлорид түрінде жиі қолданылады. Апоморфин гидрохлориді жануарларға ауызша немесе инъекциялық қолдануға арналған инъекциялық ерітінділер немесе таблеткалар сияқты әртүрлі фармацевтикалық формаларда ұсынылуы мүмкін.
Фармакокинетика. Тері астына енгізгенде апоморфиннің биожетімділігі 100%-ға жуық. Апоморфин - асқазан-ішек жолынан толығымен сіңетін және бауыр арқылы алғашқы өту нәтижесінде негізінен жойылатын жоғары липофильді қосылыс. Тері астына енгізгеннен кейін апоморфин тез сіңеді, Tmax дозаға байланысты емес (орта есеппен 7,8 +- 1 мин). Цереброспинальды сұйықтықтағы Tmax плазмадағы Tmax-тен 10-20 минутқа жоғары. Қан плазмасындағы 10-30 мкгл Cmax енгізгеннен кейін 5-15 минуттан кейін, ал ми-жұлын сұйықтығында - шамамен 30 минуттан кейін жетеді. Цереброспинальды сұйықтықтағы апоморфин деңгейі мен клиникалық қозғалтқыш реакциялары арасында өте жоғары корреляция бар. Тері астына енгізгеннен кейін апоморфин плазма ақуыздарымен шамамен 90% байланысады және басқа препараттармен әлсіз ауыстырылады. Оның үлкен Vd бар, бұл препараттың айтарлықтай экстраваскулярлық таралуын көрсетеді және BBB-ге оңай енеді.
Фармакодинамика. Құсу орталығын ынталандыру: Апоморфин мидағы құсу орталығын қоздырады, бұл құсудың индукциясына әкеледі. Бұл бөтен заттарды улану немесе жұту кезінде, асқазанды тез босату қажет болғанда пайдалы болуы мүмкін.
Допаминдік рецепторларға әсері: Апоморфин - бұл допаминдік рецепторлардың агонисті, яғни ол нейротрансмиттер допаминінің әрекетін қайталайды. Бұл белсенділіктің төмендеуі, мінез-құлықтың өзгеруі және моторлық реакциялар сияқты әртүрлі әсерлерді тудыруы мүмкін.
Ұйқышылдық және бас айналу: орталық жүйке жүйесіне әсер ету нәтижесінде апоморфин жануарларда ұйқышылдық пен бас айналуды тудыруы мүмкін.
Басқа жанама әсерлер: Апоморфинмен бірге болуы мүмкін басқа жанама әсерлерге қан қысымының жоғарылауы, шайқау, аллергиялық реакциялар және т.б.
Қозғалыс функциясының жақсаруы: Кейбір жағдайларда апоморфин жануарлардың мотор қызметін жақсарту үшін қолданылуы мүмкін, мысалы, иттердің Паркинсон ауруын емдеуде.
Қолданылатын жағдай. Кездейсоқ улану: Ветеринарлар улануға күдіктенсе, жануарлардың құсуын тудыру үшін апоморфинді қолдануы мүмкін. Бұл жануардың асқазанынан улы заттарды тез жоюға мүмкіндік береді, бұл оның өмірін сақтай алады.
Асқазандағы бөгде заттар: Егер жануар сүйектер, ойыншықтар немесе басқа заттар сияқты бөтен заттарды жұтып қойған болса, апоморфинді құсу
үшін қолдануға болады, бұл заттарды асқазаннан алып тастауға және олардың ішекте тұрып қалуына жол бермейді.
Қолданылмайтын жағдай. Жарақат алу қаупі бар болса, асқазанда немесе ішекте бөтен зат бар деп күдіктеніңіз: Кейбір жағдайларда апоморфинмен құсу қауіпті болуы мүмкін, егер бөтен дене өңеш арқылы өтіп бара жатқанда жануардың ішкі мүшелеріне зақым келтіруі мүмкін болса. . Мұндай жағдайларда сіздің ветеринарыңыз бөтен денені жоюдың басқа әдістерін, мысалы, хирургиялық алып тастауды қалайды. Апоморфинге немесе басқа препараттарға аллергиялық реакция: жануардың апоморфинге немесе препараттың кез келген басқа компоненттеріне белгілі аллергиясы болса, оны қолдануға қарсы болуы мүмкін.
Доза мен енгізу әдісі. Бұлшықет ішіне немесе тері астына енгізу: Апоморфин әдетте инъекция түрінде енгізіледі. Доза жануардың салмағы мен түріне байланысты өзгеруі мүмкін. Мысалы, ит үшін әдеттегі доза шамамен 0,03-0,04 мгкг құрайды.
Ішке қабылдау: Кейбір жағдайларда апоморфинді ауызша ерітінді түрінде енгізуге болады. Бұл жағдайда доза жануардың түрі мен салмағына байланысты өзгеруі мүмкін, бірақ ол асқазан-ішек жолдары арқылы аз тиімді сіңуіне байланысты әдетте инъекцияға қарағанда жоғары.
Токсиқалық әсері. Тремор және жүйке бұзылыстары: Кейбір жағдайларда апоморфин жануарлардың дірілдеуін және басқа да жүйке бұзылыстарын тудыруы мүмкін, әсіресе жоғары дозада қолданылған жағдайда. Кейбір жануарларда апоморфинге немесе препараттың басқа компоненттеріне аллергиялық реакциялар болуы мүмкін.
Rр.: Sol. Apomorphini 1% - 1 ml
D. t. d. №5 in amp.
S.: По схеме.
3.2 Вератрин Veratrinum.
Лалагүл тұқымдасының сабадилла өсімдігінің (Sabadilla officinalis Br.) тұқымынан алынған алкалоидтар қоспасы. Оңтүстік Америкада өседі.
Қасиетті. Жұқа аморфты ақ ұнтақ. Суда дерлік ерімейді, спиртте ериді (1:4). Вератрин шаңының ұшпа, ең кішкентай іздері шырышты қабықтың рецепторларының қатты тітіркенуін тудырады, нәтижесінде түшкіру, лакримация және басқа реакциялар пайда болады.
Әсері. Әрекет. Вератрин - жүйке-бұлшықеттік улану. Эктопаразиттерге (бит, бүрге, кене) өте улы, сондықтан өсімдікті бит тұқымы деп атайды. Кішігірім дозаларды ішкі қолданғаннан кейін вератрин рефлекторлы және тікелей асқазанның рецепторларын тітіркендіреді асқазанның және іштің бұлшықеттерінің жиырылуын күшейтеді және олардың секрециясын арттырады, құсу иттер мен шошқаларда болады. Тері астына енгізгеннен кейін құсу да байқалады, бұл вератриннің құсу орталығына тікелей әсер ететінін көрсетеді. Тері астына және бұлшықет ішіне енгізгеннен кейін рецепторлар мен жолақты бұлшықеттерді тітіркендіреді, бұл олардың физиологиялық белсенділігін арттырады. Бұл әрекет бұлшықеттің шағын аймағына (15-20 см) таралады. Үлкен дозаларда вератрин күшті улану болып табылады.
Қолдану. Шошқалар үшін құсу ретінде, сирек иттер үшін, алкоголь ерітіндісі түрінде тері астына, басқа құралдар тиімсіз болған кезде провентрикулдың атониясы үшін күйіс айдағыш ретінде тағайындалады. Бұлшықет атониясында, бұлшықеттер мен моторлы нервтердің парезінде және салдануында, өңештің салдануында, жұлынның жартылай салдануында, босану парезінде, өңештің бөгде затпен бітелуінде тоник ретінде қолданылады. Созылмалы бұлшықет ревматизмі үшін 0,2 г вератрин, 5 г метилсалицил қышқылы, 50 г шарап спиртінен тұратын қоспа ұсынылады, оны жылқыға тері астына (бұлшықет ішіне) 2-5 мл дозада енгізеді.
Вератринмен емдеу курсы 7-10 күн бойы жоғарылатылған дозада жүргізіледі, содан кейін 7 күндік үзіліс жасалады және емдеу қайтадан қайталанады. Вератринді спиртте ерітіңіз.
Дозалары тері астына (бұлшықет ішіне): жылқы 0,03-0,05 г; ірі қара мал 0,02-0,1 г; қой 0,01-0,03 г; шошқа 0,01 -0,03 г; иттер 0,001-0,002 г.
3.3 Ризома виратpи (Rhizoma verari).
Лобель шоғыры (Veratrum Lobelianum Ber.) -- лалагүлділер тұқымдасының көп жылдық шөптесін өсімдік. Сіз сондай-ақ ақ желбезек тамырын пайдалана аласыз (Veratrum альбомы L.). Тамырлары бар тамырлар күзде немесе ерте көктемде жиналады. Тамырсабақтың құрамында алкалоидтар (1,3%-ға дейін) нервин, протовератрин, протоверин, вератамин, псевдонервин және басқалары, сонымен қатар шайыр, қант, крахмал, таниндер бар.
Б тізбесі бойынша банкаларда немесе банкаларда, қоймаларда - бумаларда сақтау.
Әрекет және қолдану. Ішке қабылдағанда асқазанның шырышты қабығын тітіркендіреді және рефлекторлы түрде асқазанның қозғалғыштығы мен секрециясын арттырады, ит пен шошқада құсу тудырады. Күйіс қайыратын жануарларға көктамыр ішіне енгізілетін желбезек тұнбасы тез (5-10 минут ішінде) қарынның жиырылуын қалпына келтіреді және күшейтеді, кекіру және кекіру, кейде ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz