Ауыл шаруашылығы техникасымен қамтамасыз ету
Реферат
Тақырып: ҚР Ауыл шаруашылығының мәселелері мен болашағы
Орындаған:Уринхан Ә.А.
Тексерген: Онаева Б.Т.
Жоспары:
1.Ауыл шаруашылығы, АӨК-тің негізгі макроэкономикалық көрсеткіштері
2.Өсімдік шаруашылығы
3.Мал шаруашылығы
4.Қаржы құралдары
5.АӨК нарықты реттеу, өнімді технологиялық өңдеу және ұлғайту жоспарлары
6.ҚР Ауыл шаруашылығының мәселелері, шешу үшін ұсыныстар, болжамдар
7.Қорытынды
8.Пайдаланылған әдебиеттер
1.Ауыл шаруашылығы -- материалдық өндірістің ең маңызды түрлерінің бірі. Ауыл шаруашылығы халықты азық-түлікпен және өнеркәсіпті шикізаттың кейбір түрлерімен қамтамасыз етумен айналысады. Ауыл шаруашылығы екі үлкен саладан, яғни өсімдік шаруашылығынан және мал шаруашылығынан тұрады. Сонымен қатар оның құрамына балық аулау, аңшылық және омарта шаруашылығы да кіреді.
2023 жылы Қазақстанның ЖІӨ-дегі ауыл шаруашылығының үлесі 5,4% -. құрады. Салада шамамен 3,5 миллион адам жұмыс істейді, бұл жұмыспен қамтылған халықтың жалпы санының шамамен 13,5% құрайды.
Қазақстандағы ауыл шаруашылығының негізгі бағыттары өсімдік шаруашылығы және мал шаруашылығы болып табылады.
Өсімдік шаруашылығында дәнді дақылдар, соның ішінде бидай, арпа, күріш және жүгері ең көп үлес қосады. 2023 жылы дәнді дақылдардың жалпы жиналуы 16,4 млн тоннаны құрады, оның ішінде бидай - 11,8 млн тонна.
Мал шаруашылығында ірі қара, қой және жылқы ең көп үлес қосады. 2023 жылы ет өндірісі 1,7 млн тоннаны, сүт өндірісі - 8,7 млн тоннаны, жүн өндірісі - 140 мың тоннаны құрады.
Соңғы жылдары Қазақстанда ауыл шаруашылығын дамыту бойынша белсенді жұмыстар жүргізілуде. АӨК дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін, мал шаруашылығының өнімділігін арттыру, Заманауи технологияларды енгізу және АӨК өнімдерінің экспортын арттыру жөніндегі шаралар іске асырылуда.
Осы шаралардың нәтижесінде ауыл шаруашылығы өндірісінің негізгі көрсеткіштерінің өсуі байқалады. Мәселен, 2023 жылы 2022 жылмен салыстырғанда дәнді дақылдардың жалпы жиналуы 1,7% - ға, ет өндірісі 2,2% - ға, сүт өндірісі 2,5% - ға ұлғайды
АӨК-тің негізгі макроэкономикалық көрсеткіштері
2021 жылғы қаңтар-желтоқсанда ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің көлемі 2,4%-ға төмендеп, 7,4 трлн теңгені құрады. Өткен жылғы аномалды құрғақшылық себеп болып, өсімдік шаруашылығы өнімдерін өндіру көлемі 6,7%-ға (4,2 трлн. теңге) төмендеді, ал мал шаруашылығында өсім 3,6%-ға (3,1 трлн теңге) жетті.
Азық-түлік өнімдерінің өндірісі көрсетілген кезеңде 1,9%-ға өсіп, 2,2 трлн теңгені құрады.
Ауыл шаруашылығының негізгі капиталына инвестициялар орнықты түрде ағылуда. Мысалы, ауыл шаруашылығының негізгі капиталына инвестициялар көлемі 33,3%-ға артып, 773,2 млрд теңгені құрады, тамақ өнімдері өндірісі 3,1%-ға өсіп, 114,4 млрд теңгені құрады.
2021 жылдың 9 айында ауыл шаруашылығында жұмыс істейтін бір адамға еңбек өнімділігі 2 153,5 мың теңгені (2020 жылдың 9 айында - 1 823,5 мың теңге) құрады.
2.Өсімдік шаруашылығы
Егіс алаңдарының құрылымы
2021 жылы барлық ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс алаңдары 22,9 млн га құрады, бұл 2020 жылғы деңгейден 343,3 мың га көп. Оның ішінде дәнді және дәнді-бұршақты дақылдар - 16,0 млн га (236,9 мың га көп), оның ішінде бидай - 12,9 млн га (749,9 мың га көп) құрады. Майлы дақылдар 3,1 млн га (197,3 мың га көп), азықтық дақылдар - 3,1 млн га (82,8 мың га-ға аз), мақта - 109,9 мың га (16,0 мың га-ға аз), күріш - 96,8 мың га (7,3 мың га-ға аз), қант қызылшасы - 21,7 мың га (0,9 мың га-ға көп), картоп - 195,8 мың га-ға (1,4 мың га көп) және көкөніс дақылдары - 168,6 мың га (5,0 мың га көп) және бақша дақылдары - 110,0 мың га (8,1 мың га көп) құрады.
2022 жылға егіс алқаптарының құрылымы
Облыстардың ауыл шаруашылығы басқармаларының деректері бойынша 2022 жылы барлық ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс алаңдары 22,9 млн га астам жерді құрайды, бұл 2021 жылғы деңгейден 13,5 мың га көп. Оның ішінде дәнді және дәнді-бұршақты дақылдар - 15,8 млн га (272,9 мың га аз), оның ішінде бидай - 12,5 млн га (357,6 мың га аз). Майлы дақылдарды 2,9 млн га астам (160,1 мың га аз), азықтық дақылдарды - 3,7 млн га (446,9 мың га көп), мақтаны - 115,2 мың га (5,5 мың га көп), қант қызылшасын - 26,3 мың га (4,6 мың га көп), картопты - 200,2 мың га (5,0 мың га көп), көкөніс дақылдарын 168,1 мың га (2021 жылғы деңгейде) және бақша дақылдарын 107,2 мың га (3,3 мың га аз) орналастыру жоспарланып отыр.
Егіс алаңдарын әртараптандыру
Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының деректеріне сәйкес, 2021 жылы республика бойынша ауыл шаруашылығы дақылдарының жалпы егіс алаңы бойынша (меморандумдар көрсеткіштерінен 831,9 мың га көп) дәнді және дәнді-бұршақты (2,0 млн га көп), майлы (143,0 мың га көп), көкөніс (8,6 мың га көп) және бақша (10,6 мың га көп) дақылдары бойынша егіс алаңдарының құрылымын әртараптандыру жөніндегі меморандумдардың индикативтік көрсеткіштеріне қол жеткізілді.
Картоп бойынша 6,7 мың га және азықтық дақылдар бойынша 1,3 млн га индикативтік көрсеткіштерге қол жеткізілген жоқ. Бұл ретте бидай алаңы қысқарудың орнына Меморандум көрсеткіштерінен 2,8 млн га асып кетті. Күріш егу алаңы Меморандум көрсеткіштерінен 11,5 мың га асып кетті. Мақтаның ауданы Меморандумның индикативтік көрсеткіштері деңгейінде болды.
Ауыл шаруашылығы техникасымен қамтамасыз ету
Егіс науқанын жүргізу үшін ауыл шаруашылығы құрылымдарында 143,3 мың трактор, 4,7 мың бірлік өнімділігі жоғары егіс кешендері, 76,9 мың тұқым сепкіш, 221,2 мың топырақ өңдеу құралдары бар.
