Сапаржай жобасының тарихы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

С.Сейфуллин атындағы Қазақагротехникалық
зертеу университеті КеАҚ

Қорғауға жіберіледі
_________________
Сәулет және дизайн
Кафедрасының меңгерушісі

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
Тақырыбы: Астана қаласындағы заманауи сапаржай жобасы

мамандығы 6В07301 - Сәулет

Орындаған: Баетова Ж.А.

Жетекші:
PhD доктор, аға оқытушы Қарабаев. Ғ.А

Астана 2024

С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті КеАҚ Жер ресурстарын басқару, сәулет және дизайн факультеті
Сәулет және дизайн кафедрасы

Мамандығы 6В07301 - Сәулет

Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
___________ .

___ ____________ 2024 ж.

ТАПСЫРМА
Дипломдық жобаны (жұмысты) орындау бойынша
студентке Баетова Жәния Аблайқызы
(аты-жөні,тегі)

Жоба (жұмыс) тақырыбы:
Астана қаласындағы заманауи сапаржай жобасы
_______ 2023 ж., №______ - Бұйрығымен бекітілген

Аяқталған жобаны тапсыру мерзімі _____________ 2024 ж.

- Жобаға шығыс мәліметтер
- Дипломдық зерттеу
- Нормативтік құжаттама
- Қабат саны
- Құрылыс ауданы Астана қаласы
Түсініктеме-есепхаттың мазмұны (әзірленетін мәселелер тізімі):
- Кіріспе
- Дипломды зерттеу
- Сәулеттік құрылыс шешімі
- Конструктивті-технологиялық және инженерлі-экономикалық шешімі
- Қорытынды
- Қолданылған әдебиеттер тізімі
- Қосымша
Графикалық материалдар тізімі (қажетті сызбаларды нақты көрсетумен):
- жағдайлық сұлба, М1:2000;
- бас жоспар, М1:500;
- негізгі ғимараттың қабат жоспарлары, М1:100;
- қима, М1:100;
- негізгі ғимараттың қасбеттері, М1:100;
- кем дегенде үш 3D кескін;
- басты және қосалқы көріністер;
- Техникалық-экономикалық көрсеткіштер:
учаскенің ауданы, га;
негізгі ғимараттың жалпы ауданы, мың м2;
құрылыс көлемі (барлығы), мың м3;
автобус тұрағының сыйымдылығы, орын;
жеңіл автокөліктерге арналған тұрақ сыйымдылығы, орын.

Ұсынылатын негізгі әдебиеттер:

Жобаның кеңесшілері:
Бөлім
Кеңесші
Бақылау

Мерзімі
Қолы
Сәулеттік-құрылыс шешімдер

Конструктивті шешімдер

Инженерлік құрылғылар

Сәулеттік физика

Құрылыс экономикасы

Экология және еңбекті қорғау

Норманы бақылау

Тапсырманы беру күні _____________ 2024 ж.,

Жоба жетекшісі_____________________ PhD доктор, аға оқытушы Ғ.А.Қарабаев

Тапсырманы орындауға қабылдады Баетова Ж.А.
(студенттің қолы, АЖТ)

МАЗМҰНЫ

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6

ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР МЕН БЕЛГІЛЕРІ ... ... ... ... ... ...
6

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7
1
ДИПЛОМ АЛДЫ ЗЕРТТЕУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
9
1.1
Сапаржай түрлері және атаудың шығу тегі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
1.2
Сапаржай жобасының тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
9
1.3
Отандық және шетелдік тәжірибелерді талдау ... ... ... ... ... ... ... ... .
11
1.4
Табиғи - климаттық шарттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
12
2
СӘУЛЕТТІК ШЕШІМДЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
13
2.1
Қала құрылыстық шешім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
13
2.2
Аумақты аймақтарға бөлу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
14
3
КОНСРУКТИВТІК - ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ИНЖЕНЕРЛІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ШЕШІМ ... ... ... ... ... ... .

16
3.1
Конструктивтік шешімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
16
3.2
Сәулеттік физика ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
17
3.3
Жылыту және желдету жүйелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
20
3.4
Электрмен жабдықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
21
3.5
Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
23
4
Құрылыстың экономикасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
24
5
Экология және қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
29

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
30

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ..
31

Нормативтік сілтемелер
Осы дипломдық жобада келесі сілтемелер қолданылған:
ҚРҚЖ 2.04-01-2017 Құрылыс климатологиясы
ҚРҚнжE 2.03-01-84 Бетон және темірбетон конструкциялары
ҚРҚН2.04-104-2012 Табиғи және жасанды жарықтандыру
ҚН1.02.07-87 Құрылысқа арналған инженерлік іздестірулер
ҚН 2.03.01-84 Бетон және темірбетон конструкциялар
ҚН2.01.07-85 Жүктемелермен әсерлер
ҚНII-12-77 Шудан қорғау
ҚНжЕҚР 2.04-03-2002 Құрылыстық жылу техникасы
ҚНжЕ ҚР 2.04-01-2010 Климотология
ҚН 2.04.01-85 Ғимараттардың ішкі су құбырлары және кәріз
ҚН2.04.07-86 Жылу желілері
ҚНIII-10-75Аумақты абаттандыру
ҚР ҚН 2.02-05-2002 Ғимараттар мен құрылыстардың өрт қауіпсіздігі
ҚРҚН2.04-05-2002 Табиғи және жасанды жарықтандыру
ҚР ҚН 4.01-02-2001 Сумен жабдықтау. Сыртқы желілер мен құрылыстар
ҚРҚН4.02-05-2001 Жылыту, желдету және кондиционерлеу

Қысқартылға сөздер мен белгілері
ҚР - Қазақстан Республикасы
КСРО - Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы;
ТБ - темірбетон;
ТПУ - трансплантациялау тораптары;
ЖЭО - жылу электр орталығы;
ТҚ - техникалыққызмет;
ЖСҚ - жобалау-сметалық құжаттама;
ЖШС - жауапкершілігі шектеулі серіктестік;

КІРІСПЕ
Қазіргі кезде сапаржай тақырыбы маңызды және өзекті болып табылады, себебі сапаржай жолаушылар көлігін ұйымдастыруда маңызды рөл атқарады және қалалар мен аймақтар арасындағы байланысты қамтамасыз етеді. Бұл тақырыпты зерттеу барысында сапаржайдың жұмыс істеу ерекшеліктерін, құрылымын, сәулеттік ерекшелігін, сондай-ақ көлік инфрақұрылымының дамуына улкен әсерін беретінің көруге болады. Осы дипломдық жұмыс барысында сапаржаймен байланысты аспектілердің әртүрлілігі талданады, жүйеленеді және сапаржайдың қазіргі қалалық кеңістіктегі рөлі зерттеледі.
Бұл тақырыпты тереңірек зерттеу үшін сапаржайдың негізгі функциялары, оның жабдықтарына қойылатын талаптар, сондай-ақ жолаушылардың қауіпсіздігі мен жайлылығы мәселелері қарастырылады. Цифрлық технологияларды енгізуді, жолаушыларға арналған сервисті жақсартуды және экологиялық аспектілерді қоса алғанда, сапаржайды дамытудағы қазіргі заманғы трендтерге талдау жүргізілетін болады.
Бұл дипломдық жұмыстың мақсаты қазіргі қалалық кеңістіктегі сапаржайлардың рөлі туралы ақпаратты жүйелеу және жалпылау, көлік инфрақұрылымының осы түрінің проблемалары мен даму перспективаларын анықтау болып табылады.
Зерттеудің мақсаты. Бұл дипломдық жобаның мақсаты осы тақырыптың сәулеттік шешімдері мен функционалдық ерекшеліктерін ескере отырып, Астана қаласында орналасқан заманауи сапаржай кешенің жобалау болып табылады. Зерттеудің негізгі міндеттері төменде көрсетілген:
Сәулеттік шешімдерді талдау: сапаржайдың қалалық ортаға интеграциялануын және Астана қаласының жалпы сәулеттік тұжырымдамасына сәйкестігін ескере отырып, оны жобалау кезінде қолданылатын сәулеттік ерекшеліктер мен стилистикалық шешімдерге талдау жүргізу.
Функционалдылықты бағалау: ішкі кеңістікті ұйымдастыруды, функционалды аймақтарды бөлуді, сондай-ақ жолаушылардың әртүрлі санаттары үшін қолжетімділік деңгейін қоса алғанда, сапаржайдың функционалдық мүмкіндіктерін зерттеу.
Көрсетілетін қызметтердің сапасын бағалау: күтудің жайлылығын, қажетті инфрақұрылымның болуын, сондай-ақ ақпараттық қамтамасыз етудің сапасын қоса алғанда, сапаржайда ұсынылатын қызмет көрсету деңгейіне талдау жүргізу.
Көлік қолжетімділігін бағалау: сапаржайдың көлік қолжетімділігін, соның ішінде қала мен аймақтың басқа бөліктерімен көлік байланыстарын талдауды, тұрақ орындары мен жолаушыларды отырғызутүсіру орындарының болуын зерттеу.
Зерттеу әдістемесі. Сәулет саласындағы сапаржай тақырыбындағы дипломдық жұмысты зерттеу үшін келесі қадамдарды қарастырған жөн:
Әдеби шолу: сапаржайлардың дизайны мен функционалдығына, қоғамдық көлік тораптарының сәулетіне және т. б. осы жобаға байланысы бар жұмыстарды зерттеу.
Қолданыстағы сапаржайларды талдау: әртүрлі сапаржайлардың құрылымын, орналасуын, материалдарын, дизайнын және техникалық шешімдерін зерттеу.
Отандық және шетелдік мысалдардың сақталуын қамтамасыз ететін заманауи сапаржай жобасының аналогтарын салыстырмалы түрде талдау.
Зерттеудің мақсаттары мен міндеттерін анықтау: нені зерттеу керек екендігін және дипломдық жұмыс аясында қандай мәселелерді шешуді жоспарлау керектігін анықтау.
Жобалау: алынған мәліметтер мен зерттеу нәтижелерін ескере отырып, заманауи сапаржай жобасын жасау.

1.ДИПЛОМАЛДЫ ЗЕРТТЕУ
1.1 Сапаржай түрлері және атаудың шығу тегі
Сапаржай - тәулігіне 1000-нан астам адамды жөнелту мүмкіндігін қамтамасыз ететін, жолаушылар мен багажды тасымалдауды жүзеге асыру кезінде жолаушылар мен тасымалдаушыларға қызмет көрсетуге арналған арнайы бөлінген аумақта орналасқан ғимараттар мен құрылыстар кешенін қамтитын автобус көліктік инфрақұрылымының объектісі.
Сапаржайлардың түрлеріне шолу келесі негізгі санаттарды қарастыруды қамтиды:
Қалааралық сапаржайлар: қалалар мен өңірлер арасындағы жолаушылар тасымалына қызмет көрсету үшін қызмет етеді, әдетте қалалар шекарасындағы елді мекендерде орналасады, автобустардың келуі мен кетуіне арналған көптеген платформалар бар.
Қала маңындағы сапаржайлар: бір қала немесе оның маңындағы жолаушылар тасымалына қызмет көрсетеді, жолаушыларға ыңғайлы болу үшін жиі қала орталығына жақын орналасады.
Халықаралық сапаржайлар: халықаралық автобус маршруттары мен әртүрлі елдер арасындағы тасымалдарға арналған, көбінесе паспорттық бақылау пункттерімен және кеден бекеттерімен жабдықталған.
Туристік сапаржайлар: туристік маршруттар мен экскурсияларға қызмет көрсетуге бағытталған, туристік ақпараттық орталықтар, автобустарды жалға алу сияқты қосымша қызметтер болуы мүмкін.
Теміржол станцияларындағы сапаржайлар: пойыздар мен автобустар арасында ауысуды жеңілдету үшін теміржол станцияларының аумағында орналасады.
Интеграцияланған сапаржайлар: жолаушылар қозғалысының барынша жайлылығы мен тиімділігін қамтамасыз ету үшін автобустар, пойыздар, метро және такси сияқты әртүрлі көлік түрлерін біріктіреді.

Ежелгі уақытта автомобильдер болашақтың бұлыңғыр уәдесі болған кезде, бүкіл ел бойынша саяхаттар негізінен пойыздармен, автобустармен және трамвайлармен жүрді. Алайда, өткен ғасырдың 20-жылдарында жол инфрақұрылымының кеңеюімен және автомобиль өнеркәсібінің дамуымен автомобиль жолаушыларына ыңғайлы қызмет көрсету пункттерін ұйымдастыру қажеттілігі туындағаны белгілі болды.
Осы уақытта алғашқы сапаржайлар пайда болды. "Автовокзал" (сапаржай) атауы екі негізгі элементті біріктіреді: "авто" автомобильге, ал "вокзал" станцияға немесе терминалға қатысты. Тарихи тұрғыдан алғанда, "вокзал" термині негізінен теміржол вокзалдарына сілтеме жасау үшін қолданылған, бұл оны автомобильге қызмет көрсетудің жаңа нүктелері үшін таңдауды табиғи түрде кеңейтуге айналдырады.
Алғашқы сапаржайлар автомобиль қозғалысы көп болған ірі қалаларда салынды. Олар автотұрақ, билет сатып алу, автобустарды күту үшін орын ұсынды, тіпті кейбір жағдайларда жолаушыларға негізгі тамақтану және демалыс қызметтерін ұсынды.
Уақыт өте келе көліктер көбейген сайын сапаржайлар қалалық инфрақұрылымның ажырамас бөлігіне айналды. Олар жолаушыларға бір жерден екінші жерге көшуге ыңғайлы жағдай жасай отырып, қозғалыс орталықтарына айналды.

1.2 Сапаржай жобасының тарихы және теориялық аспектілірінің қалыптасуы
Қала маңы мен қала орталығын тұрақты магистральдармен байланыстыратын автобус тасымалына баса назар аудару көптеген орта метрополияларда жаппай қозғалыс мәселесін ақылға қонымды шешуді ұсынады. Бұл тәсіл, әрине, икемділіктің айтарлықтай артықшылықтарына және бөлмелер мен жабдықтардың төмен құнына ие. Автобус көлігі тұрақты дамыды, бірақ "кері бағытта"; өткен ғасырда теміржолдарды үлкен кеңею кезеңінде қоршап тұрған геральдика мүлдем жетіспеді. Шағын автобус компаниялары, олардың көпшілігінде жеткілікті капитал жетіспеді, бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде және одан кейінгі бірнеше жыл ішінде тез және кездейсоқ пайда болды; олар бизнесті негізінен теміржолға қол жетімділігі жоқ қауымдастықтарда дамытты. Автобекеттер уақытша ғана емес, әдетте бұрыштағы дәріханалармен және арзан мейрамханалармен байланысты болды; олар көбінесе коммерциялық әлеуеті төмен аудандарда орналасқан.
Автобус қызметі 1920 жылдары автомобильдердің жаппай өндірісі мен ұлттық автомобиль жолдары желісін дамыту толқынында кеңейе берді. Көптеген шағын компаниялар жоғалып кетті, олардың орнына ірі, жақсы басқарылатын компаниялар келді және қатты қаржыландырылатын ұйымдар. 1930 жылдардағы депрессияның алғашқы жылдарынан кейін қала маңындағы және қалааралық автобус қызметі қайтадан тез кеңейе бастады және содан бері кеңейе берді. 1935-44 жылдары Бизнестің орташа жылдық өсімі оннан он бес пайызға дейін болды. Бұл өсудің бір бөлігі теміржолдан алынған бизнеске байланысты болды; дегенмен, батыста қала маңындағы теміржол байланысы онша маңызды болмады.
Автобус терминалдары ғимараттың бір түрі ретінде жасалған, бірақ олар екінші дәрежелі коммерциялық беделден сирек көтеріліп, көбінесе ең қараңғы жерлерде орналасқан.
Бірақ автобус қызметі кеңейгенімен, олар мегаполистерде күнделікті жаппай тасымалдау мәселесін шеше бастағанға дейін әлі көп нәрсе істеу керек.
Сәулет-құрылыс талаптары.
Сапаржай аумағын барынша тиімді жоспарлау және ғимараттар мен құрылыстардың тиімді және практикалық көлемдік-жоспарлау және көркемдік-мәнерлі шешімін табу қажет. Ғимараттың көлемдік-жоспарлау шешімі жолаушылар және қызметтік үй-жайлар аймақтарының функционалдық бөлінуін қамтамасыз етуі және ең қысқа жүру жолдары бойынша технологиялық байланыстардың талаптарына жауап беруі тиіс.
Бас жоспар мен көлемді шешім қоршаған құрылыстың сәулеттік жоспарлау шешімін ескере отырып орындалады. Сапаржайдың технологиялық схемасы сәулет-жоспарлау және көлік шешімінде оңтайлы түсіндіруді алуы керек. Бас жоспарда мыналар жазылуы керек:
ғимараттар;
құрылыстар, оның ішінде шлагбаумдар мен қоршаулар;
жүру бөлігін белгілеу;
автобустардың рейс аралық тұндыру алаңы;
жаяу жүргіншілер өткелдерін жайластыру;
автобус аялдамаларын орналастыру;
жеңіл көлік тұрақтарын белгілеу.
Композицияға ақпараттық сипаттағы және жарнамалық элементтер кіруі мүмкін. Жобаланатын гараж ғимаратында келушілер мен қызметкерлер үшін барлық қажетті жайлылық көзделуі тиіс: санитарлық-тұрмыстық үй-жайлар, жарық және желдетілетін әкімшілік Үй-жайлар; жұмысшылардың жұмыс орындарына баруының ең қысқа және қауіпсіз жолдары қамтамасыз етілуі тиіс.

1.3 Отандық және шетелдік саралау аспектілері
Отандық практикалардың аналогтары:
"Сайран" халықаралық сапаржайы - Алматы қаласында орналасқан ірі көлік торабы. "Сайран" атауы қала маңында орналасқан және аймақтың көлік коммуникацияларында маңызды рөл атқаратын Сайран тау асуымен байланысты. Сайран сапаржайы ел ішінде де, одан тыс жерлерде де автобус маршруттары үшін негізгі кету және келу пункттерінің бірі болып табылады.
1978 жылы Қазақ КСР автомобиль көлігі министрі Әнуар Жақыпов "ҚазҒЗИ" институтына Алматы қаласындағы жаңа сапаржайдың жобасын әзірлеуді тапсырды. Техникалық-экономикалық негіздемеге сәйкес, қалаға тәулігіне 25 мың жолаушыға арналған өте үлкен сапаржай қажет болды. Сондай-ақ, сапаржайдың салынуына Алматыда пойыздың жоқтығы және қала маңындағы жолаушылар тасымалының барлығы автобустармен жүретіндігі де ықпал етті. Сол кездегі "Саяхат" сапаржайы жолаушылар тасқынына төтеп бере алмады.
Жобалаушылар тобы В.В. Нервней, В. Д. Тяговский, О. Е. Бургумбаев және А. А Бим жобалауға дейінгі материалдарды (ЖСҚ) әзірледі. Болашақ сапаржайдың макеті мен сызбалары министрлікке ұнады, бірақ болжамды құны 6 миллион рубль болатын құрылысты қажетті қаржыландырумен байланысты мәселе туындады. Содан кейін республиканың құзыретінде құны 3 миллион рубльге дейінгі құрылыстар болды, ал қымбат нысандарды салу үшін КСРО Мемлекеттік жоспарын қаржыландыру қажет болды. Автокөлік министрі Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің бірінші хатшысы Дінмұхамед Қонаевқа сапаржай салу ниеті туралы айтып, құрылысты КСРО Мемлекеттік жоспарының титулдық тізіміне енгізу үшін көмек сұрады. Қонаев көмектесуге уәде беріп, қаланың бас сәулетшісіне ыңғайлы алаң таңдауға нұсқау берді. Қала сәулетімен Комсомольская және Мате Залка көшелерінің қиылысында, Сайран жасанды көлінің жанында орналасқан № 6 және № 7 іргелес жұмыс істейтін екі автобазаның аумағы ұсынылды. Сәулетшілер мен дизайнерлер үлкен аумаққа ие болды, онда рельефтің табиғи көлбеуі арқасында автобустарға екі деңгейлі қонуды ұйымдастыруға болады. "Орталық сапаржай" деп аталатын жаңа сапаржайдың құрылысы 1983 жылы аяқталды.
Сапаржай батысқа қарай қалааралық және қала маңындағы жолаушыларға қызмет көрсетуге арналған. Сапаржайдың өткізу қабілеті жоба бойынша тәулігіне 31 мың жолаушыны құрайды. Ашылған сәттен бастап 1990 жылдардың соңына дейін сапаржайда жолаушыларға қызмет көрсетуде алдын ала және ағымдағы билеттерді сатуға арналған 22 касса жұмыс істеді; сағатына 200 жолаушыға арналған кең күту залдары; қону алаңы; қызметтер: диспетчерлік, пошта-телеграфтық, тұрмыстық және коммуналдық қызметтер; 220 орындық мейрамхана; 50 орындық экспресс-швед үстелі; қонақ үй; 90 орындық жүргізушілерге арналған демалыс бөлмесі; қызмет көрсету бюросы; ана мен бала демалыс бөлмелері; медициналық орталық және т.б.
КСРО құрылғаннан бастап, ыдырағанға дейін "Орталық сапаржай" мемлекеттік меншікте және Қазақ КСР автомобиль көлігі министрлігінің басқаруында болды. КСРО ыдырағаннан кейін Қазақстан Республикасы Көлік және Коммуникация министрлігінің мемлекеттік меншігіне және басқармасына өтті. 2000 жылдардың басында Алматы қаласы әкімдігінің коммуналдық меншігіне және басқармасына берілді, ол кейіннен жеке меншікке жекешелендірілді. Содан бері "Сайран халықаралық сапаржайы" ЖШС-ке тиесілі.
Шетелдік практикалардың аналогтары:
Байрумпаша Сапаржайы - Түркия мен Таяу Шығыстағы ең үлкен және ең көп жүретін сапаржайдың бірі. Стамбулдың еуропалық бөлігіндегі Байрампаша ауданында орналасқан бұл сапаржай бүкіл ел бойынша және одан тыс жерлерде жолаушылар тасымалын қамтамасыз ететін негізгі көлік торабы болып табылады.Байрампаша Стамбулдың еуропалық бөлігінде бұл сапаржай бүкіл ел бойынша және одан тыс жерлерде жолаушылар тасымалын қамтамасыз ететін негізгі көлік торабы болып табылады.
Байрумпаша сапаржайының тарихы 1960 жылдары Стамбулда өсіп келе жатқан автобус көлігіне қызмет көрсету үшін орталықтандырылған сапаржай салу туралы шешім қабылданған кезде басталды. Көпжылдық құрылыс жұмыстары мен инфрақұрылымды жаңарту нәтижесінде сапаржай 1980 жылы ашылды және тез арада Стамбул қаласының Түркияның әртүрлі қалалары мен аймақтарымен, сондай-ақ халықаралық бағыттармен байланыстыратын автобус маршруттары үшін маңызды бағытқа айналды.
Бүгінгі таңда үлкен Стамбул сапаржайы елдің барлық бұрыштарына қызмет көрсететін автобус компаниялары мен маршруттарының кең таңдауын, сондай-ақ Еуропа, Таяу Шығыс және Азия елдерін қоса алғанда, бірқатар халықаралық бағыттарды ұсынады. Бұл сонымен қатар Стамбул қаласының ішіндегі көптеген қалааралық автобус маршруттарының бастапқы нүктесі болып табылады.

1.4 Табиғи-климаттық факторлар
Астана қаласында сапаржай жобасын салу кезінде орналасқан жерін таңдауға, ғимараттың құрылысына, жолаушылардың энергия тиімділігі мен жайлылығына әсер ететін бірқатар табиғи-климаттық факторларды ескеру қажет. Бірнеше негізгі факторлар:
Климат: Астана қаласының климаты қысы суық және жазы ыстық континентті болып келеді. Қыста орташа температура -20°C және одан төмен түсуі мүмкін, ал жазда температура +30°C және одан жоғары көтерілуі мүмкін. Бұл сапаржайды жобалау кезінде қыста ғимарат ішіндегі қолайлы температураны сақтау үшін, жақсы жылу оқшаулауын және жылыту жүйелерін, сондай-ақ жазда ғимаратты салқындату үшін ауа баптау жүйелерін қамтамасыз ету қажеттігін білдіреді.
Жел жағдайлар: Астана қаласындағы желдер, әсіресе қыс мезгілінде қатты болады. Сапаржайды жобалау кезінде ғимаратты өтпелі желдерден және бүйірлік жүктемелерден қорғалуын қамтамасыз ету үшін желдің бағыты мен күшін ескеру керек.
Маусымдық ерекшеліктер: Астана қаласындағы маусымдық өзгерістер температура мен жауын-шашынның айтарлықтай өзгеруі мүмкін. Көктемде су тасқыны және жазда жауын-шашын болады. Осы маусымдық ерекшеліктерге сүйене отырып сапаржай жобасын салу кезінде, тиісті дренаж және судан қорғау жүйелерін қарастырған жөн.

Сапаржай салу кезінде топырақ факторлары да маңызды рөл атқарады, өйткені топырақ сипаттамалары іргетас түрін таңдауға, ғимараттың тұрақтылығына және инженерлік жүйелердің тиімділігіне үлкен әсер етеді. Олардың кейбіреулері төменде көрсетілген:
Топырақ түрлері: Астана қаласында саздақтар, құмды саздақтар, сукровицалар мен құмдардан басқа, әртүрлі топырақ түрлерін кездестіруге болады. Топырақтың әр түрінің жүк көтергіштігі, шөгуі және су өткізгіштігі сияқты өзіндік ерекше қасиеттері бар, оларды іргетасты жобалау кезінде ескеру керек.
Жер асты суларының деңгейі: Сапаржай салу кезінде жер асты суларының деңгейін ескеру қажет, себебі жер асты суларының жоғары деңгейі дренаж проблемаларына және іргетастың тұрақтылығына әкелуі мүмкін. Мұндай жағдайларда дренаждық жүйелерді орнату немесе іргетастың дұрыс түрін таңдау сияқты қосымша инженерлік шаралар қажет болады.
Топырақтың мұздауы және еруі: Астана қаласындағы суық қысты ескере отырып, топырақты мұздату мен ерітуге байланысты ықтимал проблемаларды ескеру маңызды. Бұл іргетастың шөгуіне және деформациясына әкелуі мүмкін, бұл ғимараттың тұрақтылығына әсер етеді.
Жер сілкінісіне төзімділік: Астана қаласы сейсмикалық белсенділігі төмен аймақта орналасса да, ғимараттың жер сілкінісіне төзімділігін есепке алу сапаржайды жобалау кезінде маңызды аспект болып табылады. Топырақтың кейбір түрлері жер сілкінісі болған жағдайда ғимараттарға үлкен қауіп төндіруі мүмкін.
Осы факторларды ескере отырып, инженерлер мен сәулетшілер ең қолайлы құрылымдық шешімдерді таңдау және сапаржайдың ұзақ мерзімді тұрақтылығы мен сенімділігін қамтамасыз ету үшін құрылыс алаңындағы топырақ жағдайларын мұқият зерттеуі керек.

2. СӘУЛЕТТІК ШЕШІМДЕР
3.1 Қала құрылысы идеясы және бас жоспардың шешімі
Сапаржай жобасы Астана қаласы, Алаш тас жолы бойында орналасқан.
Бұл жобаның мақсаты жоғарыда айтып кеткендей осы тақырыптың сәулеттік шешімдері мен функционалдық ерекшеліктерін ескере отырып, Астана қаласында орналасқан заманауи сапаржай кешенің жобалау болып табылады. Осы мақсатқа жету үшін келесі тапсырмалар көрсетілген:
Қол жетімділікті, жолаушыларға ыңғайлылықты, инфрақұрылымды және басқа факторларды ескере отырып, автовокзал үшін ықтимал орындарға талдау жасау;
Күтуге арналған ғимараттарды, отырғызу және түсіру платформаларын, қауіпсіздік жүйелерін және т. б. қоса алғанда, автовокзал құрылысының және инфрақұрылымын ұйымдастырудың егжей-тегжейлі жоспарларын әзірлеу.
Қалалық жолаушылар көлігінің қозғалысын басқарудың заманауи әдістерін зерттеу;
Рейстер, кестелер және т.б. туралы ақпарат беретін ақпараттық тақталар, аудио хабарландырулар арқылы жолаушылармен байланысты қамтамасыз ету.

Сапаржай ғимаратының технологиялық жоспарлау және функционалды ұйымдастыру принциптері жолаушыларға тиімді және ыңғайлы қызмет көрсетуді қамтамасыз етуге, және де ғимарат ішіндегі процестерді оңтайландыруға бағытталған. Мұнда бірнеше негізгі принциптер мен қабат топтары берілген:
Функционалды ұйым: сапаржай ғимараты күту және отырғызу аймақтары, билет сатып алу терминалдары, тамақтану және сауда аймақтары және қызметкерлерге қызмет көрсету бөлмелері сияқты функционалды аймақтарға бөлу.
Ағындарды оңтайландыру: жолаушылардың жүру уақытын азайту және әртүрлі қызметтер мен қызметтерге оңай әрі тез қол жеткізуді қамтамасыз ету үшін аймақтардың оңтайлы орналасуын қамтамасыз ету.
Қауіпсіздік және эргономика: ғимаратты жобалау кезінде қауіпсіздік пен эргономика принциптерін ескеру керек, соның ішінде шығу жолдарының орналасуы, апаттық шығу орындарының орналасуы және мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін пайдалану ыңғайлылығы.
Экологиялық тұрақтылық: жобалау кезінде экологиялық тұрақтылық принциптерін, соның ішінде энергияны, суды және басқа ресурстарды тиімді пайдалануды, сондай-ақ баламалы энергия көздерін енгізу және экологиялық әсерді азайту мүмкіндіктерін ескеру қажет.

Сапаржай жобасының негізгі қабат топтары мыналарды қамтиды:
Бірінші қабатта кіру аймақтары, күту және отырғызу, билеттерді сатып алуға арналған кассалар мен терминалдар, тамақтану, ақпарат тірегі, мед.пункт, намазхана, ана мен бала бөлмесі, сан тораб, күзет бөлмесі, банкоматтар және сауда аймақтары орналасқан.
Екінші қабатта қосымша күту және отырғызу аймақтары, фудкорт, сан тораб және кішігірім қонақ үй орналасқан.
Ушінші қабатта әкімшілік кеңселері және қызмет көрсету орындары жоспарланған.

Астана қаласының табиғи-климаттық белгілері.
Астана қаласы елміздің орталығында орналасқандықтан климаты құрғақ континентті. Ол ыстық жазбен, суық қыспен және жыл мезгілдері арасында үлкен температуралық өзгерістермен сипатталады.
Ең жылы ай-шілде, оның орташа температурасы -20,8 °C. Ең суық ай - қаңтар, температурасы -14,2 °C. Тұрақты қар жамылғысы қазан айының соңынан сәуірдің басына дейін созылады.
Температураның абсолютті максимумы: +41,6 °C. Температураның абсолютті минимумы: -51,6 °C.
Жауын-шашынның жылдық максимумы -- 780 мм (1892 жылы), жылдық минимумы -- 113 мм (1951 жылы). Тәулігіне жауын -- шашынның рекордтық максимумы-86 мм (1972 жылдың шілдесінде атап өтілді).
Желдің орташа жылдамдығы-3,4 м с.
Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы -- 67% (қарашада ең жоғары -- 80%, маусымда ең төмен -- 53%).
Ғимараттың техникалық сипаттамалары
Сапаржай - тұрғын үй-азаматтық мақсаттағы технологиялық күрделі объектіге жатады.
Сапаржай ғимараттары мен құрылыстары отқа төзімділіктің III дәрежесінен төмен болмауы тиіс.
Техникалық - экономикалық көрсеткіштер
поверхности
Ғимараттың жалпы ауданы - 18 397.78 м2 Ғимараттың құрылыс алаңы - 8 317.47 м2
стенам
Ғимараттың құрылыс көлемі - 105 911.62 м3 Жағдайлық сұлба: Сапаржай Алаш тас жолы бойында орналасқан.
Бас жоспар: Сапаржай қаланың орталық бөлігінде, қаланың әртүрлі аудандарынан жолаушылардың ыңғайлы қол жеткізуін қамтамасыз ету үшін негізгі көлік қиылысында орналасқан. Жобаның бас жоспарында сапаржай орналасқан жер учаскесі, сондай-ақ автобустар мен жеңіл автомобильдерді қоюға арналған тұрақ алаңдары, жасыл желектер мен жаяу жүргіншілер аймақтар, техникалық ғимараттар мен басқа да объектілер орналасқан.

2.1 Аумақты аймақтарға бөлу
Сапаржай аумағын сыртқы аймақтарға бөлу ыңғайлылықты, қауіпсіздікті және эстетикалық тартымдылықты қамтамасыз ету мақсатында ғимаратының айналасында және оның іргелес аумағында кеңістікті ұйымдастыруды қамтиды. Мұнда сыртқы аймақтарға бөлудің негізгі аспектілері берілген:
Сапаржайдың негізгі кіреберісі жақсы белгіленіп, жолаушылар ағынын ұйымдастыру үшін оның алдында кең алаң болу керек. Алаң сыртқы жиһаздармен, такси күту аймақтарымен және қоғамдық көлік аялдамаларымен безендіріледі.
Сапаржайдың айналасындағы жасыл кеңістіктер жағымды атмосфера құрып, аумақтың көрнекі көрінісін жақсарта алады. Көгалдандыруды жоспарлау жергілікті климаттық жағдайларды және өсімдіктерді күтуге қойылатын талаптарды ескеріледі.
Жаяу жүргіншілер жолдары кең және жолаушылар үшін ыңғайлы болуы керек. Велосипед жолдары қосымша қозғалыс опцияларын қамтамасыз ете алады және көлік трафигін азайтуға көмектеседі.
Түнгі уақытта жолаушылар мен қызметкерлердің қауіпсіздігін қамтамасыз ете отырып, сыртқы аумақтарды жарықтандыру біркелкі болуы керек. Сапаржай аумағында бейнебақылау және дабыл орнату қауіпсіздік деңгейін одан әрі арттырады.
Жеке көліктерге арналған тұрақ аймақтары және қоғамдық көлік аялдамалары ыңғайлы жайғастырып сапаржай ғимаратына оңай қол жеткізуді қамтамасыз етуі керек. Осы аймақтарды жоспарлау кезінде көлік пен жаяу жүргіншілердің тиімді қозғалысын ұйымдастыру ескеріледі.
Сапаржай аумағының ең ірі аймағы автобустардың қозғалыс жолақтары бар перрондар және автобустардың сақтау алаңдары болып табылады. Сапаржайдың негізгі ғимараты перрондарға мүмкіндігінше жақын орналастырылған. Жалпы ауданы шамалы болғандықтан, оның орналасуы аймақтардың конфигурациясына айтарлықтай әсер етеді.
Автобустардың тұрағы үш түрлі болуы мүмкін:
Бойлық (тар және ұзын учаскеде ыңғайлы, бір бағытты ағын);
Бұрыштық (ені де, ұзындығы да - орташа, бір бағытты ағын);
Перпендикуляр (кең учаске қажет, бірақ кіру және шығу екі жақты).
Орналастырудың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.