Зерттеу жұмысының теориялық маңызы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

ҚAЗAҚСТAН РЕСПУБЛИКAСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
Алматы гуманитарлық-экономикалық университеті

Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі _____________
__________________________________
_____ _________ 20_____г.

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
тақырыбы: Бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекетін қалыптастырудағы көрнекі оқыту құралдарының рөлі

Мамандығы: 6В01303 - 5В010200 -
5В010200 - Бастауыш оқытудың педагогикасы мен әдістемесі

Орындаған: Идрисова Нұржамал

Ғылыми жетекшісі:
п.ғ.к, доцент

Норма контролері:

Алматы 2024
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 3

I ТАРАУ. Көрнекілік құралдар арқылы мектеп оқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамытуды педагогикалық шыңдаудың теориялық негіздері

Оқушылардың оқу іс-әрекеттерін болмысы және мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамытуға арналған дидактикалық ойындардың педагогикалық әлеуеті ... ... ... ... ... ... ..

ІІ ТАРАУ. Көрнекілік құралдар арқылы бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамытуды тәжірибелік-эксперименталды зерттеу

Оқушылардың оқу іс-әрекеттерін көрнекілік құралдар арқылы дамытуды педагогикалық шыңдаудың теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамытуға арналған тәжірибелік-эксперименталдық жұмыстар мазмұны және оны ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .
ҚОСЫМША

КІРІСПЕ

Зерттеудің өзектілігі. Қазіргі таңда кез келген жағдайда шешім шығарып, жол табатын, жауапкершілігі мол әрі өз бетінше әрекет етуге қабілетті дербес, осындай аса маңызды әлеуметтік қасиеттерге жеке тұлға тәрбиелеу талаптары бүгінгі заманның басты талаптары болып отыр. Осыған орай балаларды тәрбиелеу мен оларға білім беру барысында да жаңа басымдықтар мен әдіс-тәсілдер айқындалады. Айқындалған басымдықтардың бірі өсіп келе жатқан ұрпақтың шығармашылық қабілеттерін дамыту және қалыптастыру болып табылады.
Жаңа тұрпатты жаңғырудың ең басты шарты - сол ұлттық кодыңды сақтай білу. Онсыз жаңғыру дегеніңіздің құр жаңғырыққа айналуы оп-оңай. Ұлттық салт-дәстүрлеріміз, тіліміз бен Шығармашылықмыз, әдебиетіміз, жоралғыларымыз, бір сөзбен айтқанда ұлттық рухымыз бойымызда мәңгі қалуға тиіс. Абайдың даналығы, Әуезовтің ғұламалығы, Жамбылдың жырлары мен Құрманғазының күй - лері, ғасырлар қойнауынан жеткен бабалар үні - бұлар біздің рухани мәдениетіміздің бір парасы ғана. Жаңғыру атаулы бұрынғыдай тарихи тәжірибе мен ұлттық дәстүрлерге шекеден қарамауға тиіс. Керісінше, замана сынынан сүрінбей өткен озық дәстүрлерді табысты жаңғырудың маңызды алғышарттарына айналдыра білу қажет. Егер жаңғыру елдің ұлттық-рухани тамырынан нәр ала алмаса, ол адасуға бастайды. Сонымен бірге, рухани жаңғыру ұлттық сананың түрлі полюстерін қиыннан қиыс - ты - рып, жарастыра алатын құдіретімен маңызды. Табысты болудың ең іргелі, басты факторы білім екенін әркім терең түсінуі керек. Жас - тары - мыз басымдық беретін межелердің қатар - ында білім әрдайым бірінші орында тұруы шарт. Себебі, құндылықтар жүйесінде білімді бәрінен биік қоятын ұлт қана табысқа жетеді [1].
Мектеп оқушыларының шығармашылық қабілеттерін дамыту аса маңызды басым бағыттағы міндеттердің бірі ретінде айқындалып отыр. Соңғы жылдары балалардың басым көпшілігінде компьютерлік тәуелділік пайда болған. Мектеп оқушылары үшін электрондық құралдар аса маңызды сипатқа ие болған. Жаһандық ақпараттану олардың бойында өмірге деген теріс пікірлер мен құндылықтардың қалыптасуына ықпал етіп отыр. Барлығына жеңіл әрі оңай қол жеткізуге мүмкіндік беретін ақша, қаражат культы алдыңғы орынға шықты. Білім мектеп оқушыларының тұлғасын қалыптастыру барысындағы айрықша қызмет түрі ретінде қазіргі таңдағы болып жатқан құбылыстарға төтеп бере алмайды. Баланың жан-жақты дамуы барысында эстетикалық тәрбие беру айрықша орын алады. Шығармашылық адамның рухани әлемін және оның шығармашылық әлеуетін дамытуға бағытталған теңдессіз мүмкіндіктерге жол ашады, әсіресе, балалық шақта олар барынша сезімтал әрі әуенге елтіп, ішкі дауыстарын тыңдауға бейім болады. Бұл оқу іс-әрекеттерін дамытудың шығармашылық жарқын көңіл-күймен қатар, орасан мол идея, ой мен образдар әлеміне апаруымен тығыз байланысты.
Балаларды шығармашылыққа баулу олардың ғажайып ішкі жан сарайын ашып, шығармашылық қасиеттерін (ойлау қабілеті, қиялы) және танымдық қабілетін шыңдайды. Мектеп оқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамытудың басты әрі ұтымды құралдарының бірі педагогикалық әлеуетті шыңдайтын көрнекілік құралдар болып табылады.
Сонымен қатар отандық білім беру жүйесіндегі оқу материалын берудің авторитарлық жүйесі білім алушылардың шығармашылық белсенділігін барынша төмендетеді. Нәтижесінде, қазіргі таңда бастауыш білім беру жүйесіндегі осы олқылықтың орнын толтыру мәселесі өзекті болып отыр.
Білім алушылардың оқу іс-әрекеттерін дамытуды сапалы негізде ұйымдастыру қажет. Біздің зерттеу жұмысымыздың өзектілігі де осында болып отыр: көрнекілік құралдар арқылы оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамытуды педагогикалық тұрғыдан зерделеу және осы мәселені ғылыми тұрғыдан пайымдай болып табылады.
Мәселенің зерттелу деңгейі. Э.Б.Абдуллин, А.И.Айдаров, Б.В.Асафьев, Л.А.Безбородова, Н.А.Ветлугина, Д.Б.Кабалевский және т.б. ғалымдардың еңбектерінде баланың шығармашылық қабілетінің дамуы, шығармашылық мәдениеттің қалыптасу кезеңі олардың дәл осы бастауыш білім алу кезеңіне сәйкес келетіндігі айқын зерделенген.
Арнайы немесе өзіндік дарын мен жалпы қабілет бір-бірімен өзара тығыз байланысты екені анық, сондықтан да шығармашылық қабілетті дамыту оқушының қиял-ғажайып әлемін, эмоционалдық қабылдауын дамыту құралдарының бірі ретінде қарастырылады.
Бастауыш сыныпоқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамытуға байланысты мәселелерге барынша жан-жақты назар аударылған. Қазіргі таңда педагогикалық ғылым саласында аталған мәселенің шешімін табуға ықпал ететін әрі іс жүзінде тәжірибеден өткен ұтымды әдіс-тәсілдер жеткілікті. Л.А. Венгер, Л.С. Выготский, Л.В. Занков, А.В. Запорожец, А.Н. Леонтьев, А.Н. Люблинская, . С.Л. Новоселова, Д.Б. Эльконин және т.б. ғалымдар жалпы білім беретін мектеп оқушыларының белсенділігін арттыруға бағытталған технологиялардың әзірлеудің ұтымды тәсілдерін зерделеп, оларды іс жүзінде сынақтан өткізді.
Орта сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамыту мәселесінің жалпы психологиясын Б.Г.Ананьев, А.Г.Ковалев, В.Н. Мясищев, С.Л. Рубинштейн, Б.М. Теплов және т.б. ғалымдар зерттеген. Мектеп балаларының оқу іс-әрекеттерін дамыту мәселесін ғалым Н.А. Ветлугина барынша толыққанды зерттеген. А.Л. Готсдинер еңбектерінде жеке тұлға бойындағы шығармашылық қабілеттің әлеуметтік маңызына арнайы ғылыми негізделген анықтама берілген. Е.В. Назайкинский баланың әуендіШығармашылықны қабылдауын Шығармашылықтануәуентану мәселесі ретінде қарастырған. К.В. Тарасова мектеп дейінгі балалар мен кіші сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерінің онтогенезін зерттеген.
Ағартушылар Л.А. Баренбойм, Б.Л.Яворский және Б.В.Асафьев жалпы шығармашылық білім беру жүйесіндегі шығармашылықтың маңызына айрықша назар аударған. Ал А.А. Никитин, Г.С. Ригина, П.В. Вейс, Д.К. Кирнарская балалардың шығармашылық-шығармашылық қабілеттерін дамыту шығармашылық тәрбие берудің ең басты міндеті деп санайды.
Жүргізілген сараптамалардың нәтижесінің көрсетуінше, зерттеушілер шығармашылық қабілеті феноменіне барынша назар аударып, жеткілікті деңгейде зерделеген, алайда осы саладағы оқушалар арасындағы мәселе әлі де болса өзекті болып отыр. В.В. Давыдов, Л.В. Банков, А.В. Запорожец, Д.Б. Эльконин және т.б. ғалымдар оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту барысындағы дидактикалық ойындардың маңызын ғылыми тұрғыдан негіздеген. Ю.Б. Алиев, А.Н. Зимина, Н.Г. Кононова, Н.А. Метлов, К. Орф, В.И.Петрушин, О.П.Радынова, З.Я.Роот, Г.М.Цыпин және т.б. өз еңбектерінде балалардың оқу іс-әрекеттерін дамытудағы дидактикалық ойындардың психологиялық аспектілерін және оларды пайдалану мүмкіндіктерін қарастырған. Олардың пікірінше, бастауыш сыныпжасындағы балалардың психологиялық ерекшеліктеріне сәйкес, олардың бойында ойындарға деген белсенділік барынша басым, Көрнекілік құралдар шығармашылық қабілеттерді және оқу әс-әрекеттерін дамытудың теңдессіз әрі аса тиімді құралы болып табылады. Аталған саладағы көптеген зерттеу жұмыстарының жеткілікті болғандығына қарамастан, әлі күнге дейін оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамыту барысындағы дидактикалық ойындардың жан-жақты мүмкіншіліктері толыққанды ашылмаған. Нәтижесінде, келесідей қарама-қайшылықтар туындайды:
- жалпы бастауыш білім беретін мектептерде оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамыту мәселесі өзекті және шығармашылық білім беру үдерісінде қолданылатын бүгінгі таңдағы құралдар мәселенің шешімін тиісті әрі қажетті деңгейде шеше алмайды;
дидактикалық ойындардың дамытушы әлеуеті өте маңызды, ал оқушылардың оқу іс-әрекеттерін Көрнекілік құралдар арқылы дамытуды педагогикалық шыңдауды жеткілікті деңгейде қарастырылмаған.
Айқындалған қарама-қайшылықтар зерттеудің өзектілігін айқындады: шығармашылық білім беру үдерісінде көрнекілік құралдар арқылы кіші сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамытуды педагогикалық тұрғыдан қамтамасыз етудің дейгейі қандай?
Аталған көкейкесті қарама-қайшылықтарды шешудің тиімді жолдарын іздеу, олардың өзектілігі және аталған мәселенің теориялық және практикалық тұрғыдан өз деңгейінде қарастырылмауы зерттеу жұмысының тақырыбына негіз болды: Бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекетін қалыптастырудағы көрнекі оқыту құралдарының рөлі.
Зерттеу нысаны - жалпы бастауыш білім беретін мектеп оқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамыту.
Зерттеу пәні - жалпы бастауыш білім беретін мектеп оқушыларының оқу іс-әрекеттерін Көрнекілік құралдар арқылы дамыту үдерісін зерделеу.
Зерттеу мақсаты - жалпы бастауыш білім беретін мектеп оқушыларының оқу іс-әрекеттерін көрнекілік құралдар арқылы дамытуды педагогикалық шыңдаудың тиімділігін сараптау, іс жүзінде талдап, тексеру және теориялық тұрғыдан ғылыми негіздеу.
Зерттеу жұмысына негіз болған тұжырымдама: егер де төмендегідей әрекеттер жүзеге асырылса, онда жалпы бастауыш білім беретін мектеп оқушыларының оқу іс-әрекеттерін көрнекілік құралдар арқылы дамытуды педагогикалық шыңдау өз ұтымдылығының нәтижесін береді:
жалпы білім беретін бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерінің болмысы мен құрылымы қарастырылды, зерделенді, оларды дамыту деңгейі және көрсеткіштері сипатталды;
жалпы білім беретін бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерінің ерекшеліктері олардың жас ерекшеліктеріне байланысты айқындалды;
жалпы білім беретін бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамытуға арналған дидактикалық ойындардың педагогикалық әлеуеті анықталды;
жалпы білім беретін бастауыш сыныпоқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамытуға арналған дидактикалық ойындарды педагогикалық қамтамасыз етудің мазмұндық, технологиялық және диагностикалық құрамдас бөліктері әзірленді және олар іс жүзінде сынақтан өткізілді.
Зерттеу жұмысының мақсатына, зерттеу пәніне және ұсынылған тұжырымжамаға сәйкес, зерттеу жұмысының келесідей міндеттері анықталды:
Жалпы білім беретін мектептің бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерінің болмысы мен құрылымы қарастырылды, зерделенді, оларды дамыту деңгейі және көрсеткіштері сипатталды.
Жалпы білім беретін мектептің бастауыш сыныпо қушыларының оқу іс-әрекеттерінің ерекшеліктері олардың жас ерекшеліктеріне байланысты айқындалды.
Жалпы білім беретін мектептің бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамытуға арналған дидактикалық ойындардың педагогикалық әлеуеті анықталды.
Жалпы білім беретін мектептің бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамытуға арналған дидактикалық ойындарды педагогикалық қамтамасыз ету құралдар әзірленді және олар іс жүзінде сынақтан өткізілді.
Зерттеу жұмысының әдістемелік негіздемесін тұлға дамуының заңдылықтары жөніндегі жас психологиясы мен педагогикалық психологияның ғылыми ережелері, шығармашылық қабілеттерді дамытуға бағытталған педагогикалық үдерісті зерттеу, жеке тұлғаны дамыту теориясы және шығармашылық қабілеттерді дамыту болмысын зерделеуге арналған философиялық, психологиялық және педагогикалық теориялар құрайды.
Зерттеу жұмысының теориялық негіздемесі: - философиялық тұрғыдан: адам туралы психология және философия қағидаттары және әлемді, өзін-өзі тануға бейімділік теориясы (Н.А. Бердяев, В. Зеньковский, В.С. Соловьёв және т.б.); тұлғаның өзін-өзі дамытуы және өзін-тану, дербестенуі жөніндегі іргелі зерттеулер М. Хайдеггер, К. Ясперс және т.б.); қазіргі таңдағы заманауи әлемдегі көркемдік шығармашылықты талдаудың және оны зерделеудің алуан түрлі тәсілдері мен әдістері (И. Кант, А.Ф. Лосев және т.б.);
жалпы ғылыми тұрғыдан: жеке тұлғаның психологиялық дамуының мәдени-тарихи тұжырымдасындағы эстетикалық қызмет арқылы өзін-өзі шығармашылық деңгейде дамытудың маңызы туралы (Д.Б. Богоявленская, Л.С. Выготский, А.М. Матюшкин және т.б.); шығармашылық қабілеттерді дамытудың заманауи идеялары (Б.М. Бим-Бад, Е.В. Бондаревская, А.Н. Ксенофонтов және т.б.); тұлға дамуының қажеттіліктерге тәуелділігін және оның өзіндік белсенділігіне байланысты екендігін зерделейтін теориялар жиынтығы (К.А. Абульханова-Славская, Б.Г. Ананьев, А.Н. Леонтьев, С.Л. Рубинштейн және т.б.);
ғылыми дәйекті тұрғыдан: мектеп жасындағы кіші сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерін ің өзіндік ерекшеліктері туралы психологтардың концептуалдық идеялары (К.В. Тарасова, Б.М. Теплов, Д.К. Кирнарская және т.б.); шығармашылық ойындар арқылы мектепке дейінгі балалардың оқу іс-әрекеттерін дамыту теориясы (Н.А. Ветлугина, О.П. Радынова және т.б.); ырғақты қозғалыстар үдерісінде шығармашылық-дидактикалық ойындарды пайдалану (Н.Г. Кононова, З. Роот және т.б.); шығармашылық тәрбие беру және білім беру теориясы (Э.Б. Абдуллин, Ю.Б. Алиев, О.А. Апраксина, Д.Б. Кабалевский, Г.С. Ригина, А.Н.Зимина және т.б.); шығармашылық педагогика саласындағы заманауи отандық зерттеушілер (Н.А. Ветлугина, В.П. Морозов, Н.Д. Орлова, Г.П. Стулова және т.б.); оқу-тәрбиелеу үдерісі барысында халықтық педагогиканы пайдаланудың теориялық және әдістемелік құралдары (В.И. Баймурзина, Г.Н. Волков, С.Н. Федорова, А.Б. Панькин және т.б.).
Зерттеу әдістері. Зерттеу жұмысында төмендегідей әдістер пайдаланылды:
теориялық (философиялық, педагогикалық, оқу-әдістемелік, психологиялық әдебиеттерді талдап-сараптау, құқықтық-нормативтік құжаттарды, шығармашылық білім берудің оқу бағдарламаларын, нақты дәйектер, теориялық және жалпылама моделдеу);
эмперикалық (кіші сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамытуға бағытталған білім беру мекемелерінің педагогикалық тәжірибелерін жинақтау, бақылау, сұхбар жүргізу, сауалнама алу, тестілеу); нақтылау, педагогикалық сараптама кезеңдерін қалыптастыру және қадағалау;
зерттеу нәтижелерін математикалық талдап, сараптау әдістері: сандық және сапалық талдау, жіктеу, математикалық статистика әдістері (t-Стьюдент шарті).
Зерттеу жұмысы өткізіліген эксперименталдық база. Алматы қаласының ... атындағы № орта мектебі КММ, экспериментке 5 сыныптың 27 оқушысы қатысты.
1 кезең - теориялық, іздестіру, зерттеу жұмысына қатысты әдебиеттерлі зерделеу, талдау, сараптау. Мәселенің қазіргі таңдағы жай-күйін бағалау және талдау, Көрнекілік құралдар арқылы оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамытудың дербес авторлық бағдарламасын әзірлеу және бекіту. Дәйекті тәжірибе жұмысын ұйымдастыру және өткізу.
2 кезең - тәжірибелік-эксперименталдық: экспериментің қалыптастырушы кезеңін жүзеге асыру, тиімді әдістерді, қағидаттарды, мазмұн мен форманы, тәсілдерді анықтау; Көрнекілік құралдар арқылы оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамытуға мүмкіндік беретін шарттарды (жағдаяттарды) зерделеу.
3 кезең - жинақтаушықорытынды; эксперименттің аяқталуы; жүйелеу, зерттеу нәтижелерін дипломдық жұмыс ретінде жинақтау және рәсімдеу.
Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы:
оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамыту ұғымының мазмұны мен болмысы 4 кезеңнен тұратын, шығармашылық білім беру барысында кіші сынып оқушыларының жас ерекшеліктерін және олардың психифизиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, балалардың нақты және шыңдауға мүмкін оқу іс-әрекеттерін сапалы негіздегі мақсатты үдеріс ретінде айқындалды; әрбір баланың шығармашылық қабілетін жетілдіру, шығармашылық дағдысын қалыптастыру, танымдық қызығушылықтарын дамыту, ынталандыру, мүдде қалыптастыру;
мектеп жасында дамытылуы қажет ең басты шығармашылық қабілеттер айқындалды; жарастық сезімі, сазды түйсікті ұғыну қабілеті, шығармашылықны түйсікті ұғыну қабілеті;
оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамыту олар жас ерекшеліктерін ескере отырып, зерделенді, эмоционалдық көңіл-күй қалыптастыру, ойлау жетілдіру, өз сезіміңіз еркін білдіре білу, образды ойлай білу, жан-жақты белсенділік;
ынталандырушы, когнитивті, операционалдық-қызметтік алғышарттар анықталды, оқушылардың шығармашылық пәндерге деген қызығушылығы, олардың белсенділігін арттыруға бағытталған ойындар, өз мүмкіндіктерін дамытуға деген қажеттілікті сезіну, шығармашылық пәндер бойынша білім қорын меңгеру, жаңа дағды мен тәжірибені бағалау, өзіндік әрекеттің ұтымдылығын бақылау секілді көрсеткіштерге баса назар аударылды, оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамыту көрсеткіштері зерделенді;
оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамытуға бағытталған дидактикалық ойындардың педагогикалық әлеуеті айқындалды, оның мүмкіндіктері ойын нәтижесінде зерделенген, ал ол өз кезегінде орта сынып оқушыларының шығармашылық қызметті меңгеру барысындағы қол жеткізген жетістіктерін қолдауды және ынталандыруды қалыптастыруға мүмкіндік береді. Әр баланың өзіндік дербес ерекшелігіне байланысты рөлдік ойындар өткізу де ұтымды әдістердің бірі;
Көрнекілік құралдар арқылы оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамытуды педагогикалық тұрғыдан шыңдаудың әдіс-тәсілдері әзірленді, олар мазмұндық (Шығармашылық пәні бойынша Оқушылардың оқу іс-әрекеттерін Көрнекілік құралдар арқылы дамыту авторлық бағдарламасы), технологиялық (Көрнекілік құралдар кешені және олардың пайдалану нұсқаулығытехнологиясы) және диагностикалық (5 сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамытуды бағалау деңгейі, әдісі).
Зерттеу жұмысының теориялық маңызы. Зерттеу жұмысының нәтижелері жалпы педагогика, педагогика тарихы және білім беру саласына өзіндік үлес қосады, оқушылардың оқу іс-әрекеттерін Көрнекілік құралдар арқылы дамытуды педагогикалық қамтамасыз ету ұғымының аясын кеңітіп, барынша толыққанды мәлімет береді. Зерттеу жұмысы барысында оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамытуды педагогикалық қамтамасыз етудің болмысы, мазмұны және құрылымы айқындалды; Көрнекілік құралдар арқылы оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамытудың деңгейлік көрсеткіштері мен шарттары анықталып, зерделенді. Зерттеу нәтижелері мәселенің әрі қарай барынша терең зерделенуіне теориялық негіздеме болуы мүмкін.
Зерттеу жұмысының практикалық маңызы. Зерттеу жұмысындағы теориялық пайымдар мен қорытындылар жалпы білім беретін мектептердегі білім беру үдерісінде оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамыту деңгейін арттыруға мүмкіндік береді. Зерттеу жұмысының материалдары педагогикалық қызмет барысынды қолданылуы мүмкін.
Зерттеу жұмысының құрылымы. Диплом жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер (атаулар) тізімінен, қосымшадан тұрады. Жұмыс мазмұны кестелерді, бейнесуреттерді қосқанда 40 бетті құрайды.

I ТАРАУ. КӨРНЕКІЛІК ҚҰРАЛДАР АРҚЫЛЫ МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ОҚУ ІС-ӘРЕКЕТТЕРІН ДАМЫТУДЫ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ШЫҢДАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Бастауыш сынып оқушылардың оқу іс-әрекеттерінің
болмысы және мазмұны

Адами қасиеттердің бірі ретіндегі қабілеттерді зерделеу мәселесі, олардың құрылымы мен даму барысы көптеген ғасырлар бойы өзекті мәселелердің бірі болып отыр. Адамның табиғи қабілеттері туралы түсінік ғылымың өзге де салалары секілді бастапқыда философиялық тұжырым ретінде қарастырылған.
Көне ойшылдар Парменид, Гераклид, Эмпедокл, Гиппократ адамның бойынан табылатын қандай да болмасын қабілеттерді психологиялық құбылыс ретінде қарастырған. Сондай-ақ қабілет терминін ең алғаш рет Платон енгізген. Платон шығармашылық теориясын әзірлейді.
Оның пікірінше, адам шабыттанған сәтте тамаша туындыларды өмірге әкеледі, ол мұндай сәтте ақыл-естен айырылуы мүмкін. Ойшылдың пікірінше, шығармашылықтың өзіндік алғышарттары бар, ол адамның өзіндік табиғи болмысы, үйлесімділік сезімі мен сабақтастықтың ұштасуы. Ол шығармашылық туындыларды ақылмен емес, тек түйсіктік түсінікпен өмірге әкелетін адамдар ғана мәңгі өшпейтін туындылар қалдырады деп санайды.
Пифагор мен оның ізбасарлары жастарды тәрбиелеу барысындағы ең басты әрі ұтымды құралдардың бірі Шығармашылық және математика деп барынша басып айтқан. Олардың пікірінше, жан мен тәннің әуезділігін сақтаған адамдар ырғаққа еніп, үйлесімділікпен іс атқара алады.
Ән айту, би билеу, сөйлеу, ыммен түсіндіру барысында ырғақты үйлесімді таңдауды пифагорлықтар эвритмия деп атаған. Бұл ұғымды олар алғаш рет енгізген.
Біздің зерттеуіміздің нәтижесіне сәйкес ежелгі ойшылдар қабілеттілік, шығармашылық деген ұғымдарды бір-бірінен айырмай қатар қарастырып, олардың шығармашылық тәрбие беру барысындағы айрықша маңызын атап көрсеткен.
Философиялық тұрғыдан шығармашылық ұғымының түсініктемесін адамның күнделікті іс-әрекетіндегі түйсіктік-болмыстық (санасыздық күйдегі әрекет) ретінде қарастырған. Ол екі түрлі формада көрініс табады. Алғашқысы сыртқы туындыларға еліктеуге бағытталған және бұл жаратушыға қатысы жоқ. Екінші формасы адамның психологиялық тәжірибені ұйымдастыру қызметіне қатысты болады. Мұндай көзқарастар адами қабілеттердің болмысын қайта зерделеу мақсатында біздің ғасырымыздың ғалымдары Аврелия, Галена, Августин, Фараби, Ибн Сина, Аквинский және т.б. ойшылдардың еңбегінде қарастырылған.
Қабілет пен талант туралы ілімдердің әрі қарай дамуы батысеуропалық философ-материалистердің еңбектерінде көрініс тапқан, олар Спиноза, Гельвиция, Дидро және т.б. Есімі аталған соңғы екі ойшыл бұған қатысты пікірлері бір-біріне қарама-қайшы келеді. Дидро өз теориясында қабілет туа біткен дарын деп сипаттаса, ал Гельвеций жүрпе пайда болатын дарын мен қабілет туралы айтады.
Философияда қабілет пен дарынның табиғаты және болмысы туралы зерттеулер мен мәліметтер қоры әлі де болса толықтырылып жатыр.
Өз кезегінде адамның болмысы да әлемнің бейнесі болып табылады. Бұл білім беру міндеттерінің шешімін табу барысында нақты қорытынды шығаруға мүмкіндік береді: біздің жағдайымызда оқушы тұлғасы, оның шығармашылық қабілеттерін дамыту.
Шындығына келгенде, адамның бар болмысы тұрған бойында таза саф алтындай ең жоғарғы құндылық, ол тамырын тереңге тартқан, өзінің трансценденттік ортасында өмір сүреді. Бұл адамның жеке өзі ғана өмір сүрмейді, ол әлеммен біте қайнасып, әлеммен бірге өмір сүретіндігін дәлелдейді. Сондықтан да адам өзінің ғана емес, сонымен қатар бүкіл әлемнің айнасы болып табылады.
Шығармашылық қабілеттерді адамның айрықша қабілеттерінің бірі ретінде қарастырмас бұрын, қабілеттілік және шығармашылық қабілет терминдеріне сараптама жасап, оның мән-ұғымын зерделейік.
Заманауи психологияда және оның бүкіл даму тарихында мұның өзіндік анықтамалары берілген. Барынша кең таралған анықтамалардың бірі - бұл адамның жан дүниесінің бір қыры, адамның бойында көрініс табатын түрлі психологиялық үдерістер мен жай-күйлердің жиынтығы ретінде түсіндіріледі.
Қандай да болмасын белгілі бір деңгейдегі шығармашылық түйсікті дамыту арқылы нақты жетістіктерге жетуге болады, мұндайда, тіпті шығармашылық қабілет туа бітті болмауы да мүмкін. Дәстүрлі негізде бұндай шығармашылық түйсікті шығармашылық қабілетті дамытудың алғышарттары ретінде қарастыруға болады. Автордың пікірінше, егер де, арнайы әзірленген жаттығулардың көмегімен адамдарды тыңдамауға үйретуге болады, яғни, олардың шығарылу жиілігін саналы түрде бақыланатын дауыс әуезділігін қадағалауға болады, нәтижесінде адамның дыбысқа деген сезімділігі артып, түрлі әуенді ажырата білетін қабілет пайда болады. Мұндай айырмашылық әуезділік негізінде іске асырылады. Осындай ідспен үйретілген адамның шығармашылық түйсігі туа біткен адамдармен бірдей деңгейде дамуы мүмкін.
Сала мамандарының әсіресе, психологтардың осы саладағы зерттеулеріне назар аударсақ, қабілеттілік деген ұғымның ауқымына адамдардың тұрақты қасиеттерін жатқызуға болады, олар түрлі қызмет барысында жетістікке жетуді бағамдайды. Жалпы алғанда пікірінше, білім, дағды мен тәжірибе өздігінен адамның қабілеттері ретінде қарастырылмайды, ал туа біткен қабілеттерді де жүре пайда болған деп айтуға болмайды. Бұл тек табиғи дарынның дамуының алғышарттары болып табылады. Оның пікірінше, оқыту барысында жетістікке жетуге мүмкіндік беретін қабілеттер болады. Бұл адамның білімді жинау мен оны меңгеру жылдамдығына, еңсерген дағдыларына байланысты болады. Шығармашылық, көркемдік, әдеби, театралдық, математикалық, ұйымдастырушылық және басқа да көптеген қабілеттер адам бойынан табылады.
Адам бойындағы алуан түрлі қабілеттер әр кезде көрініс бері мүмкін. Олардың барлығы да бір мезетте көрініс бермейді. Осы саладағы зерттеушілердің пікірінше, ең алғашқы болып, өнер саласындағы, яғни шығармашылық қабілеттер айқындалады. Ғылыми басылымдарда жарияланған көптеген мақалалар, тіпті сәбилер де жоғарғы дауысты дыбыстарды ажыратып, ести алады, олар туылғанға дейінгі естіген әуендерін, туылған соң алты айға дейін естерінде сақтай алады деп жазады. Бес жасқа дейін шығармашылық қабілеттердің дамуы қарқынды жүреді, себебі дәл осы кезде баланың әуенді ажырата білу қабілеті, Шығармашылыққа әуестілігі дамиды. Мұның айқын дәлелі В.А. Моцарт 3 жаста, И. Гайдн 4 жаста, Л.Ф. Мендельсон 5 жаста, С.С. Прокофьев 8 жаста-ақ өздерінің дарынды оқу іс-әрекеттерін көрсеткен.
Қабілеттердің қалыптасуының өзіндік алғышарттары бар. Мұның биологиялық негізі ағзаның тұқым қуалайтын туа біткен қабілеттері, отбасындағы ұрпақтан ұрпаққа берілетін қабілет-дарын болып табылады.
Дарындылық - адамның қандай - да болмасын әрекетті ұтымды әрі табысты орындауына қажетті және сапалы қабілеттердің үйлесімді жиынтығы.
Қызметті ұтымды жүзеге асыру үшін біздің пікірінмізше, адамға қабілеттілікпен қатар білім, дағды мен білік те қажет, мұндай қасиеттер күнделікті еңбектену барысында меңгеріледі, әсіресе, тәрбиелеу барысында барынша назар аударған жөн. Білім, дағды мен білік қабілеттермен бірдей емес.
Б.М. Теплов биология және физиология негіздеріне сүйене отырып, туа біткен алғышарттарқабілеттер мен тұқым қуалайтын қабілет-дарын арасындағы айыршылақтарды зерделейді. Алғышарттар, ғалымның пікірінше, баланың жатырішілік дамуы барысында пайда болуы мүмкін, ал ата-анасының бойындағы дарын-қабілеттер баласына мүлде берілмеуі де мүмкін.
Қазіргі таңда білім беру бағдарламаларының ең басты міндеті зиялы ұрпақ тәрбиелеу мәселесі болып отыр. Баланың ой-өрісін, парасатын дамыту, әсіресе, оқу іс-әрекеттерін дамыту, оның поэзияға, бейнелеу өнеріне, кино мен театрға деген қызығушылығын барынша арттыру қажет.
Бүгінде оқушылардың шығармашылық аспаптардың алуан тұрлерінде оцнау мүмкіндігі бар, олардың бойындағы жасырын жатқан шығармашылық дарын-қабілетті дамыту, талантын шыңдап, оны әрі жан-жақты қолдап өркендету жұмыстары барысында дидактикалық ойындардың маңызы өте зор.
Кіші сынып оқушылары әлі де болса ойын балалары болғандықтан сабақ барысында ойын ойнату олардың танымдық қызығушылығын арттырады. Шығармашылық пәнін немесе қандай да болмасын өзге пәнді ойынмен өткізу, балалар үшін ерекше оқиға. Сабақта да ойнауға болады деген ой, оқушылардың ішкі мәдени үйлесімділігін, шығармашылық ойлау жүйесін, Шығармашылыққа деген дербес өзіндік көзқарасын қалыптастыруға мол мүмкіндіктер ұсынады.
Сабақ үстінде Көрнекілік құралдар арқылы түрлі маңызды ақпараттарды да балаларға жеткізуге болады. Берілетін білім мазмұнының ауқымдылығына қарамастан, оқушылар ойын ойнаймыз дегенде бәріне де танымдылықпен қарайды. Білім беру үдерісінің алғашқы кезеңінде оқушылардың шығармашылық қабілетін сыныппен ән салу немесе хормен ән айту сабағында шыңдауға болады. Олар Шығармашылықны тыңдай алу, оны түсініп айту, өзгені тыңдай білу дағдыларын қалыптастырады.
Педагогика ғылымында дидактикалық ойындардың сабақ барысындағы өзіндік үлесі және шығармашылық тәрбие дегеніміз Шығармашылықнтты тәрбиелеу емес, адамды тәрбиелеу деген ұғымды бағамдайды. Өз ісіне шығармашылық тұрғыдан қарайтын ұстаз оқушыға шығармашылық тұрғыдан әсер ету әдістері мен жолдарын қарастырады. Оқушылардың бойында эмоциялық көңіл-күйді қалыптастырып, оның ішкі шабытын ояту қажет.
Жалпы алғанда шығармашылық қабілеттілік дамыту дегенміз рухани қазынамен сусындату дегендді меңзейді. Осындай мөлдір таза рухани қазынадан сусындаған оқушы парасаттылық пен адамгершілік сияқты асыл қасиеттерді де бойына сіңіреді. Заманымыздың заңғар жазушы М.Әуезов Әнге әуес, күйге құмар бала - жаны сұлу, өмірге ғашық болып өседі - деп дәп басып айтқан. Міне жаны мен тәні үйлесімділікте өскен бала, әндә де бүкіл жан-дүниесімен түсінеді.
Болашақ шығармашыл тұлғаның қалыптасуына оның қоршаған ортасы барынша ықпал ететіндігі белгілі. Бәрімізге белгілі біздің ұрпағымыз туылғаннан ана әлдиімен тербеліп, ержетіп ұядан ұшқанша өнегелік пен өрелікті көріп өседі. Сыртқы ортаның осындай әсері оқушылардың бойында әдемілікке, әсемдікке деген сезім күй қалыптасып, эмоциялық әсер нәрестені ерте бастан шығармашылыққа баулуға, эстетикалық тәрбиенің белсенді көмекшісі етуге мүмкіндік туғызады.
Шығармашылық әрекеттерді дамыту арқылы дидактикалық ойындарды ұтымды пайдаланудың педагогикалық әлеуеті өте зор. Оқушылардың шығармашылық қабілет-дарынын әрі қарай дамытып, олардың бойындағы парасаттылықты оятуға мол мүмкіндіктер бар. Әндердің әуезділігі күштілігі соншалық, ол баланың мінезін, күнделікті әрекет-дағдысын өзгерте алады. Жақсы ән жан азығы деген тіркесті күнделікті өмірде жиі естиміз, сондықтан да жан тербетер ырғақты ән, тыңдарманның жүрегін ерекше елжіретіп, ғажайып күйге бөлеп, шаттыққа бөлейді. Оқушылар сабақ барысында шығармашылық туындының көркемдік болмысын бейнелеумен бірге, шығармашылық аспаптарды да ажырата алады. Шығармашылықны түсінікпен дифференциалдық түрде белсенділікпен қабылдайды. Оқушылар әуен тыңдап, ән айтып, би билейді, шығармашылық ойындарға қатысса, олардың білімге деген танымдық қызығушылығын барынша арттыруға ықпал етеді.
Жалпы мектептегі білім беру жүйесінде шығармашылық арқылы оқу іс-әрекетін дамыту барысында негізгі міндеттер
2 кесте
Бұл екі үдеріс бір-бірімен тығыз байланыста. Өз пікірінде көрнекті педагог В.Сухомлинский Өнер - өнегелі, ақылды адамдарды тәрбиелейтін құрал -деп тәрбие үрдісінде өнерге аса көңіл аудару қажеттілігін қысқа да түсінікті түрде атап көрсетті [42, 45б].

1 cурет
В.А.Сухомлинский

В.А. Сухомлинский - кеңес педагогы, жазушы, публицист, халықтық педагогиканың негізін салушы. Оқушылардың білім жолында білім алуына ерекше мән бере білді. Өмір бойы ауылдық мектептің білім деңгейін зерттей отырып, және жұмыс жасай отырып педагогикалық әдістемені ойлап тапқан зерттеуші.

Оқушылардың оқу іс-әрекеттерін дамытуға арналған дидактикалық ойындардың педагогикалық әлеуеті

Білім беру үдерісінде ұстаздың пәнді меңгерту үшін іріктеп алған әдіс-тәсілдері әр сабақ сайын шыңдала түседі. Пәнді ұтымды меңгертудің құралы ретінде дидактикалық ойындарды пайдалану педагогикалық шеберліктің айшықты қырларының бірі болып табылады. Оқушылардың бойындағы қандай да болмасын қабілет-дарынды оятып, оны әрі қарай дамытып, шыңдау педагогикалық шеберлік пен аса қарқынды әлеуетті талап ететіндігі айқын.
Шығармашылық пәнінде оқушыларға жиі ән айтқызу шығармашылық тәрбиелеудің басты құралы және оқушының жан-жақты үйлесімділікпен дамыту барысында аса маңызды болып табылады. Ән салу оқушылардың тыныс алу жолдарын барынша жетілдіріп, сөйлеу, дауыс аппаратын шынықтырады, тіпті сөйлеу қабілетінің жетілуіне де әсер етеді. Шығармашылық ырғақты тыңдау, оны түсініп, қайталау, оқушылардың зейінділігін де арттырады.
Ұстаздың міндеті шығармашылық оқыту мен тәрбие бері үдерісі барысында оқушының бойындағы шығармашылық өнерге деген танымдық қызығушылық пен оның көркемділік пен өнерге деген психологиялық алғышарттарды барынша ашуға ықпал ететін арнайы жағдай жасау болып табылады. Шындығында, білім беру үдерісінде оқушыға өзінің бойындағы бір бөлшегін, яғни, ұстаз бүкіл жан-дүниесімен оқытуға кіріскенде, ұстаз бен оқушы бір-бірінен ажырағысыз бір бүтінге айналады. Сондықтан да ұстаз тұлғасы барынша биіктеген сайын, бұл өз кезегінде оның оқушысының тұлғасының өсуіне ықпал етеді. Шығармашылық өнердегі тұлғалық-шығармашылық айқындалудың аса маңызды алғышарттары шығармашылық түйсікті қалыптастыру болып табылады. Ұстаз ойын арқылы білім беру үдерісіне өту барысын барынша үйлесімді етіп ұйымдастырғаны жөн. Әнмен әрленген cабақта оқушы оның мазмұнын, әуезділігін, ырғағын ажырата білуге дағдыланады. Ән жазатын адамдар, туралы, композиторлар туралы алғашқы ақпараттарды алады. Түрлі шығармашылық аспаптармен танысады. Өздері меңгерген әндерді шығармашылық аспаптарда ойнап, ырғақты түзеп, оны қадағалауды үйренеді. Оқушының шығармашылық қиялы дамиды. Дидактикалық ойындардың ішіндегі көп қимылды қажет ететін ойындар оқышылардың есту қабілеттерін арттырады, өнерге деген танымдылығын арттырады, шығармашылық тұрғыдан ойлау дағдысын қалыптастырады.
Шығармашылық пәні сабағында ең бастысы білім беру үдерісі болғандықтан ойын арқылы пәннің мазмұнын, жоғарғы дауыстағы әуендерді ажырата біледі. Жоғарғы дауысты әуендерді ажырату дағдысын дамытқанда, оқушылардың түрлі шығармашылық аспаптарда ойнауға деген қызығушылығы да арта түседі.
Шығармашылық-эстетикалық тәрбие беру бала тұлғасының жан-жақты ашылуына бағытталуы тиіс. Ұстаздар оқушының физиологиялық және психологиялық ерекшеліктеріне сәйкес Көрнекілік құралдар мен тәрбиелеу әрекеттерінің өзара арасалмағын зерделеп, екшейді.
Ән салғанда, шығармашылық аспаптарда ойнағанда, Шығармашылық тыңдағанда және шығармашылық-ырғақтық қозғалыстарды меңгергенде бастауыш сыныпжасындағы балалардың жас ерекшелігіне байланысты психологиясы ескерілуі тиіс.
Балалардың жас ерекшелігі мәселелерімен зерттеп жүрген ұстаздар мен психологтар, әсіресе, 10-11 жас аралығы, яғни осы кезеңдегі балаларға білім беру мен тәрбие беру үдерісі айрықша екенін атап көрсетеді. Олар бастауыш сыныпты аяқтап, білімнің келесі сатысына өтеді. Міне, дәл осы кезеңде балалардың мінез-құлқы өзгеріп, олардың болашақтағы маңызды қызығушылықтары қалыптасады. Бұл өз кезегінде адамгершілік, интеллектуалдық және эмоционалдық сипаттарды бағамдайды.
Шығармашылық пәні сабағында дидактикалық ойындарды пайдалану барысында шығатын қорытынды, яғни, соңғы нәтиже айқын, көзделген мақсатқа қол жеткізудің әдіс-тәсілдері мұқият екшелуі тиіс. Бұл шығармашылық қабілеттерді дамытудың табиғи болмысын дұрыс ұғынудан бастау алады. Сондықтан да шығармашылық қабілеттілік педагогикалық ғылым тұрғысынан алғанда нақты зерделеніп, мазмұны айқындалуы қажет.
Біздің пікірімізше, кіші сынып оқушыларының шығармашылық қабілет-дарыны дербес психологиялық ерекшелік болып табылады, бұлар шығармашылық қызметтерді (ән салу, ән жазу, шығармашылық аспапта ойнау, шығармашылық ырғақты қозғалыстар) жүзеге асыру барысында баланың табыстылығын қамтамасыз етеді.
Бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамыту мақсаты айқын, міндетті әрі сапалы білім беру үдерісінң бір қыры болып табылады, мұндай оқушының жас ерекшелігі және физиологиялық-психологиялық ерекшеліктері қатаң ескеріледі, ол төрт аспектіні қамтиды: мотивация қалыптастыруынталандыру, танымдық қызығушылықты дамыту, шығармашылық дағды қалыптастыру, әрбір баланың шығармашылық қабілетін жетілдіру.
Кіші сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамытудың маңызы зор, өйткені, олар баланы әр қырынан жан-жақты көрінуіне мүмкіндік береді. Шығармашылық тілін ұғынып, көркем сөйлету, түйсіну құрылымын зерделеуге ықпал етеді. Бұл өз кезегінде шығармашылық таным мен түйсіктің, шығармашылық қажеттілік пен қызығушылықтың қалыптасуынка мол мүмкіндіктері ұсынады.
Мектеп оқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамытып, баланың дарынын барынша жан-жақты ашу үшін, бастауыш сынып ұстаздары келесідей қағидаттарды жүзеге асырғаны жөн деп есептейміз. Біріншіден, оқушылардың бойындағы шығармашылыққа деген қызығушылықты арттырып, олардың шығармашылықтың түрлі жанрын біліп, әрі қабылдауына ықпал ету; екіншіден, олардың шығармашылық түсінік пайымын барынша кеңейту үшін, оларды алуан түрлі шығармашылық туындылармен таныстырып, түрлі шығармашылық шығармаларды тыңдату қажет; үшіншіден, балаларды шығармашылық қызметтің барлық түрлерімен жан-жақты таныстыру, шығармашылық қарапайым қағидаларды ұғындыру; төртіншіден, эмоционалдық қабілетті дамыту, баланың шығармашылық қиялын арттыру, шығармашылық ойлау мен жадыны жетілдіруі тиіс.
Шығармашылық қабілеттерді дамытудың басты мақсат-міндеті балалардың түрлі шығармашылық қызмет салаларында жан-жақты көрсетуін қамтамасыз ететін мүмкіндіктерді арттыру, шығармашылық түйсікті жетілдіру, шығармашылық сөйлеу мен ұғынуды, оны тыңдармандарға жетікізе білу дағдыларын қалыптастыру болып табылады. Бұл өз кезегінде кіші сынып білім алушыларының шығармашылық қабілетін дамытудың алғышарттарының бірі ретінде бағамдалады. Сондықтан да бастауыш сыныпта оқушылардың шығармашылық қабілет-дарынымен бірге барлық қажетті білім қоры беріледі. Алуан түрлі сипаттағы шығармашылық туындыларға деген қызығушылық, эмоционалдық серпілісті дамыту және қалыптастыру және шығармашылық қабылдау қабілеті қалыптасады, оны әрі қарай жетілдіру үшін дидактикалық ойындардың ұтымды түрлерін таңдап алған абзал.

ІІ ТАРАУ. Көрнекілік құралдар арқылы бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекеттерін дамытуды тәжірибелік-эксперименталды зерттеу

2.1 Оқушылардың оқу іс-әрекеттерін көрнекілік құралдар арқылы дамытуды педагогикалық шыңдаудың теориялық негіздері

Оқушылардың оқу іс-әрекеттерін шығармашылық Көрнекілік құралдар арқылы дамыту процесін, педагогикалық қамтамасыз етуді әзірлеу шығармашылық педагогикадағы әдістемелерді зерделеуді талап ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.