Тоғызқұмалақ ойынының жобасын жасау
Қазақстан Республикасы ғылым және жоғарғы білім министрлігі Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Ақпараттық технологиялар факультеті
Компьютерлік және программалық инженерия кафедрасы
ДИПЛОМАЛДЫ ПРАКТИКАСЫ БОЙЫНША
ЕСЕП БЕРУ
6В06104 - Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету мамандығының
В057-6104-20-07 тобының студенті
Уәлихан Ғабит Кеңесұлы _________
Тегі А.Ә. қолы
Тәжірибе жетекшісі: Байдельдинов .М.У _________
Тегі А.Ә. қолы
Тәжірибе өткізілген орны: Smart systems integrations ЖШС
Адресі: Астана қаласы
Тәжірибе өту уақыты 4 наурыз 2024ж. мен 13 сәуір 2024ж. аралығы
Комиссия мүшелері:
Атанов С.К. ________________
Тегі А.Ә. қолы
Байдельдинов М.У. ________________
Тегі А.Ә. қолы
Баенова Г.М. ________________
Тегі А.Ә. қолы
Танирбергенова Қ.И. ________________
Тегі А.Ә. қолы
Сыздықова А.М. ________________
Тегі А.Ә. қолы
Астана, 2024ж
Мазмұны
I. Кіріспе
II. Тоғызқұмалақ ойынын дамыту туралы теориялық түсініктеме
III. Тоғызқұмалақ ойынының жобасын жасау
Графикалық интерфейс жасау
Ойын механикасы және жүйелері
Кодтау және әдістемелік жүйелер
Ойын интерфейсінің дизайны
Жобаның кодтары
IV.Қорытынды
I. Кіріспе
Дипломдық жұмысымның тақырыбы: "Тоғызқұмалақ ойынының программалық қосымшасын әзірлеу"
Тоғыз құмалақ ойыны - қазақ, қырғыз, өзбек сияқты Орта Азия халықтарында жиі кездесетін классикалық ойын. Ойын арнайы тақтада өтеді, оның үстінде екі қатар саңылау (әдетте әр қатарда 9 саңылау) және бүйірлерінде тастарды жинауға арналған екі үлкен тесік бар.
Міне, тоғыз құмалақ ойнауға арналған нұсқаулар.
Ойынның мақсаты:
Ойынның мақсаты - қарсыласқа қарағанда көбірек тас жинау.
Ойынға дайындық:
Тақта ойыншылардың арасында көлденең орналастырылған.
18 шұңқырдың әрқайсысында (тақтаның әр жағында 9 тесік) 9 тас қойылады.
Ойынның барысы:
Ойыншылар кезектесіп отырады.
Ойыншы өзінің саңылауларының бірін таңдап, сол тесіктен барлық тастарды алып, сағат тіліне қарсы бағытта тесіктерге сала бастайды.
Егер соңғы тас олардың жағындағы бос шұңқырға түссе, ойыншы сол тасты және барлық тастарды сол бос тесікке қарама-қарсы тесіктен (бар болса) ұстап алып, оларды үлкенірек тесікке орналастырады.
Соңғы тас қарсыластың үлкен шұңқырына түссе, ойыншы өз кезегін өткізіп алады.
Ойынның соңы:
Ойын бір жағындағы барлық тесіктер бос болған кезде аяқталады. Содан кейін тастар қалған ойыншы оларды үлкен шұңқырына жинайды. Ең көп тас жинаған ойыншы жеңеді
Тоғыз құмалақ ойыны терең стратегияға ие және қимылдарды жақсы жоспарлауды қажет етеді.
Тоғызқұмалақ ойынының мобильді қосымшасын әзірлеу маңыздылығы қазақтың ұлттық дәстүрлі ойындарының бірі, ақыл-ой дамытуға арналған ойынын мобильдік қосымшасын әзірлеу. Тоғызқұмалақ зияткерлік ойыны - жастарды тәрбиелеудің тиімді құралы, ол логикалық ойлауды, жігер мен табандылық сияқты қасиеттерді дамытуға ықпал етеді. Осы мобильді қосымша, Android және Windows операциялық жүйелеріне арналған. Тоғызқұмалақ тек Қазақстанда ғана емес, сонымен қатар Германия, Чехия, Франция, Швейцария және тіпті Колумбия сияқты әлемнің көптеген елдерінде де танымал. Қазақстанда тоғызқұмалақпен екі жүз мыңнан астам адам шұғылданады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Тоғызқұмалақ ойынын жасау, ол логиканы дамытуға комектеседі.
II. Тоғызқұмалақ ойыны туралы теориялық түсініктеме
Тоғызқұмалақ ойынының тарихы 4 мың жылдық кезеңді қамтиды. Мүмкін одан да көп. Ойынның пайда болуында тікелей факторлардың болмауы бұл мәселені егжей-тегжейлі зерттеуге кедергі келтіреді. Бұл жерде ойын ережелерінің шығу тегі мен ойын тақтасының құрылымының эволюциясын мұқият қарастыру орынды болар еді. Тоғызқұмалақ ойынының ережесінің қалыптасу сырын ашу үшін қазақ халқының дүниетанымының тарихына, салт-дәстүріне, әдет-ғұрпына терең бойлауымыз қажет. Қазақтың өмір сүрген әр дәуіріне көз жүгіртсеңіз, қай кезеңде де халық үшін көшпелі тұрмыс қалыптастырған салт-дәстүрлердің рухани азық болғанын байқайсыз. Халық қандай қуаныш пен қайғыны бастан өткерсе де, бұл салт-дәстүрлер, әсем жырлар, әуезді өлеңдер мен жанды жырлар көңілді тыныштандырып, ойды тазартып, қуанышын оятып, мұңын сейілтетін жұбанышқа айналды. Сондықтан қазақтардың дәстүрлі ойын-сауықтары мен ойындары шаруашылық қатынастарының дамуымен байланысты болды, оның негізі көшпелі мал шаруашылығы болды. Белгілі ұлттық ойындарды зерттеуші Б.Төтенаевтың бұл сөзі тоғызқұмалақ ойынының пайда болуына толық сәйкес келеді. Ағылшын зерттеушісі Э.Макей тоғызқұмалақ, бестас (бес тас), асық және т.б ойындардың Азияның әртүрлі тайпалары арасында бес мың жылдан астам уақыт бұрын кең тарағанын жазады. Ал африкалық Овари ойынын зерттеушілер тоғызқұмалақ ойынына ұқсас ойындардың 6 мың жылдан астам бұрын болғанын алға тартады. Осы фактілердің барлығы осы тектес ойындардың ерте заманда қалыптасқанын растайтын дәлелдер. Дегенмен, біз үшін тоғызқұмалақтың қалай қалыптасқаны маңызды. Тоғызқұмалақ ойынының қалыптасу ерекшеліктерін түсіну үшін ондағы балалардың қой бағу ойынының мәнін аңғару керек. Б.Төтенаев: Келесі балалар ойындары құмалақ ойыны, ана мен баланың күнделікті тіршілігінің қалай өтетінін, таңнан кешке дейін қалай еңбек ететінін көрсететін, әлеуметтік-экономикалық мәнін білдіретін қой бағу ойындары. қазақ халқының дамуы. Жаңа жерге келгеннен кейін балалар арбалардан түсіп, киіз үй тігілетін жерді мұқият зерттеп, кептірілген түйе құмалақтарын жинайды. Бұл әдет-ғұрып оқшау жағдай емес, өйткені жеті жасқа дейінгі балалар үшін түйе құмалақ ойыны мен күнделікті жұмысының бір мақсаты болған. Балалар үшін түйе құмалақтары қойлар (ал қой құмалақтары қозылар) болды, оларды босатуға, қораға қамап қоюға, түнде күзетуге, қозыларға көмектесуге және т.б. ересектер әлемі. Мұның балалар үшін құндылығы, құмалақтарды бір-бірлеп мұқият жинап алып, ешкімге бермеуге тырысты, әрқайсысы үшін күресті, әсіресе әрбір жаңа учаскеде ешқашан түйе құмалақтары көп болмайды. Тіпті бұл белгілер халықтың шаруашылық қызметін көрсетеді. Қоғамдық дамуға сәйкес, халықтың қоғамдық-саяси өміріндегі өзгерістерге сезімталдықпен жауап беретін құмалақ ойындары дамыды. Яғни, дала балалары құмалақпен ойын ойнап, олардың іс-әрекеттерін үлкендерден кейін қайталап, сол арқылы күнделікті тұрмыс-тіршілігін бейнелей бастады. Яғни, бұл құмалақ ойындары тоғызқұмалақ ойынының алғашқы түрлерінің біріне айналған болуы мүмкін. Қой бағу ойыны кезінде балалардың әр құмалақ үшін даулары ата-аналарды ойынды біршама күрделендіріп, оған қақтығыстарды азайту үшін белгілі бір ережелерді енгізуге итермеледі деп болжауға болады. ойын қалыптастыру. Бұл құмалақ ойындары тоғызқұмалақ ойынының бір түріне айналған болуы мүмкін. Ежелгі көшпелілердің өмірі көшпелі мал шаруашылығына негізделген, сондықтан көшпенділердің өмірі үй жануарларымен ерекше қарым-қатынаста болды, өйткені олардан басқа көшпенділерге ештеңе ерекше қажет емес. Сондықтан мал жақсы өсіп, жақсы өссе - пайда, ал ауырса, өлсе, жыртқышқа жем болса - шығын болатын. Бұл өмір салтының ерекшеліктерін үней тұғылах ойынынан көруге болады. Ондағы саңылаулардың саны аз болғанымен, ойында мүмкіндіктер, техникалар мен трюктар жеткілікті. Интернетте mancala.org веб-сайтында Unea Tugulah ойыны туралы ақпарат бар. Ойын тақтасында әр ойыншыда 18 тас бар үш тесік бар. Бұл ойын алғаш рет 1963 жылы Батыс Моңғолияда, Баянөлгей аймағында, қазақ ауылдарының бірінде табылған. Кейін бұл ойын туралы ақпаратты этнограф Әсия Попова ғаламторда ұсынды. Өнер табиғат құбылыстарына еліктеуден пайда болды деген көптеген теориялар бар. Құстардан - ән айту, құмырсқадан - сәулет. Көшпелі халықтар өздерінің тұрмыс-тіршілігіне сай тоғызқұмалақ ойынының ережесін қалыптастырған. Кейінірек 5 шұңқырлы 25 тасты және 7 тесігі 49 тасты коздату ойыны бестемше қалыптасты. 6 шұңқырлы, 54 құмалақтан тұратын есенқорғол ойыны да тоғызқұмалақ ойынының бір түрі. Бәлкім, бұл ойындардың барлығы мал шаруашылығының қалыптасу дәуірінде пайда болған және тоғызқұмалақ бұл ойындардың күрделі түрі. Бірақ, тұздық ережесі бестемша мен есенқорғолда кездеспейді. Тұздық мал шаруашылығының қалыптасу кезеңінен эпикалық кезеңге дейінгі өтпелі кезеңде пайда болып, ғұндардың дүниетанымымен тікелей байланысы бар деп болжауға болады. Ә.Марғұлан бір еңбегінде: Ғұндардың салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы, рухани дүниесі қазақтармен бірдей. Қазақтар сияқты ата-баба рухын қастерлеген. Әкелерінің бейіттерінің басына тастан, саз балшықтан немесе ағаштан қабір тастарына жазулар орнатып, жерлеуге келген әрбір адамға құрмет көрсету дәстүрін қалыптастырған. Ғұндар сияқты аспанға (тәңірге), күнге, айға, жерге табынған. Ғұндардың жоғарғы билеушілері ерте тұрып, шығып келе жатқан күнге табынып, қолдарын көкке көтеріп, дұға оқиды. Үйлеріне келіп, көкке, күнге, айға, ата-баба рухына аздап қымыз құйды. Бұл дәстүр қазақтар арасында 20 ғасырға дейін сақталды [16. 58]. Ғұндар жорыққа аттанар алдында әрқашан Тәңірін құрбандыққа шалған. Құрбан шалатын жер далада орналасқан. Бұл ерекшелік тоғызқұмалақ ойынында көрініс тапты. Тоғызқұмалақта тұздық ережесі бар. Сөздің түбірі тұз емес, тұз (дала). Яғни, даладағы үй. Әрине, бірінші және жалғыз нұсқа - құрбандық шалынатын дала жері. Демек, көш кезінде тұздықта қалған бір құмалақ ғұндар құрбандыққа шалған атты білдіреді. Бұл салт сахалар арасында түселге деген атпен сақталған. Сонымен қатар, олардың құрбандық шалу кезінде айтылатын қасиетті әндері бар. Күлтегін ескерткіштеріндегі жазулар: Жоғарыда көк аспан, төменде қара жер жаралғанда, олардың арасында адам жаратылған деп басталады. Ғұндардың тікелей ұрпақтары - түріктердің бұл сөздері маңызды рөл атқарып, тоғызқұмалақ ойынының өзінде, ойын құрылымы мен қимыл-қозғалысында көрініс тапты. Тоғызқұмалақ тақтасында қарсыластардың саңылаулары бір-біріне қарама-қарсы орналасады, ойында шахматтағыдай жоғары немесе төмен түсе алмайсың, кейде дойбыда да тек ортасына оңға қарай өтуге болады, өйткені үстіңгі жағы Құдайдың орны, ал төменде рухтар, адамдардың ортасы ғана. Яғни, тоғызқұмалақта қозғалыстар белгілі бір бағытқа негізделетіндіктен, шын мәнінде қарсыластардың тікелей соқтығысуы болмайды. Ойын ережесіне ежелгі ғұндардың сенімі әсер еткен. Сонымен қатар, тоғызқұмалақ ойыны ежелгі ғұндардың әскери стратегиясы мен жауынгерлік тактикасына, оның ішінде шабуыл жасау тәсілі, қорғаныс, буксирді дайындау, тылдағы негізгі күштерді бөлу, тосын шабуыл т.б. Ойындағы тұздық ережесі жорыққа аттанар алдында Аллаға құрбандық шалуды білдіреді. Тұздық деп отырғанымыз - тұз үй немесе даладағы киелі жер (дала үйі) құрбандық шалатын жер. Күріш. 1. Тоғызқұмалақ ойынының бір түрі Құмалақ ойынынан бастау алған ойын тұғырлы, бестемше, есенқоргоол, көздету ойындарында дамып, тоғызқұмалақ түрінде күні бүгінге дейін жеткен. Үндістанда пайда болып, арабтарға шатранг деген атпен өтіп, талай дәуірлерден аман қалған чатуранга сияқты қазіргі шахматқа айналды. Олардың басты айырмашылығы - шахмат ойынының ережесін жасауға Азияның да, Еуропаның да өкілдері қатысса, тоғызқұмалақ ойынының ережелерін жүйелеуді ежелгі көшпенділер мен олардың ұрпақтары тікелей жүзеге асырды. 1948 жылы Алматыда тоғызқұмалақтан тұңғыш рет республикалық чемпионат өтті. Чемпионатқа әр облыстан белгілі өкілдер қатысты. Алғашқы чемпион жамбылдық Шорман Өтегенов болды.
Тоғызқұмалақ -- қазақтың ұлттық дәстүрлі ойындарының бірі, ақыл-ой дамытуға арналған ойыны. Ойын негізінен екі ойыншының арасында өтеді. Ойынды бастайтын ойыншыны - бастаушы, ал оның қарсыласын қостаушы деп атайды. Тоғыз-құмалақтың мәні адамға үйлесімді тәрбие беру, кез-келген жанның ақыл-ойын шыңдау, ми қызметін дамыту және қоғам алдындағы жауапкершілігін арттыру.
Тоғыз-құмалақ ойынында есеп шығару, көбейту, бөлу, алу, азайтындыларды орналастыру және бөлінділердің орналасуы салынады. Ойынды бастайтын ойыншының мақсаттары адамдарды ақыл-ой дамыту, арифметикалық есептерді тез санау, ой - өрісін толық дамыту және компьютерлік сауаттылыққа, ұқыптылыққа, дайын бағдарламамен өз бетімен жұмыс жасауға бейімдеу.
Тоғыз-құмалақ ойыны қазақ даласындағы ең кең тараған ойын болатын. Ауызба-ауыз таралып келген аңыздарда тоғызқұмалақ ойыны қойшылар үшін керемет ермек болды. Соңғы деректерге қарағанда, тоғызқұмалақ сынды ойындар ертеректе арифметикалық есептер үшін пайдаланылып, кейін келе есептеу әдістері ұмытылғанға ұқсайды.
"Toғыз құмалақ" ойынын дамыту үшін техникалық қосымша талдауда Unity және Unreal Engine дейінгі программалау жүйелері қолданылуы мүмкін. Бұл платформалар ойынның механикасын жасау, графикалық интерфейсті дамыту және ойындық жүйелерді жүзеге асыру үшін ықтималдықтарды ұсынады.
Программалау жүйелерін пайдалану арқылы, ойындық дамыту үшін кең деңгейдегі механикалық функцияларды жүзеге асыру мүмкіндіктері бар. Осы мүмкіндіктердің қосымша жасауына Unity және Unreal Engine платформалары арқылы рұқсат береді.
Графикалық интерфейс жасау бойынша, ойындық аулауларды дизайндау үшін Unity және Unreal Engine сапалы графикалық инструменттерді пайдалану мүмкін. Бұл платформалар арқылы ... жалғасы
Ақпараттық технологиялар факультеті
Компьютерлік және программалық инженерия кафедрасы
ДИПЛОМАЛДЫ ПРАКТИКАСЫ БОЙЫНША
ЕСЕП БЕРУ
6В06104 - Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету мамандығының
В057-6104-20-07 тобының студенті
Уәлихан Ғабит Кеңесұлы _________
Тегі А.Ә. қолы
Тәжірибе жетекшісі: Байдельдинов .М.У _________
Тегі А.Ә. қолы
Тәжірибе өткізілген орны: Smart systems integrations ЖШС
Адресі: Астана қаласы
Тәжірибе өту уақыты 4 наурыз 2024ж. мен 13 сәуір 2024ж. аралығы
Комиссия мүшелері:
Атанов С.К. ________________
Тегі А.Ә. қолы
Байдельдинов М.У. ________________
Тегі А.Ә. қолы
Баенова Г.М. ________________
Тегі А.Ә. қолы
Танирбергенова Қ.И. ________________
Тегі А.Ә. қолы
Сыздықова А.М. ________________
Тегі А.Ә. қолы
Астана, 2024ж
Мазмұны
I. Кіріспе
II. Тоғызқұмалақ ойынын дамыту туралы теориялық түсініктеме
III. Тоғызқұмалақ ойынының жобасын жасау
Графикалық интерфейс жасау
Ойын механикасы және жүйелері
Кодтау және әдістемелік жүйелер
Ойын интерфейсінің дизайны
Жобаның кодтары
IV.Қорытынды
I. Кіріспе
Дипломдық жұмысымның тақырыбы: "Тоғызқұмалақ ойынының программалық қосымшасын әзірлеу"
Тоғыз құмалақ ойыны - қазақ, қырғыз, өзбек сияқты Орта Азия халықтарында жиі кездесетін классикалық ойын. Ойын арнайы тақтада өтеді, оның үстінде екі қатар саңылау (әдетте әр қатарда 9 саңылау) және бүйірлерінде тастарды жинауға арналған екі үлкен тесік бар.
Міне, тоғыз құмалақ ойнауға арналған нұсқаулар.
Ойынның мақсаты:
Ойынның мақсаты - қарсыласқа қарағанда көбірек тас жинау.
Ойынға дайындық:
Тақта ойыншылардың арасында көлденең орналастырылған.
18 шұңқырдың әрқайсысында (тақтаның әр жағында 9 тесік) 9 тас қойылады.
Ойынның барысы:
Ойыншылар кезектесіп отырады.
Ойыншы өзінің саңылауларының бірін таңдап, сол тесіктен барлық тастарды алып, сағат тіліне қарсы бағытта тесіктерге сала бастайды.
Егер соңғы тас олардың жағындағы бос шұңқырға түссе, ойыншы сол тасты және барлық тастарды сол бос тесікке қарама-қарсы тесіктен (бар болса) ұстап алып, оларды үлкенірек тесікке орналастырады.
Соңғы тас қарсыластың үлкен шұңқырына түссе, ойыншы өз кезегін өткізіп алады.
Ойынның соңы:
Ойын бір жағындағы барлық тесіктер бос болған кезде аяқталады. Содан кейін тастар қалған ойыншы оларды үлкен шұңқырына жинайды. Ең көп тас жинаған ойыншы жеңеді
Тоғыз құмалақ ойыны терең стратегияға ие және қимылдарды жақсы жоспарлауды қажет етеді.
Тоғызқұмалақ ойынының мобильді қосымшасын әзірлеу маңыздылығы қазақтың ұлттық дәстүрлі ойындарының бірі, ақыл-ой дамытуға арналған ойынын мобильдік қосымшасын әзірлеу. Тоғызқұмалақ зияткерлік ойыны - жастарды тәрбиелеудің тиімді құралы, ол логикалық ойлауды, жігер мен табандылық сияқты қасиеттерді дамытуға ықпал етеді. Осы мобильді қосымша, Android және Windows операциялық жүйелеріне арналған. Тоғызқұмалақ тек Қазақстанда ғана емес, сонымен қатар Германия, Чехия, Франция, Швейцария және тіпті Колумбия сияқты әлемнің көптеген елдерінде де танымал. Қазақстанда тоғызқұмалақпен екі жүз мыңнан астам адам шұғылданады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Тоғызқұмалақ ойынын жасау, ол логиканы дамытуға комектеседі.
II. Тоғызқұмалақ ойыны туралы теориялық түсініктеме
Тоғызқұмалақ ойынының тарихы 4 мың жылдық кезеңді қамтиды. Мүмкін одан да көп. Ойынның пайда болуында тікелей факторлардың болмауы бұл мәселені егжей-тегжейлі зерттеуге кедергі келтіреді. Бұл жерде ойын ережелерінің шығу тегі мен ойын тақтасының құрылымының эволюциясын мұқият қарастыру орынды болар еді. Тоғызқұмалақ ойынының ережесінің қалыптасу сырын ашу үшін қазақ халқының дүниетанымының тарихына, салт-дәстүріне, әдет-ғұрпына терең бойлауымыз қажет. Қазақтың өмір сүрген әр дәуіріне көз жүгіртсеңіз, қай кезеңде де халық үшін көшпелі тұрмыс қалыптастырған салт-дәстүрлердің рухани азық болғанын байқайсыз. Халық қандай қуаныш пен қайғыны бастан өткерсе де, бұл салт-дәстүрлер, әсем жырлар, әуезді өлеңдер мен жанды жырлар көңілді тыныштандырып, ойды тазартып, қуанышын оятып, мұңын сейілтетін жұбанышқа айналды. Сондықтан қазақтардың дәстүрлі ойын-сауықтары мен ойындары шаруашылық қатынастарының дамуымен байланысты болды, оның негізі көшпелі мал шаруашылығы болды. Белгілі ұлттық ойындарды зерттеуші Б.Төтенаевтың бұл сөзі тоғызқұмалақ ойынының пайда болуына толық сәйкес келеді. Ағылшын зерттеушісі Э.Макей тоғызқұмалақ, бестас (бес тас), асық және т.б ойындардың Азияның әртүрлі тайпалары арасында бес мың жылдан астам уақыт бұрын кең тарағанын жазады. Ал африкалық Овари ойынын зерттеушілер тоғызқұмалақ ойынына ұқсас ойындардың 6 мың жылдан астам бұрын болғанын алға тартады. Осы фактілердің барлығы осы тектес ойындардың ерте заманда қалыптасқанын растайтын дәлелдер. Дегенмен, біз үшін тоғызқұмалақтың қалай қалыптасқаны маңызды. Тоғызқұмалақ ойынының қалыптасу ерекшеліктерін түсіну үшін ондағы балалардың қой бағу ойынының мәнін аңғару керек. Б.Төтенаев: Келесі балалар ойындары құмалақ ойыны, ана мен баланың күнделікті тіршілігінің қалай өтетінін, таңнан кешке дейін қалай еңбек ететінін көрсететін, әлеуметтік-экономикалық мәнін білдіретін қой бағу ойындары. қазақ халқының дамуы. Жаңа жерге келгеннен кейін балалар арбалардан түсіп, киіз үй тігілетін жерді мұқият зерттеп, кептірілген түйе құмалақтарын жинайды. Бұл әдет-ғұрып оқшау жағдай емес, өйткені жеті жасқа дейінгі балалар үшін түйе құмалақ ойыны мен күнделікті жұмысының бір мақсаты болған. Балалар үшін түйе құмалақтары қойлар (ал қой құмалақтары қозылар) болды, оларды босатуға, қораға қамап қоюға, түнде күзетуге, қозыларға көмектесуге және т.б. ересектер әлемі. Мұның балалар үшін құндылығы, құмалақтарды бір-бірлеп мұқият жинап алып, ешкімге бермеуге тырысты, әрқайсысы үшін күресті, әсіресе әрбір жаңа учаскеде ешқашан түйе құмалақтары көп болмайды. Тіпті бұл белгілер халықтың шаруашылық қызметін көрсетеді. Қоғамдық дамуға сәйкес, халықтың қоғамдық-саяси өміріндегі өзгерістерге сезімталдықпен жауап беретін құмалақ ойындары дамыды. Яғни, дала балалары құмалақпен ойын ойнап, олардың іс-әрекеттерін үлкендерден кейін қайталап, сол арқылы күнделікті тұрмыс-тіршілігін бейнелей бастады. Яғни, бұл құмалақ ойындары тоғызқұмалақ ойынының алғашқы түрлерінің біріне айналған болуы мүмкін. Қой бағу ойыны кезінде балалардың әр құмалақ үшін даулары ата-аналарды ойынды біршама күрделендіріп, оған қақтығыстарды азайту үшін белгілі бір ережелерді енгізуге итермеледі деп болжауға болады. ойын қалыптастыру. Бұл құмалақ ойындары тоғызқұмалақ ойынының бір түріне айналған болуы мүмкін. Ежелгі көшпелілердің өмірі көшпелі мал шаруашылығына негізделген, сондықтан көшпенділердің өмірі үй жануарларымен ерекше қарым-қатынаста болды, өйткені олардан басқа көшпенділерге ештеңе ерекше қажет емес. Сондықтан мал жақсы өсіп, жақсы өссе - пайда, ал ауырса, өлсе, жыртқышқа жем болса - шығын болатын. Бұл өмір салтының ерекшеліктерін үней тұғылах ойынынан көруге болады. Ондағы саңылаулардың саны аз болғанымен, ойында мүмкіндіктер, техникалар мен трюктар жеткілікті. Интернетте mancala.org веб-сайтында Unea Tugulah ойыны туралы ақпарат бар. Ойын тақтасында әр ойыншыда 18 тас бар үш тесік бар. Бұл ойын алғаш рет 1963 жылы Батыс Моңғолияда, Баянөлгей аймағында, қазақ ауылдарының бірінде табылған. Кейін бұл ойын туралы ақпаратты этнограф Әсия Попова ғаламторда ұсынды. Өнер табиғат құбылыстарына еліктеуден пайда болды деген көптеген теориялар бар. Құстардан - ән айту, құмырсқадан - сәулет. Көшпелі халықтар өздерінің тұрмыс-тіршілігіне сай тоғызқұмалақ ойынының ережесін қалыптастырған. Кейінірек 5 шұңқырлы 25 тасты және 7 тесігі 49 тасты коздату ойыны бестемше қалыптасты. 6 шұңқырлы, 54 құмалақтан тұратын есенқорғол ойыны да тоғызқұмалақ ойынының бір түрі. Бәлкім, бұл ойындардың барлығы мал шаруашылығының қалыптасу дәуірінде пайда болған және тоғызқұмалақ бұл ойындардың күрделі түрі. Бірақ, тұздық ережесі бестемша мен есенқорғолда кездеспейді. Тұздық мал шаруашылығының қалыптасу кезеңінен эпикалық кезеңге дейінгі өтпелі кезеңде пайда болып, ғұндардың дүниетанымымен тікелей байланысы бар деп болжауға болады. Ә.Марғұлан бір еңбегінде: Ғұндардың салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы, рухани дүниесі қазақтармен бірдей. Қазақтар сияқты ата-баба рухын қастерлеген. Әкелерінің бейіттерінің басына тастан, саз балшықтан немесе ағаштан қабір тастарына жазулар орнатып, жерлеуге келген әрбір адамға құрмет көрсету дәстүрін қалыптастырған. Ғұндар сияқты аспанға (тәңірге), күнге, айға, жерге табынған. Ғұндардың жоғарғы билеушілері ерте тұрып, шығып келе жатқан күнге табынып, қолдарын көкке көтеріп, дұға оқиды. Үйлеріне келіп, көкке, күнге, айға, ата-баба рухына аздап қымыз құйды. Бұл дәстүр қазақтар арасында 20 ғасырға дейін сақталды [16. 58]. Ғұндар жорыққа аттанар алдында әрқашан Тәңірін құрбандыққа шалған. Құрбан шалатын жер далада орналасқан. Бұл ерекшелік тоғызқұмалақ ойынында көрініс тапты. Тоғызқұмалақта тұздық ережесі бар. Сөздің түбірі тұз емес, тұз (дала). Яғни, даладағы үй. Әрине, бірінші және жалғыз нұсқа - құрбандық шалынатын дала жері. Демек, көш кезінде тұздықта қалған бір құмалақ ғұндар құрбандыққа шалған атты білдіреді. Бұл салт сахалар арасында түселге деген атпен сақталған. Сонымен қатар, олардың құрбандық шалу кезінде айтылатын қасиетті әндері бар. Күлтегін ескерткіштеріндегі жазулар: Жоғарыда көк аспан, төменде қара жер жаралғанда, олардың арасында адам жаратылған деп басталады. Ғұндардың тікелей ұрпақтары - түріктердің бұл сөздері маңызды рөл атқарып, тоғызқұмалақ ойынының өзінде, ойын құрылымы мен қимыл-қозғалысында көрініс тапты. Тоғызқұмалақ тақтасында қарсыластардың саңылаулары бір-біріне қарама-қарсы орналасады, ойында шахматтағыдай жоғары немесе төмен түсе алмайсың, кейде дойбыда да тек ортасына оңға қарай өтуге болады, өйткені үстіңгі жағы Құдайдың орны, ал төменде рухтар, адамдардың ортасы ғана. Яғни, тоғызқұмалақта қозғалыстар белгілі бір бағытқа негізделетіндіктен, шын мәнінде қарсыластардың тікелей соқтығысуы болмайды. Ойын ережесіне ежелгі ғұндардың сенімі әсер еткен. Сонымен қатар, тоғызқұмалақ ойыны ежелгі ғұндардың әскери стратегиясы мен жауынгерлік тактикасына, оның ішінде шабуыл жасау тәсілі, қорғаныс, буксирді дайындау, тылдағы негізгі күштерді бөлу, тосын шабуыл т.б. Ойындағы тұздық ережесі жорыққа аттанар алдында Аллаға құрбандық шалуды білдіреді. Тұздық деп отырғанымыз - тұз үй немесе даладағы киелі жер (дала үйі) құрбандық шалатын жер. Күріш. 1. Тоғызқұмалақ ойынының бір түрі Құмалақ ойынынан бастау алған ойын тұғырлы, бестемше, есенқоргоол, көздету ойындарында дамып, тоғызқұмалақ түрінде күні бүгінге дейін жеткен. Үндістанда пайда болып, арабтарға шатранг деген атпен өтіп, талай дәуірлерден аман қалған чатуранга сияқты қазіргі шахматқа айналды. Олардың басты айырмашылығы - шахмат ойынының ережесін жасауға Азияның да, Еуропаның да өкілдері қатысса, тоғызқұмалақ ойынының ережелерін жүйелеуді ежелгі көшпенділер мен олардың ұрпақтары тікелей жүзеге асырды. 1948 жылы Алматыда тоғызқұмалақтан тұңғыш рет республикалық чемпионат өтті. Чемпионатқа әр облыстан белгілі өкілдер қатысты. Алғашқы чемпион жамбылдық Шорман Өтегенов болды.
Тоғызқұмалақ -- қазақтың ұлттық дәстүрлі ойындарының бірі, ақыл-ой дамытуға арналған ойыны. Ойын негізінен екі ойыншының арасында өтеді. Ойынды бастайтын ойыншыны - бастаушы, ал оның қарсыласын қостаушы деп атайды. Тоғыз-құмалақтың мәні адамға үйлесімді тәрбие беру, кез-келген жанның ақыл-ойын шыңдау, ми қызметін дамыту және қоғам алдындағы жауапкершілігін арттыру.
Тоғыз-құмалақ ойынында есеп шығару, көбейту, бөлу, алу, азайтындыларды орналастыру және бөлінділердің орналасуы салынады. Ойынды бастайтын ойыншының мақсаттары адамдарды ақыл-ой дамыту, арифметикалық есептерді тез санау, ой - өрісін толық дамыту және компьютерлік сауаттылыққа, ұқыптылыққа, дайын бағдарламамен өз бетімен жұмыс жасауға бейімдеу.
Тоғыз-құмалақ ойыны қазақ даласындағы ең кең тараған ойын болатын. Ауызба-ауыз таралып келген аңыздарда тоғызқұмалақ ойыны қойшылар үшін керемет ермек болды. Соңғы деректерге қарағанда, тоғызқұмалақ сынды ойындар ертеректе арифметикалық есептер үшін пайдаланылып, кейін келе есептеу әдістері ұмытылғанға ұқсайды.
"Toғыз құмалақ" ойынын дамыту үшін техникалық қосымша талдауда Unity және Unreal Engine дейінгі программалау жүйелері қолданылуы мүмкін. Бұл платформалар ойынның механикасын жасау, графикалық интерфейсті дамыту және ойындық жүйелерді жүзеге асыру үшін ықтималдықтарды ұсынады.
Программалау жүйелерін пайдалану арқылы, ойындық дамыту үшін кең деңгейдегі механикалық функцияларды жүзеге асыру мүмкіндіктері бар. Осы мүмкіндіктердің қосымша жасауына Unity және Unreal Engine платформалары арқылы рұқсат береді.
Графикалық интерфейс жасау бойынша, ойындық аулауларды дизайндау үшін Unity және Unreal Engine сапалы графикалық инструменттерді пайдалану мүмкін. Бұл платформалар арқылы ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz