Қайың қабығы, қабығы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ОҚУ - АҒАРТУ МИНИСТІРЛІГІ
МИРАС КОЛЛЕДЖІ МЕКЕМЕСІ

БЕКІТЕМІН
Директордың оқу ісі
жөніндегі орынбасары
_____________И.В.Ховрина
________________2023ж.

Педагогика және психология, гуманитарлық пәндер ПЦК

Технология және оқыту әдістемесі пәні бойынша 0101000 - Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту
Курстық жұмыс

Орындаған: Абдихан Рания
Тобы: МТ-201грант
Қабылдаған:

Шымкент 2023ж.

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
І ТАБИҒИ МАТЕРИАЛДАН ЖАСАЛҒАН КӨРКЕМ ЕҢБЕК

1.1 Табиғи материалдан жасалған көркем еңбек түрлері ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 Балалармен жұмыс істеуге арналған табиғи материалдар ... ... ... ... ... .7
1.3 Қолөнерге табиғи материал дайындау ережелері ... ... ... ... ... ... .. ... ... 8
1.4 Қазақ халқының ежелден келе жатқан қол өнеріне шолу жасау ... ... ... 13

ІІ ТАБИҒИ МАТЕРИАЛДАН ҚОЛӨНЕР ЖАСАУДЫҢ МІНДЕТТЕРІ МЕН ӘДІСТЕМЕСІ

2.1 Табиғи материалдан қолөнер жасау кезіндегі қауіпсіздік техникасы ... 21
2.2 Көркем қолданбалы өнердің заманауи түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
Қысқартылған сөздер және белгілер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27

КІРІСПЕ

Курстың жұмыстың мақсаты: Табиғи материалдан жасалған көркем еңбек түрлерін зерттеу және оларға анықтама беру. Табиғи материалдан жасалған көркем еңбек түрлерінін әдістемесін жасау.
Сол мақсатқа сай келесі міндеттер бекітілді:
- Табиғи материалдан жасалған көркем еңбек түрлерін зерттеу;
- Балалармен жұмыс істеуге арналған табиғи материалдарды зерттеу;
- Табиғи материалдан қолөнер жасау кезіндегі қауіпсіздік техникасын зерттеу;
- Көркем қолданбалы өнердің заманауи түрлеріне анықтама беру;
-Аға және дайындық топтарында табиғи материалдан қолөнер жасаудың міндеттері мен әдістемесін жасау;
Тақырыптың өзектілігі:Егеменді еліміз, тәуелсіз мемлекетіміз Қазақстан осы бүгінігі өркендеген заманда өнер-мәдениетінің өзекті салалары мен тарихи дәстүрлі негіздерін, көркемдік эстетикалық теорияның заңдылықтарын, принциптерін зерттеп қалыптасып дамуына, теориялық тәжірибені практикалық жағдайда қорытып іске асырып ары жалғасуына, оны ұлт игілігіне пайдалануына ықпал жасап, мүмкіндіктер туғызып отыр. Оның айғағы президентіміздің мәдени мұраны жандандыру қаулысы.Атадан балаға мирас болған мәдени мұраны, ата мұраны сақтай отырып бейнелеу, кескіндеме, мүсін, дизайн, өнерлері арқылы қолданбалы қолөнерін басқа жаңа деңгейде қайта жаңғырту, жаңа замануй талабына сай жаңарту, көзін ашу өнер қайраткерлері мен ғалымдардың атқаратын маңызды міндеті болып табылады. Кәзіргі таңда ұлт мәдениетін инновациялық жол мен дамыту, халық ауыз әдебиетін, сөз өнерін, қол өнерін, саз, әуендерінің үдірістерін зерттеу біздің міндетіміз. Ата - бабаларымыздың қолдарымен жасаған өнер түрлерін санамызда ұстап, есімізге алып тарихи бағаларын беріп, оқып дамыту өшпес соқпақты даңғыл жолға айналдырып, болашақ жас ұрпаққа қалдыру халықтық, мемлекеттік іс.
Заманымыз бен уақыт ағымының бір тоғысқа келіп, тарихи ұлттық сана мен танымның оянып, мәдени мұраны халықтық салт-дәстүрді, қазақ сәндік қолданбалы өнерінің тек үй тұрмысында халық шаруашылығында тәжірибе жүзіңде ғана қолданбай оның көлемінің кең екенінің негізінің теориясын оқып зерттейтін дәлелдейтін, уақыты келді. Бүгінгі таңда Қазақстанда өнер ғылымынан тәжірибесі мол, өнердің теориясының негізін зерттеуші ғалымдарының білім, ғылым деңгейінің кемеліне келіп, тыныс көздерінің молайып биік шыңына шыққан кезі. Марғулан Әлікей, Байжігітов Болат, Қасиманов, М. Мұканов т.б.
Сондықтан, қолданбалы өнерді, дәстүрлі халықтық өнерді, профессионалды сәндік қолданбалы өнерді, бейнелеу өнерін талдап зерттейтін оны жас буынға, жеткіншектерге жеткізетін, оқырманға дәлелдеп түсіндіретін біз, білім беріп іске асырып өнер мен білімді дамытатын бала бақшаның, бастауыш, орта мектептің арнаулы оқу орндарының үлесінде.
Мәдени мұраны, сәндік-көркемдік эстетикалық танымды дамыту өнер-тануды, бағалау -- бейнелеу, кескіндеме, сәндік қолданбалы қол өнер бағыттарын, композициялық құралымын, шикі заттарының түрін, сәндік әсемдігін барынша айқындап көрсететін, дәлелдейтін өнер туындылары, қолдан жасалған шығарма бұйымдары, заттарының өздері. Өнер заттарының бітім эстетикалық сұлулық әсерлері мен бірге -- пішінін, түр сипатын, композициялық көркемдігін және тәжірибе іс жүзінде тұрмыста қолдану саласының бір - бірімен ажыраспас тұтастығын, ғылыми теориялық тұрғыдан зерттеу, қажет.

Кілт сөздер: қол өнер,дизайн, материалдар,ұлттық нақыш, ою-өрнек

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
ТАБИҒИ МАТЕРИАЛДАН ЖАСАЛҒАН КӨРКЕМ ЕҢБЕК

0.1 Табиғи материалдан жасалған көркем еңбек түрлері

Табиғат, баға жетпес сөз және біздің ажырамас бөлігіміз.Біз табиғатты қорғай білуіміз керек, оны қорғай білуіміз керек, бағалай білуіміз керек, көбейте білуіміз керек.
Табиғат-кез-келген суретшінің басты мұғалімі. Кәдімгі басқаларға ұқсайтын нәрсені ерекше көру қабілеті адамның шығармашылық табиғатының негізгі сипаттамаларының бірі болып табылады. Балалардың шығармашылық ойлауын, қиялын және байқауын дамыту табиғи материалдан жасалған көркем жұмысқа деген құштарлыққа көмектеседі.
Табиғи материалмен жұмыс баланың туған табиғатымен жақындасуының, оған ұқыпты, қамқор болуға тәрбиелеудің және алғашқы дағдыларды қалыптастырудың үлкен мүмкіндіктерін қамтиды.
Табиғи материалдардан қолөнер жасау арқылы балалар дәлдікті, табандылықты үйреніп қана қоймай, қиял мен қиялды дамытады, сонымен қатар өсімдіктер әлемін біледі. Бұл материалмен жұмыс баланың психикалық жағдайына оң әсер етеді, өйткені ол тыныштандырады, ұсақ моторика мен ойлаудың дамуына ықпал етеді. Өскелең ұрпақты тәрбиелеу мен оқытуды жетілдіру үшін, мектепті реформалау жобасында политехникалық білім мен дағдылардың негіздері, эстетикалық мәдениеттің, еңбек қызметінің негіздері, дизайн туралы идеялар қаланатын еңбек сабақтары мазмұнының тәрбиелік және еңбек бағытын арттыру мақсатында жастарды кәсіптік бағдарлауға ат салысу қажет.Бұл мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеуге де тікелей байланысты. Балабақшадағы баланың көркем қол еңбегі сияқты қызметті зерттеу және теориялық негіздеу жас ұрпақты еңбек және адамгершілік-эстетикалық тәрбиелеудің жаңа міндеттеріне байланысты өзекті болып отыр.

Балаларды еңбекке тәрбиелеудің ғылыми негізделген бағдарламасын әзірлеуде мектеп жасына дейінгі балаларға қол жетімді еңбек түрлерін таңдау өте маңызды.
Қол еңбегі-баланың ең сүйікті іс-әрекеттерінің бірі. Көптеген мұғалімдер бұл сабақтарда балалар жаңа білім мен дағдыларды алуға үлкен қызығушылық танытатынын, әдетте жақсы үлгеретінін және, ең бастысы, аз шаршайтынын атап өтеді.
Қол еңбегі-бұл ойындарда, ойын-сауықта, күнделікті өмірде қолдануға болатын нақты затты жасауға бағытталған нақты қызмет.
Балаларға арналған заманауи дизайн және балалардың қолдан жасалған көркем шығармашылығының теориясы мен практикасы балалардың жан-жақты дамуы үшін осы қызықты және пайдалы, шығармашылық өнімді іс-әрекеттің кең мүмкіндіктерін көрсетеді. Мектеп жасына дейінгі балалардың көркем қол еңбегінің кейбір дәстүрлі түрлерінің қалыптасуындағы, олардың еңбек, моральдық-эстетикалық, патриоттық тәрбиесіндегі сәндік-қолданбалы өнердің рөлі баға жетпес.
Кеңестік педагогика мектепке дейінгі мекемеде балаларды Еңбек және эстетикалық тәрбиелеудің мазмұны мен әдістерін әзірледі. Бағдарламаның талаптарына сүйене отырып, балабақша тәрбиешілері балалардың еңбек дағдыларын қалыптастырып, жетілдіріп қана қоймай, олардың еңбек қызметінің мазмұнын біртіндеп кеңейтуі керек. Мұны сәндік-қолданбалы өнердің мазмұнына негізделген қол еңбегі мен эстетикалық іс-әрекеттің байланысы мысалында қарастырайық.
Халықтық қолөнер дәстүріндегі балаларды тәрбиелеу әрқашан күнделікті өмірдің қажетті және пайдалы заттарын жасаумен байланысты болды. Мұндай оқытудың педагогикалық тиімділігінің негізгі алғышарты баланы пайдалы жұмысқа тартуға мүмкіндік беретін қоршаған орта жағдайлары, материалдар мен пәндік орта болды.
Мектеп жасына дейінгі балалардың көркем еңбегінің мазмұны:
Матамен, жіптермен жұмыс {матадан сәндік аппликация, тоқу, тоқу, панельдер, қуыршақ киімдері, ойындарға арналған костюмдер бөлшектері, театр қуыршақтары, үстелге арналған заттар, кәдесыйлар жасау);

Табиғи материалмен жұмыс (ұсақ және ірі мүсіндер жасау -- жануарлар, құрғақ өсімдіктерден сәндік коллаждар, сабан, шыбықтардан, құрғақ шөптен бұйымдар тоқу, құрғақ және тірі өсімдіктерден сәндік гүл шоқтарын жасау, тірі бұрышты безендіру);

Қағазбен, картонмен жұмыс (маталармен, табиғи материалдармен үйлескен түрлі текстуралы қағаздан аппликация, мерекелерді, ойын-сауықтарды, декорацияларды, кәдесыйларды, қуыршақ бөлмелерінің макеттерін безендіру үшін сәндік панельдер, көлемді және жазық заттар мен конструкциялар жасау);

Ағаш жұмысы (ағаш ойыншықтар, кәдесыйлар жасау, табиғи материал элементтерін, қуыршақ жиһаздарын, ұсақ тұрмыстық заттарды қолдана отырып ұсақ мүсін жасау);

Балшықпен жұмыс (декоративті әшекейлер, интерьерді безендіруге арналған керамикалық панельдер жасау, қабырға кірістірулерін, ұсақ мүсіндерді, кәдесый ойыншықтарын, қуыршақ ыдыстарын жасау);

Жасанды материалдармен жұмыс (синтетикалық иірілген жіптен, сәндік өрімнен, түрлі-түсті целлофан сымынан тоқу және тоқу, сәндік әшекейлер мен тұрмыстық заттарды, киімдерді, театр және сәндік ойыншықтар мен жүн қалдықтарынан кәдесыйлар жасау).

Балабақшада, бастауыш мектепте, отбасында дұрыс ұйымдастырылған қол еңбегі балаларға әртүрлі материалдардың сапасы мен мүмкіндіктері туралы терең білім береді, жағымды эмоцияларды нығайтуға ықпал етеді, жұмыс істеуге деген ұмтылысты, қолөнер шеберлігінің ерекшеліктерін игеруге деген ұмтылысты ынталандырады, халықтық-сәндік өнермен таныстырады, яғни.әр баланы мектепте кейінгі оқуға дайындайды.
Осылайша, қол еңбегін мазмұнды тәрбиенің маңызды элементі ретінде қарастыруға барлық негіз бар.
Ересек адамның немесе баланың көркемдік қызметі өнердің қандай да бір түрімен байланысты әрекет ретінде қарастырылады. Әдемі түсіну қабілеті тек ақылмен ғана емес, сонымен бірге жүрекпен де сәтті дамиды, егер бала эстетикалық әсердің пассивті объектісі болмаса, бірақ өнер туындыларын қабылдау кезінде қиял тұрғысынан көркем образдарды белсенді түрде қайта жасайды немесе оған қол жетімді көркемөнерпаздар формаларына қатысады деп жазды.

Еліміздің көптеген мектепке дейінгі мекемелерінде балалармен жұмыс тәжірибесін зерттеу көркем қол еңбегінің балалардың өміріне енгенін көрсетеді. Халықтың дәстүрлері, ұлттық сәндік-қолданбалы өнердің дәстүрлері, қолдан жасалған көркем қолөнер дәстүрлері жойылмайды, бірақ дамып, жаңа формалармен байытылады. Бұл халықтық мерекелерде -- жәрмеңкелерде, дөңгелек билерде, ән салуда және т.б., ағаштан, қағаздан, матадан, жүннен, қайың қабығынан, лыктан, шыбықтардан, жіптерден және т. б. боялған бұйымдар, кәдесыйлар жасауда айқын көрінеді. Сонымен, Архангельск өлкесінен тоқылған кілемшелерде халықтық өрнекті тоқу дәстүрлері көрінеді. Олар қарапайым үлгілерді тоқып, майлықтарды Кестелеп, қуыршақ киімдеріне әрлеу тоқиды. Мектеп жасына дейінгі балалар матадан, мочаладан, ағаштан, фольгадан және басқа материалдардан түрлі қолөнер бұйымдарын жасауға қуанышты. Балалар заманауи безендіру әдістерін қолдана отырып, керамикадан бұйымдар жасау (мүсіндеу, күйдіру) процесін игерді. Бұл өнімдер балабақшаның интерьерін безендіру, ойындардағы атрибуттар, утилитарлық тұрмыстық заттар және кәдесый қолөнері ретінде қолданылады.
Осылайша қолөнер өмір сүреді және дамиды., үлкендерден кішіге ауысу. Бұл өте маңызды, өйткені жас кезінен бастап адамгершілік-эстетикалық тәрбиенің, еңбекке, өз үйіне, халыққа, Отанға деген сүйіспеншілік пен құрмет негіздері қаланды.

0.2 Балалармен жұмыс істеуге арналған табиғи материалдар

Балабақшадағы көркем қол еңбегі процесінде мектеп жасына дейінгі балаларға екі міндет қойылады:

:: Өнімнің дизайнын (эскизін) жасау кезінде көркемдік мақсаттарды анықтауға және жүзеге асыруға үйрену, өз жұмысының түпкілікті нәтижесін жоспарлай білу;

:: Материалдар мен құралдармен (қағаз, мата, жіп, желім, ине және т.б.) жұмыс істеудің техникалық дағдыларын меңгеру.
Үлкен топтың балалары түрлі-түсті кілемшелерді, майлықтарды тоқуды, табиғи материалдан бейнелі қолөнер жасауды тез меңгереді. Олар өздерінің көзқарастары бойынша ең әдемі бұйымдарды таңдайды және олармен қуыршақ бұрышын, топтағы асхана үстелдерін безендіреді. Жағдайдағы өзгерістер балалардың өздерін қуантады. Олар былай дейді: үстелде әдемі, ақ табақтар мен гүл құмыралары сары түсті көк майлықта тұрғанда, маған Маша мен Лена тоқылған қуыршақ бұрышындағы кілем ұнайды, түскі ас жағымды, өйткені үстелдер түрлі-түсті майлықтармен безендірілген.
Сонымен, көркем қол еңбегі термині баланың өмірін, ойындарын, еңбегі мен демалысын безендіру үшін пайдалы және эстетикалық безендірілген заттар мен бұйымдар жасау мақсатында әртүрлі материалдармен жұмыс жасауын білдіреді. Бұл балалар еңбегі сәндік, көркемдік және қолданбалы іс-әрекет болып табылады, өйткені бала әдемі заттарды жасау кезінде, ең алдымен, материалдардың эстетикалық қасиеттерін ескереді, оларды қолда бар идеялар, білім, практикалық жуу негізінде, еңбек процесінде және көркемдік сабақтарда алады.
Балаларға арналған табиғи материалдан жасалған қолөнердің ең үлкен артықшылығы-оларды орындаудың қарапайымдылығы, сонымен қатар оларды жасау үшін материалдардың қол жетімділігі мен үлкен таңдауы. Сонымен қатар, өнімді сертификаттау туралы алаңдамаудың қажеті жоқ, өйткені барлық материалдар баланың денсаулығы үшін табиғи және қауіпсіз!
Табиғи материалдан жасалған көркем еңбек түрлері.
Мектепке дейінгі мекемедегі табиғи материалдан жасалған көркем еңбек өндіріс техникасы мен жұмысқа қажетті материал бойынша әр түрлі, екі топқа бөлінеді:
Табиғи материалдан құрылыс;
Табиғи материалдан жасалған Аппликация.
Дизайн-бұл бөлшектерді бір-бірімен байланыстыру арқылы көлемді бұйымдарды жасаудың көркемдік техникасы. Қолданылатын материалдар: ағаш саңырауқұлақтары, конустар, раковиналар, желелер, каштан, жаңғақтар, жұмыртқа қабығы, қайың қабығы, сабан, жүгері құлақтары, лопуха, құрғақ өсімдіктер Гүлдер және т. б.
Табиғи материалдардан жасалған Аппликация-бұл бөлшектерді фонға қосу арқылы кескін жасаудың көркемдік әдісі.

Табиғи материалдар шығу тегі бойынша үш топқа бөлінеді:
1.Өсімдік тектес материалдар (жапырақтары, гүлдері, жемістері,
тұқымдар, бұтақтар, тамырлар, қабық және т. б.);
2.Жануарлардан алынатын материалдар (жұмыртқа қабығы, терісі, жүні,
мамық, қауырсын);
3.Минералды материалдар (тастар, құм, саз,
қабықтар).
Балалармен жұмыс кезінде қолданылатын табиғи материалдар:
1 Кептірілген гүлдер мен жапырақтар, сабан;
2 Пияз, сарымсақ қабығы, олардың гүлшоғыры мен сабағы;
3 Жүгері құлақтарының жапырақтары;
4 Қайың қабығы, қабығы;
5 Жабық өсімдіктердің жапырақтары мен гүлдері;
6 Әр түрлі тұқымдар: күнбағыс, қауын, қарбыз, асқабақ және т. б.;
7 Өрік, шие, өрік, шабдалы және т. б.;
8 Грек жаңғағы, манчжур жаңғағы және олардың қабығы және т. б.;
9 Ақжелкен;
10 Апельсин, мандарин, грейпфрут, банан және т. б.;
11 Әр түрлі дәнді дақылдардың сабаны( қара бидай, арпа, бидай, сұлы және т. б.);
12 Мүк, қарапайым шөп.

1.3 Қолөнерге табиғи материал дайындау ережелері

Тәрбиешілер балалармен бірге табиғатпен материалды уақтылы жинап, оны жыл бойына толықтырады. Мысалы, жазда өрілген бірдей ұзындықтағы шөптер (шөгінділер) жиналады; шоқтармен байланған сабан; қарағай, шырша, алдер, балқарағай, шырша конустары ағаш желімімен өңделеді (қыста олар құрғаған кезде ашылмауы үшін). Шалғындар мен дәнді дақылдар жазда немесе күзде толық гүлдей бастағанға дейін жақсы кесіледі.
Ал желелер мен каштан ағаштардан құлаған бойда жиналады (кептірілген желелер мен каштандар жұмысты қиындатады - олар құлап, жарылып кетеді).
Дегенмен, табиғи сипаттағы ең дұрыс керек-жарақтар жаздың аяғында және күздің басында жиналатындар болады, өйткені піскен қатты жемістер енді мыжылмайды немесе керісінше шіріп кетпейді. Ал күзгі жапырақтар балалармен бірге ертегі әлеміне енуге дайын болады, өйткені табиғи материалдан жасалған аппликациялар шынымен де ертегі болып шығады. Құлаған жапырақтарды жарқын, шуақты күнде жинаңыз. Жинау неғұрлым бай болса, аппликациялар соғұрлым көп түсті болады. Кішкентай жапырақтарды жинауға ерекше назар аудару керек, олар гүл шоқтары, пейзаждар және т. б. Жиналған материалды жақсылап кептіріп, тегістеу керек.
Кептіру кезінде жапырақтары газет қабаттарының арасына салынып, бес - алты күн бойы баспасөз астына қойылады, күн сайын дымқыл газеттерді құрғақ газетке ауыстырады. Жылдам әдіс-газет арқылы үтіктеу. Үтіктеу тақтасында қағазды бірнеше қабатқа салыңыз, оған жапырақтары мен өсімдіктер салыңыз, оларды басқа қағаз парағымен жабыңыз, содан кейін екі жағынан өте ыстық емес үтікпен кептіріңіз. Кептірілген жапырақтарды түсі бойынша бөлшектелген және газет парақтарында қатты қалталарда сақтаған дұрыс.
Жазда орманда немесе саябақта серуендеп, орман гүлдерін жинауды ұмытпаңыз: ұмытпау, шегіргүл, қоңырау және т.б. жабайы гүлдер мен шөптерді елемеңіз. Бақшадан алынған немесе гүл сататын дүкендерден сатып алынған Гүлдерді лақтыруға асықпаңыз. Олардың барлығы кептірілген және үтіктелген, біздің панельдерде екінші өмірге ие болады.
Барлық Гүлдерді кептіруге және жалпы қолдануға дайындауға болмайды, сондықтан үлкен гүлдер, әдетте, жапырақшаларға бөлініп, бөлек кептіріледі.
Жыл сайынғы далияларды, мариголдтарды, пансилерді, түймедақтарды, космосты және т. б. кептіруге болады.
Түрлі тұқымдар: қауын, қарбыз, асқабақ, асқабақ, күнбағыс және т.б., жемістер мен көкөністердің сүйектері, Жарма - бұл гүлдер, бұтақтар, құлақтар және т. б. пішінін көбейту үшін арнайы жасалған сияқты. Сондай-ақ, қорапта таза күнбағыс тұқымдары орналастырылған. Олар осылайша көптеген жылдар бойы сақталады.
Қайың қабығы құлаған ағаштардан кесіледі, одан да жақсы шикі, үлкен қабаттар. Оларда қайың қабығы ақ, сары, қызғылт сары, ашық қоңыр, қою қоңыр түсті жұқа, түрлі-түсті қабаттарға оңай бөлінеді. Қабықты орманнан әкелгеннен кейін оны 15-20 минут қайнату керек, өйткені онда пәтердегі жиһазды бұзатын қателер болуы мүмкін. Қайың қабығын жұқа қабаттарға бөліп, олардан жылы түстердің өте әдемі пейзаждарын жасауға болады. Аспан сары және қызғылт сары қабаттардан желімделеді, қысқы ландшафттарда жер Ақ қайың қабығымен, жазда ашық қоңырмен жабылған. Қайың қабығындағы өсінділер тауларға, қармен жабылған шыңдарға, таңғажайып контуры бар жартастарға керемет еліктейді. Кейде қайың қабығының бір бөлігі ескі құлыпқа ұқсайды, бірнеше терезе қосыңыз-және құлып дайын. Қайың қабығынан сіз өсінділері бар қайың қабығының үлкен бөліктерін пайдаланып үлкен пейзаждар жасай аласыз немесе жұқа қабаттарды пайдаланып миниатюралық пейзаждар жасай аласыз.
Қарағайлардың астындағы орманда сіз магистральдан құлаған қабық тауын таба аласыз. Бұл қабық қоңызының жұмысы, ол ағашты өлтірді, бірақ қабықтың әрбір бөлігі өнер туындысына айналды. Міне, осы қабық бөліктерінен, мысалы, тау пейзаждарын жасауға және тіпті аюды кесуге болады. Қабықты үйге әкеліп, қайнату керек. Жұқа қайың қабығы тіпті түстерді орындауға жарамды: Жақтауларды безендіруге және панельдер жасауға тегіс, вазаға арналған көлемді. Жиналған қайың қабығы екі жазықтықтың арасына салынып, қағазбен ауыстырылып, қысым астында сақталады. Барлық қайың қабығы жақсы: текстуралы және тегіс.
Жиналған материалдың әр түрі бөлек қорапта немесе пакетте сақталады.
Табиғи материалдан қолөнерге арналған материалдарды бірлесіп дайындаған кезде мұғалім балалардың табиғатқа деген қамқорлығын тәрбиелеуге қамқорлық жасайды, ағаштар мен бұталардың бұтақтарын сындыруға болмайтынын, жапырақтарды құлаған кезде жинауға болатындығын, ағаштарды кесу кезінде бұтақтардың қорын жасау керектігін және т. бБірегей және ерекше бұйымдарды жасауға мүмкіндік беретін қолөнер және шығармашылық әдістер - басты құрал. Әр тәсілдің өзіндік ерекшеліктері бар және баланың өзін-өзі тануы мен шығармашылығына кең мүмкіндіктер ашады.
Бірақ сонымен бірге қолайлы материалдарды мұқият таңдап, олардың құрылымын, түсін, пішінін және табиғатын ескеру қажет. Бұл жоғары сапалы және үйлесімді өнімдерді жасауға көмектеседі. Сонымен қатар, материалдарды таңдағанда, экологиялық аспектілерге назар аударып, табиғи ресурстарды пайдалану қоршаған ортаға зиян тигізбейтініне көз жеткізген жөн. Табиғатпен тепе-теңдікті сақтай отырып, сұлулықты жасаудан артық ештеңе жоқ.
Ыдырауға және тез нашарлауға бейім емес ағаштардың піскен жемістерін таңдау керек. Құрамында суы бар жидектер мен жемістер шығармашылыққа жарамайды. Бірақ көптеген қалалардағы гүлзарлар мен серуендеу аллеяларын әдемі жапырақтары мен ерекше гүлдерімен безендіретін жабайы каштан өте жақсы. Каштан жемістері ұзақ уақыт сақтау қабілетімен де танымал, бұл оларды қолөнер мен зергерлік бұйымдарды жасауда танымал элемент етеді. Олар жұмсақ болған кезде олармен жұмыс істеу оңай.
Сары, қызыл және алтын жапырақтар күзгі қолөнер мен декор үшін тамаша шикізат болып табылады. Олардың ашық түстері атмосфераға жылулық пен жайлылық беріп, күзгі мерекеге көңіл-күй сыйлайды. Жапырақтарды қолөнер, себеттер жасау, табиғи мотивтердің суреттері үшін де қолдануға болады.
Емен қарағайлары өздерінің әсем пішінімен және шуақты күзді еске түсіретін жағымды реңктерімен тартады. Конустар-тағы бір табиғи сыйлық. Қолөнер үшін кез-келген қылқан жапырақты конустар қолайлы. Тағы бір олжа - ағаш бұтақтары. Олардың артынан жүрудің қажеті жоқ, оларды көбінесе жақын маңдағы саябақта немесе орманда табуға болады, бұл оларды қол жетімді материал етеді. Бұл ыңғайлы және экологиялық таза.

Балалар жағажайда теңіз қиыршық тастары мен қабықтарды жинағанды ұнатады. Оларды білезіктер, картиналар немесе тіпті үйге арналған сәндік заттар сияқты әртүрлі қолөнер бұйымдарын жасау үшін пайдалануға болады. Теңіз қазынасымен жұмыс істей отырып, балалар өздерінің шығармашылық қиялын дамытады және табиғатты бағалауды үйренеді. Сонымен қатар, мұндай қолөнер жобалары жақындарыңызға керемет сыйлықтар жасай алады.

Құрастыру кезінде не іздеу керек және материалды қалай сақтау керек?

Табиғи материалды жинауға рұқсат етілген және табиғи экожүйелерді бұзбайтын жерлерде жақсы. Сіздің аймағыңыздағы табиғи ресурстарды жинау туралы заңдар мен ережелерді сақтау маңызды. Жинау кезінде өсімдіктерге немесе қоршаған ортаға зиян келтірмеу үшін абай болу керек. Көбінесе ағаштардан немесе бұталардан жұлып алмай, жерде жатқан материалдарды қолданған дұрыс. Әрине, табиғи ресурстарды тұрақты пайдалану принциптерін ескеру және материалды шамадан тыс қайта жинамау маңызды.

Жиналған табиғи материалды оның бүлінуіне жол бермеу және оның сапасын сақтау үшін құрғақ және салқын жерде сақтаған дұрыс. Оңтайлы қаптама материалды ылғал мен шаңнан қорғайтын тығыз жабылған пластик немесе шыны ыдыс болуы мүмкін. Егер олар жапырақтары немесе конустары сияқты құрғақ өсімдік элементтері болса, оларды қағаз пакеттерде немесе қораптарда сақтауға болады. Зиянкестерден құтылу үшін кейбір шикізатты термиялық өңдеу қажет.

Күзгі жапырақтың сұлулығын ұзақ уақыт сақтау үшін тұтас және бүлінбеген үлгілерді таңдау керек. Содан кейін оларды ауыр кітап беттерінің арасына басуға немесе кептіру және сақтау үшін арнайы пресс-қалталарды пайдалануға болады. Жапырақтардың сарғаюы мен түсінің жоғалуын болдырмау үшін ылғалды жағдайлар мен тікелей күн сәулесінен аулақ болу керек.

Есіңізде болсын, дұрыс сақтау табиғи материалдың қызмет ету мерзімін ұзартуға және оның қолөнерге немесе декорға жарамдылығын сақтауға көмектеседі.

Жинау процесін табиғат әлемі арқылы қызықты саяхатқа қалай айналдыруға болады?

Табиғи материалды жинау процесін қызықты саяхатқа айналдыру үшін достарыңызбен немесе отбасыңызбен бірге табиғатқа серуендеуге шығыңыз. Әр жерден тапқыңыз келетін әр түрлі табиғи материалдардың картасын немесе тізімін, материалды жинауға арналған арнайы контейнерлерді немесе себеттерді дайындаңыз, сонда бәрі іздеуге қуанышпен қатыса алады. Әр түрлі жерлерге саяхаттаған кезде баланың назарын тастар, жапырақтар, конустар, бұтақтар сияқты әртүрлі табиғи материалдарға аударыңыз. Оған табиғат туралы айтып, оны көруге, өсімдіктер мен жануарларды зерттеуге және шығармашылық идеяларыңызға шабыт табуға уақыт бөлген жөн. Күннің уақыты мен маусымына байланысты пейзаждардың өзгеруін бақылау маңызды.
Табиғи материалды оның тұтастығы мен қоршаған ортасын сақтай отырып жинаған дұрыс. Табиғи материалды жинағаннан кейін табылған қазынаны пайдаланып қолөнер, зергерлік бұйымдар немесе сәндік элементтер жасауға болады. Табиғат туралы білімді достарыңызбен немесе отбасыңызбен бөлісуге, талқылауға қатысуға және бір-біріңізге үйретуге тұрарлық.
Мұндай саяхат баланың көкжиегін дамыту құралы бола алады, отбасылық қарым-қатынас үшін тамаша мүмкіндік болады және, әрине, шығармашылыққа шабыттандырады.
Баланың байқауда жеңіске жетуі үшін күрделі қолөнер жасау керек пе және бірлесіп жұмыс істеу кезінде нені ескеру керек (бұл іс қанша уақытты алуы керек және баланы қалай шаршатпау керек)?
Сізге күрделі қолөнер жасаудың қажеті жоқ, мысалы, бала конкурста жеңіске жетуі үшін. Ең бастысы, қолөнер шығармашылық, ерекше және күш пен шабытты бейнелейді. Конкурстар әр түрлі бағалау критерийлерін, соның ішінде шығармашылықты, дәлдікті, идеяны және тақырыпқа сәйкестікті білдіреді. Сондықтан жеңіл және түрлі-түсті қолөнер де жеңіске жету мүмкіндігіне ие болуы мүмкін. Баланы нәтижені ғана емес, шығармашылық пен еңбек процесін бағалауға үйрету маңызды. Қолөнер жеңіске жетпесе де, бала тәжірибе жинап, дағдыларын жетілдіреді.
Ата-аналар өздерінің шығармашылық көріністерін табуға және өздеріне ұнайтын жобаны таңдауға қолдау көрсете алады. Балаға қолөнер жасаудың орнына, оған кеңестер мен кеңестер беру арқылы өз дағдыларын дамытуға көмектескен дұрыс. Есіңізде болсын, конкурсқа қатысудың өзі нәтижеге қарамастан құнды оқыту және дамыту оқиғасы болып табылады.
Бірлесіп жұмыс істегенде, дұрыс жобаны немесе әрекетті таңдау үшін оның жасын, қызығушылығын және шеберлік деңгейін ескеру маңызды. Кішкентай бала өзін жайлы сезінетін және өз идеяларын еркін білдіретін қолдаушы және шабыттандыратын атмосфераны құру маңызды. Дайын шешімдер бермеуге тырысқан дұрыс, керісінше сұрақтар қойып, баланы ойлауға және өз шешімдерін қабылдауға ынталандырған жөн. Сіз мектеп жасына дейінгі баламен оның идеяларын талқылап, шығармашылық процеске енуге көмектесе аласыз. Болашақта нәресте үшін пайдалы болуы мүмкін ынтымақтастық, қарым-қатынас және мәселелерді шешу дағдыларын дамыту маңызды. Өзіне және шығармашылыққа деген сенімділікті арттыру үшін баланы мадақтауды және қолдауды керек.

1.4 Қазақ халқының ежелден келе жатқан қол өнеріне шолу жасау

Материалдық өңдіріс пен рухани өмірдің бір-бірінен ажырамай, біртұтас берілуі қолөнердің синкретикалық өнер түріне жатуының себебі ретінде айтылады. Қазақ халқының ата-бабасынан мұраға қалған бұл қолөнер түрлеріне халықтың музыкалық аспаптарын жасау, ат әбзелдерін дайындау, киіз үй тігу, киіз басу, киіз үй ішін жабдықтау, қару-жарақ, саймандарды әзірлеу, кілем тоқу, зергерлік, ұсталық және тағы да өзге өнерді жатқызамыз.
Көшпенді халықтың киім тігуі де қолөнердің бір түрі болып саналады. Байырғы түркі-қыпшақ тайпасы киімдерінде ұлттық киім элементтерінің көрініс табуы - олардың шығу, даму тарихының тереңдігінен хабардар етеді. Өйткені халқымыздың ертеде мал, егін шаруашылығымен, аң аулаушылықпен, балық аулаумен айналысқаны белгілі. Осыған сәйкес ежелден дамыған қолданбалы-безендіру өнерінің материалдық негізі үй жан-жануарларының, төрт түлік малдың сүйектері мен терілерден, ағаш пен металдан жасалды.
Үй ішінде әзірленетін қолөнер жұмыстарын шаңырақтағы еңбекке жарамды, қолының ебі мен икемі бар кез келген адам өзі-ақ реттей білді. Қарапайым саналатын өндіріс пен қолөнер бұйымдарын күнделікті тұрмыс-тіршіліктің ыңғайына қарай бейімдеп, белгілі бір қажеттіліктерге пайдаланды.
Көшпелі дала халқының дәстүрлі эстетикалық талғамы мен ұмтылысына сай әшекейлеу барысында қолданбалы-безендіру өнерінің түрлі жолдары мен әдістері пайда болды. Ол өзінің табиғи түрлік байлығымен, әсем де нақышты ою-өрнектерінің молдығымен ерекшеленді.
Халықтың тұрмыстық әрі көркемдік талаптарына толығымен жауап беретін қазақтардың үй ішілік кәсібі мен қолөнері жартылай көшпелі өмір жағдайында қалыптасты.
Егер күнделікті тұрмыстағы қолөнер мен ұсталықтың ара салмағын айтар болсақ, оның алғашқысы негізінен отбасыға қажетті тұрмыстық ұсақ заттар жасауға бағытталды да, екіншісі, ұсталық тек өз тұрмысы, жалпы мал шаруашылығы мен егін шаруашылығына ғана емес, сонымен бірге әртүрлі тапсырыстар орындауға, базарға шығарып сататын бұйымдар жасауға да арналды.
Халықтық қолөнер мен кәсіпшілік ғасырлар бойында қалыптасып, жетіліп, ұлттық дәстүрлі мәдениеттің айрықша көрсеткіштерінің біріне айналды. Ерекше шеберлік пен ептілікті қажет ететін кәсіп түрлері атадан балаға қанмен беріліп, мирасқа қалатын киелі мұра болып саналды. Бұл тұрғыда ата жолын ұстаған сегіз қырлы, бір сырлы шеберлер ел ішінде зор құрметке бөленді.
Ағаш өңдеу өнері
Қазақ халқының тұрмыс-тіршілігінде ағаштан жасалған бұйымдар ежелден бері кеңінен қолданылып келеді. Оған ағаштың оңай табылатыны мен өңдеуге ыңғайлылығы ғана емес, көшпелі өмір салты үшін аса маңызды саналатын жеңілдігі де аз рөл атқарған жоқ.
Киіз үйдің ағаш сүйегін жасайтын шеберді қазақ халқы үйші деп атап, он саусағынан өнер тамған шеберлерге әрдайым құрмет көрсетті. Ұстаның ағаш өңдейтін өз шеберханасы болды және шеберхана ішіне уық пен керегеге жарамды сырғауыл ағаштарды булап, жұмсартатын - мөр, оны қалыпқа түсіретін - тез, тесетін құрылғы - үскі қойылды. Сонымен қатар шаппа шот, қашау, ара, егеу, пышақ секілді аспаптар да ұста жанынан әрқашан табылды. Ағаш шебері үйге жарамды ағаштарды өзі таңдап алып, киіз бөліктерінің барлығын, атап айтқанда кереге, уық, шаңырақ, сықырлауық есігіне дейін өз қолымен жасап шығарды. Сондай-ақ ағаш ұсталары домбыра, сыбызғы, қобыз, даңғыра сияқты тағы да басқа музыкалық аспаптар, атқа салатын ер және астық бастыру үшін қажетті еңбек құралдары - айыр, аша, тырмақ, күрек тәрізді еңбек құралдарын дайындады. Бұлардың саптары көбінесе қайың, қарағаш, үйеңкі секілді қатты ағаштардан жонылды, ал Қазақстанның оңтүстік аудандарында тұт пен жаңғақ ағаштары пайдаланылды.
Қазақ шеберлері күнделікті тұтынатын күбі, астау, шара, тегене, тегеш, саптыаяқ, тостаған, ожау, шөміш, табақ сияқты ыдыс бұйымдарды тұтас, бүтін ағаштан ойып, сыртына түрлі ою салып, сүйек пен күміс қондырып, безендірді.
Айта кетсек, ағаш өрнектеу өнерінің де дәстүрі ертеден басталады. Тұтыну заттары мен сәндік-әшекей заттардың барлығына ағаш шеберлері арнайы ою түсірумен де шұғылданды. Осылайша киіз үй есіктері мен жақтауларына, музыкалық аспаптар мен ер-тұрман әбзелдеріне әртүрлі өрнектер салынды.

Сурет-1 Зергерлік бұйымдар
Ұсталық пен зергерлік өнер
Халық арасындағы шебер қолдар өздерінің ұсталық өнерлері арқылы жұртшылыққа қажетті күнделікті тұтыну бұйымдарын жасады. Темірден түйін түйген мұндай шеберлерді халық арасында ұста деп атаса, он саусағынан өнер тамған зергерлік өнер шеберлерін зергер деп атады. Ұлттық мәдениет тарихында айрықша орын алатын қазақ зергерлік өнерінің тарихы мыңдаған жылдардан бастау алады. Қазақтың қолөнер-безендіру өнерінің басқа түрлеріне қарағанда зергерлік өнерде кәсібилік пен ерекше қабілеттің орны зор болды.
Темірден түйін түйетін ұсталардың арнайы шеберханалары ұстахана, дүкен деп аталып, онда негізгі құрал ретінде темір қыздыратын көрік саналды. Сонымен қатар төс, балға, түрлі, егеу, шапқы, бұрғы, біз секілді құрал-саймандар ұстахана ішінде ілулі тұрды. Бұл ретте қазақ зергерлері зергерлік істің күрделі әдіс-тәсілдерін түгелдей меңгерген еді. Зергерлер жасайтын бұйымдар ішінде әйелдердің әшекей заттары көп орын алды. Бұлай болу себебі оған тек эстетикалық талап-тілекке ғана емес, белгілі бір салт-дәстүр, әдет-ғұрыптарға да байланысты сұраныс көп болды. Әшекей бұйымдарға материал ретінде алтын, бірақ көбіне-көп күміс пайдаланылды. Өйткені қазақтың наным-түсінігінде күміс металдың тазартушы, сақтаушы қасиеті бар деп есептелген.
Зергерлер білезік, сырға, жүзік, алқа, күміспен қапталып, алтынмен апталған кемер белдік, бас киімнің әшекей бұйымдары, шашбау секілді әйелдерге арналған сәндік заттарды қалыпқа салып құйып, қақтап жасады. Жасалу жолдары жағынан білезіктердің ерекшеліктері өте көп. Оларды күміс тақтайшалардан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.