Республикада бір мезгілде бірнеше технологиялық операцияларды орындайтын 4 675 бірліктен астам қазіргі заманғы егіс кешендерінің болуы дәнді дақылдар алаңдарының 70%-ына себуді жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Көрсетілген техниканың дайындығы 2022 жылғы 1 ақпанға шамамен 90% құрайды.
Өсімдік шаруашылығы өнімдерін өңдеу
2021 жылдың қорытындысы бойынша жемістер мен көкөністерді өңдеу 154,6%-ға өсті, бұл ретте ұн-жарма өнімдерінің, крахмалдар мен крахмал өнімдерінің және өсімдік және жануарлардан алынатын майлар мен тоң майлар өндірісінің (тиісінше 94,7% және 96,4%) төмендегені байқалады.
Нақты көрінісінде, 2020 жылмен салыстырғанда 2021 жылы құрақ қант өндірісі 2,8 есеге (67,4 мыңнан 191,1 мың тоннаға дейін), өңделген картоп 4,5 есеге (449 тоннадан 2035 тоннаға дейін), жеміс және көкөніс шырындары 13,1%-ға (58,9 мың тоннадан 66,6 мың тоннаға дейін), өңделген күріш 7,5%-ға (196 мыңнан 210,7 мың тоннаға дейін) ұлғайды.тонна), жүгері крахмалы 3,3%-ға (13,7 мыңнан 14,1 мың тоннаға дейін), сірне 42,7%-ға (36,4 мыңнан 52,6 мың тоннаға дейін), дән маңызының маңызы 23,9%-ға (6,1 мыңнан 7,6 мың тоннаға дейін) ұлғайды.
Сонымен қатар, ұн өндірісінің 7,7%-ға (3 352,4 мың тоннадан 3 093,5 мың тоннаға дейін), өсімдік майының 7,3%-ға (486,3 мыңнан 450,6 мың тоннаға дейін), кептірілген нан мен печеньенің, ұзақ сақталатын кондитерлік және тәтті тоқаш өнімдерінің 4,3%-ға (115,0 мыңнан 110,0 мың тоннаға дейін), макарон өнімдерінің 11%-ға (179,5 мыңнан 159,8 мың тоннаға дейін) төмендегені байқалады.
Жарма өндірісі 2020 жылдың деңгейінде қалды (84 мың тонна).
2021 жылдың 11 айында өңделген күріш экспорты 106,2 мың тоннаны (өсім 11,7 %), жарма 13,7 мың тоннаны (өсім 8,7%), макарон 59,9 мың тоннаны (өсім 13,9%) құрады.
Өңдеу кәсіпорындарының шығындарын субсидиялау бағдарламасы бойынша 1 терең өңдеу кәсіпорны 200 млн.теңге сомасында субсидия алды.
Ақмола облысында қуаты жылына 230 мың тонна шикізатты және Шығыс Қазақстан облысында қуаты жылына 330 мың тонна шикізатты өңдеуге арналған май тұқымдарын өңдеу жобалары пайдалануға берілді, СҚО-да Биоперейшн ЖШС компаниясының биоэтанол өндіру желісі іске қосылды.
Өсімдік шаруашылығын өңдеуге 2022 жылға арналған жоспарлар
2022 жылы Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу жөніндегі жаңа Жол картасын әзірлеу, инвестициялық субсидиялау бағдарламасы шеңберінде паспорттарды өзектендіру, сондай-ақ био отынды қолдану саласын кеңейту бөлігінде Био отын туралы ҚР Заңына өзгерістер енгізу жоспарлануда.
2022 жылы мынадай жаңа жобаларды іске қосу жоспарлануда:
1. Қуаты жылына 6 мың тонна астық өңдейтін Баха Соне ЖШС (Ақмола облысы);
2. Қуаты жылына 5 мың тонна кондитерлік өнімдер шығаратын Нәтиже Тәтті ЖШС (Нұр-Сұлтан қ.);
3. Қуаты жылына 7 мың тонна макарон өнімдерін өндіретін Элнур Адил Групп ЖШС;
4. Қуаты жылына 140 000 мың тонна майлы тұқым өңдейтін Altyn Shygys ЖШС;
5. Қуаты жылына 4 мың тонна макарон өнімдерін өндіретін Агротехмаш ЖШС.
3.Мал шаруашылығы
2021 жылдың қаңтар-желтоқсан айларында мал шаруашылығының жалпы өнімі көлемі өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 3,6%-ға артып, 3104,5 млрд теңгені құрады.
Мал және құс басының саны
2022 жылғы 1 қаңтардағы жай-күй бойынша өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда шаруашылықтардың барлық санаттарында ірі қара мал саны 4,3%-ға артып, 8185,1 мың басты, жылқы 10,5%-ға артып, 3470,8 мың басты, түйе 6,9%-ға артып, 243,4 мың басты, қой 4,7%-ға артып,18 575,7 мың басты, құс 10,6%-ға артып, 47 787,4 мың басты құрады. Бұл ретте, ешкі басы 1,2%-ға 2 280,7 мың басқа дейін, шошқа басы 5,1%-ға 775,3 мың басқа дейін төмендеді.
Сонымен қатар, ауыл шаруашылығы құрылымдарындағы ірі қара малдың үлесі 47,7%, қой 49,4%, ешкі 32,3%, шошқа 44%, құс 74,8% құрады.
Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру
2022 жылғы қаңтар-желтоқсанда сойыс салмағында барлық түрдегі ет өндірісінің көлемі 1 241,3 мың тоннаны құрады, бұл өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 6,2%-ға көп, оның ішінде:
* ІҚМ еті - 3,6%-ға 540,8 мың тоннаға дейін;
* ұсақ мал еті (қой, ешкі) - 1,8%-ға 175,5 мың тоннаға дейін;
* жылқы еті - 5,9%-ға 151,3 мың тоннаға дейін;
* түйе еті - 5,4%-ға 7,7 мың тоннаға дейін;
* құс еті - 19,3%-ға 282,3 мың тоннаға дейін өсті.
Бұл ретте, шошқа етін өндіру 4,3%-ға 83,7 мың тоннаға дейін төмендеді.
2021 жылдың қорытындысы бойынша сүт өндіру көлемі шаруашылықтардың барлық санаттарында 3,2%-ға ұлғайып, 6197,9 мың тоннаны, оның ішінде ауыл шаруашылығы құрылымдарында 6,4%-ға ұлғайып, 1801,1 мың тоннаны құрады.
Ауыл шаруашылығы құрылымдарында өндірілген сүттің жалпы санынан тауарлық сүт өндірісі 2,9%-ға (1 025,9-дан 1 056,6 мың тоннаға дейін) ұлғайды.
Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарындағы орташа сауым 2020 жылмен салыстырғанда 2021 жылы 13,6%-ға (бір сауын сиырға 4320-дан 4906 кг-ға дейін) ұлғайды.
Тауық жұмыртқасының өндірісі 4,5%-ға азайып, 4 819,8 млн дананы құрады. Ақмола (-1,8%), Алматы (-18,6%), Қарағанды (-2%), Қостанай (-1,8%), Солтүстік Қазақстан (-0,8%) облыстарында және Шымкент қаласында (-4,1%) төмендеу байқалады.
2021 жылы ауыл шаруашылығы кәсіпорындарындағы бір тауық жұмыртқасының орташа өнімділігі 283 дана болды.
Шетелдік селекцияның асыл тұқымды ІҚМ әкелу есебінен жалпы мал басынан асыл тұқымды мал басының үлесі 2010 жылғы 6,1%-дан 2020 жылы 12,5%-ға дейін ұлғайды.
2022 жылы мал шаруашылығы жалпы өнімінің өсуін 3,5% деңгейінде қамтамасыз ету жоспарлануда.
Бұдан басқа, мал шаруашылығындағы субсидиялау шаралары есебінен агроқұрылымдардағы 2021 жылғы деңгейге қатысты мындай өсім болжанады:
- асыл тұқымды мал басының үлес салмағы 12,8%-ға дейін;
- сиыр еті өндірісінің көлемі 7%-ға;
- қой етін өндіру көлемі 3,2%-ға;
- сүт өндіру көлемі 7,2%-ға;
- ұйымдастырылған шаруашылықтарда ІҚМ және ҰҚМ аналық басының 10%-ға;
- тұқымдық түрлендіруге қатысатын ІҚМ аналық басының саны 5,0%;
- құс етін өндіру көлемі 20%.
Мал шаруашылығы өнімдерін өңдеу
2021 жылдың қорытындысы бойынша ет және сүт өңдеу саласында өндіріс өсімі тиісінше 109,4% және 101,9% құрады, бұл жақсы өсу қарқынын көрсетеді. Ет-сүт өнімдерін өндіру 774,4 млрд. теңгеге дейін жетті (2020 жылы - 684,5 млрд теңге).
Заттай мәнде 2020 жылмен салыстырғанда 2021 жылы шұжық өнімдерінің өндірісі 1,1%-ға (60,1-ден 60,7 мың тоннаға дейін), салқындатылған және мұздатылған балық 13,9%-ға (35,4 мың тоннадан 40,3 мың тоннаға дейін), консервіленген балық 13,7%-ға (11,7 мың тоннадан 13,4 мың тоннаға дейін), сары май 2,8%-ға (26,4 мың тоннадан 27,2 мың тоннаға дейін) 2,2%-ға (36,2-ден 36,9 мың тоннаға дейін), оның ішінде қатты ірімшік 12,3%-ға (7,1-ден 7,9 мың тоннаға дейін), қышқыл сүт өнімдері 5,2%-ға (226,5-тен 238,2 мың тоннаға дейін), балмұздақ 22%-ға (35,2 мың тоннадан 42,9 мың тоннаға дейін). тонна), құрғақ сүт 5,3%-ға (6,5 мың тонна 6,8 мың тоннаға дейін) өсті.
Сонымен қатар, өңделген сүт өндірісінің 0,9%-ға (616,5 мың тоннадан 611 мың тоннаға дейін), ет және ет-өсімдік консервілері өндірісінің 30%-ға (9,8-ден 6,9 мың тоннаға дейін) төмендегені байқалады.
2021 жылдың 12 айында сары май экспорты 4,6 мың тоннаны (3 есе өсті), қышқыл сүт өнімдері 14,8 мың тоннаны (18%-ға өсті), ірімшік пен сүзбе 3,7 мың тоннаны (10,6%-ға өсті), балмұздақ 3,3 мың тоннаны (23,5%-ға өсті) құрады.
Сүт өңдеу кәсіпорындарының шығындарын субсидиялау бағдарламасы бойынша 100-ден астам кәсіпорын 10 млрд. теңге сомасында субсидия алды.
Бағдарламаны іске асыру нәтижесінде ішкі нарықтың сары май бойынша қамтамасыз етілуі отандық өндіріс есебінен 2014 жылғы 65%-дан 2021 жылы 100%-ға дейін, ірімшік пен сүзбе бойынша 51%-дан 57%- ға дейін ұлғайды. Жылына 100 мың тонна сүт өңдеу қуаттылығымен сүт өңдеу бойынша 12 жоба пайдалануға берілді.
2021 жылдың соңында Қостанай қаласында қуаттылығы жылына 20 000 тонна ет өндіретін ет өңдеу кешенін салатын Биф Экспорт Групп ЖШС пайдалануға берілді. Бұдан басқа, жалпы қуаттылығы жылына 14,4 мың тонна ет өндіретін 5 жоба (Көкжал ШҚ, Арай kz ЖШС, Марзагулов ЖК, Рауан Агро ЖШС, Ахтямов р. Н. ШҚ) пайдалануға берілді.
2022 жылы жаңа 2 ет комбинатын іске қосу жоспарлануда:
* қуаты жылына 20 мың тонна ет өндіретін Aizet Farms ЖШС (Нұр-Сұлтан қ.);
* қуаты жылына 5 мың тонна ет өндіретін Сыр Маржаны ЖШС (Қызылорда облысында).
Бұдан басқа, жалпы қуаты жылына 27,5 мың тонна сүт өңдейтін 5 жобаны жаңғырту жоспарланып отыр.
Ветеринариялық қауіпсіздік
Эпизоотиялық жағдай туралы
2021 жылы республика аумағында 400 саламатсыз пункт тіркелген. Оның ішінде 208 жануардың жіті инфекциялық ауруларының саламатсыз пункттері және 192 бруцеллез бойынша (ІҚМ - 157, ҰҚМ - 35) 208 ошақтың 196-сы жойылды, ал қалған 12 ошақта ветеринариялық іс-шаралар жалғасуда.
Аталған ошақтарда 545 бас мал және 5 789 бас құс өртеу арқылы жойылды. Жойылған жануарлардың құнын өтеуге республикалық бюджеттен иелеріне 136 093 033 теңге мөлшерінде сома бөлінді.
Бруцеллез бойынша 192 саламатсыз пункттің 178-і сауықтырылды, ал қалған 14 саламатсыз пунктте сауықтыру іс-шаралары жалғасуда.
Мал иелеріне жергілікті бюджеттен 247 307 340,7 теңге сомасында орташа нарықтық құнының 30% өтелді.
Ветеринариялық-профилактикалық іс-шаралар жүргізу
Республика аумағында таралу қаупі жоғары жануарлардың аса қауіпті ауруларының тізбесіне аурулардың 68 түрі енгізілді, олардың 45 түрі бойынша Қазақстан саламатты эпизоотиялық жағдайға ие, 23 түрі бойынша диагностика және вакцинация бойынша арнайы ветеринариялық-профилактикалық іс-шаралар жүргізілуде.Малдың аса қауіпті ауруларын диагностикалау жөніндегі 2022 жылға арналған ветеринариялық іс-шаралар жоспары 12,8 млрд теңге сомасына малдың аса қауіпті 28 ауруы бойынша 34 562 734 басқа диагностикалық зерттеулерді құрайды.
4. Қаржы құралдары
Инвестициялық субсидиялау
2021 жылы инвестициялық субсидиялау бағдарламасын іске асыруға 104,4 млрд теңге көзделді (жергілікті деңгейде орындау 104,3 млрд теңгені құрады), бұл 24 189 АӨК инвестициялық жобасын субсидиялауға және 20 183 жұмыс орнын құруға мүмкіндік берді.
Инвестициялық субсидиялаумен АӨК-нің 34 басым бағыты қамтылды.
Инвестициялық субсидиялау бағдарламасын іске асырудың жыл сайынғы тәжірибесі бюджет қаражатының негізгі көлемі орта есеппен ауыл шаруашылығы техникасы паркін жаңартуға тиесілі екенін көрсетеді.
2021 жылдың қорытындысы бойынша бюджет қаражатының 67,7 млрд теңгеден астам негізгі көлемі немесе 65%-ы ауыл шаруашылығы техникасын сатып алуды субсидиялауға тура келді. 2019-2021 жылдары сатып алынған техникалар субсидиямен қамтылды.
Шамамен 13,3 млрд теңге немесе 13%-ы мал шаруашылығы саласындағы инвестициялық жобаларды субсидиялауға, 23,0 млрд теңге немесе 22%-ы өсімдік шаруашылығы саласындағы жобаларды қолдауға бағытталды.
2022 жылға инвестициялық субсидиялау бағдарламасын іске асыруға 72,1 млрд теңге бөлінді.
АӨК субъектілеріне кредит беру кезінде сыйақы мөлшерлемелерін субсидиялау
Ауыл шаруашылығы малын, техникасы мен технологиялық жабдығын сатып алуға кредит беру, сондай-ақ лизинг кезінде сыйақы мөлшерлемелерін субсидиялау бағдарламасын іске асыруға 2021 жылы 52,4 млрд теңге көзделді.
Qoldau.kz субсидиялаудың ақпараттық жүйесінің деректері бойынша бағдарламаны іске асыру есебінен 2021 жылы ауыл шаруашылығы саласына 370 млрд теңгеден астам кредит қаражаты тартылды.
2022 жылға ауыл шаруашылығы жануарларын, техникасы мен технологиялық жабдықтарын сатып алуға кредит беру, сондай-ақ лизинг кезінде сыйақы мөлшерлемелерін субсидиялау бағдарламасын іске асыруға барлығы 43,2 млрд теңге бөлінді.
АӨК субъектілеріне ЕДБ берген қарыздарды кепілдендіруді субсидиялау
2021 жылға арналған бағдарламаны іске асыру шеңберінде кепілдік бергені үшін комиссия сомасы 381 972 мың теңге мөлшерінде көзделген.
Мына жобалар бойынша өсімдік шаруашылығы саласында 1 277 496 мың теңге сомасына (кепілдік сомасы) 6 жоба бойынша кепілдіктер берілді:
* Ен-дала ЖШС (Ақмола облысы), кредит 404 млн теңге;
* Шаңырақ Р ЖШС (Ақмола облысы), кредит 1400 млн теңге;
* Агро Өндіріс ЖШС (Павлодар облысы), кредит 64 млн теңге;
* Ақсай ЖШС (Қостанай облысы), кредит 411 млн теңге;
* Колос ФирмаЖШС (Қостанай облысы), кредит 100 млн теңге;
* Көкшетау Астық Инвест ЛТД ЖШС (Ақмола облысы), кредит 180 млн теңге.
Осы бағдарламаны 2021 жылы іске асыру АӨК саласында шамамен 2,5 млрд. теңге сомасына қаржы тартуға мүмкіндік берді.
2022 жылы республикалық бюджетте осы мақсаттарға 3 млрд теңге көзделген, бұл орташа кепілдік мөлшері 50% болған кезде ЕДБ-ның 20 млрд теңгеге дейінгі сомаға қарыз беруін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Ерікті сақтандыру бағдарламасын іске асыру
2021 жылы АӨК-ні сақтандыруды дамытуға 1 024,5 млн теңге сомасында қаражат бөлінді.
2021 жылдың басынан 163 сақтандыру шарты жасалды, оның ішінде:
1) 150,6 мың га қамти отырып, өсімдік шаруашылығындағы сақтандыру бойынша 118 шарт, осы шарттар бойынша 185,1 млн теңге сомасына сақтандыру сыйлықақысын субсидиялау жүргізілді, оның ішінде:
- 121,3 мың га қамти отырып, құрғақшылықтан сақтандырудың 100 шарты, осы шарттар бойынша 159,5 млн теңге сомасына сақтандыру сыйақысын субсидиялау жүргізілді. 818,8 млн теңге (111,4 мың га) сомасына сақтандыру төлемдері жүргізілді;
- 23,5 мың га қамти отырып, артық ылғалдан сақтандырудың 12 шарты, осы шарттар бойынша 16,6 млн теңге сомасына сақтандыру сыйақысын субсидиялау жүргізілді. 5,9 млн теңге (2,4 мың га) сомасына сақтандыру төлемдері жүргізілді;
- күздік дақылдар үшін топырақ ылғалдылығының тапшылығынан сақтандырудың 5,8 мың га қамтитын 6 шарты, осы шарттар бойынша 8,9 млн теңге сомасына сақтандыру сыйлықақысы субсидияланды.
2) шамамен 2,6 млн басты қамтитын мал шаруашылығын сақтандыру бойынша 45 шарт. Осы шарттар бойынша 57,5 млн теңге сомасына сақтандыру сыйақысын субсидиялау жүргізілді, оның ішінде:
- 6267 басты қамтитын ІҚМ-ны сақтандыру бойынша 33 шарт. Осы шарттар бойынша 28,6 млн теңге сомасына сақтандыру сыйақысын субсидиялау жүргізілді;
- ұсақ малды сақтандыру бойынша 2 шарт, 354 бас сақтандырылды. Осы шарттар бойынша 102,9 мың теңге сомасына сақтандыру сыйақысын субсидиялау жүргізілді;
- жылқыларды сақтандыру бойынша 2 шарт, 75 бас сақтандырылды. Осы шарттар бойынша 272,5 мың теңге сомасына сақтандыру сыйақысын субсидиялау жүргізілді;
- құстарды сақтандыру бойынша 8 шарт, 2 624 512 бас сақтандырылды. Осы шарттар бойынша 28,6 млн теңге сомасына сақтандыру сыйақысын субсидиялау жүргізілді.
2021 жылдың қорытындысы бойынша ҚР Ұлттық Банкінің арнайы шотындағы бюджет қаражатының қалдығы 3 095,9 млн теңгені құрады.
Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған Еңбек мемлекеттік бағдарламасы
2021 жылы республикалық бюджеттен 4 528 микрокредит беру жоспарланып, 20 млрд теңге бөлінді. Сондай-ақ, 3 472 микрокредит беру жоспарланып, ҚР Ұлттық қорынан 15,3 млрд теңге көлемінде қосымша қаражат бөлінді. 2021 жылға жалпы сомасы 35,3 млрд теңгеге 8000 микрокредит беру жоспарланып отыр.
Жыл қорытындысы бойынша бұл қаражат толық көлемде игерілді, барлығы 11 118 микрокредит берілді, 9 051 жұмыс орны құрылды, оның ішінде:
* 15,5 млрд теңге сомасына 4 108 стартап жоба;
* 5,3 млрд теңге сомасына 1 423 бастаушы жоба
* 14,4 млрд теңге сомасына 3037 қолданыстағы жоба
2022 жылы АШМ республикалық бюджетті бірінші нақтылау шеңберінде 8 мың микрокредит беру үшін 40 млрд теңге сомасында қажеттілік туралы Қаржы министрлігіне бюджеттік өтінім жолдады.
АӨК-ке инвестициялар тарту
АШМ 2021 жылғы 12 қаңтарда ҚР Үкіметінің 2021 жылғы 12 қаңтардағы №5 қаулысымен мақұлданған VALLEY KUSTO GB BV компаниясымен Қазақстанда демонстрациялық фермалар желісін құру және қазіргі заманғы суару жүйелерін өндіру және ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін басқару жөніндегі зауыт салу жөніндегі инвестициялар туралы келісімге қол қойылды.
Сонымен қатар, ҚР АШМ жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп агроөнеркәсіптік кешеннің 2021-2025 жылдарға арналған инвестициялық жобаларын іске асыру жөніндегі Жол карталарын әзірлеп, бекітті.
Жол карталарына сәйкес жалпы сомасы 4,4 трлн теңге болатын 934 инвестициялық жобадан тұратын пул жасалды.
Осы жобалар пулынан мынадай негізгі ірі бағыттар айқындалды:
* етті мал шаруашылығы (бордақылау алаңдары, репродукторлар, сою цехтары, ет өңдеу зауыттары) - 1 трлн теңгеге 301 жоба;
* жылыжай кешендері - 1 трлн теңгеге 67 жоба;
* сүтті мал шаруашылығы - 452 млрд теңгеге 186 жоба;
* құс шаруашылығы - 373 млрд теңгеге 47 құс фабрикасы;
* өсімдік шаруашылығы өнімдерін өңдеу - 300 млрд теңгеге 73 жоба;
* қант өндірісі, жобалардың жалпы сомасы 228 млрд теңге;
* қарқынды бау-бақша шаруашылығы - 100 млрд теңгеге 32 жоба.
* өзге де бағыттар шеңберінде жалпы сомасы 834 млрд теңгеге 225 жобаны іске асыру жоспарлануда, олар суару, тұқым шаруашылығы, тамақ ... жалғасы
Тақырып: ҚР Ауыл шаруашылығының мәселелері мен болашағы
Орындаған:Уринхан Ә.А.
Тексерген: Онаева Б.Т.
Жоспары:
1.Ауыл шаруашылығы, АӨК-тің негізгі макроэкономикалық көрсеткіштері
2.Өсімдік шаруашылығы
3.Мал шаруашылығы
4.Қаржы құралдары
5.АӨК нарықты реттеу, өнімді технологиялық өңдеу және ұлғайту жоспарлары
6.ҚР Ауыл шаруашылығының мәселелері, шешу үшін ұсыныстар, болжамдар
7.Қорытынды
8.Пайдаланылған әдебиеттер
1.Ауыл шаруашылығы -- материалдық өндірістің ең маңызды түрлерінің бірі. Ауыл шаруашылығы халықты азық-түлікпен және өнеркәсіпті шикізаттың кейбір түрлерімен қамтамасыз етумен айналысады. Ауыл шаруашылығы екі үлкен саладан, яғни өсімдік шаруашылығынан және мал шаруашылығынан тұрады. Сонымен қатар оның құрамына балық аулау, аңшылық және омарта шаруашылығы да кіреді.
2023 жылы Қазақстанның ЖІӨ-дегі ауыл шаруашылығының үлесі 5,4% -. құрады. Салада шамамен 3,5 миллион адам жұмыс істейді, бұл жұмыспен қамтылған халықтың жалпы санының шамамен 13,5% құрайды.
Қазақстандағы ауыл шаруашылығының негізгі бағыттары өсімдік шаруашылығы және мал шаруашылығы болып табылады.
Өсімдік шаруашылығында дәнді дақылдар, соның ішінде бидай, арпа, күріш және жүгері ең көп үлес қосады. 2023 жылы дәнді дақылдардың жалпы жиналуы 16,4 млн тоннаны құрады, оның ішінде бидай - 11,8 млн тонна.
Мал шаруашылығында ірі қара, қой және жылқы ең көп үлес қосады. 2023 жылы ет өндірісі 1,7 млн тоннаны, сүт өндірісі - 8,7 млн тоннаны, жүн өндірісі - 140 мың тоннаны құрады.
Соңғы жылдары Қазақстанда ауыл шаруашылығын дамыту бойынша белсенді жұмыстар жүргізілуде. АӨК дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін, мал шаруашылығының өнімділігін арттыру, Заманауи технологияларды енгізу және АӨК өнімдерінің экспортын арттыру жөніндегі шаралар іске асырылуда.
Осы шаралардың нәтижесінде ауыл шаруашылығы өндірісінің негізгі көрсеткіштерінің өсуі байқалады. Мәселен, 2023 жылы 2022 жылмен салыстырғанда дәнді дақылдардың жалпы жиналуы 1,7% - ға, ет өндірісі 2,2% - ға, сүт өндірісі 2,5% - ға ұлғайды
АӨК-тің негізгі макроэкономикалық көрсеткіштері
2021 жылғы қаңтар-желтоқсанда ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің көлемі 2,4%-ға төмендеп, 7,4 трлн теңгені құрады. Өткен жылғы аномалды құрғақшылық себеп болып, өсімдік шаруашылығы өнімдерін өндіру көлемі 6,7%-ға (4,2 трлн. теңге) төмендеді, ал мал шаруашылығында өсім 3,6%-ға (3,1 трлн теңге) жетті.
Азық-түлік өнімдерінің өндірісі көрсетілген кезеңде 1,9%-ға өсіп, 2,2 трлн теңгені құрады.
Ауыл шаруашылығының негізгі капиталына инвестициялар орнықты түрде ағылуда. Мысалы, ауыл шаруашылығының негізгі капиталына инвестициялар көлемі 33,3%-ға артып, 773,2 млрд теңгені құрады, тамақ өнімдері өндірісі 3,1%-ға өсіп, 114,4 млрд теңгені құрады.
2021 жылдың 9 айында ауыл шаруашылығында жұмыс істейтін бір адамға еңбек өнімділігі 2 153,5 мың теңгені (2020 жылдың 9 айында - 1 823,5 мың теңге) құрады.
2.Өсімдік шаруашылығы
Егіс алаңдарының құрылымы
2021 жылы барлық ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс алаңдары 22,9 млн га құрады, бұл 2020 жылғы деңгейден 343,3 мың га көп. Оның ішінде дәнді және дәнді-бұршақты дақылдар - 16,0 млн га (236,9 мың га көп), оның ішінде бидай - 12,9 млн га (749,9 мың га көп) құрады. Майлы дақылдар 3,1 млн га (197,3 мың га көп), азықтық дақылдар - 3,1 млн га (82,8 мың га-ға аз), мақта - 109,9 мың га (16,0 мың га-ға аз), күріш - 96,8 мың га (7,3 мың га-ға аз), қант қызылшасы - 21,7 мың га (0,9 мың га-ға көп), картоп - 195,8 мың га-ға (1,4 мың га көп) және көкөніс дақылдары - 168,6 мың га (5,0 мың га көп) және бақша дақылдары - 110,0 мың га (8,1 мың га көп) құрады.
2022 жылға егіс алқаптарының құрылымы
Облыстардың ауыл шаруашылығы басқармаларының деректері бойынша 2022 жылы барлық ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс алаңдары 22,9 млн га астам жерді құрайды, бұл 2021 жылғы деңгейден 13,5 мың га көп. Оның ішінде дәнді және дәнді-бұршақты дақылдар - 15,8 млн га (272,9 мың га аз), оның ішінде бидай - 12,5 млн га (357,6 мың га аз). Майлы дақылдарды 2,9 млн га астам (160,1 мың га аз), азықтық дақылдарды - 3,7 млн га (446,9 мың га көп), мақтаны - 115,2 мың га (5,5 мың га көп), қант қызылшасын - 26,3 мың га (4,6 мың га көп), картопты - 200,2 мың га (5,0 мың га көп), көкөніс дақылдарын 168,1 мың га (2021 жылғы деңгейде) және бақша дақылдарын 107,2 мың га (3,3 мың га аз) орналастыру жоспарланып отыр.
Егіс алаңдарын әртараптандыру
Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының деректеріне сәйкес, 2021 жылы республика бойынша ауыл шаруашылығы дақылдарының жалпы егіс алаңы бойынша (меморандумдар көрсеткіштерінен 831,9 мың га көп) дәнді және дәнді-бұршақты (2,0 млн га көп), майлы (143,0 мың га көп), көкөніс (8,6 мың га көп) және бақша (10,6 мың га көп) дақылдары бойынша егіс алаңдарының құрылымын әртараптандыру жөніндегі меморандумдардың индикативтік көрсеткіштеріне қол жеткізілді.
Картоп бойынша 6,7 мың га және азықтық дақылдар бойынша 1,3 млн га индикативтік көрсеткіштерге қол жеткізілген жоқ. Бұл ретте бидай алаңы қысқарудың орнына Меморандум көрсеткіштерінен 2,8 млн га асып кетті. Күріш егу алаңы Меморандум көрсеткіштерінен 11,5 мың га асып кетті. Мақтаның ауданы Меморандумның индикативтік көрсеткіштері деңгейінде болды.
Ауыл шаруашылығы техникасымен қамтамасыз ету
Егіс науқанын жүргізу үшін ауыл шаруашылығы құрылымдарында 143,3 мың трактор, 4,7 мың бірлік өнімділігі жоғары егіс кешендері, 76,9 мың тұқым сепкіш, 221,2 мың топырақ өңдеу құралдары бар.
Республикада бір мезгілде бірнеше технологиялық операцияларды орындайтын 4 675 бірліктен астам қазіргі заманғы егіс кешендерінің болуы дәнді дақылдар алаңдарының 70%-ына себуді жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Көрсетілген техниканың дайындығы 2022 жылғы 1 ақпанға шамамен 90% құрайды.
Өсімдік шаруашылығы өнімдерін өңдеу
2021 жылдың қорытындысы бойынша жемістер мен көкөністерді өңдеу 154,6%-ға өсті, бұл ретте ұн-жарма өнімдерінің, крахмалдар мен крахмал өнімдерінің және өсімдік және жануарлардан алынатын майлар мен тоң майлар өндірісінің (тиісінше 94,7% және 96,4%) төмендегені байқалады.
Нақты көрінісінде, 2020 жылмен салыстырғанда 2021 жылы құрақ қант өндірісі 2,8 есеге (67,4 мыңнан 191,1 мың тоннаға дейін), өңделген картоп 4,5 есеге (449 тоннадан 2035 тоннаға дейін), жеміс және көкөніс шырындары 13,1%-ға (58,9 мың тоннадан 66,6 мың тоннаға дейін), өңделген күріш 7,5%-ға (196 мыңнан 210,7 мың тоннаға дейін) ұлғайды.тонна), жүгері крахмалы 3,3%-ға (13,7 мыңнан 14,1 мың тоннаға дейін), сірне 42,7%-ға (36,4 мыңнан 52,6 мың тоннаға дейін), дән маңызының маңызы 23,9%-ға (6,1 мыңнан 7,6 мың тоннаға дейін) ұлғайды.
Сонымен қатар, ұн өндірісінің 7,7%-ға (3 352,4 мың тоннадан 3 093,5 мың тоннаға дейін), өсімдік майының 7,3%-ға (486,3 мыңнан 450,6 мың тоннаға дейін), кептірілген нан мен печеньенің, ұзақ сақталатын кондитерлік және тәтті тоқаш өнімдерінің 4,3%-ға (115,0 мыңнан 110,0 мың тоннаға дейін), макарон өнімдерінің 11%-ға (179,5 мыңнан 159,8 мың тоннаға дейін) төмендегені байқалады.
Жарма өндірісі 2020 жылдың деңгейінде қалды (84 мың тонна).
2021 жылдың 11 айында өңделген күріш экспорты 106,2 мың тоннаны (өсім 11,7 %), жарма 13,7 мың тоннаны (өсім 8,7%), макарон 59,9 мың тоннаны (өсім 13,9%) құрады.
Өңдеу кәсіпорындарының шығындарын субсидиялау бағдарламасы бойынша 1 терең өңдеу кәсіпорны 200 млн.теңге сомасында субсидия алды.
Ақмола облысында қуаты жылына 230 мың тонна шикізатты және Шығыс Қазақстан облысында қуаты жылына 330 мың тонна шикізатты өңдеуге арналған май тұқымдарын өңдеу жобалары пайдалануға берілді, СҚО-да Биоперейшн ЖШС компаниясының биоэтанол өндіру желісі іске қосылды.
Өсімдік шаруашылығын өңдеуге 2022 жылға арналған жоспарлар
2022 жылы Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу жөніндегі жаңа Жол картасын әзірлеу, инвестициялық субсидиялау бағдарламасы шеңберінде паспорттарды өзектендіру, сондай-ақ био отынды қолдану саласын кеңейту бөлігінде Био отын туралы ҚР Заңына өзгерістер енгізу жоспарлануда.
2022 жылы мынадай жаңа жобаларды іске қосу жоспарлануда:
1. Қуаты жылына 6 мың тонна астық өңдейтін Баха Соне ЖШС (Ақмола облысы);
2. Қуаты жылына 5 мың тонна кондитерлік өнімдер шығаратын Нәтиже Тәтті ЖШС (Нұр-Сұлтан қ.);
3. Қуаты жылына 7 мың тонна макарон өнімдерін өндіретін Элнур Адил Групп ЖШС;
4. Қуаты жылына 140 000 мың тонна майлы тұқым өңдейтін Altyn Shygys ЖШС;
5. Қуаты жылына 4 мың тонна макарон өнімдерін өндіретін Агротехмаш ЖШС.
3.Мал шаруашылығы
2021 жылдың қаңтар-желтоқсан айларында мал шаруашылығының жалпы өнімі көлемі өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 3,6%-ға артып, 3104,5 млрд теңгені құрады.
Мал және құс басының саны
2022 жылғы 1 қаңтардағы жай-күй бойынша өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда шаруашылықтардың барлық санаттарында ірі қара мал саны 4,3%-ға артып, 8185,1 мың басты, жылқы 10,5%-ға артып, 3470,8 мың басты, түйе 6,9%-ға артып, 243,4 мың басты, қой 4,7%-ға артып,18 575,7 мың басты, құс 10,6%-ға артып, 47 787,4 мың басты құрады. Бұл ретте, ешкі басы 1,2%-ға 2 280,7 мың басқа дейін, шошқа басы 5,1%-ға 775,3 мың басқа дейін төмендеді.
Сонымен қатар, ауыл шаруашылығы құрылымдарындағы ірі қара малдың үлесі 47,7%, қой 49,4%, ешкі 32,3%, шошқа 44%, құс 74,8% құрады.
Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру
2022 жылғы қаңтар-желтоқсанда сойыс салмағында барлық түрдегі ет өндірісінің көлемі 1 241,3 мың тоннаны құрады, бұл өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 6,2%-ға көп, оның ішінде:
* ІҚМ еті - 3,6%-ға 540,8 мың тоннаға дейін;
* ұсақ мал еті (қой, ешкі) - 1,8%-ға 175,5 мың тоннаға дейін;
* жылқы еті - 5,9%-ға 151,3 мың тоннаға дейін;
* түйе еті - 5,4%-ға 7,7 мың тоннаға дейін;
* құс еті - 19,3%-ға 282,3 мың тоннаға дейін өсті.
Бұл ретте, шошқа етін өндіру 4,3%-ға 83,7 мың тоннаға дейін төмендеді.
2021 жылдың қорытындысы бойынша сүт өндіру көлемі шаруашылықтардың барлық санаттарында 3,2%-ға ұлғайып, 6197,9 мың тоннаны, оның ішінде ауыл шаруашылығы құрылымдарында 6,4%-ға ұлғайып, 1801,1 мың тоннаны құрады.
Ауыл шаруашылығы құрылымдарында өндірілген сүттің жалпы санынан тауарлық сүт өндірісі 2,9%-ға (1 025,9-дан 1 056,6 мың тоннаға дейін) ұлғайды.
Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарындағы орташа сауым 2020 жылмен салыстырғанда 2021 жылы 13,6%-ға (бір сауын сиырға 4320-дан 4906 кг-ға дейін) ұлғайды.
Тауық жұмыртқасының өндірісі 4,5%-ға азайып, 4 819,8 млн дананы құрады. Ақмола (-1,8%), Алматы (-18,6%), Қарағанды (-2%), Қостанай (-1,8%), Солтүстік Қазақстан (-0,8%) облыстарында және Шымкент қаласында (-4,1%) төмендеу байқалады.
2021 жылы ауыл шаруашылығы кәсіпорындарындағы бір тауық жұмыртқасының орташа өнімділігі 283 дана болды.
Шетелдік селекцияның асыл тұқымды ІҚМ әкелу есебінен жалпы мал басынан асыл тұқымды мал басының үлесі 2010 жылғы 6,1%-дан 2020 жылы 12,5%-ға дейін ұлғайды.
2022 жылы мал шаруашылығы жалпы өнімінің өсуін 3,5% деңгейінде қамтамасыз ету жоспарлануда.
Бұдан басқа, мал шаруашылығындағы субсидиялау шаралары есебінен агроқұрылымдардағы 2021 жылғы деңгейге қатысты мындай өсім болжанады:
- асыл тұқымды мал басының үлес салмағы 12,8%-ға дейін;
- сиыр еті өндірісінің көлемі 7%-ға;
- қой етін өндіру көлемі 3,2%-ға;
- сүт өндіру көлемі 7,2%-ға;
- ұйымдастырылған шаруашылықтарда ІҚМ және ҰҚМ аналық басының 10%-ға;
- тұқымдық түрлендіруге қатысатын ІҚМ аналық басының саны 5,0%;
- құс етін өндіру көлемі 20%.
Мал шаруашылығы өнімдерін өңдеу
2021 жылдың қорытындысы бойынша ет және сүт өңдеу саласында өндіріс өсімі тиісінше 109,4% және 101,9% құрады, бұл жақсы өсу қарқынын көрсетеді. Ет-сүт өнімдерін өндіру 774,4 млрд. теңгеге дейін жетті (2020 жылы - 684,5 млрд теңге).
Заттай мәнде 2020 жылмен салыстырғанда 2021 жылы шұжық өнімдерінің өндірісі 1,1%-ға (60,1-ден 60,7 мың тоннаға дейін), салқындатылған және мұздатылған балық 13,9%-ға (35,4 мың тоннадан 40,3 мың тоннаға дейін), консервіленген балық 13,7%-ға (11,7 мың тоннадан 13,4 мың тоннаға дейін), сары май 2,8%-ға (26,4 мың тоннадан 27,2 мың тоннаға дейін) 2,2%-ға (36,2-ден 36,9 мың тоннаға дейін), оның ішінде қатты ірімшік 12,3%-ға (7,1-ден 7,9 мың тоннаға дейін), қышқыл сүт өнімдері 5,2%-ға (226,5-тен 238,2 мың тоннаға дейін), балмұздақ 22%-ға (35,2 мың тоннадан 42,9 мың тоннаға дейін). тонна), құрғақ сүт 5,3%-ға (6,5 мың тонна 6,8 мың тоннаға дейін) өсті.
Сонымен қатар, өңделген сүт өндірісінің 0,9%-ға (616,5 мың тоннадан 611 мың тоннаға дейін), ет және ет-өсімдік консервілері өндірісінің 30%-ға (9,8-ден 6,9 мың тоннаға дейін) төмендегені байқалады.
2021 жылдың 12 айында сары май экспорты 4,6 мың тоннаны (3 есе өсті), қышқыл сүт өнімдері 14,8 мың тоннаны (18%-ға өсті), ірімшік пен сүзбе 3,7 мың тоннаны (10,6%-ға өсті), балмұздақ 3,3 мың тоннаны (23,5%-ға өсті) құрады.
Сүт өңдеу кәсіпорындарының шығындарын субсидиялау бағдарламасы бойынша 100-ден астам кәсіпорын 10 млрд. теңге сомасында субсидия алды.
Бағдарламаны іске асыру нәтижесінде ішкі нарықтың сары май бойынша қамтамасыз етілуі отандық өндіріс есебінен 2014 жылғы 65%-дан 2021 жылы 100%-ға дейін, ірімшік пен сүзбе бойынша 51%-дан 57%- ға дейін ұлғайды. Жылына 100 мың тонна сүт өңдеу қуаттылығымен сүт өңдеу бойынша 12 жоба пайдалануға берілді.
2021 жылдың соңында Қостанай қаласында қуаттылығы жылына 20 000 тонна ет өндіретін ет өңдеу кешенін салатын Биф Экспорт Групп ЖШС пайдалануға берілді. Бұдан басқа, жалпы қуаттылығы жылына 14,4 мың тонна ет өндіретін 5 жоба (Көкжал ШҚ, Арай kz ЖШС, Марзагулов ЖК, Рауан Агро ЖШС, Ахтямов р. Н. ШҚ) пайдалануға берілді.
2022 жылы жаңа 2 ет комбинатын іске қосу жоспарлануда:
* қуаты жылына 20 мың тонна ет өндіретін Aizet Farms ЖШС (Нұр-Сұлтан қ.);
* қуаты жылына 5 мың тонна ет өндіретін Сыр Маржаны ЖШС (Қызылорда облысында).
Бұдан басқа, жалпы қуаты жылына 27,5 мың тонна сүт өңдейтін 5 жобаны жаңғырту жоспарланып отыр.
Ветеринариялық қауіпсіздік
Эпизоотиялық жағдай туралы
2021 жылы республика аумағында 400 саламатсыз пункт тіркелген. Оның ішінде 208 жануардың жіті инфекциялық ауруларының саламатсыз пункттері және 192 бруцеллез бойынша (ІҚМ - 157, ҰҚМ - 35) 208 ошақтың 196-сы жойылды, ал қалған 12 ошақта ветеринариялық іс-шаралар жалғасуда.
Аталған ошақтарда 545 бас мал және 5 789 бас құс өртеу арқылы жойылды. Жойылған жануарлардың құнын өтеуге республикалық бюджеттен иелеріне 136 093 033 теңге мөлшерінде сома бөлінді.
Бруцеллез бойынша 192 саламатсыз пункттің 178-і сауықтырылды, ал қалған 14 саламатсыз пунктте сауықтыру іс-шаралары жалғасуда.
Мал иелеріне жергілікті бюджеттен 247 307 340,7 теңге сомасында орташа нарықтық құнының 30% өтелді.
Ветеринариялық-профилактикалық іс-шаралар жүргізу
Республика аумағында таралу қаупі жоғары жануарлардың аса қауіпті ауруларының тізбесіне аурулардың 68 түрі енгізілді, олардың 45 түрі бойынша Қазақстан саламатты эпизоотиялық жағдайға ие, 23 түрі бойынша диагностика және вакцинация бойынша арнайы ветеринариялық-профилактикалық іс-шаралар жүргізілуде.Малдың аса қауіпті ауруларын диагностикалау жөніндегі 2022 жылға арналған ветеринариялық іс-шаралар жоспары 12,8 млрд теңге сомасына малдың аса қауіпті 28 ауруы бойынша 34 562 734 басқа диагностикалық зерттеулерді құрайды.
4. Қаржы құралдары
Инвестициялық субсидиялау
2021 жылы инвестициялық субсидиялау бағдарламасын іске асыруға 104,4 млрд теңге көзделді (жергілікті деңгейде орындау 104,3 млрд теңгені құрады), бұл 24 189 АӨК инвестициялық жобасын субсидиялауға және 20 183 жұмыс орнын құруға мүмкіндік берді.
Инвестициялық субсидиялаумен АӨК-нің 34 басым бағыты қамтылды.
Инвестициялық субсидиялау бағдарламасын іске асырудың жыл сайынғы тәжірибесі бюджет қаражатының негізгі көлемі орта есеппен ауыл шаруашылығы техникасы паркін жаңартуға тиесілі екенін көрсетеді.
2021 жылдың қорытындысы бойынша бюджет қаражатының 67,7 млрд теңгеден астам негізгі көлемі немесе 65%-ы ауыл шаруашылығы техникасын сатып алуды субсидиялауға тура келді. 2019-2021 жылдары сатып алынған техникалар субсидиямен қамтылды.
Шамамен 13,3 млрд теңге немесе 13%-ы мал шаруашылығы саласындағы инвестициялық жобаларды субсидиялауға, 23,0 млрд теңге немесе 22%-ы өсімдік шаруашылығы саласындағы жобаларды қолдауға бағытталды.
2022 жылға инвестициялық субсидиялау бағдарламасын іске асыруға 72,1 млрд теңге бөлінді.
АӨК субъектілеріне кредит беру кезінде сыйақы мөлшерлемелерін субсидиялау
Ауыл шаруашылығы малын, техникасы мен технологиялық жабдығын сатып алуға кредит беру, сондай-ақ лизинг кезінде сыйақы мөлшерлемелерін субсидиялау бағдарламасын іске асыруға 2021 жылы 52,4 млрд теңге көзделді.
Qoldau.kz субсидиялаудың ақпараттық жүйесінің деректері бойынша бағдарламаны іске асыру есебінен 2021 жылы ауыл шаруашылығы саласына 370 млрд теңгеден астам кредит қаражаты тартылды.
2022 жылға ауыл шаруашылығы жануарларын, техникасы мен технологиялық жабдықтарын сатып алуға кредит беру, сондай-ақ лизинг кезінде сыйақы мөлшерлемелерін субсидиялау бағдарламасын іске асыруға барлығы 43,2 млрд теңге бөлінді.
АӨК субъектілеріне ЕДБ берген қарыздарды кепілдендіруді субсидиялау
2021 жылға арналған бағдарламаны іске асыру шеңберінде кепілдік бергені үшін комиссия сомасы 381 972 мың теңге мөлшерінде көзделген.
Мына жобалар бойынша өсімдік шаруашылығы саласында 1 277 496 мың теңге сомасына (кепілдік сомасы) 6 жоба бойынша кепілдіктер берілді:
* Ен-дала ЖШС (Ақмола облысы), кредит 404 млн теңге;
* Шаңырақ Р ЖШС (Ақмола облысы), кредит 1400 млн теңге;
* Агро Өндіріс ЖШС (Павлодар облысы), кредит 64 млн теңге;
* Ақсай ЖШС (Қостанай облысы), кредит 411 млн теңге;
* Колос ФирмаЖШС (Қостанай облысы), кредит 100 млн теңге;
* Көкшетау Астық Инвест ЛТД ЖШС (Ақмола облысы), кредит 180 млн теңге.
Осы бағдарламаны 2021 жылы іске асыру АӨК саласында шамамен 2,5 млрд. теңге сомасына қаржы тартуға мүмкіндік берді.
2022 жылы республикалық бюджетте осы мақсаттарға 3 млрд теңге көзделген, бұл орташа кепілдік мөлшері 50% болған кезде ЕДБ-ның 20 млрд теңгеге дейінгі сомаға қарыз беруін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Ерікті сақтандыру бағдарламасын іске асыру
2021 жылы АӨК-ні сақтандыруды дамытуға 1 024,5 млн теңге сомасында қаражат бөлінді.
2021 жылдың басынан 163 сақтандыру шарты жасалды, оның ішінде:
1) 150,6 мың га қамти отырып, өсімдік шаруашылығындағы сақтандыру бойынша 118 шарт, осы шарттар бойынша 185,1 млн теңге сомасына сақтандыру сыйлықақысын субсидиялау жүргізілді, оның ішінде:
- 121,3 мың га қамти отырып, құрғақшылықтан сақтандырудың 100 шарты, осы шарттар бойынша 159,5 млн теңге сомасына сақтандыру сыйақысын субсидиялау жүргізілді. 818,8 млн теңге (111,4 мың га) сомасына сақтандыру төлемдері жүргізілді;
- 23,5 мың га қамти отырып, артық ылғалдан сақтандырудың 12 шарты, осы шарттар бойынша 16,6 млн теңге сомасына сақтандыру сыйақысын субсидиялау жүргізілді. 5,9 млн теңге (2,4 мың га) сомасына сақтандыру төлемдері жүргізілді;
- күздік дақылдар үшін топырақ ылғалдылығының тапшылығынан сақтандырудың 5,8 мың га қамтитын 6 шарты, осы шарттар бойынша 8,9 млн теңге сомасына сақтандыру сыйлықақысы субсидияланды.
2) шамамен 2,6 млн басты қамтитын мал шаруашылығын сақтандыру бойынша 45 шарт. Осы шарттар бойынша 57,5 млн теңге сомасына сақтандыру сыйақысын субсидиялау жүргізілді, оның ішінде:
- 6267 басты қамтитын ІҚМ-ны сақтандыру бойынша 33 шарт. Осы шарттар бойынша 28,6 млн теңге сомасына сақтандыру сыйақысын субсидиялау жүргізілді;
- ұсақ малды сақтандыру бойынша 2 шарт, 354 бас сақтандырылды. Осы шарттар бойынша 102,9 мың теңге сомасына сақтандыру сыйақысын субсидиялау жүргізілді;
- жылқыларды сақтандыру бойынша 2 шарт, 75 бас сақтандырылды. Осы шарттар бойынша 272,5 мың теңге сомасына сақтандыру сыйақысын субсидиялау жүргізілді;
- құстарды сақтандыру бойынша 8 шарт, 2 624 512 бас сақтандырылды. Осы шарттар бойынша 28,6 млн теңге сомасына сақтандыру сыйақысын субсидиялау жүргізілді.
2021 жылдың қорытындысы бойынша ҚР Ұлттық Банкінің арнайы шотындағы бюджет қаражатының қалдығы 3 095,9 млн теңгені құрады.
Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған Еңбек мемлекеттік бағдарламасы
2021 жылы республикалық бюджеттен 4 528 микрокредит беру жоспарланып, 20 млрд теңге бөлінді. Сондай-ақ, 3 472 микрокредит беру жоспарланып, ҚР Ұлттық қорынан 15,3 млрд теңге көлемінде қосымша қаражат бөлінді. 2021 жылға жалпы сомасы 35,3 млрд теңгеге 8000 микрокредит беру жоспарланып отыр.
Жыл қорытындысы бойынша бұл қаражат толық көлемде игерілді, барлығы 11 118 микрокредит берілді, 9 051 жұмыс орны құрылды, оның ішінде:
* 15,5 млрд теңге сомасына 4 108 стартап жоба;
* 5,3 млрд теңге сомасына 1 423 бастаушы жоба
* 14,4 млрд теңге сомасына 3037 қолданыстағы жоба
2022 жылы АШМ республикалық бюджетті бірінші нақтылау шеңберінде 8 мың микрокредит беру үшін 40 млрд теңге сомасында қажеттілік туралы Қаржы министрлігіне бюджеттік өтінім жолдады.
АӨК-ке инвестициялар тарту
АШМ 2021 жылғы 12 қаңтарда ҚР Үкіметінің 2021 жылғы 12 қаңтардағы №5 қаулысымен мақұлданған VALLEY KUSTO GB BV компаниясымен Қазақстанда демонстрациялық фермалар желісін құру және қазіргі заманғы суару жүйелерін өндіру және ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін басқару жөніндегі зауыт салу жөніндегі инвестициялар туралы келісімге қол қойылды.
Сонымен қатар, ҚР АШМ жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп агроөнеркәсіптік кешеннің 2021-2025 жылдарға арналған инвестициялық жобаларын іске асыру жөніндегі Жол карталарын әзірлеп, бекітті.
Жол карталарына сәйкес жалпы сомасы 4,4 трлн теңге болатын 934 инвестициялық жобадан тұратын пул жасалды.
Осы жобалар пулынан мынадай негізгі ірі бағыттар айқындалды:
* етті мал шаруашылығы (бордақылау алаңдары, репродукторлар, сою цехтары, ет өңдеу зауыттары) - 1 трлн теңгеге 301 жоба;
* жылыжай кешендері - 1 трлн теңгеге 67 жоба;
* сүтті мал шаруашылығы - 452 млрд теңгеге 186 жоба;
* құс шаруашылығы - 373 млрд теңгеге 47 құс фабрикасы;
* өсімдік шаруашылығы өнімдерін өңдеу - 300 млрд теңгеге 73 жоба;
* қант өндірісі, жобалардың жалпы сомасы 228 млрд теңге;
* қарқынды бау-бақша шаруашылығы - 100 млрд теңгеге 32 жоба.
* өзге де бағыттар шеңберінде жалпы сомасы 834 млрд теңгеге 225 жобаны іске асыру жоспарлануда, олар суару, тұқым шаруашылығы, тамақ ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz