Сатып алу - сату шартының елеулі және қосымша талаптары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
1.Сатып алу-сату туралы жалпы ережелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1 Сатып алу-сату шартының ұғымы және белгілері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...5
1.2 Сатып алу-сату шартының елеулі және қосымша ережелері ... ... ... ... ... ..10
1.3 Сатып алу-сату шартын жасасу, өзгерту және тоқтату тәртібі мен ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
1.4 Сатып алу-сату шарты бойынша тараптардың құқықтары мен
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
Пайдаланған әдебиттер ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26

Кіріспе

1996 жылдың 1 шілдесінде Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің Ерекше бөлімі қабылданып, күшіне енді. Бұл өз мәнінде Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі нарықты қайта құру жылдарында қалыптасқан азаматтық заң шығарудың ірі біріктіру (немесе жүйеленуі )болып табылады,сонымен бірге онда бұдан бұрын Қазақстан Республикасының азаматтық зандарыңда болмаған көптеген нормалар пайда болды.
Жаңа Азаматтық кодексті қоғамдық қатынастардың аса тиімді реттеушісі ретінде бағалау қажет. Оның нормаларының мазмұны барынша айқын болып табылады. Оған уақыт сынынан өткен көптеген заңдардың және заңға тәуелді нормативтік актілердің ержелері енген.Бұны оңды құбылыс ретінде бағалауға болады, дегенмен азаматтық кодексті тым толықтықта айыптайтын көзқарастар да кездеседі. Себебі,онда сатып алу-сату мүлік жалдау және тағы басқа да шарттар көптеген түр-түрлерімен қарастырылған. Мысалы, тауарларды бөлшектеп сатып алу-сату шарты жеке көрсетілген,онда тұтынушылар құқығың бекітуге артышылықтар берілген. Кәсіпкерлік шарттың ерекше сипаттар тауар жеткізілімі шартына арналған нормаларда көрініс тапқан.Кез-келген қәзіргі заманғы мемлекет жағдайы үшін сатып алу-сату шартының энергиямен жабдықтау сияқты түрі манызды мәнді иемденеді,бұл да азаматтық кодексте және соған сәйкес қабылданған заңға тәуелді нормативтік актілерде ескерелген.
Жекешелендірілген,мемлекеттік,соным ен бірге жаңадан пайда болған жеке кәсіпорындар нарығының пайда болуына кәсіпорындарды сатуды құқықтық реттеу сәйкес келді.Бұрын әрқашан реалдыболып келетін сыйға тарту шартына қәзір өзгеше сипаттар берілген,енді бұл шарт консенсуалды да болуы мүмкін.Сыйға тартуға тиым салу анық бекітілген.
Және оның бірнеше саласының заң жүзінде қалай жүзеге асырып сонымен қалай жұмыс жүргізүге болатындығың ашып көрсеткен, менде сол тарауды қарап осы курстық жұмысты сол бойынша жаздым.
Курстық жұмыстың тақырыбы ретінде сатып алу-сату шарты табылады. Бұл тақырыпты курстық жұымыс ретінде таңдау себебі: сатып алу-сату шарты қазақ тарихының әдет құқығымен реттелетін ең көне шарттардың бірі болып табылатындығында көрінеді.
Қазақстан Республикасының қалыптасуы, елде экономикалық реформаларды жүзеге асыру және нарықтық қатынастарға өту кезеңінде құқықтың мән-маңызы айрықша күшейеді. Тауарлық, ақшалық, мүліктік және басқару қарым-қатынастарын құқықтық тұрғыдан реттеуде заңдар мен басқа да нормативтік актілердің маңызы одан әрі нығая түсті. Қазақстан Республикасында шарттық құқықтың тарихы дамудың ұзақ жолынан өтті және де әдеттік құқықпен реттелінді. Бұл құқықтық жүйелердің көп ғасырлық дамуының нәтижесінде шарттар жасасу сферасындағы міндеттемелік мүліктік қатынастарды, жалпы қоғамдық қатынастарды реттеудегі құқықтық нормалардан саралау арқылы пайда болады. Феодалды патриархалды қатынастардың өмір сүрген дәуірінде азаматтық құқықтық шарттардың ең көнесі болып сатып алу-сату шарты болып табылады Олар қазақ қауымының шаруашылық өмірінде көп қолданылды. Шарттық қатынастар сатып алу-сату процесі кезінде қалыптасып қазақтардың әдет құқығымен реттелінді. Ол ауызша келісім сипатында болады. Шарт жасасу және оны орындау шарт тараптарының моральдық принципіне негізделеді. Қазақтардың әдеттік құқығы бойынша шарттар ауызша болғандықтан олардың жарамдылығының кепілі болып куәлар табылады. Куәлар моралдық жағынан қоғамның ойынан сенім және құрмет табу керек болады. Сондықтан қазақтардың шарттық құқығында тұлғалардың мінездемесі үлкен рөль атқарады. Сатып алу-сату шарты экономикалық қатынастың өзгеруіне байланысты күрделеніп отырды. Бастапқы кезеңде шарт жасасу үшін әдеттік нормалар қолданыста болады және тараптар шарт жасасқандығын дәлелдеу үшін бір-біріне қол берісіп береке тап деп айтуы керек болады. Көбінесе мұндай жағдайда заттың фактілік берілуі шарттың жарамдылығы болып табылады. Заттың құқықтық мәртебесі де анықталған. Қазіргі кездегі терминологияны қолдансақ шарт пәні болып айналыстан алынбаған заттар ғана табылады. Бірақ билердің рұқсат етуімен айналыстан алынып тасталған заттар сатып алу-сату шартының пәні болуы мүмкін болады. Тауар ақшалық қатынасының дамуы нәтижесінде бұл шарт өз орнын басқа шарттарға берді. Сатып алу-сату шарты институты қазақтың шарттық құқығының құқықтық жүйе ретінде қалыптасуына үлкен әсер берді. Кейінен азаматтық құқықта міндеттемелік құқық деген бір саланы қалыптастырды. Қазіргі таңда сатып алу-сату шарты шарттық құқықтың ең көп тараған бір түрі болып табылады.
Жұмыстың өзектілігі. Сатып алу-сату шартының әлеуметтік рөлі - ол өндіріс құралдарының иесінің артық құнын сату үшін пайдаланылады, бұл нарықтық элементпен, бәсекелестікпен, сатушы мен сатып алушы арасындағы қайшылықтардың болуымен сипатталатын тауар-ақша қатынастарының әмбебап құқықтық нысаны. Басқаша айтқанда, өндірісті де, тұтынуды да дамыту көбінесе сатып алу-сату шартын тиімді реттеуге байланысты.
Сатып алу-сату шарты тауарлардың экономикалық айналымына делдал болатын ең көне және маңызды шарттардың біріне жатады, бұл азаматтық құқық субъектілерінің мүліктік қатынастарын реттеуде қолданылатын ең кең таралған азаматтық-құқықтық шарт.
Азаматтық айналым үшін сатып алу-сату шартының маңыздылығы сонымен қатар сатып алу-сату қатынастарын реттейтін бірқатар нормалар басқа шарттар бойынша қатынастарды реттеу үшін қолданылатындығында көрінеді.
Зерттеу пәні - сатып алу-сату механизмінің жұмысын қалыптастыратын және қамтамасыз ететін құқықтық нормалар жүйесі, сондай-ақ сатып алу-сату шарттары туралы қолданыстағы азаматтық заңнама.
Зерттеу объектісі - сатып алу-сатуды құқықтық реттеу саласында туындайтын қоғамдық қатынастар кешені.
Мақсаты: сатып алу-сату шартының ұғымы мен маңызды шарттарын ашу.
Міндеттері;Ғаламтор желісі, оқу құралдары, ғылыми ақпараттар, шет ел заңдары, сатып алу-сату шартының елеулі және қосымша талаптарын қарастыру.
Курстық жұмыстың әдіснамалық негізі-ғылыми таным теориясы. Зерттеуде жалпы ғылыми әдістер қолданылды: диалектикалық, логикалық, Тарихи, жүйелік-құрылымдық.
Зерттеудің нормативтік базасын ҚР Азаматтық кодексі, "жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу туралы" ҚР Заңдары құрады.
Курстық жұмысты жазудың теориялық негізі М.К. Сүлейменов, Ю. г. Басин, А. Г. Диденко, А. Т. Жүсіпов, Г. А. Жайлин, и. у. Жанайдаров сияқты қазақстандық және ресейлік заңгер-ғалымдардың еңбектері болды.
Жұмыстың құрылымы зерттеу мақсаттарына бағынады. Курстық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 Сатып алу-сату туралы жалпы ережелер

1.1 Сатып алу-сату шартының ұғымы және белгілері

Сатып алу - сату шарты бойынша бір Тарап (сатушы) мүлікті (тауарды) екінші Тарапқа (сатып алушыға) меншікке, шаруашылық жүргізуге немесе жедел басқаруға беруге міндеттенеді, ал Сатып алушы бұл мүлікті (тауарды) қабылдауға және ол үшін белгілі бір ақшалай соманы (бағаны) төлеуге міндеттенеді.
Бағалы қағаздар мен валюталық құндылықтарды сатып алу-сатуға, егер заңнамалық актілерде оларды сатып алу-сатудың арнайы қағидалары белгіленбесе, осы параграфта көзделген ережелер қолданылады.
Ислам банкінің банк қызметін жүзеге асыру кезінде тауарларды сатып алу-сату ерекшеліктері банк қызметін реттейтін Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленеді.
Осы Кодексте немесе өзге де заңнамалық актілерде көзделген жағдайларда тауарлардың жекелеген түрлерін сатып алу-сату ерекшеліктері заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілерде айқындалады.
Осы параграфта көзделген ережелер, Егер осы құқықтардың мазмұнынан немесе сипатынан өзгеше туындамаса, мүліктік құқықтарды сатуға қолданылады.
Егер осы Кодекстің осы түрлердің шарттары туралы қағидаларында өзгеше көзделмесе, сатып алу-сату шарттарының жекелеген түрлеріне (бөлшек саудада сатып алу-сату, тауарларды жеткізу, энергиямен жабдықтау, келісімшарт жасау, Кәсіпорынды сату) осы параграфта көзделген ережелер қолданылады.
Сот шешімдерін орындау үшін белгіленген тәртіппен мүлікті сату кезінде сот орындаушысы сатушы ретінде әрекет етеді.
Сатып алу-сату шарты бойынша тауар ГКРК-нің 116-бабының ережелерін сақтай отырып, кез келген нәрсе болуы мүмкін.
Егер заң актілерінде өзгеше белгіленбесе немесе тауардың сипатынан туындамаса, шарт жасалған сәтте сатушыда бар тауарды, сондай-ақ болашақта сатушы жасайтын немесе сатып алатын тауарды сатып алу-сатуға шарт жасалуы мүмкін.
Егер шарт тауарлардың атауы мен санын (елеулі шарттар) анықтауға мүмкіндік берсе, тауар туралы шарт келісілген болып есептеледі. Сатушы сатып алушыға шартта көзделген тауарды беруге міндетті.
Егер шартта өзгеше көзделмесе, сатушы тауарды берумен бір мезгілде сатып алушыға оның керек-жарақтарын, сондай-ақ оған қатысты нормативтік құқықтық актілерде немесе шартта көзделген құжаттарды (тауардың толықтығын, қауіпсіздігін, сапасын, пайдалану тәртібін және т.б. куәландыратын құжаттар) беруге міндетті.
Сатушының тауарды сатып алушыға беру міндетін орындау мерзімі шартпен айқындалады, ал егер шарт мерзімін анықтауға мүмкіндік бермесе - ҚРМК-нің 277-бабында көзделген қағидаларға сәйкес айқындалады.
Сатып алу-сату шарты, егер шарттан мерзім бұзылған кезде сатып алушы шартты орындауға қызығушылығын жоғалтатыны анық туындаса, оны қатаң белгіленген мерзімге орындау шартымен жасалған деп танылады.
Сатушының мұндай шартты сатып алушының келісімінсіз онда белгіленген мерзім басталғанға дейін немесе өткеннен кейін орындауға құқығы жоқ.
Заң актілерінде немесе шартта сатып алу-сату шартын бөліктер бойынша орындау жағдайлары белгіленуі мүмкін (Шартты орындаудың аралық мерзімдері).
Егер сатып алу-сату шартында өзгеше көзделмесе, сатушының тауарды сатып алушыға беру міндеті осы сәтте орындалған болып есептеледі:
1) егер шартта сатушының тауарды жеткізу жөніндегі міндеті көзделген болса, сатып алушыға немесе ол көрсеткен тұлғаға тауарды тапсыру.
2) егер тауар сатып алушыға немесе ол көрсеткен тұлғаға тауар орналасқан жерде берілуге тиіс болса, тауар сатып алушының қарамағына берілсе.
Шартта көзделген мерзімге тауар тиісті жерде беруге дайын болғанда және сатып алушы шарттың талаптарына сәйкес тауардың беруге дайындығы туралы хабардар болған кезде тауар сатып алушының қарамағына берілген болып есептеледі. Егер ол Шарттың мақсаттары үшін таңбалау жолымен немесе өзге де тәсілмен сәйкестендірілмесе, тауар беруге дайын деп танылмайды.
Сатып алу-сату шартынан тауарды жеткізу немесе тауарды орналасқан жерінде сатып алушыға беру жөніндегі сатушының міндеті туындамаған жағдайларда, егер шартта өзгеше көзделмесе, сатушының тауарды сатып алушыға беру міндеті тауарды тасымалдаушыға немесе сатып алушыға жеткізу үшін байланысты ұйымдастыру сәтінде орындалған болып есептеледі.
Егер сатып алу-сату шартында өзгеше көзделмесе, тауардың кездейсоқ жойылу немесе кездейсоқ бүліну қаупі заң актілеріне немесе шартқа сәйкес сатушы тауарды сатып алушыға беру жөніндегі өз міндетін орындаған болып есептелген сәттен бастап сатып алушыға ауысады.
Егер шартта немесе іскерлік айналым әдет-ғұрыптарында өзгеше көзделмесе, сатып алу-сату шарты жасалған сәттен бастап сатып алушыға сатылған тауардың кездейсоқ жойылу немесе кездейсоқ зақымдану қаупі өтеді.
Тауардың кездейсоқ жойылу немесе кездейсоқ зақымдану қаупі тауарды бірінші тасымалдаушыға тапсырған сәттен бастап сатып алушыға ауысатыны туралы шарттың талабын, егер шарт жасалған сәтте сатушы тауардың жоғалғанын немесе бүлінгенін білсе немесе білуі тиіс болса және бұл туралы сатып алушыға хабарламаса, сатып алушының талабы бойынша сот жарамсыз деп тануы мүмкін.
Меншік құқығы, шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығы тауарды беруден бұрын сатып алушыға ауысқанда, сатушы тауарды бергенге дейін оның нашарлауына жол бермей сақтауға міндетті.
Егер тараптардың келісімінде өзгеше көзделмесе, сатып алушы бұл үшін қажетті шығындарды сатушыға өтеуге міндетті.
Сатып алушы үшінші тұлғалардың құқықтарымен ауыртпалық салынған тауарды қабылдауға келіскен жағдайды қоспағанда, сатушы сатып алушыға үшінші тұлғалардың кез келген құқықтарынан бос тауарды беруге міндетті.
Сатушының бұл міндетті орындамауы сатып алушыға егер сатып алушының осы тауарға үшінші тұлғалардың құқықтары туралы білгені немесе білуі керек екендігі дәлелденбесе, тауар бағасын төмендетуді не шартты бұзуды және залалды өтеуді талап ету құқығын береді.
Осы баптың 1-тармағында көзделген қағидалар, тиісінше, тауарға қатысты оны сатып алушыға берген кезде, Егер бұл талаптар кейіннен белгіленген тәртіппен заңды деп танылса, сатушыға белгілі болған үшінші тұлғалардың талаптары болған жағдайда да қолданылады.
Шартты орындағанға дейін пайда болған негіздер бойынша тауарды сатып алушыдан үшінші тұлғалар алып қойған кезде, Егер сатып алушы осы негіздердің бар екенін білгенін немесе білуі тиіс екенін дәлелдемесе, сатушы сатып алушыға келтірілген залалды өтеуге міндетті.
Үшінші тұлғалар сатып алушыдан сатып алынған тауарды талап еткен жағдайда сатушыны жауапкершіліктен босату немесе Жауапкершілікті шектеу туралы тараптардың келісімі шамалы.
Егер үшінші тұлға шарт орындалғанға дейін туындаған негіз бойынша сатып алушыға тауарды алып қою туралы талап қойса, сатып алушы сатушыны іске қатысуға тартуға міндетті, ал сатушы бұл іске сатып алушы тарапынан кіруге міндетті.
Сатып алушының сатушыны іске қатыспауы сатушыны сатып алушының алдындағы жауапкершіліктен босатады, егер сатушы іске қатысу арқылы сатылған тауарды сатып алушыдан алуға жол бермейтінін дәлелдесе.
Сатып алушы іске қатысуға тартқан, бірақ оған қатыспаған сатушы сатып алушының істі дұрыс жүргізбегенін дәлелдеу құқығынан айырылады.
Егер сатушы сатылған тауарды сатып алушыға беруден бас тартса, сатып алушы сатып алу-сату шартын орындаудан бас тартуға құқылы.
Сатушы белгілі бір затты жеке беруден бас тартқан кезде сатып алушы сатушыға ҚРКК-нің 355-бабында көзделген талаптарды қоюға құқылы.
Егер сатушы сатып алушыға тауарға қатысты керек-жарақтарды немесе ол беруге тиіс құжаттарды бермесе немесе беруден бас тартса (ГКРК-нің 408-бабының 2-тармағы), сатып алушы оларға беру үшін ақылға қонымды мерзім тағайындауға құқылы.
Сатушы тауарға қатысты керек-жарақтарды немесе құжаттарды көрсетілген мерзімде бермеген жағдайда, егер шартта өзгеше көзделмесе, сатып алушы тауарды қабылдаудан бас тартуға құқылы.
Сатып алушыға беруге жататын тауардың саны шартта тиісті өлшем бірліктерінде немесе ақшалай түрде көзделеді. Тауарлардың саны туралы шарт шартта оны айқындау тәртібін белгілеу жолымен келісілуі мүмкін.
Егер сатушы шарттың талаптарын бұза отырып, сатып алушыға шартта айқындалғаннан аз тауар берсе, сатып алушы, егер шартта өзгеше көзделмесе, не тауардың жетіспейтін мөлшерін беруді талап етуге не берілген тауардан және оның төленуінен бас тартуға, ал егер ол төленген болса, ол үшін төленген ақшалай соманы қайтаруды талап етуге құқылы.
Сатушы сатып алушыға шартта көрсетілгеннен асатын мөлшерде тауар берген жағдайда, Сатып алушы бұл туралы сатушыға ҚРМК-нің 436-бабының 1-тармағында көзделген тәртіппен хабарлауға міндетті. Егер сатып алушының хабарламасын алғаннан кейін ақылға қонымды мерзімде сатушы тиісті тауарға билік етпесе, сатып алушы, шартта өзгеше көзделмегендіктен, барлық тауарды қабылдауға құқылы.
Сатып алушы шартта көрсетілгеннен асатын мөлшерде тауарды қабылдаған жағдайда, егер тараптардың келісімінде өзгеше баға белгіленбесе, тиісті тауар Шартқа сәйкес қабылданған тауар үшін айқындалған баға бойынша төленеді.
Егер сатып алу-сату шарты бойынша тауарлар түрлері, үлгілері, өлшемдері, түстері және өзге де белгілері (ассортименті) бойынша белгілі бір арақатынаста берілуге жататын болса, сатушы сатып алушыға Тараптар келіскен ассортиментте тауарларды беруге міндетті.
Сатушы шартта көзделген тауарларды Шартқа сәйкес келмейтін ассортиментте берген кезде сатып алушы оларды қабылдаудан және төлеуден бас тартуға, ал егер олар төленген болса, төленген ақшалай соманы қайтаруды талап етуге құқылы.
Егер сатушы сатып алушыға ассортименті Шартқа сәйкес келетін тауарлармен қатар ассортимент туралы шарттың талаптарын бұза отырып тауарларды берсе, сатып алушы өз таңдауы бойынша құқылы:
1) ассортимент туралы шарттың талаптарына сәйкес келетін тауарларды қабылдауға және қалған тауарлардан бас тартуға;
2) барлық берілген тауарлардан бас тартуға;
3) ассортимент туралы шарттың талаптарына сәйкес келмейтін тауарларды Шартта көзделген ассортименттегі тауарлармен ауыстыруды талап етуге міндетті;
4) Барлық берілген тауарларды қабылдауға құқылы.
Ассортименті шарттың талаптарына сәйкес келмейтін тауарлардан бас тартқан немесе ассортимент туралы шарттың талаптарына сәйкес келмейтін тауарларды ауыстыру туралы талап қойған кезде сатып алушы да осы тауарларға ақы төлеуден бас тартуға, ал егер олар төленген болса, төленген соманы қайтаруды талап етуге құқылы.
Ассортимент туралы шарттың талаптарына сәйкес келмейтін тауарлар, егер сатып алушы оларды алғаннан кейін он бес күн мерзімде сатушыға өзінің тауарлардан бас тартқаны туралы хабарламаса, қабылданған болып есептеледі.
Егер сатып алушы ассортименті Шартқа сәйкес келмейтін тауарлардан бас тартпаса, оларды сатушымен келісілген бағамен төлеуге міндетті. Сатушы он бес күн мерзімде бағаны келісу үшін қажетті шараларды қабылдамаған жағдайда, Сатып алушы тауарларды шарт жасалған кезде салыстырмалы жағдайларда әдетте ұқсас тауарлар үшін алынатын баға бойынша төлейді.
Егер сатып алу-сату шартында өзгеше көзделмесе, осы баптың ережелері қолданылады.
Сатушы сатып алушыға сапасы Шартқа сәйкес келетін тауарды беруге міндетті.
Шартта тауардың сапасы туралы шарттар болмаған жағдайда, сатушы сатып алушыға осы түрдегі тауар әдетте пайдаланылатын мақсаттарға жарамды тауарды беруге міндетті.
Егер сатушыны шарт жасасу кезінде Сатып алушы тауарды сатып алудың нақты мақсаттары туралы хабардар еткен болса, сатушы сатып алушыға осы мақсаттарға сәйкес пайдалануға жарамды тауарды беруге міндетті.
Тауарды үлгі бойынша және (немесе) сипаттама бойынша сатқан кезде сатушы сатып алушыға үлгіге және (немесе) сипаттамаға сәйкес келетін тауарды беруге міндетті.
Егер заңнамалық актілерде белгіленген тәртіпке сәйкес сатылатын тауардың сапасына міндетті талаптар көзделсе, онда кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын сатушы сатып алушыға осы міндетті талаптарға сәйкес келетін тауарды беруге міндетті.
Сатушы мен сатып алушы арасындағы келісім бойынша Заңнамалық актілерде көзделген тәртіппен белгіленген міндетті талаптармен салыстырғанда сапаға қойылатын жоғары талаптарға сәйкес келетін тауар берілуі мүмкін.
Сатушы сатып алушыға беруге міндетті тауар, егер тауардың осы талаптарға сәйкестігін айқындаудың өзге сәті шартта көзделмесе, оны сатып алушыға берген сәтте осы бапта көзделген талаптарға сәйкес келуге тиіс және ақылға қонымды мерзім шегінде осындай тауар әдетте пайдаланылатын мақсаттар үшін жарамды болуға тиіс.
Заңнамада, ұлттық стандарттардың міндетті талаптарында немесе басқа да міндетті ережелерде тауардың мақсаты бойынша пайдалануға жарамсыз деп есептелетін уақыт кезеңі (жарамдылық мерзімі), сондай-ақ тауардың жарамдылық мерзімі тауарда көрсетілген жағдайлар айқындалуы мүмкін.
Жарамдылық мерзімі белгіленген тауарларды сатушы сатып алушыға жарамдылық мерзімі аяқталғанға дейін мақсатына сай пайдалануға болатындай есеппен беруге міндетті.
Тауардың жарамдылық мерзімі оны дайындаған күннен бастап есептелетін, тауар пайдалануға жарамды болатын уақыт кезеңімен не тауар пайдалануға жарамды болатын күнмен айқындалады.
Шартта сатушының тауар сапасына кепілдік беруі көзделген жағдайда, сатушы сатып алушыға Шартпен (кепілдік мерзімі) белгіленген белгілі бір уақыт кезеңі ішінде (ШРК 425-бабы) ҚРКК 422-бабында көзделген талаптарға сәйкес келуі тиіс тауарды беруге міндетті.
Егер шартта өзгеше көзделмесе, тауар сапасының кепілдігі оның барлық құрамдас бөліктеріне (жинақтаушы бұйымдарға) да қолданылады.
Егер шартта өзгеше көзделмесе, кепілдік мерзімі тауарды сатып алушыға берген сәттен бастап есептеле бастайды.
Егер сатып алушы сатушыға байланысты мән-жайлар бойынша Шартта кепілдік мерзімі белгіленген тауарды пайдалану мүмкіндігінен айырылса, кепілдік мерзімі сатушы тиісті мән-жайларды жойғанға дейін өтпейді.
Егер шартта өзгеше көзделмесе, кепілдік мерзімі сатушыға осы Кодекстің 436-бабында белгіленген тәртіппен тауардың кемшіліктері туралы хабарлаған жағдайда, онда табылған кемшіліктерге байланысты тауарды пайдалану мүмкін болмаған уақытқа ұзартылады.

1.2 Сатып алу-сату шартының елеулі және қосымша талаптары

Сатып алу-сату шарттары мүлікті иеліктен шығарудың негізгі құралы болып табылады. Бұл шарттар заңды тұлғалардың да, жеке кәсіпкерлердің де Қаржы-шаруашылық қызметіндегі тауарлық қатынастардың үлкен бөлігін қамтиды.
Сатып алу-сату шарты өтеулі, екі жақты және консенсуалды болып табылады.
Сатып алу-сату шарты бойынша бір Тарап (сатушы) мүлікті (тауарды) екінші Тарапқа (сатып алушыға) меншікке, шаруашылық жүргізуге немесе жедел басқаруға беруге міндеттенеді, ал Сатып алушы бұл мүлікті (тауарды) қабылдауға және ол үшін белгілі бір ақшалай соманы (бағаны) төлеуге міндеттенеді ҚР Азаматтық кодексінің 406-бабы.
Сатып алу-сату шарты кейбір басқа шарттарға қатысты жалпы ұғым болып табылады, ҚР Азаматтық кодексінің 406-бабының 5-тармағына сәйкес мұндай шарттар: бөлшек сату шарты, тауарларды жеткізу шарты, энергия үнемдеу шарты, Келісім-шарт және Кәсіпорынды сату шарты болып табылады.
ҚР Азаматтық кодексінің 393-бабына сәйкес шарттың мәні туралы шарттар, осы түрдегі шарттар үшін маңызды деп танылған немесе қажетті шарттар, сондай-ақ Тараптардың бірінің өтініші бойынша келісімге қол жеткізуге тиісті барлық шарттар маңызды болып табылады.
ҚР Азаматтық кодексінің 407-бабына сәйкес, егер ол айналымнан алынбаса және айналымда шектелмесе, сатып алу-сату шарты бойынша тауар болуы мүмкін. Егер шарт тауарлардың атауы мен санын (елеулі шарттар) анықтауға мүмкіндік берсе, тауар туралы шарт келісілген болып есептеледі.
Осылайша, сату шартының маңызды шарттары: тауардың атауы мен саны.
Маңызды шарттардан басқа, сатып алу-сату шартында қосымша шарттар болуы мүмкін.
- тауарлар ассортименті;
- тауарлар құжаттары мен керек жарақтары;
- тауарлар жиынтығы;
- тауарлардың сапасы;
- тауарлар сапасының кепілдігі;
- тауарлардың жарамдылық мерзімі;
- тара және орау;
- меншік құқығының ауысуы;
- кездейсоқ өлім қаупі.
Егер мұндай шарттар шартта айқындалмаса, олар заңда белгіленген критерийлер негізінде айқындалады.
Сонымен қатар, сатып алу-сату шарты тараптардың қалауы бойынша өзгертуге болатын өте еркін құжат болып табылады. Яғни, тараптар заңда айқындалған қосымша шарттарды өзгерте алады немесе заңда көзделмеген өз шарттарын енгізе алады, ең бастысы, мұндай шарттар Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейді.
Сатып алу-сату шартында төлемді бөліп төлеу туралы шарт
ҚР Азаматтық кодексінің 442-бабында төлемді бөліп төлеу шартымен сатып алу-сату шартын жасасу мүмкіндігі көзделген.
Көрсетілген Бапқа сәйкес, егер онда сатып алу-сату шартының басқа да елеулі талаптарымен қатар төлемдердің бағасы, тәртібі, мерзімдері мен мөлшері көрсетілсе, төлемді бөліп төлеу туралы талабы бар сатып алу-сату шарты жасалған болып есептеледі.
Дәл осы бапта сатып алушының міндеттемені орындамауының салдары, атап айтқанда келесі төлемді төлемеуі қарастырылған:
"Егер сатып алушы шартта белгіленген мерзімде бөліп-бөліп сатылған тауар үшін кезекті төлем жүргізбесе, сатушы, егер шартта өзгеше көзделмесе, сатып алушыдан алынған төлемдер сомасы тауар бағасының жартысынан асатын жағдайларды қоспағанда, шартты орындаудан бас тартуға және сатылған тауарды қайтаруды талап етуге құқылы.

Бөлшек сатып алу-сату шарты бойынша тауарларды сату бойынша кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын сатушы сатып алушыға әдетте жеке, отбасылық, үй шаруашылығына немесе кәсіпкерлік қызметпен байланысты емес өзге де пайдалануға арналған тауарларды беруге міндеттенеді.
Бөлшек сатып алу-сату шарты жария болып табылады.Егер заң актілерінде немесе бөлшек сатып алу-сату шартында, оның ішінде сатып алушы қосылатын формулярлардың немесе өзге де стандартты нысандардың талаптарында өзгеше белгіленбесе, сатушы сатып алушыға кассалық немесе тауарлық чекті немесе тауардың төленгенін растайтын өзге де құжатты берген сәттен бастап бөлшек сауда-сату шарты тиісті нысанда жасалған болып есептеледі (осы Кодекстің 389-бабы). Сатып алушыда көрсетілген құжаттардың болмауы оны шарт жасасуды және оның талаптарын растау үшін куәгерлердің айғақтарына сілтеме жасау мүмкіндігінен айырмайды.
Сату орнында тауарларды көрсету, олардың үлгілерін көрсету немесе сатылатын тауарлар (сипаттамалар, каталогтар, фотосуреттер және т. б.) туралы мәліметтерді ұсыну, сатушы тиісті тауарлардың сатып алу-сату шартының бағасы мен басқа да елеулі талаптары көрсетілгеніне қарамастан, жария оферта деп танылады.
Оның жарнамасында, каталогтарында, сондай-ақ тауарды сату орнында емес және сатып алу-сату шартының елеулі талаптары жоқ тұлғалардың белгісіз тобына жүгінген тауардың басқа да сипаттамаларында көрсетілген тауар ұсынысы жария оферта болып танылмайды.
Сатушы сатып алушыға сатуға ұсынылған өнім туралы қажетті және сенімді ақпаратты ұсынуға міндетті. Бұл ақпарат заңнамалық актілерде белгіленген талаптарға және әдетте бөлшек саудада қойылатын осындай ақпараттың мазмұны мен ұсынылу тәсілдеріне қойылатын талаптарға сәйкес келуі тиіс.
Сатып алушы шарт жасасқанға дейін тауарды қарап шығуға, егер бұл тауардың сипатына байланысты алынып тасталмаса және бөлшек саудада қабылданған ережелерге қайшы келмесе, оның қатысуымен тауардың қасиеттерін тексеруді немесе оның пайдаланылуын көрсетуді талап етуге құқылы.
Сатып алушыға тауар туралы тиісті ақпарат алу мүмкіндігін бермеген сатушы сатып алушыға берілгеннен кейін пайда болған тауардың кемшіліктері үшін де жауап береді, оған қатысты Сатып алушы оларда ақпараттың болмауына байланысты туындағанын дәлелдейді.
Тараптар сатып алушының тауарды шартта белгіленген мерзімде қабылдауы туралы талаппен шарт жасасуы мүмкін, оның барысында тауарды басқа сатып алушыға сатуға болмайды.
Егер шартта өзгеше көзделмесе, сатып алушының келмеуін немесе шартта белгіленген мерзімде тауарды қабылдау үшін өзге де қажетті іс-әрекеттерді жасамауды сатушы сатып алушының шартты орындаудан бас тартуы ретінде қарауы мүмкін.
Егер заң актілерінде немесе шартта өзгеше көзделмесе, сатушының тауарды сатып алушыға беруді қамтамасыз ету жөніндегі қосымша шығыстары шартта белгіленген мерзімде тауардың бағасына енгізіледі.
Бөлшек сатып алу-сату шарты сатып алушының сатушы ұсынған тауар үлгісімен (оның сипаттамасы, тауарлар каталогы және т.б.) танысуы негізінде жасалуы мүмкін.
Егер заң актілерінде немесе шартта өзгеше көзделмесе, шарт тауарды Шартта көрсетілген орынға жеткізген сәттен бастап, ал егер тауарды беру орны шартта айқындалмаған болса - тауарды сатып алушыға азаматтың тұрғылықты жері немесе заңды тұлғаның орналасқан жері бойынша жеткізген сәттен бастап орындалды деп есептеледі.
Сатып алушы тауарды бергенге дейін сатушыға шартты орындау бойынша іс-әрекеттер жасауға байланысты ақылға қонымды шығыстарды өтеу шартымен шартты орындаудан бас тартуға құқылы.
Тауарды сату автоматтарды пайдалана отырып жүргізілетін жағдайларда автоматтардың иесі сатып алушыларға тауар (тауардың атауы, саны, бірлігінің бағасы және т. б.), тауарды сатушы туралы ақпаратты автоматқа орналастыру немесе сатып алушыларға сатушының атауы (фирмалық атауы), оның орналасқан жері, жұмыс режимі туралы мәліметтерді өзге тәсілмен ұсыну жолымен жеткізуге міндетті, сондай-ақ сатып алушыға тауарды алу үшін жасалуы қажет. Шарт сатып алушы тауарды алу үшін қажетті әрекеттерді жасаған сәттен бастап жасалған болып есептеледі.
Егер сатып алушыға төленген тауар берілмесе, сатушы сатып алушыға тауарды дереу беруді немесе сатып алушы сол тауар үшін төлеген ақшалай соманы қайтаруды қамтамасыз етуге міндетті.
Сатып алушыға тауарды жеткізу туралы шартпен шарт жасалған жағдайларда, сатушы шартта белгіленген мерзімде тауарды сатып алушы көрсеткен орынға жеткізуге міндетті.
Егер заң актілерінде, шартта өзгеше көзделмесе немесе міндеттеме мәнінен туындамаса, шарт сатып алушыға тауарды тапсырған сәттен бастап, ал ол болмаған кезде - түбіртекті немесе шарт жасасу туралы немесе тауарды жеткізуді ресімдеу туралы куәландыратын өзге құжатты ұсынған кез келген тұлғаға орындалған сатушы болып есептеледі.
Егер заң актілерінде өзгеше көзделмесе немесе міндеттеме мәнінен туындамаса, сатып алушы тауарды шарт жасасу сәтінде сатушы жариялаған баға бойынша төлеуге міндетті.
Егер тараптардың келісімінде өзгеше көзделмесе, шартта тауарға алдын ала ақы төлеу көзделген жағдайларда (ГКРК-нің 440-бабы), сатып алушының тауарды шартта белгіленген мерзімде төлемеуі, егер тараптардың келісімінде өзгеше көзделмесе, сатып алушының шартты орындаудан бас тартуы деп танылады.
Тауарларды кредитке бөлшек сатып алу-сату шарттарына, оның ішінде сатып алушының тауарларды бөліп-бөліп төлеу шартымен ҚРКК-нің 441-бабы 3-тармағының екінші бөлігінде көзделген қағидалар қолданылмайды.
Сатып алушы тауарға төлемді бөліп төлеу шартында белгіленген мерзім шегінде кез келген уақытта тауарға толық ақы төлеуге құқылы.
Сатып алушы азық-түлік емес тауарды өзіне берген сәттен бастап он төрт күн ішінде, егер сатушы неғұрлым ұзақ мерзім жарияламаса, сатып алынған тауарды сатып алу орнында немесе сатушы жариялаған өзге де орындарда баға айырмашылығы болған жағдайда, басқа мөлшердегі, нысандағы, габариттегі, стильдегі, түстердегі, жинақтаудағы және т. б. ұқсас тауарға айырбастауға құқылы. сатушымен қажетті қайта есептеу.
Сатушыда айырбастау үшін қажетті тауар болмаған кезде сатып алушы сатып алынған тауарды сатушыға қайтаруға және ол үшін төленген ақшалай соманы алуға құқылы.
Сатып алушының тауарды айырбастау немесе қайтару туралы талабы, егер тауар пайдаланылмаған болса, оның тұтынушылық қасиеттері сақталса және оны осы сатушыдан сатып алғаны туралы дәлелдер болса, қанағаттандырылуға тиіс.
Осы бапта көрсетілген негіздер бойынша айырбастауға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.