Жаңа қазақ креаторларының толқыны

Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі

«Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті» КеАҚ

Бекенова Аружан Армановна

Жаңа қазақ креаторларының толқыны

тақырыбында

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

«В039-3104 - Мәдениеттану» білім беру бағдарламасы

Астана, 2024

Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министирлігі

«Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» КеАҚ

«Қорғауға жіберілді»

Кафедра меңгерушісі м. а.

Д. К. Кусбеков

«___»« » 2024 ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

тақырыбы: «Жаңа қазақ креаторларының толқыны»

«В039-3104-Мәдениеттану» білім беру бағдарламасы бойынша

Орындаған: А. А. Бекенова

Ғылыми жетекшісі:

философия магистрі,

аға оқытушы А. Ч. Рамазанова

Астана, 2024

«Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» КеАҚ

Әлеуметтік ғылымдар факультеті

Философия кафедрасы

«В039-3104 - Мәдениеттану» білім беру бағдарламасы

Бекітемін

Кафедра меңгерушісі м. а.

Д. К. Кусбеков

«___» «»2024 ж.

Дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға

ТАПСЫРМА

Студент Бекенова Аружан Армановна, 4 курс, МТ-41 тобы,

«В039-3104 - Мәдениеттану» БбБ, күндізгі бөлім

1. Дипломдық жұмыстың (жобаның) тақырыбы: «Жаңа қазақ креаторларының толқыны» университет бойынша 2024 жылдың «11» қантарында ректордың №40-п бұйрығымен бекітілген.

2. Студенттің дайын жұмысты тапсыру мерзімі 2024 жылдың «1» мамыры.

3. Жұмыстың бастапқы деректер (заңдар, әдеби деректер, зертханалық-өндірістік мәліметтер) : Жұмысты жазу барысында отандық және шетелдік зерттеушілердің еңбектері, ғылыми мақалалар, мерзімді басылымдарынан мәліметтер алынды.

4. Дипломдық жұмыста (жобада) жасалатын тақырыптар тізімі:

• Өзекті креативті ағымдардың эволюциясы
• Заманауи қоғамның креативті құбылысқа тәуелділігі
• Қазақ мәдениетіндегі креативті бастамалар тәжіребиесі
• Жаңа қазақ креаторларының қалыптастырған тенденциялары
• Әлеуметтік желілер мен цифрлық платформаларда орын алған креаторлар
• Подкаст креатив алаңы ретінде

5. Графикалық материалдар тізбесі сызбалар, диаграммалар, кестелер және т. б. қолданылмаған.

6. Негізгі ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

• Зеленцова, Е. В. (2010) . Креативные индустрии: зарубежный опыт прикладных исследований и разработок / Е. В. Зеленцова // Культурология: фундаментальные основания прикладных исследований. - М. :Смысл.
• Reckwitz, A. (2018) . The invention of Creativity: Modern Society and the Culture of the New (S. Black, Trans. ) . john Wiley & Sons
• Kwan, L., & Liou, S. (Eds. ) . (2018) . Handbook of culture and creativity: Basic processes and applied innovations. Oxford University Press. p. 4
• Morris, M. W., & Leung, K. (2010) . Creativity east and west: Perspectives and parallels. Management and Organization Review, 6(3) .
• Ermakhanova, S. (2010) . Modernization of Kazakhstan: in search of its own model of social-cultural development. Russia and the moslem world, (11 (221) ), 56-64. //Электронды ресурс URL: https://cyberleninka. ru/article/n/modernization-of-kazakhstan-in-search-of-its-own-model-of-social-cultural-development

7. Жұмыс бойынша консультациялар (оларға қатысты жұмыс бөлімдерін көрсету)

8. Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау кестесі

Тапсырманы беру күні «10» қараша 2023 ж.

Ғылыми жетекшісі: филос. магистрі, аға оқытушы А. Ч. Рамазанова

Тапсырманы қабылдаған: студент А. А. Бекенова

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Бүгінгі күнде креативтілік адамдардың күнделікті өмірінің ажырамас бөлігі болып табылады. Заманауи техналогиялардың дамуы барысында мәдениетте де үлкен өзгерістерге тап болды. Осыған байланысты креаторлардың орны бөлек. Креативтілікті пайдалана отырып, креаторлар тек бизнес және экономиканы дамыта отырып, сонымен қатар қоғамның бірден бір ажырамас бөлігі мәдениетті же толықтыруда. Заман талабына сай, креаторлар қалыптасқан дәстүрлі мәдениетті жаңа уақытпен сабақтастыра отырып жаңа өнім шығаруда. Бұл өздігінен кез келген елдің креативті экономикасына үлкен әсер тигізеді. Жаңа қазақ креаторлар толқының өкілдері заман талабына сай қазақ мәдениетіне де өз үлесін қосуы арқылы, тек қазақ мәдениетін өзге қырдан көрсете отырмай, оны әлемдік санаға шығаруда.

Мәтін Батыс және Ресей ғалымдарының жұмыстарына сүйене отырып, Қазақстандағы және посткеңестік елдердегі шығармашылық индустрияларды зерттеудің өзектілігін зерттейді. Ол дәстүрлі өнер түрлерін экономикалық өсуді ынталандыру және мәдени бірегейлікті сақтау үшін заманауи технологиялармен қалай біріктіруге болатынын көрсете отырып, Мәдени мұра мен заманауи инновациялардың қиылысын көрсетеді. Жергілікті және халықаралық зерттеушілердің бірлескен күш-жігері шығармашылықты, инновацияны және экономикалық тұрақтылықты дамытуға ықпал ететін әр аймақтың нақты қажеттіліктерін ескеретін пәнаралық тәсілдерді әзірлеуге бағытталған. Креативті индустрия тұжырымдамасы жарнама, дизайн, сәндік-қолданбалы өнер, сән, кино түсіру және т. б. сияқты әртүрлі секторларды қамтиды, бұл оның мәдени және экономикалық контексте маңыздылығын көрсетеді [1] .

Жұмыста креативтіліктің қазіргі қоғамға оң әсері қарастырылады, оның проблемаларды шешудегі, өзін-өзі көрсетудегі, кәсіпкерліктегі және жеке тұлғаны дамытудағы рөлі атап өтіледі. Онда проблемаларды шешу процесіне шығармашылық көзқарасты енгізу дәстүрлі әдістерге басымдық беру үрдісіне қарамастан жиі инновациялық және тиімді шешімдерге әкелетіні айтылады. Шығармашылық сыни тұрғыдан ойлауды дамытады, жаңа шешімдер іздейді және сайып келгенде инновация мен прогресті ынталандырады, бүкіл қоғамға пайда әкеледі [2] Сонымен қатар, жұмыс креативтілік пен әлеуметтік эстетика арасындағы байланысты қарастырады, креативтілік эстетиканың кең контекстіндегі ерекше форма екенін атап өтеді. Шығармашылық жаңа эстетикалық тәжірибені құруға және түсінуге ықпал ету арқылы эстетикалық процесті жақсартады деп болжануда. Тұтастай алғанда, мәтін қазіргі қоғамның саясат, технология және эстетиканы қоса алғанда, әртүрлі салалардағы инновацияларды қалай ынталандыратынын көрсетеді және креативтілік шеңберіндегі жаңалық пен эстетиканың қиылысын көрсетеді. Жалпы алғанда, креативтілік пен мәдениеттің қаншалықты тығыз қарым-қатынасы, олардың өзге мәдениетпен әретен жасағандағы креативтіліктің орны өте мағызды фактор болады [3] . Тіпті, креативтіліктің тек қоғамның мәдениетіне ғана емес, сонымен қатар, сол қоғамдағы тұрақталған әлеуметтік нормаларға тигізетін әсерінің орны да бөлек.

Креативтіліктің қазақ мәдениетіне өздігінен сан түрлі жаңалықтар әкелген болатын. Алғашқыда, әрине өнер сферасы креативтіліктің әкелген жаңашылдықтарының ықпалына түсті. Бұл қазақ өнер саласындағы қайраткерлерінің жанадан жанрларды қоладануына әкелген. Бұл тәуелсіз Қазақстандағы алғашқы креаторлардың көрінісі болған.

Қазірігі уақытта, жаңа технологиялар мен цифрлық медиа платформалардың дамуымен, Қазақастанда жаңа крреаторлар толқынының пайда болуына әкеліп соқты. Жаңа креаторлары, заманауи техналогиялар мен әлеуметтік желілерді пайдалана отырып, қазақ мәдениетін жаңа тұрғыдан көрсетеді. Жалпы алғанда, Instagram, YouTube және TikTok сияқты цифрлық медиа платформалардың Қазақстанда креаторлардың жаңа буынының пайда болуы мен дамуына елеулі әсері қарастырылады. Бұл платформалардың әдеби ландшафтта қалай төңкеріс жасағаны туралы, креаторларға жаһандық аудиторияға қол жеткізу және өзара әрекеттесу үшін бұрын-соңды болмаған мүмкіндіктер береді. Сонымен қатар, цифрлық платформалар авторларға өз мазмұнын Қазақстандағы нақты қауымдастықтар үшін бейімдеуге мүмкіндік беріп, қазақ мәдениетіне қатыстылық пен мақтаныш сезімін дамытуға қалай ықпал еткені анық. Сонымен қатар, осы платформаларда қол жетімді мазмұн форматтарының әртүрлілігін көрсетеді - қысқа бейнелерден деректі фильмдерге дейін, тірі қойылымдарға дейін - бұл авторларға өзін-өзі көрсету және тарту үшін әртүрлі мүмкіндіктер береді. Сонымен қатар, мәтін контент жасаушыларға қол жетімді әр түрлі табыс көздерін, соның ішінде жарнама, бренд серіктестігі, тауарларды сату, краудфандинг және жазылымға негізделген модельдерді атап көрсетеді, бұл авторларға өз жұмыстарын тиімді монетизациялауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, мәтін цифрлық платформалардың бірлескен сипатына баса назар аударады, бұл шығармашылық жұмысшылар арасында байланыс орнатуға және білім алмасуға ықпал етеді, осылайша шығармашылық процесті жақсартады. Тұтастай алғанда, мәтінде цифрлық платформалардың қазақстандық авторларға контентті өз бетінше өндіруге және таратуға, жаһандық ауқымда мәдени ұсыну мен коммуникацияға ықпал етуге мүмкіндік бергені атап көрсетілген.

Зерттеу нысаны: Креаторлардың мәдениеттегі орны мен ықпалы.

Зерттеу пәні: Қазақстандағы жаңа креаторлар толқынының қазақ мәдениетіне қосқан жаңашылдықтары.

Зерттеу мақсаты: Жаңа қазақ креаторлар толқынының мәдениетке қосқан жаңашылдықтарын мен идеяларын қарастыру.

Мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылды:

• Заманауи қоғамның креативті құбылысқа тәуелділігін талдау;
• Қазақ мәдениетіндегі креативті бастамалар тәжіребиелерімен танысу;
• Әлеуметтік желілер мен цифрлық платформаларда орын алған креаторларға тоқталу;
• Подкасты креатив алаң ретінде қарастыру.

Зерттеу әдістері:

Дипломдық жұмысты жазу барысында ғылыми әдебиеттермен жұмыс, сипаттама жасау, мәтіндерді саралау және салыстырмалы талдау жасау үшін шетелдік практикаларды саралау әдістері қолданылды.

Дипломдық жұмыс тақырыбының теориялық және практикалық маңыздылығы әлеуметтік желілмер мен цифрлық медиа платформалардың дамуымен, дәстүрлі қазақ мәдениетін жаңа казақ креаторлар толқыны арқылы мәдениетті дамытудағы жаңа тәжірибелерді анықтау. Бұл ретте ғылыми әдебиеттерден бөлек ашық қолданыстағы ресми сайттардан және әлеуметтік желілерден ақпараттар қолданылған.

Диплом жұмысының жаңашылдығы: Заманауи қоғамның креативтілікке тәуелділігін талдай отырып, креаторларлың қоғам өмірінің кез келген сферасына қосқан үлесін талдай отырып, олардың мәдениеттегі орнын анықтау, олардың қалайша «жаңа толқынға» айналғанын қарастыру және де, бұл жаңа қазақ креаторлар толұынының негізі жобалар мен идеялар саралау.

Диплом жұмысының құрылымы: Диплом жұмысы кіріспе мен екі негізгі бөлімнен тұрады. Екі бөлім екі тақырыпшадан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

I. ӨЗЕКТІ КРЕАТИВТІ АҒЫМДАРДЫҢ ЭВОЛЮЦИЯСЫ

1. 1 Заманауи қоғамның креативті құбылысқа тәуелділігі

Бүгінгі күнде креативтілік адамдардың күнделікті өмірінің ажырамас бөлігі болып табылады. Қазіргі уақытта креативтілік адамдарды тек шығармашылық жақтан ғана көрсетпейді. XXI ғасыр - технологиялардың даму ғасыры. Технологиялар процессінің дамуына көптеген факторлар ісер етеді. Алайда, осы технологиялақ процесстерді дамытуына әсер ететін күштердің бірі - креативтілік болады. Адамдардың қиялы мен тапқырлығының түйілісінде болатын креативтілік, біздің күнделікті өмір сүрудің, жұмыстың және де қоғаммен құрайтын әлеуметтік қарым - қатынастың дамуын қалыптастырады. Креативтілік пен креативті ойлау - тек мәдениет пен шығармашылық жайлы емес, сонымен қатар, технологиялық прогресстің жемісі ретінде де қарастырылады. Заманауи қоғамның креативтілікке деген бейімділігін алғашқы кезде атап кеткен технологиялық прогресспен бастауға болады. XXI ғасырдың басында біз білетін, түсінетін, әрі практика жүзінде қолданатын кретативтілік жаңа мағынаға ие болды. Бұл жаңа оқиғалар, өз кезінде, қоғамның өзгеруіне әсер етті. Соңғы бірнеше онжылдықта көпдеген жұмыс орындарында қызмет атқаратын жұмыскерлерде креативтіліктің болуы мағызды критерийлердің бірі болып саналады. Мысал ретінде, жасанды интеллектік қолдануы мен өсіп келе жатқаның қарастыруға болады. Жасанды интеллект қайталанатын жұмыс тапсырмаларын автоматтандыру, белгілі бір сұрақтарға стандартты түрде жауап беру функцияларын атқара алады. Алайда, қанша болмасын, адамның креативті жұмысын атқара алмайды. Бұл ұйымдардағы креативтілік рөлінің маңыздылығы өсіп келегенің COVID-19 пандемиясы кезінде айқын көрінді.

ХХ ғасырдан бастап Еуропада зерттелетін және енгізілетін креативті индустриялардың тұжырымдамасы мен технологиялары қазіргі уақытта Қазақстанда және посткеңестік кеңістік елдерінде әлеуметтік-мәдени зерттеулер үшін өзекті тақырып болып табылады. Егер біз осы аспектінің ғылыми дамуын қарастыратын болсақ, онда мұндай шетелдік авторлар: Т. Адорно, В. Беньямин, М. Хоркгеймер, Дж. Хатамми және басқалар "мәдени индустрия", "креативті индустрия", "креативтілік", "креативті экономика" ұғымдарының мәні мен ерекшеліктерін ашып, осы ғалымдардың жарияланған жұмыстары осы салада танымал. Ресейлік зерттеушілер Н. Гладков, М. Б. Гнедовский, Е. В. Зеленцова, С. Е. Зуев, Л. Кузовникова және т. б. өз жұмыстарында шығармашылық индустрияның ерекшеліктерін, басқа қырларын ашады, шетелдік әріптестердің тәжірибесін талдайды, сондай-ақ қалыптасқан тәжірибені шындыққа бейімдеу мүмкіндіктерін көрсетеді.

Креативті индустрияларды зерттеу және оларды Қазақстанда және басқа посткеңестік елдерде қолдану өңірдің әлеуметтік-мәдени ландшафтының дамуына байланысты зерттеулердің жарқын саласы болып қала береді. Осы зерттеу аясында біз дәстүрлі өнер түрлері мен тәжірибелерді экономикалық өсу мен мәдени байытуды ілгерілету үшін заманауи технологиялармен қалай біріктіруге болатынын зерттей отырып, мәдени мұра мен заманауи инновациялардың қиылысын қарастырамыз.

Батыс ғалымдары мен сала мамандары әзірлеген теориялар мен тәжірибелерді зерттеумен қатар, жергілікті зерттеушілер мен тәжірибелер өз аймақтарының бірегей мәдени және тарихи контекстін көрсететін өз негіздерін әзірлеуге белсенді қатысады. Дәстүрлі қолөнерді, фольклорды және көркемдік көріністі өндіріс пен таратудың жаңа тәсілдеріне енгізе отырып, бұл шығармашылық индустриялар мәдени бірегейлікті сақтауға ықпал етеді және сонымен бірге экономикалық тұрақтылыққа ықпал етеді.

Жергілікті зерттеушілер мен халықаралық сарапшылардың бірлескен күш-жігері креативті экономиканың күрделі мәселелерін шешуге бағытталған пәнаралық тәсілдерді әзірлеуге әкелді. Оларға жаңа таланттарды тәрбиелеуге, ресурстармен қамтамасыз етуге және шығармашылық кәсіпкерлерді оқытуға, сондай-ақ мәдени алмасу мен диалог үшін платформалар құруға бағытталған бастамалар жатады.

Табысты халықаралық модельдерді жергілікті жағдайларға бейімдеу осы зерттеудің негізгі аспектісі болып табылады, өйткені ол әр аймақтың нақты қажеттіліктері мен мүмкіндіктеріне бейімделуі мүмкін ең жақсы тәжірибелерді анықтауға мүмкіндік береді. Осылайша, Қазақстан және басқа да посткеңестік елдер шығармашылық индустриялардың болашағы туралы жаһандық дискурсқа өз үлестерін қоса отырып, өздерін шығармашылық пен инновацияның жарқын орталықтары ретінде көрсете алады.

Креативті индустрия тікелей елдің әр сферасына ықпал жасайды. Атап кеткендей ол тек мәдени және экономикалық құбылыс болғанымен, осы уақытта оны бизнеспен тікелей байланыстырады. Креативті индустрия түсінігі бизнестің әртүрлі түрлерін қамтиды: жарнама, дизайн, сәулет, теледидар, сәндік-қолданбалы өнер, сән, кино және бейне өндірісі, дыбыс жазу, сахналық өнер, радио, ғаламтор, бейнелеу өнері, әдебиет және баспа, мультимедия әзірлеу және ойындар. Айта кету керек, мұражайлар мен мәдени қоғамдар сияқты дәстүрлі мәдени бірліктердің резервімен құрылса да, креативтілік индустрия аясында құрылды. Себебі, мәдениет ұйымдары мен мұражайлар кәсіпкерлік кәсіпорындар туралы жалпы қабылданған түсінікті ұстана алмайды, өйткенң олар оған толық сәйкес келмейді.

Көптеген британдық сарапшылар мұражайлар мен коллекциялық заттарды креативті индустрия үшін бренд немесе ресурс түрі ретінде қарастырады. Алайда, мұндай қарым - қатынастардың кейбір кемшіліктері бар екенін атап өткен жөн, өйткені мәдени мекемелердің басым көпшілігі көбінесе коммерциялық емес статусты сақтайды. Демек, бұл сананың креативті салаларға қатысуы арқылы өзгерту қажеттілігі мен бұл мәселеге ерекше қөзқарастың қажеттілігі көрсетіледі [1] .

Технологиялық инновация - бұл адамдардың жай ғана белгілі бір алға қойған жетістікке жету емес, ол олардың алдында туындаған шектеулерден тыс пайдалы, әрі ыңғайлы мүмкіндіктерді көру және оларды іске асыру болып табылады. Бұл қоғамда бұрыннан қалыптасқан ойлауға қарама - қарсы тұру, олардан бөлек өзге жолдарды табу мен белгісіздікті қалайша одан әрі терең зерттеуге болады деген ойларды алға тарту. Заманауи қоғамның креативтілікке толығымен басып кірудің алғашқы мысалдыры ретінде барлығына белгілі Apple, Tesla, Google, Meta (бұрынғы Facebook) және де адамдардың күнделікті өмірінің ажырамас бөлігі болған әсеуметтік желілерді атап кетуге болады. Бұл компаниялардың дамуына аса үлкен үлес қосқан де сол - креативтілік.

Мысалы, iPhone - бұл ұялы телефондардың идеясын қайта жаңғыртқан революциялық құрылғы. Оны құру оның алдында қолданыста болған құрылғының жетілдірудің нәтижесі мен ұялы телефонның қандай болу мүмкіндігін көрсетеді. Неліктен Apple компаниясының ұялы телефонадары өзге компаниялардың телефондарына қарағанда үлкен сұранысқа ие? Бұның барлығы компанияның әрдайым жаңа креативті идеяларды ала отырып, ол инновацияларды өз өнімдеріне қосу болып табылады. Оның барлығы компанияның алғашқы басшысы Стив Джобспен байланысты. Ол өздігінен әлемдегі ең креативті және өнертапқыш адамдардың бірі болып табылады. Стив Джобс креативтіліктің адамдардың әртүрлі тәжіребиесінде болады. Яғни, сізге барлық адамдарға ортақ өмірлік тәжіребиеден өту маңызды, тіпті қажет те емес, себебі өзіндік тәжіребиесіз сіз ерекше креативтілікке де ие болмайсыз [4] .

Аталып кеткен Apple компаниясы сияқты Илон Маск басқаруының астандағы Tesla Motors компаниясы да автокөлік өнеркәсібінде де жаңа технологиялар, креативтілік пен инновациялық дизайнды қоса отырып өзіндік революция жасаған. Электрокөліктер шығаратын компанияның үлкен жетістігі мен танымалдылығын оның жаңашыл дамуымен ғана емес, сонымен бірге көліктің өзгеше, жаңа тәсіл арқылы ойластырудың батыл тәсілімен де түсіндіруге де болады. Tesla ұтқырлықтың болашағын қалыптастыруында креативті көзқарастың мысалы болып табылады. Бұл компания автокөліктері өзінің талғампаз эстетикасынан бастап, тіпті автономды жүргізу мүмкіндіктерін дамытуы, компания басшысының маркетинг пен әлеуметтік желілер арқылы өз өніміне назар аудару, бұқараға бренд жайлы креативті жолдар мен әлеуметтік желілер арқылы хабарлау, осы креативті жолдар компанияның әлемдегі танымал әрі сұранысы көп компаниялардың бірі болуына үлкен үлесін қосты.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс