Көркем еңбек сабақтарында оқушылардың визуалды өнерде қабілеттерін дамыту

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Білім алушыларды визуалды өнерге үйрету әдістемесі
Мамандық атауы:01140300 "Көркем еңбек "
Біліктілігі:4501140301"Көркем еңбек пәні мұғалімі"
Пәні:Көркем еңбек оқыту әдістемесі

МАЗМҰНЫ
І.Кіріспе

ІІ.Негізгі бөлім
2.1. Көркем еңбек сабақтарындағы визуалды өнер бөлімі
2.2. Визуалды өнерді үйретудегі негізгі қағидалар
2.3. Көркем еңбек сабақтарында оқушылардың визуалды өнерде қабілеттерін дамыту

ІІІ.Іс-тәжірибелік бөлім

3.1.Оқушыларды визуалды өнерге қызығушылығын арттыру әдістері
3.2. Визуалды өнердің білім алушыларға психологиялық тұрғысынан әсерін анықтайтын эксперименттік-зерттеу жұмыстары

ІV.Қорытынды

4.1. Білім алушыларды визуалды өнерге үйретуге деген мұғалімдерге арналған ұсыныстар

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі:Қазіргі кезде білім алушыны визуалды өнерге үйрету Көркем еңбек сабақтарының негізгі мақсаты десек те болады.Заманға сай мектеп мұғалімдері Көркем еңбек сабақтарында оқушыларды түрлі әдістермен визуалды өнерге,сәндік-қолданбалы өнерге және т.б үйретуі тиіс. Көркем еңбек кіріктірілген білім беру бағдарламасы білім алушылардың оқу-танымдық іс-әрекет дағдылары негізінде кұндылықтарға баулиды.Білім алушылардың танымдық әрекетін қалыптасқан білім көздерін дайын түрінде меңгеруге бағыттамай, сол білім көзін және жаңа білім алудың тәсілдерін тәжірибе орындау негізінде үйренуді көздеу басым орын алады. Оның көздері мен құралдарын, тәсілдерін ұсыну мұғалімнің құзыреттілігіне жүктеледі. Көркем еңбек пәні сабағында визуалды өнер саласы бойынша қалыптасқан білім көздеріне өнердің түрлері мен жанрлары, олардың кескінделуге арналған көркемдік - мәнерлі құралдары, түстану мен композиция, ауа перспективасы, өнер түрлерін орындау тәсілдері мен құралдары, өнер шығармаларының көркемдік-эстетикалық мазмұнын сыни бағалау жатады.Бұл зерттеудің ең негізгісі-білім алушыларға визуалды өнермен дұрыс таныстыру.
Зерттеудің мақсаты:Оқушыларды визуалды өнерге үйрету және олардың бойындағы қызығушылықтарын арттыру арқылы Көркем еңбек сабақтарын тиімді өткізу.Визуалды өнер оқу бөлімдеріндегі бейне кескіндерін талдау барысында мұғалімнің тарапынан білім алушыға арнайы уақыт беріп, оның бейне кескініндегі жалпы және жеке элементтеріне ұқыпты зейін қоюға бақылау тәсілдерінде кеңінен тәжірибелеудің мәні жоғары болып табылады. Бейнелі кескіндердің ішіндегі мәнді және мәнерсіз жақтаны бақылау барысында зейін қоюды үйретуге бір мазмұндары жұмыстардың бірнеше үлгілерін көрнекілік әдісімен демонстрациялай тәжірибелеу,бейнелі жұмыстардың мазмұнын баяндап түсіндіруде білім алушыны қызықтырып эмоциямен мәнерлі баяндаудың да ықпалы үлкен. Сонымен қатар үйрету процесіндегі болып жатқан қиыншылықтарды білім алушылармен бірігіп отырып шешу және шығармашылық қабілеттерін өркендету.
Зерттеу міндеттері:
-Білім алушыларға визуалды өнерді үйрету әдістемелерін анықтау және зерттеу;
-Мұғалімнің оқушыларға визуалды өнерге үйрету барысындағы педагогикалық әрекеті;
-Көркем еңбек пен визуалды өнерге шолу жасау;
Зерттеу пәні-ресурстарды нақты пайдаланып бұйымдар құрылымын құрастырып жасау. Білім алушылардың танымын, білімін, ізденімпаздығын, қабілетін, еңбекқорлығын, адамгершілік қасиеттері мен эстетикалық талғамын, алдағы уақытта шығармашылық пен тәжірибе жұмыстарын жүргізу үшін жұмыс шеберліктерін шыңдауға өндірістік шеберханалардың жетілдірілген үлгілері көмегімен ықпал ету. Шығармашылық қаблеттерін көрсетіп, шығармашыл ойларын жүзеге асыруына, қажеттіматериалдар мен түрлі техниканы өз беттерінше анықтап, таңдап, оларды үйлестіріп, бірігіп тәжірибе алмасуларына мүмкіндік туғызу. Пән мұғалімі бейнелеу өнердің түрлерінің жанрлары бойынша тәжірибелік жұмыстарды орындатып үйрете, білім алушының көркемдік-мәнерлі тәсілдермен, құралдарымен бейне мен бұйымдарды салу, жасау дағдыларын қалыптастыруға жетелейді.
Зерттеу әдістері:Білім алушыны көркем еңбек пәніне қызықтыру үшін педагогикалық қағиданы ұстана отырып қарапайымнан күрделіге, бірте-бірте көшу тәсілін қолдану, визуалды өнерге қызығушылықтарын тудыру үшін түрлі көркем өнермен таныстыру, өз бетінше тапсырмаларды орындауға мүмкіндік беру,көрнекілік әдісі және т.б әдістерді қолдану.Әрбір сабақты, ұйымдастыру бөлімінде оқушының еңбекке деген ынта деңгейіне бақылау жасап отыру.Қабілеттілік ұшқырлықпен сабақ өткізу. Өтілетін материалдарға қызығушылығын арттырып,білімді игеруге дағдыландыру.Мұнда, тақырыпта қамтылатын мәселелерді білім алушының ақпараттары мен алмаса отырып сабақ мазмұнын ашу оқыту процесінің тиімді әдіс-құралы болып табылады.
Зерттеудің әдіснамалық негізі-оқушылардың визуалды өнерді меңгеру теориялары,визуалды өнер теориясы,зерттеу проблемасы бойынша педагогикалық теориялар мен іс-тәжірибелер;педагогикалық ілімдер,Көркем еңбек оқыту теориясы.
Зерттеу кезеңдері:Брінші кезеңде зерттеу проблемасы бойынша теориялық,педагогикалық әдебиеттерді құрастыру, жалпылау жұмыстарын жүргізу,ғылыми-әдістемелік,шығармаш ылық жұмыстар ұйымдастыру.Зерттеудің ғылыми аппаратын(болжамы,мақсаты,міндеттер і,нысаны,мәні)қалыптастыру,бағалы ұғымдарды нақтылау.
Екінші кезеңде білім алушылардың ерекшеліктері,оқу көрсеткіштері,визуалды өнерге деген қызығушылықтарыескерілген.Мұғалімні ң оқушыларға визуалды өнерді дәрістеу бағытындағы педагогикалық аспектілері мен зерттеу тиімділігі,эксперимент нәтижелерін талдау және зерделеу. Пайдаланған тәсілдерді бір-бірімен тиімділігі бойынша салыстыру жұмыстары.
Курстық жұмыстың құрылымы: Курстық жұмыстың құрылымы кіріспе, негізгі бөлім, іс-тәжірибелік бөлім, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімі және қосымшалар енеді.

Визуалды өнер туралы түсінік
Көркем еңбек сабақтарында Визуалды өнер мен сәндік-қолданбалы өнер түрлерімен бірнеше рет танысқан болатынбыз. Визуалды өнерді-Көркем еңбек сабағының негізгісі (кіріспесі) десек те болады. Визуалды өнер-баланы бейнелеу өнерімен,оның жанрларымен,сондай-ақ,суретшілердің үздік туындыларымен таныстыратын,сурет салудың техникаларымен, түс реңктерін ажыратуға,қолөнермен және т.б біршама өнер түрлерімен таныстыратын Көркем еңбек пәнінің фундаменті.Көркем еңбек пәнінің ұзақ және орта мерзімді жоспарлар бойынша оқу үдерісінің алғашқы тақырып сабақтары басым визуалды өнер саласына арналған. Білім алушыларды визуалды өнердің әрбір түрі мен жанрлары бойынша кескіндеу тәсілдеріне үйрету барысында сол өнер түрлерінінң Ұлтык және әлемдік шығармашылық мұралардың тарихи көркемдік-эстетикалық мәнінің құндылығын,ерекшелігін өзінің түсінігі негізінде ашуға түсіндіруге үйретумен бірге, ұлттық және әлемдік шағармашылық жұмыстардың ортақ белгілерін (авторлардың дүниеге көзқарасы, ойы мен тұжырымы, щеберлігі, әрбір елдің авторлары табиғатты немесе оның нысандары мен құбылыстарын кескіндеудегі түстер, орындау тәсілдері т.б) сипаттайды.
Визуалды өнерінің негізгі мақсаты-айналадағы қоршаған ортаны бейнелеу болып табылатын көркем шығармашылықтың бір түрі.
Өнердің бұл түрі шындықты визуалды бейнелер арқылы көрсетеді, мысалы: адамның ойлары мен сезімдері; қоршаған әлемнің алуан түрлілігі.
Визуалды өнері адам өмірінде ұзақ уақыт бойы болған. Тас дәуіріндегі адамдар үңгірдің қабырғасында жануарларды бейнелеген. Кейінірек адам өзін, патшаларды, батырларды, перғауындарды бейнелей бастады. Бейнелеу өнерінсіз бірде-бір дінді елестету мүмкін емес.Кейінірек адам айналасындағы әлемге назар аудара бастады. Табиғат бейнеленген суреттер (пейзаж жанрындағы картиналар) пайда бола бастады.
"Визуалды өнері" -бұл әр түрлі категориялардағы бірқатар көркемдік пәндерді қамтитын өнердің кең санаты.Визуалды өнердің әлемін анықтау әрекеті мағынасыз, сондықтан ол үшін мәнді анықтаудың немесе құрудың орнына, оның құрамдас пәндерінің тізімі берілген.Визуалды өнерге мыналар жатады:сәулет өнері,кескіндеме,мүсін,график,сәнді к-қолданбалы өнер және т.б. Бұл өнер түрлері классикалыққа жатады: олардың гүлденуі Ренессанс пен жаңа уақыт мәзірімен байланысты және осы уақытқа дейін көркемдігін жоғалтпаған.
Сәулет өнері-құрылысты жобалау, салу, оған көркемдік бейне беру өнері.(Архитектура латынша archіtectura,ал грекше аrchіtekton, яғни құрылысшы деген мағынаны білдіреді).Архитектура туындылары адамның күнбе-күнгі тіршілік ортасын қалыптастырады.Олар:әртүрлі қажеттіліктерді атқаруға арналған және адамның эстетикалық талғамына жауап бере алатындай болып салынған тұрғын үйлер, қоғамдық ғимараттар, өнеркәсіптік кешендер.Сәулетөнері сонымен бірге адамдардың жайлы өмір сүруі үшін кеңістіктік орта құру мәселелерін шешетін күрделі ғылыми пән болып табылады.Салынған нысандар тек мақсатына сай және адамға пайда әкеліп қана қоймайды. Ғимараттар мен құрылыстарға көптеген техникалық және эстетикалық талаптар қойылады.Олар берік,әдемі көрініске ие болуы керек.Қызмет объектісіне байланысты архитектураның бағыттары келесідей бөлінеді:
-Көлемді дизайн.Жеке ғимараттар мен құрылыстарды салумен айналысады.
-Қала құрылысы.Тұтас сәулет ансамбльдері түрінде қалаларды кешенді дамыту міндеттерін шешеді.
-Ландшафттық дизайн.Ғимараттар мен құрылыстардың айналасындағы аумақтың кеңістіктік ортасын жобалауға және құруға арналған.
-Интерьер сәулеті.Ғимараттардың ішкі кеңістігін жобалау мәселелерін шешумен айналысады.
Кескіндеме-бейнелеу өнерінің неғұрлым бай әрі кемел түрі, онда бейнелеудің сан алуан құралдары қолданылады. Бұнда нақтылы көрсетілетіндіктен, оның көрерменге әсері өте көп. Бояу арқылы суретші әрбір бейнені, силуэтті, түс реңктерін,көз қарашығын шыйнайы етіп көрсете алады. Бұл өнер суретшінің нағыз шеберлігін көрсететін өнер. Станокты кескіндеме. Бұл атау "станок" сөзінен шыққан, ол мольберт дегенді білдіреді. Әрқашан және барлық жерде жазуға дағдыланған нағыз суретшілер бұл үш - төрт аяқты "досымен"ешқашан ажыраспайды. Кенепті мольбертке орната отырып, шебер оған қызықты сюжетті бұрмаламай жазып қана қоймай (егер сіз үстелде отырғанда сурет салсаңыз), сонымен қатар нәтижені алыстан бағалау үшін жұмыстан анда-санда алыстауға мүмкіндік алады.
Монументалды кескіндеме. Сәулетпен тығыз байланысты. Оның тағы бір атауы - "мурал","қабырғаға сурет салу" дегенді білдіреді. Ғимараттардың төбелері мен қабырғалары монументалды кескіндемемен безендірілген. Әдетте, мұндай "кенептің" сюжеті құрылымның мақсатына баса назар аударады, онымен көркемдік және тақырыптық біртұтас тұжырымдаманы құрайды.Сәндік Кескіндеме де бар, оның басты мақсаты-безендіру.
Мүсін өнері-көркем өнердің жанрына жатады. Мүсіндеудің графика мен кескіндемеден айырмашылығы кескіннің барлық жағынан анық көрсетілуі..
Мүсіндеудің түрлері: 1.жұмыр мүсіндеу 2.рельеф (бедерлі) Жұмыр мүсінді барлық жағынан қарауға болады.Негізгі мүсіндік жанрларға мыналар жатады: портрет. Көркем образдың прототиппен түпнұсқаға мүмкіндігінше жақын ұқсастығын болжайды. Діни. Діннің мызғымас ұлылығын сақтауда және сенушілерді тартуда маңызды рөл атқарады. Тарихи. Ұрпақтар үшін ата-бабалардың көрнектівигіктері мен жетістіктерін сақтауға көмектеседі. Мифологиялық. Ежелгі аңыздар мен аңыздардан ойдан шығарылған оқиғаларды қол жетімді көркем түрде жеткізеді. Тұрмыстық. Шебер шебер байқаған қарапайым адамдардың өміріндегі қарапайым оқиғаларды бейнелеу негізделген. Жануарлар. Шығарманың басты кейіпкерлері ретінде әртүрлі жануарларды пайдаланады.
Графика (грек.grapho-жазамын,сурет саламын)-жазықтықтағы бейнемен байланысты бейнелеу өнерінің бір түрі.Графика ұғымы кескін жасау әдісіне байланысты екі үлкен бөлімді қамтиды:сурет немесе бірегей (уникалды) графика және баспа немесе тираждық графика.
Графика-ежелгі грек сөзінен шыққан термин "графо", бұл аудармада"жазу, сызу,сызу"дегенді білдіреді.Бірақ графиканы каллиграфияға дейін қысқартуға болмайды, бұл оның бір түрі ғана. Графика кескіндемеден гөрі ерікті.Ол көркемдік мәнердің нақтылығымен және бейнелердің сыйымдылығымен сипатталады. Демек,көптеген графикалық жұмыстарға тән айтылмаушылық.Көптеген графикалық суретшілер жұмыс істейтін зергерлік дәлдікке қарамастан, бұл әдіс көрерменге қиялға орын қалдыратын тұспалдау өнерімен тығыз байланысты.
Портрет-кескіндеме, мүсін, графика жанрларының бірі. Бұл-жеке адамның не бір топ адамның бейнесі. Портрет (француз тіліндегі portrait) сөзі дәлме-дәл, айнытпай салу дегенді білдіреді. Ал суретшінің өзін бейнелеген портреті автопортрет деп аталады. Портрет композициясы (кеуделік, белдік, бойлық және т.б), кейіпкер саны (жұптық,топтық және т.б), пішіні (сопақ, тіктөртбұрышты және т.с.с) және т.б бойынша жіктеледі.
Қазақстан бейнелеу өнерінің шеберлері халық каһармандары, жазушылар, әйгілі тұлғалар, қарапайым адамдар мен жұмысшылардың портреттерін салған. Портрет жанрында Н.Хлудов, Ә.Кастеев, А.Ғалымбаева, Г.Ысмайылова,Е.Сидоркин, С.Айтбаев, Ш.Сариев, А.Сыдыханов, Ә.Жусіпов, М.Кенбаев, Т.Тоғызбаев, К.Телжанов, Т.Әбуов, Y.Әжиев, О.Кужеленко және т.б. суретшілер қалам тарткан. Суретшілер халықтың рухын, ерік-жігерін, ойын жекелеген тұлғалардың бейнесі арқылы жеткізген.
Ә.Қастеев-көрнекті портретші.Ол А.Иманов, Қ.Қасымов, Ш.Уәлиханов, Біржан сал т.б. тарихи тұлғалардың портреттерін салған. Т.Тоғызбаев ғұлама тұлғалардың бейнегалереясын жасаған дарынды портретшілердің бірі. Ол Төле би, Әйтеке би, Қазыбек би, М. Өтемісұлы, А.Құнанбайұлы және т.б. портреттерін салған. Т.Әбуов портреттерін салған тұлғаларды ерекше құрметтеген.Оның портреттерінде ұлттық сипат басым, олардың композициялары қарапайым, түстер өзара үйлесім тапқан. Ол өзі жақын танитын адамдар (Ж.Шарденовтің портреті, С.Нүсіпованың портреті, Ананың портреті) немесе қайсарлығымен елге танылған тұлғалардың суретін (Ә.Молдағұлованың портреті, Екі мәрте Кеңес ОдағыныңТ. Әбуов Екі мәрте Кеңес Одағының Батыры Т.Бигелдиновтің портреті Батыры Т.Бигелдиновтің портреті) салған.
Біздің елімізде еңбекке үйрену Ы.Алтынсарин 1887-1888 жылдары орыс-қазақ мектебін алғаш ашқанда басталған. Оқушыларды кәсіпкерлікке, қазіргі заман талабына сай басқару, білу, ұйымдастыру, іске асыру жұмыстарына бейімдеу басшылыққа негіз болады.Сонымен қатар, балаларды еңбекке ғана үйретпей, Көркем еңбек пәнінде оқушыларды Визуалды өнерге, өнердің түрлі жанрларына үйретуді көздейді.

ІІ.Негізгі бөлім
2.1. Көркем еңбек оқу сабақтарындағы визуалды өнер бөлімі
Көркем еңбек пәнінің алғашқы тақырыптарында міндетті түрде білім алушылар Визуалды өнерментанысады.Көркем еңбек оқу пәнінің негізгі мақсаты өнер мен еңбек технологиясы саласында функционалды сауаттылықты қалыптастыру,шындыққа шығармашылықпен қарайтын тұлғаны дамыту анықталған.Осыған сәйкес анықталған білім беру мазмұны қоғамдық қатынастардағы еңбектің түрлі өнер мен технология салалары бойынша анықталған. Оның еңбек мазмұнының жалпылама білімі мен әрекет тәсілдері үлгілерін оқу бағдарламасында көзделген білім беру мазмұнынан анықтауға болады.Көркем еңбекоқу бағдарламасының білім беру мазмұны барлық сыныптарға бірдей 5 ортақ тақырыптардан немесе бөлімдерден құралған:
-визуалды өнер;
-сәндік-қолданбалы өнер;
-дизайн және технология;
-үй мәдениеті;
-тамақтану мәдениеті.
Визуалды өнер бөлімі әлемдік және отандық бейнелеу өнердің даму тарихы және суретшілердің шығарма туындылары, бейнелеу өнерінің түрлері мен жанарлары, цифрлық өнердің даму күйі, түстану мен композиция, бейнелеуде перспектива заңдылықтары, бейнелеу өнердің мәнерлеу құралдары мен кескіндеме техникалары және тәсілдерін, өнер құралдарының көмегімен шығармашылық жұмыстарды тәжірибелеу және өнім дайындау көзделген.
Визуалды өнер балалардың дамуына әртүрлі жолдармен айтарлықтай әсер етеді. Суреттер, мүсіндер және сызбалар сияқты бейнелеу өнерінің әсері баланың танымдық дағдыларын, шығармашылығын және эмоционалды интеллектін жақсарта алады. Визуалды өнерге назар аудара отырып, балалар бақылау дағдыларын,егжей-тегжейге назар аударуды және сыни ойлау қабілеттерін дамыта алады.Өнер туындыларын жасау балаларға өз ойын білдіруге, қиялынарттыруға және проблемаларды шешу дағдыларын жақсартуға мүмкіндік береді.Сонымен қатар,өнер тәжірибесі қызығушылықты тудыруы, мәдени хабардарлықты арттыруы және балаларға деген жанашырлықты ынталандыруы мүмкін.Ол сондай-ақ нәзік моториканы дамытуға және қол мен көзді үйлестіруге көмектеседі.Жалпы,визуалды өнер баланың жалпы өсуі мен дамуын ынталандыруда, олардың танымдық, эмоционалдық және әлеуметтік әл-ауқатына ықпал етуде маңызды рөл атқарады. Көркем еңбек пәнін оқытуда-еңбек етудің алғышарттарын үйрену арқылы оқушыны жеке тұлға ретінде тәрбиелеу мақсаты көзделеді.Осы мақсатты жүзеге асыру барысында, оқушыларға берілетін тәлім-тәрбие үрдісін жетілдіру, жұмыс мәдениетін, адамдар арасындағы адамгершілік қарым-қатынастарды жаңарту, еңбек біліктілігін қалыптастыру арқылы еңбекке өнімділігін арттыруға ынталандыру міндеттерін мұғалімге жіктейді. Жас ұрпақты қоғамдық өмірге, отбасындағы қызметке, кәсіпке даярлау,үнемі өзгеріп отыратын әлемде өмір сүретіні туралы түсінікті қалыптастыруды міндеттейді.Адамға ең бірінші өмірлік қажеті-еңбек екенін уақыт дәлелдеуде. Адам өмірі үшін аса қажетті, әрі өмір бойы тоқтаусыз білім беретін пән Көркем еңбек бүгінгі күні үнемі жетілдіруде. Біздің елімізде еңбекке үйрену Ы.Алтынсарин 1887-1888 жылдары орыс-қазақ мектебін алғаш ашқанда басталған. Оқушыларды кәсіпкерлікке, қазіргі заман талабына сай басқару, білу, ұйымдастыру, іске асыру жұмыстарына бейімдеу басшылыққа негіз болады. Сонымен қатар, балаларды еңбекке ғана үйретпей,Көркем еңбек пәнінде оқушыларды Визуалды өнерге,өнердің түрлі жанрларына үйретуді көздейді.Көркем еңбек сабақтарының оқыту мазмұны оқу материалдарын қарастыру барысында білім алушының бейнелі кескіндермен оқу-танымдық іс-әрекеттері:шығарма жұмыстардың идеясын айқындау мен оның мазмұнын түсіндіру,сабақтың тақырыптық тапсырмаларын орындауда сурет пен кескіндеменің,қолданбалы өнер мен заманауи дизайн салалары бойынша бейнелі кескіндеу мен сәндік бұйымдарды жасаудың білік пен дағдыларына үйренеді.Оқу материальның мазмұнын білім алушының ақпараттармен толықтыруға жинау,талдау,өңдеу,жүйелеу,нақтылау ,тұжырымдау мен қорытындылау дағдыларын да меңгереді.
Сурет сабақтарында білім алушыны натюрморт жанрында бейне кескіндерін қаламмен кескіндеп орындау, олардың кеңістіктегі орналасуын жазық бетке дұрыс пропорциясын құрып орналастыру кеңістікті бағдарлау, көзбен дәл қабылдау, сезімдерімен бейнелердің бетіндегі қадірлікті анықтап мәнерлеу ырғағын реттеу процестерін дамытуға сенімді оқыту тәсілдеріне кіреді.Қалам,графит,пастель мен қыл қаламдардың түрлері бейне кескіндерінің ырғақтарын,түстердің реңін,өнін,бір түстен екінші түске бірқалыпты өту тәсілдеріне дағдылануы білім алушының қол икемділігі мен саусақтарының моторикасын нығайтуға,дәл,айқын мәнерлеуге машықтанады. Білім алушның көлемділігін, қашықта орналасуын қабылдау және оны жазық бетте кескіндеу ауа мен сызықтық перспективаның заңдылықтарын ашуға ықпал ететін мәнді фактор болып табылады.Бейне кескіндерін жазық бетте орындаудағы перспектива әдісін қолдану суретішінің қалай қабылдап, соны өзгертпей бейнелеу, оның кеңістік бағдарының дамуы кепіл бола алады.
Кескіндеменің пейзаж жанрындағы тақырыптық сабақтар білім алушының жоғарыда анықталған психикалық процестермен бірге, оның түс пен композиция, перспектива заңдылықтарына негізделе отырып бейнелі кескіндерді әртүрлі бояумен орындауда байқағыштық қасиетімен табиғат көрінісінің мәнерсіз күйлерін, құбылыстарын көрегендікпен айқындап, өзінің сезімдерімен қиялдай,фантазиясымен шығармашылықта шынайылылығын түрлендіре отырып, бейнені жақсарта алады.
Визуалды өнер оқу бөлімдеріндегі бейне кескіндерін талдау барысында мұғалімнің тарапынан білім алушыға арнайы уақыт беріп,оның бейне кескініндегі жалпы және жеке элементтеріне ұқыпты зейін қоюға бақылау тәсілдерінде кеңінен тәжірибелеудің мәні жоғары болып табылады.Визуалды өнерді Көркем еңбек сабақтарымен шолу барысында оқушы Бейнелеу өнері туралы біраз ақпарат алып, өнерге жақындай түседі және өз бетінше шығармашылық жұмыстарды жасауға дағдылана алады.Білім алушыны көркем еңбек оқу пәнінің білім беру мазмұнына үйрету және құндылық нормалары мен ережелерін игерген тұлғаны қалыптастыруға байланысты койылған жаңа талаптарды қанағаттандыруға қажетті жаңа білім көздері мен құралдарды педагогика және психология ғылымдарының жетістіктерін үздіксіз оқып үйреніп,оны болашақ кәсіби білім алу мен әлеуметтік өмірі тәжірибесінде қолдану жағдайлар жасау орын алады.
Визуалды өнері бөлімі оқу жылының бірінші тоқсанында оқытылады және бейнелеу өнерінің түрлері мен жанрлары туралы білімді кеңейтеді, оқушылардың сурет салу дағдыларын, объектілердің конструктивті құрылысын және әртүрлі техникалар мен көркем материалдармен тәжірибе жасау дағдыларын дамытады. Бөлім оқушылары бейнені, мінезді, көңіл-күйді жеткізу үшін экспрессивті өнер құралдарын және әртүрлі материалдарды пайдаланады. Бейнелеу өнерінің әртүрлі бағыттары мен жанрларында (импрессионизм, экспрессионизм) жұмыстар жасалатын болады. Оқушылар қоршаған әлемнің әртүрлі нысандарының ерекшеліктері мен бөлшектерін бақылау және зерттеу арқылы зерттеу дағдыларын дамытуды жалғастырады. Өз таңдауына түсініктеме бере отырып, шығармашылық жұмыс үшін өз бетінше және саналы түрде шешім қабылдайды. "Көркем еңбек" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру оқу жүктемесін бөлуді қарастырады. 5-сынып үшін бұл аптасына 2 сағат және жылына 68 сағат. 5-сыныпта "Визуалды өнері" бөлімін тереңдетіп оқуға қадам жасайды. Визуалды өнерінің мақсаты-оқушылардың эстетикалық қатынасымен әлемді көркемдеп дамыту. Өнер,қоғамдық сананың бір түрі. Кеңістіктік ойлау баланың сана-сезімін, оның адамзат мәдениетінің жалпы даму жүйесіндегі орны мен рөлін дамытуға ықпал етеді, осылайша дүниетанымның бірлігінде білім береді. Оқыту процесінде міндеттердің тұтас кешені шешіледі, олардың ішінде: 1) визуалды өнері сабақтарында оқушылардың оқу-танымдық белсенділігін ынталандыру; 2) олардың есте сақтау қабілетін, шығармашылық қабілеттері мен дарындарын дамыту; 3) ғылыми білімді, іскерлікті және дағдыларды игеру бойынша олардың танымдық қызметін ұйымдастыру;4) оқу іскерліктерін жетілдіру және 5) ғылыми дүниетанымды дамыту, жалпы мәдениет деңгейін арттыру.
Өнер-қоғамдық сананың бір түрі.Ал қоғамдық сананың түрлері-дін,мораль, ғылым, мәдениет,құқық,философия, т.б. Олардың әрқайсысының өзіне тән ерекшеліктері мен қасиеттері бар. Визуалды өнер Бейнелеу өнерінің синонимі десек те болады.Бейнелеу онердін пайда болуы туралы маселе белгілі бір мөлшерде оның мәнісі,мәні мен мақсаты проблемасымен байланысты.XIX ғaсырдың екінші жартысында ғана археологиялық табыстар арқасында ғылыми негізге қойылды.Бейнелеу өнер тарихы мен оның пайда болу мәселелеріне көңіл бөлген Г.В.Плеханов адамның көркемдік қызметінің басталуы мен дамуында әлеуметтік фактор шешуші роль атқаратынын: Өнер-адамдар арасындағы қарым-қатынас құралдарының бірі...- деп атап көрсетеді.Өнер арқылы әрбір оқушы өзіндік эстетикалық талғамын анықтап,көркем туындыларды өз қолымен жасауды үйренеді.Сондықтан да,Көркем еңбек сабақтарында Визуалды өнер бөлімін бірінші тоқсанға қоюының да себебі осы.
Визуалды өнер мен сәндік-қолданбалы шығармашылық бөлімдерінің тақырыптары ер балалар мен қыз балалар үшін бірдей.Визуалды өнер бөлімінің мазмұны төмендегі бөлімшелерді:классиқалық және заманауи өнер;қазақстандық суретшілердің шығармашылығы;бейнелеу өнерінің жанрлары мен түрлері;сандық өнер (фотосурет, анимация, медиа құралдар); бейнелеу(визуалды) өнерінің көркем тәсілдері; көркемдік материалдар және техникалармен эксперименттеу бөлімдерін қамтиды.Сәндік-қолданбалы шығармашылық бөлімінің мазмұны төмендегі бөлімшелерді:сәндік-қолданбалы өнер ерекшеліктері мен негізгі пішіндері, Қазақстанның және басқа елдердің сәндік-қолданбалы өнері;сәндік-қолданбалы өнер материалдары, технологиялары мен құралдары;ұлттық ою-өрнек;ішкі көріністі сәнді безендіру қарастырады.
Көркем еңбек пәнін Визуалды өнермен біріктіруінің маңыздылығы: шынайы болмысты эстетикалық қабылдауды және еңбекқорлыққа тәрбиелеуді,адамның қоршаған әлеммен өзара байланысы жайлы білімді қалыптастырудың бірден-бір құралы болып табылады.Көркем еңбек пәні елестету мен бақылау қабілетін,кеңістіктік және көру елесі қабілетін қамтамасыз ететін,әртүрлі шығармашылық әрекет барысында,көркем-технологиялық білімдерді,қабілеттер және дағдыларды қалыптастыруға бағытталған.Түрлі материалдармен жұмыс істеу оқушылардың технологиялық ойлауын,көркем-эстетикалық талғамын,шығармашылық,есте сақтау қабілеттерін,кеңістіктік қиялын,фантазиясы мен қол моторикасын дамытуға,көзбен нақты мөлшерлеу қабілетін жетілдіруге мүмкіндік береді.

2.2. Визуалды өнерді үйретудегі негізгі қағидалар

Визуалды өнер сабақтары-мектеп оқушыларының эстетикалық білімін,моторикасын дамыту және кеңейту. Өнер, қоғамдық сананың бір түрі. Кеңістіктік ойлау баланың сана-сезімін, оның адамзат мәдениетінің жалпы даму жүйесіндегі орны мен рөлін дамытуға ықпал етеді, осылайша дүниетанымның бірлігінде білім береді. Оқыту процесінде міндеттердің тұтас кешені шешіледі, олардың ішінде: 1)ыизуалды өнер сабақтарында оқушылардың оқу-танымдық белсенділігін ынталандыру; 2) олардың есте сақтау қабілетін, шығармашылық қабілеттері мен дарынын дамыту; 3) ғылыми білімді, іскерлікті және дағдыларды игеру бойынша олардың танымдық қызметін ұйымдастыру; 4) оқу іскерліктерін жетілдіру және 5) ғылыми дүниетанымды дамыту, жалпы мәдениет деңгейін арттыру.
Оқушыларды визуалды өнерге деген сауаттылығын арттыру үшінмұғалім оқытудың негізгі элементтерін білуі керек:1)мақсаты; 2)міндеті; 3) мазмұндық; 4)операциялық-қызметтік; 5)эмоционалды-ерікті; 6)бақылау-реттеуші;7)нәтижелілік.Ос ы элементтердің бір-бірімен байланысы оқытудың үйлесімді жүйесін айтуға мүмкіндік береді. Визуалды өнерге оқытуда әрбір элемент тұтастықтың құрамдас бөлігі бола отырып, өзінің нақты функциясын орындайды.Сонда оқыту: а)ғылыми және дүниетанымдық бағытқа ие болады: 6) көрнекі; в) белсенді және саналы: г)қол жетімді:д) жүйеліе) берік бола алады.Оқу барысында оқушылардың басқа да дағдылары қалыптасады-ойын, еңбек, сыныптастарымен қарым-қатынасы жақсара түседі.Бұл жағдайларда білім алушы сабақ барысында мұғалім не үйретуді жоспарлап отырғанын түсініп, сабақты тез меңгеруге үйренеді.Мектепте оқушы өзі қалағандай емес, оны қалай үйретсе, солай оқиды.Бұл кезде оқушыда білім, дағдыларды игеру ғана емес, сонымен бірге ақыл-ойының дамуы да жүреді. Демек,оқыту дамуға алып келеді.Қазіргі мектептегі білім мазмұны ғылымның жағдайына байланысты,оның негіздері мектепте оқытылады. Сондықтан осы заңдылыққа сүйене отырып, оқу бағдарламалары мезгіл-мезгіл қайта қаралып отырады, ал қазіргі заманғы оқу жоспарларына жалпы білім беру стандарты, аймақтық және мектеп компоненттері кіреді.Осылайша қоғамның мүдделерін ғана емес, оқушылардың өздерін де қызықтыруға бағытталған.
Педагогикалық шеберлік әрбір мұғалімге келе бермейді, ол көптеген жылдар мен еңбектенудің жемісі. Оқушының жеке басының дамуына қол тигізудің өте икемді құралы бола отырып, педагогикалық шеберлік әрдайым ұжымға бағытталып, оның динамикасын, жетілуін, ұйымшылдығын ескере отырып қана қолданылады. Визуалдыөнердің әлеуметтік мақсаты-ол Көркем еңбек пәнінің көрінісі арқылы біртұтас, өзара әрекеттесу арқылы оқушыға әсер етеді. Бейнелеу өнерінде біздің қоғамның барлық жақтары бейнеленген. Әдетте өнердің үш функциясы ерекшеленеді: танымдық, тәрбиелік, эстетикалық,олардың ажырамас органикалық байланысы. Шынында да, бейнелеу өнері тәрбиелейді деп айтуға болады, білім беру және тәрбиелеу эстетикалық негізінде оқытылады.
Өнер туындыларын қабылдау арнайы дағдыларды дамытуды, сезімдерді дамытуды, сондай-ақ игеруді қамтиды. Тек өнер туындыларын қабылдаудың бірлігінде және өзінің шығармашылық практикалық жұмысында балалардың бейнелі көркемдік ойлауы қалыптасады. Оқушыларды визуалды өнерге үйретудің ерекше түрі шығармашылық жобалар мен компьютерлік презентацияларды орындау болып табылады. Ол үшін сөздіктермен жұмыс істеу, фотосуреттерді пайдалану мен интернеттен әртүрлі көркем ақпаратты іздеу қажет.Бағдарлама мектеп оқушыларына визуалды өнердің өмірмен өзара әрекеттесу жүйесі туралы нақты түсінік беру үшін құрылған. Балалардың өмірлік тәжірибесін, қоршаған шындықтан мысалдарды кеңінен тарату қарастырылған. Қоршаған шындықты бақылау және эстетикалық тәжірибе негізінде жұмыс істеу балалардың бағдарламалық материалды игеруінің маңызды шарты болып табылады. Шындыққа деген көзқарасын білдіруге деген ұмтылыс бейнелі ойлаудың даму көзі болуы керек.
Оқушылардывизуалды өнергеүйрету әдістемелерінен күтілетін нәтижелер: Жеке нәтижелер оқушылардың жеке сапалық қасиеттерінде көрінеді, олар бағдарлама бойынша оқу пәнін игеру барысында алуы керек.
-Отанның, өз халқының мәдениеті мен өнеріне деген мақтаныш сезімі;
-біздің еліміздің және жалпы әлемнің басқа халықтарының мәдениеті мен өнеріне құрметпен қарау;
-қоғам мен әрбір жеке адамның өміріндегі мәдениет пен өнердің ерекше рөлін түсіну;
-эстетикалық сезімдердің, көркемдік және шығармашылық ойлаудың, байқағыштық пен қиялдың қалыптасуы;
-эстетикалық қажеттіліктердің (өнермен,табиғатпен қарым-қатынас қажеттіліктері,қоршаған әлемге шығармашылық көзқарастың қажеттіліктері, өзіндік практикалық шығармашылық іс-әрекеттің қажеттіліктері), құндылықтар мен сезімдердің қалыптасуы;
-этикалық сезімдерді, ізгі ниет пен эмоционалдық-адамгершілік жауаптылықты, басқа адамдардың сезімдерін түсіну мен жанашырлықты дамыту;
-мұғалімнің жетекшілігімен сыныптастар тобында бірлескен шығармашылық жұмыс барысында ұжымдық іс-әрекет дағдыларын игеру;
-бірлескен қызмет процесінде жолдастармен ынтымақтастық жасай білу, жұмыстың бір бөлігін жалпы оймен байланыстыру;
-өзінің көркемдік іс-әрекетін және сыныптастарының жұмысын осы тақырыптың шығармашылық міндеттері тұрғысынан, мазмұны мен оны білдіру құралдары тұрғысынан талқылау және талдау мүмкіндігі.
Мұғалім оқушыларды визуалды өнерге үйретпес бұрын,ең алдымен білім алушыларды бейнелеу өнерінің түрлерімен таныстыру керек. Содан кейін визуалды өнердің техникалары мен құрал-жабдықтарын дұрыс қолдану ережелерімен таныстыра өту қажет.Балалардың барлығында оқу жылының басында сурет салуға арналған А3 пішімді папка болуы тиіс.Оның сыртына аты-жөндерін жазып,оқушылардың жасаған жұмыстарының бәрін сонда салады.Жылдың соңында әрбір балада жұмыс дәптерлерінен бөлек шығармашылық жұмыстары сақаталатын папкалары болады.Бұл папкаларада оқушылардың барлық жұмысын салыстырып,шығармашылық деңгейлерінің өскенін көре алады.Жанр және түрлерге бөліп жеке папкалар әзірлеуге болады.Мұндай папкалар балалардың үздік жұмыстарын сабақта көрнекі материал ретінде пайдалану үшін тиімді. Сонымен қатар әртүрлі көрме және балалар шығармашылығы байқауларына қатыстыра алады.
Оқушыларды визуалды өнерге үйретудің негізі-ережелерді білу. Мұғалім баланың бойында өнерге деген қызығушылығын қалыптастыру үшін өзі де өнерге жақын болуы қажет. Балаға тапсырма бермес бұрын, бейнелеу өнерінің мына ережелерін ескеру қажет:кез-келген зат үш өлшеммен анықталады: ұзындығы, ені және биіктігі; оның көлемімен оның беттерімен бөлінген үш өлшемді шамасын айту керек; нысан бойынша-заттың сыртқы түрі және сыртқы контуры. Сурет салуда көлемді форманы басшылыққа алу керек, оны сезіну керек, суретті орындаудың барлық әдістері мен әдістерін оған бағындыру керек.Қарапайым фигураларды салу кезінде "жан-жақты", кеңістіктік форма сезімін дамыту қажет. Сурет салу, фигуралардың көзге көрінетін жақтарын салып қана қоймай,көзден жасырылған жақтарын қоспай бейнелеуге болмайды. Оларды елестетпестен, салу мүмкін емес. Бүкіл пішінді сезінбестен, бейнеленген заттар бір жақты болып көрінеді.
Жалпы пішінді жақсы түсіну үшін сурет салуды бастамас бұрын затты әр түрлі жағынан зерттеу керек. Басыңызды фасқа салғанда, сіз оның профиліне қарауыңыз керек. Бастың төрттен үш бұрылысында құлақты белгілегенде, суретшінің көзінен жасырылған басқа құлақтың позициясын көрсету керек. Мұрыннан сәл көрінетін көзді бейнелеу кезінде оны тұтастай бейнелеу маңызды.Сурет салушыға пішінді әр түрлі нүктелерден байқауға кеңес беріледі. Кез-келген түстің ашықтығын немесе қараңғылығын анықтау үшін бейнелеу өнерінде тон ұғымы қолданылады. Кез-келген түстің тонусын оны басқа түспен салыстыру арқылы ғана анықтай аласыз, яғни осы дақтардың тональды қатынастарын анықтай аласыз. Сұр түстің шексіз ашық және қою реңктері бар, оларды ақ пен қара арасындағы сұр реңктердің дәйекті сатылы қатарына орналастыруға болады.Бұл тональды шкала.Кез-келген қара бояу үшін одан да қараңғы бояу болуы мүмкін, ал ақ түс әрқашанда табылмас түстердің бірі.Шындығында, қараңғылық пен жарықтың шектерін физиктер білуі мүмкін,бірақ суретші үшін олар әрқашан салыстырмалы юолып келеді. Әлемдегі ең ақ және ең қара түс жоқ. Көлеңкелермен жарықтың қатынасы ең маңызды.Бұл кескінді құрудың негізгі құралдарының бірі.Сурет салынатын бояулар көптеген қасиеттерге ие.Дақтың беткі қабаты-оның құрылымы өте маңызды.Қаламментекстураның әртүрлі кейіпкерлерін жасайтын өте әртүрлі із қалдыруға болады.
Ырғақ-бұл бір-біріне сәйкес келетін элементтердің ауысуы. Ритмикалық қатынастар шексіз әр түрлі болуы мүмкін: күрделі және өзгермелі, кейде өте қарапайым.
Әр түстің қатаң анықталған қосымша түсі бар. Екі қосымша түстер бір-біріне қарама-қарсы, бірақ олар әрқашан бір-біріне мұқтаж. Егер біз екі жарық сәулесін толық түстерге қоссақ, онда біз ақ жарық түсті ала аламыз. Егер біз сәулелерді емес, бояуларды араластырсақ, онда түс сұр болады. Бейнелеу өнерінде сурет салудың өзіндік үлгісі бар.Оқу суретінің мақсаты-бейнелеу ережелерін, бейнелеу өнеріне сауаттылығын игеру.Шығармашылық сурет әрқашан ерекше, онда автор өзіне қызықты болып көрінетін нәрсені білдіруге тырысады. Ол үшін сурет салуды үйрену керек.
Әрбір жанрда өзіне қатысты көптеген салу техникалары болады.Көркемдік техникалар-бұл белгілі бір материалмен жұмыс істеу тәсілдері.Мысалы, акварельмен бірнеше сеанстарда жұмыс істеуге болады, кептірілген қабатқа жаңа мөлдір және жеңіл шаңғы қабатын жағуға болады. Түсті бірден толық күшпен алуға және жұмысты тез аяқтауға немесе дымқыл,суға малынған қағазға жайылған акварельмен жазуға болады.Әрдайым сізге арнайы дағды қажет болады-тәжірибемен бірге келетін осы техниканы меңгеру шеберлігіне ұзақ жылдар кетеді.Бірақ суретшінің шеберлігі оның техникасының деңгейімен ғана анықталмайды.
Визуалды өнердің түрлі жанрында жұмыс жасау барысында өзіне қатысты құрал-жабдықтары болуы қажет.Олсыз білім алушы практикалық тәжірибе ала алмайды.Кескіндемеге арналған материалдар-бұл суретшіге әлемді бейнелеуге бай мүмкіндіктер беретін бояулар.Ежелгі уақытта адам түрлі-түсті саздар мен тастарды ұнтаққа сүрту арқылы бояғыш заттарды алуды үйренді.Бұл түрлі-түсті негіз-ұнтақ -"пигмент" деп аталады. Одан бояу жасау үшін сізге тиісті байланыстырғышты табу керек.Ол үшін балауыз, жұмыртқаның сарысы, балық желімі қолданылды.Бүгінгі күні де жоғары сапалы бояулар міндетті түрде бірдей табиғи заттарды қамтиды.
Қарапайымнан күрделіге өту барысында визуалды өнердің негізгі принципі жеке суреттерді орындауда ғана емес, сонымен қатар көркемдік білім берудің бүкіл жүйесін құруда да қолданылады. Педагог сурет бойынша орындалатын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.