Кәсіпорынның тұрақтылығын қарастыру

Мазмұны

Кіріспе . . . 2

1. Кәсіпорынның экономикалық тұрақтылығы туралы түсінік және факторлар . . . 3
2. «ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС-нің қызметтің ұйымдастырушылық-экономикалық сипаттамасы және қаржылық жағдайы . . . 4

2. 1 «ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС кәсіпорнының сипаттамасы . . . 4

2. 2 Жалпы шығарылатын өнімдерінің ассортименті . . . 5

2. 3 Кәсіпорынның ресурсты потенциалы, қаржылық жағдайы . . . 10

3. «ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС-нің тұрақтылығына әсер ететін экономикалық факторлар . . . 12

3. 1 Кәсіпорынның тұрақтылығын қарастыру . . . 12

Қорытынды . . . 16

Кәсіпорынның тұрақтылығын арттыру үшін берілетін ұсыныс . . . 17

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 18

Кіріспе

Кәсіпорынның экономикалық тұрақтылығын қамтамасыз ету - бүгінгі таңда өзекті тақырыптардың бірі. Өйткені, экономикалық тұрақсыздық экономиканың жағдайына теріс әсер етеді, қарызға алып келеді және тұтастай алғанда іскерлік белсенділікті баяулатады. Сондықтан мұны мүмкіндігінше тезірек болдырмау және экономикалық тұрақтылық деңгейіне әсер ететін факторларды анықтау, уақтылы талдау жүргізу және оны қалпына келтіру үшін нақты шаралар қабылдау қажет. Экономикалық тұрақтылықты зерттеуге Бригхэм Ю. Ф., Зайцев О. Н., Чуваева А. И., Павлова О. Ю., Окладский П. В., Кисловский Е. Б. сияқты ғалымдар айтарлықтай үлес қосты.

Сондай-ақ, өзгерістердің жоғары динамикасымен және белгісіздікпен сипатталатын қазіргі экономикалық жағдайлар, тамақ өнеркәсібі кәсіпорындарының, атап айтқанда нан зауыттарының тұрақтылығына әсер ететін факторларды зерттеудің маңыздылығы айтарлықтай артып келеді. Нан зауыттарының тұрақтылығы елдің азық-түлік қауіпсіздігін, еңбек нарығындағы тұрақтылықты және халықтың экономикалық әл-ауқатын қамтамасыз етудің негізгі аспектісі болып табылады. Осыған байланысты, бұл зерттеудің мақсаты экономикалық факторлардың нан зауыттарының тұрақтылығына әсерін талдау болып табылады, бұл олардың жұмыс істеуінің сыртқы және ішкі жағдайларын зерттеуге кешенді көзқарасты білдіреді. Диплом алдындағы практика барысында шикізат құнының өзгеруі, энергетикалық шығындар, еңбек ресурстары, көлік шығындары, нарықтық бәсекелестік деңгейі, мемлекеттік реттеу және инфляцияның әсері сияқты негізгі экономикалық факторлар қарастырылды, олар нан зауыттарының экономикалық тұрақтылығы мен рентабельділігіне тікелей әсер етеді. Кәсіпорынның ағымдағы жағдайын бағалауға және оның қаржылық жағдайын жақсарту үшін ықтимал тәуекелдер мен мүмкіндіктерді анықтауға мүмкіндік беретін қаржылық есептілікті талдаудың әдістері мен тәсілдеріне ерекше назар аударылды. Бұл жұмыс нан зауыттарының тұрақтылығына әсер ететін ең маңызды экономикалық факторларды анықтап қана қоймай, сонымен қатар осы сектордағы кәсіпорындардың тиімділігі мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру мақсатында осы факторларды басқару бойынша ұсыныстар беруге тырысады. Жұмыс нәтижелері тамақ өнеркәсібі экономикасы саласындағы теориялық зерттеулер үшін де, стратегиялық жоспарлау және жедел басқару процесінде нан зауыттарының басшылары мен мамандарының практикалық қолдануы үшін де пайдалы болуы мүмкін.

Зерттеу нысаны "Ұлытау Нан" ЖШС болып табылады. Диплом алды практикадан өтудің барысында қауіпсіздік техникасымен, кәсіпорын құрылымымен және зауыт жұмысымен таныстым. Нан зауытының тұрақтылығына әсер ететін факторлармен, сондай-ақ, бастапқы құжаттамамен жұмыс жасадым, кәсіпорынның есептерімен таныстым.

1 Кәсіпорынның экономикалық тұрақтылығы туралы түсінік және факторлар

Қазіргі уақытта кез-келген ұйымды үнемі өзін-өзі дамытуға, өзін-өзі басқаруға және өзін-өзі бақылауға ұмтылатын динамикалық бизнес жүйесі деп атауға болады. Сыртқы ортаның белгісіздігі тұрақтылықты жоғалтудың маңызды себептерінің бірі болып табылады. Бұл құбылысқа тікелей әсер ететін келесі факторлар бар: саяси, экономикалық, әлеуметтік, экологиялық және т. б.

Экономикалық тұрақтылық-өндірістік-шаруашылық жүйенің кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру жағдайларында туындаған өзгерістерден кейін тұрақтылық жағдайына оралу қабілеті

Экономикалық тұрақтылық - экономикалық параметрлердің мәндерінің белгілі бір деңгейін ұстап тұру қабілеті, бұл оның тиімді жұмыс істеуін және тұрақты дамуын қамтамасыз етеді.

Жоғарыда келтірілген анықтамаларға сүйене отырып, неғұрлым нақты және толық түсіндіруді тұжырымдауға болады: экономикалық тұрақтылық деп оның барлық элементтерінің тепе - теңдігі жағдайында тұрақты дамып келе жатқан бизнес - жүйенің күйін түсіну керек, сонымен қатар бұл ұйымның бүкіл даму процесінде барлық маңызды компоненттердің оңтайлы қатынасын сақтауға деген қабілеті мен ұмтылысы.

Саяси және құқықтық фактор- мемлекеттің және жергілікті органдардың заңнамалық қызметін қамтиды, салық салудың принциптері мен әдістері, мемлекеттік стандарттау жүйесі және сертификаттау, тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің сапасын бақылау, еңбек заңнамасы, құқықтық кәсіпкерлер мен тұтынушылардың қорғалуы, қызметті лицензиялау

Әлеуметтік және мәдени факторлар-әлеуметтік-демографиялық процестерді, қоғамдағы әл-ауқат дәрежесін сипаттайды, еңбек ресурстарының жай-күйі, еңбек әлеуетінің сапасын сипаттайды. Біздің стилімізді қалыптастырады: тұрмыс, жұмыс, тұтыну, сұраныс деңгейіне, өнімді өткізу нарықтарын таңдауға әсер етеді, өңірлік еңбек нарығының параметрлерін анықтайды. Жаңа тенденциялар түрін жасайды, басқа тауарлар мен қызметтерге қажеттілікті тудырады, ұйымның жаңа стратегияларын анықтауға ықпалын тигізеді

Технологиялық факторлар- ондаған жылдар дағы революциялық-технологиялық өзгерістер мен соңғы жаңалықтарының жиынтығы. Көліктің, байланыстың, техниканың жаңа түрлері және т. б. ұсынады. Мұндай факторларды талдау ескі технологиялардан бас тартуға мүмкіндік береді және

бәсекеге қабілетті жаңа өнімдердің шығарылуын болжауға көмектеседі.

Кәсіпорынның тұрақтылығына әсер ететін барлық факторлардың ішінен экономикалық факторды қарастырғым келеді.

Экономикалық факторлар-ұйымның пайдалы болып қалу қабілетіне экономиканың жалпы жағдайы тікелей әсер етеді. Оларға мыналар жатады: нарықтағы сұраныс пен ұсыныс, экономикалық өсу қарқыны, экономикалық циклдің даму кезеңі, валюта нарығының тұрақтылығы, инфляция деңгейі.

Экономиканың әлеуетін, төлем балансының жай-күйін, өндірушілердің инвестициялық тартымдылығы мен бәсекеге қабілеттілігін анықтайтын экономикалық факторлар ресурстардың құнына және тұтынушылардың сатып алу қабілетіне әсер етеді. Ел экономикасының экономикалық циклінің фазасы кәсіпорынның экономикалық тұрақтылығына айтарлықтай әсер ететінін атап өткен жөн.

2 «ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС-нің қызметтің ұйымдастырушылық-экономикалық сипаттамасы және қаржылық жағдайы

2. 1 «ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС кәсіпорнының сипаттамасы

«ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС - жоғары технологиялық нан зауыты, негізгі қызметі нан, кондитерлік өнімдерін өндіру болып табылады. «Ulytaý Nan» («Ұлытау Нан») ЖШС 2018 жылдың маусым айында ашылды. Кәсіпорын Ұлытау облысы, Жезқазған қаласы, Пушкина к-сі, 17А мекенжайы бойынша орналасқан. Қазіргі таңда зауыттың өндірістік қуаты 35 тонна нан өнімдерін құрайды.

Сурет 1 - «ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС-нің логотипі

Жаңа нан зауыты Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың экономикалық Стратегиясын, "Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері" Жолдауын, "Цифрлық Қазақстан" кешенді бағдарламасын іске асыру мақсатында салынды.

«Ұлытау Нан» ЖШС-нің жетекшісі - Қонаева Еркеш Калиевна.

Қызметкерлердің жалпы саны: 285 адам.

Кәсіпорынның ұйымдық құрылымы 2 суретте көрсетілген.

Сурет 2 - Кәсіпорынның ұйымдық құрылымы

«Ұлытау Нан» ЖШС - нің қызметтерінің негізгі бағыттары:

• Ұзақ сақталмайтын нан өнімдерін өндіру;
• Ұзақ сақталмайтын кондитерлік өнімдерін өндіру;
• Ұзақ сақталатын крекер мен печенье өнімдерін өндіру;

Сурет 3 - «ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС-нің ғимараты

2. 2 Жалпы шығарылатын өнімдерінің ассортименті

Нан өнімдері

«ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС-нің негізгі өнімі ұзақ сақталмайтын нан өнімдері болып табылады. Кәсіпорын бастапқы жылда 24-тен астам нан өнімдерінің ассортиментімен бастады. Бүгінгі таңда тұтынушыларға 55-астам нан өнімдерін ұсына алады.

Нанды пісірудің бүкіл процесі ашытқысыз нанға қатысты шамамен 5-6 сағатты алады және өндірісте ашытқы қамыры қолданылған кезде бір көрсеткіш бір жарым есе артады.

Кәсіпорын халықтың әртүрлі топтары үшін нан өнімдерінің әртүрлі түрлері мен сорттарын шығарады. Және бұл ассортимент маусымға, қажеттіліктерге және т. б. сәйкес өзгереді және жаңартылып отырады.

Кәсіпорынның ассортименті және оның талдауын 1 кестеден көруге болады.

Кесте 1

«ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС-нің ең көп сатылатын нан өнімдері бойынша

талдау

Сурет 4 - «ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС-нің нан өнімдері

Кондитерлік өнімдер

Тек нан өнімдерін шығару кәсіпорын үшін тиімсіз болғандықтан, олар кондитерлік өнімдер дайындаумен де айналысады.

Кәсіпорын кондитерлік өнімдердің 50-ге жуық түрін шығарады, сонымен қатар тапсырыс бойынша торттар жасайды. Оның ішінде: танымал: "Курабье" печеньесі, "Зебра" прянигі, "Картошка" пирожныйы, "Пломбир" торты, "Шоколадты мусс" торты, және т. б. түрлері үлкен сұранысқа ие.

Кесте 2

«ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС-нің ең көп сатылатын кондитерлік өнімдері бойынша талдау

2 кестенің жалғасы

Сурет 5 - «ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС-нің кондитерлік өнімдері

Крекер өнімдері

Кәсіпорын сонымен қатар крекер өндірісімен айналысады. Барлығы әртүрлі түрдегі және мақсаттағы крекердің 8 түрі шығарылады: нан үгіндісі, бульондық бидай крекері, "Армейские" крекері, "Салатный " крекері және т. б.

Кәсіпорын крекерлерді дайындау үшін, алдымен нан өнімін кеседі. Кесілген нан, кептіру үшін арнайы пештерге жіберіледі. Нан 190-200°C температурада 15-20 минут кептіріледі, содан кейін кептірілген нан конвейер бойымен әрі қарай жылжиды және өсімдік майымен майланады.

Содан кейін дайын крекер дәмдеуіштер мен тұзға оралады. Дайын крекер салқындатылып, орау линиясына түседі. Крекер пакеттерге салынады, содан кейін жұмысшылар оларды қораптарға салып, қоймаға жібереді.

Кесте 3

«ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС-нің крекер өнімдері бойынша талдау

Сурет 6 - «ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС-нің крекер өнімдері

2. 3 Кәсіпорынның ресурсты потенциалы, қаржылық жағдайы

Зауыт халықаралық стандарттарға сәйкес келеді, өндірісті цифрландыру жөніндегі талаптарға толық жауап береді және ТМД елдері мен Еуропа аумағындағы ең заманауи нан зауыттарының бірі болып табылады. Жезқазған және Сәтбаев қалаларында, сондай-ақ Ұлытау, Весовая, Қарсақпай және Жезді кенттерінде өнімді жеке өткізу саласы бар нан зауытына 2 млрд. астам инвестиция түріндегі теңге қаражат салынды.

Нан зауытының іске қосылуы Жезқазған, Сәтбаев және жақын маңдағы елді мекендердің 225-тен астам тұрғынын тұрақты жұмыспен қамтамасыз етті. Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі аясында мүмкіндігі шектеулі жандарға арналған жұмыс орындары қарастырылған.

«Ulytaý Nan» («Ұлытау Нан») нан зауыты Еуропаның озық елдері өндірісінің заманауи энергия тиімді жабдықтарымен жабдықталған. Нан зауытының жоғары технологиялық жабдықтарын монтаждау мен баптауды еуропалық мамандар жүзеге асырды, оларда оқытудан өтті және болашақта нан зауытына қызмет көрсететін жергілікті мамандардың өндірістік бригадалары құрылды.

Кәсіпорынның өндірістік қорларын зерделеу кезінде, алдымен негізгі құралдардың құрамы мен қозғалысына, сондай-ақ кәсіпорынның кірістері мен шығыстарына назар аудару қажет. Мұндай терең талдауды жүргізу арқылы негізгі құрылымды басқару мен пайдалану процесін жетілдіруге мүмкіндік туады, бұл өз кезегінде негізгі құралдарды пайдалану тиімділігін арттыруға көмектеседі.

Кесте 4

«ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС кәсіпорынның кірістері мен шығыстары туралы есеп, мың тг

4 кестенің жалғасы

«ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС кәсіпорынының 2021-2023 жылдардағы кірістері мен шығыстарының ұсынылған кестесіне сүйене отырып, мынадай экономикалық талдау жүргізуге болады: өнімді сатудан түсетін түсімдер 2021 жылғы 1 257 004 мың теңгеден 2023 жылы 1 420 368 мың теңгеге дейін тұрақты өсуді көрсетті, бұл кәсіпорын қызметінің негізгі саласындағы оң серпінді көрсетеді. Басқа да кірістер бүкіл кезең бойы өзгеріссіз қалып, 125 мың теңгені құрады. Шығыстар өнімнің өзіндік құны 2021 жылы 720 354 мың теңгеден 2023 жылы 956 345 мың теңгеге дейін ұлғайды. Бұл көрсеткіш өндірістік шығындарының біршама өскенін көрсетеді.

Сату шығындары мен ӘБҚ шығындары да өсті, бұл сату шығындары мен басқару шығындарының өсуін көрсетуі мүмкін. Пайда 2021 жылы кәсіпорын 49 558 мың теңге мөлшерінде таза пайда көрсетті, алайда 2022 жылы шығын (-8, 103 мың теңге) болды, ол 2023 жылы -114, 880 мың теңгеге дейін айтарлықтай өсті. Бұл дегеніміз, негізгі қызметтен түсетін кірістің өсуіне қарамастан, өзіндік құнның ұлғаюы және басқа шығындардың көбейгені айтарлықтай шығындарға әкелді.

Негізгі қызметтен түсетін кірісті талдау оң нәтиже береді, алайда шығындар мен басқа шығындардың едәуір өсуі шығындарды басқарудағы проблемаларды және оларды оңтайландыру қажеттілігін көрсетеді. 2022 және 2023 жылдардағы шығындар олардың пайда болу себептерін егжей-тегжейлі талдауды және болашақта олардың алдын алу шараларын, соның ішінде бизнесті қайта құрылымдауды және шығындарды азайту жолдарын іздеуді талап етеді. Жалпы алғанда, нан зауытының қаржылық жағдайын жақсарту үшін нарықты талдауды, өндірістік процестерді қайта қарауды, шығындарды азайтуды және шығындардың тиімділігін арттыруды қамтитын кешенді тәсіл қажет.

Кесте 5

Өнім санаттары бойынша кәсіпорынның рентабельділігі, 1 бірлік үшін.

2021-2023 жылдардағы өнім санаттары бойынша өндірістің рентабельділігі бойынша берілген деректерге сүйене отырып, мынадай экономикалық талдау жүргізуге болады: өнім санаттары бойынша рентабельділік: нан өнімдерінің рентабельділігі ауытқиды, бірақ 2021 (16, 37%) және 2022 жылмен (15, 35%) салыстырғанда 2023 жылы (17, 98%) өсімді көрсетеді. Бұл нан өнімдері өндіріс үшін тиімдірек болатынын көрсетеді.

Крекер: крекер өнімдерінің рентабельділігі 2021 жылмен (23, 37%) салыстырғанда 2022 жылы (22, 2%) айтарлықтай құлдырауды көрсетті, алайда 2023 жылы 24, 3% - ға дейін өсім байқалды. Бұл құлағаннан кейін крекер өнімдерінің қалпына келуін көрсетеді.

Кондитерлік өнімдер: кондитерлік өнімдердің рентабельділігі 2021 жылғы 45, 2% - дан 2023 жылы 63, 3% - ға дейін тұрақты өсуді көрсетеді. Бұл талданған кезеңдегі ең тиімді өнім санаты.

Өнімнің 1 бірлігінің орташа рентабельділігі талданған кезеңдегі жалпы орташа рентабельділік 2021 жылғы 28, 313% - дан 2023 жылы 35, 193% - ға дейін өскенін көрсетті. Мұндай жоғары мәндер рентабельділікті есептеу ерекшеліктеріне немесе ассортиментте өте тиімді өнімдердің болуына байланысты.

2022 жылы крекер рентабельділігінің төмендеуі және кейіннен қалпына келтіру нарықтық трендтерді бақылаудың және өндірістік жоспарларды жедел бейімдеудің маңыздылығын көрсетеді. Жалпы алғанда, деректер өнімнің жекелеген санаттарының ауытқуларына қарамастан, ассортимент пен өндірістік қызметті сәтті басқаруды көрсетеді. Бұл талдау нан зауытының нарықтық өзгерістерге сәтті бейімделетінін және рентабельділіктің одан әрі өсуіне және өндірістік ассортиментті кеңейтуге әлеуеті бар екеніндігін білдіреді.

3 «ҰЛЫТАУ НАН» ЖШС-нің тұрақтылығына әсер ететін экономикалық факторлар

3. 1 Кәсіпорынның тұрақтылығын қарастыру

Кәсіпорынның тұрақтылығына әсер ететін экономикалық факторларды бірнеше негізгі категорияларға бөлуге болады:

• Шикізат пен материалдардың құны: шикізат пен материалдар бағасының өсуі өндіріс шығындарын едәуір арттыруы мүмкін, бұл өз кезегінде пайда маржасын төмендетеді. Өндірістің тұрақтылығы осы өзгерістерді болжау және басқару қабілетін қажет етеді, мүмкін жеткізушілерді әртараптандыру немесе балама материалдарды пайдалану арқылы.
• Технологиялық өзгерістер: технологиялық прогресс шығындарды азайтып, өнімділікті арттыра алады, сонымен қатар жабдықты жаңартуға және қызметкерлерді оқытуға айтарлықтай инвестицияларды қажет етеді. Өндірістік кәсіпорындар бәсекеге қабілетті болу үшін технологиялық тенденцияларды үнемі қадағалап отыруы керек.
• Реттеуші өзгерістер: экологияға, еңбек қауіпсіздігіне және өндіріс процесінің басқа аспектілеріне қатысты үкіметтік Реттеулер шығындар мен процедураларға айтарлықтай әсер етуі мүмкін. Кәсіпорындар өзгеретін нормаларға сәйкес өз процестерін бейімдеуге дайын болуы керек.
• Сұраныстың ауытқуы: тұтынушылардың қалауының өзгеруі және экономикалық циклдар өнімге деген сұраныстың өзгеруіне әкелуі мүмкін. Өндірушілер бұл өзгерістерді болжай білуі және оларға икемді бейімделуі керек, мысалы, өнімді өзгерту немесе өндіріс ауқымын өзгерту арқылы.
• Қаржылық тұрақтылық: капиталға қол жеткізу және қаржылық тәуекелдерді басқару өндірістік операцияларды қолдау және кеңейту үшін өте маңызды. Тиімді қаржылық жоспарлау және тәуекелдерді басқару бизнеске қиын кезеңдерден өтуге және өсуге инвестиция салуға көмектеседі.

Кесте 6

Шикізат бағасының өзгерісін талдау

2021-2023 жылдардағы негізгі шикізат бағасының өсуі/төмендеуі

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс