Қаракөл шаруашылығы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ

МИНИСТРЛІГІ

Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті

«Егіншішілік» пәні бойынша

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы :«Қарқынды егіншіліктегі ауыспалы егіс, топырақ өндеу жүйесі және арамшөптермен кешенді күрес жобасы БҚО, Қаратөбе ауданы, «Қоскөл» шаруа қожалығы жағдайын жасау»

Орындаған:АН-13(3ж) топ студенті Нұрғалиев А. Н

«__» 2024ж

Тексерген:доц. а. ш. ғ. к Нургалиева Г. К.

«__» 2024ж

Орал - 2024

Мазмұны

Мазмұны . . . 2

Кіріспе . . . 3

1 Шаруашылықтағы нақты егіншіліктің жағдайы . . . 5

1. 1 Шаруашылықтың жалпы сипаттамасы . . . 5

1. 2 Топырақ және ауа-райы жағдайы . . . 6

1. 3 Шаруашылықтың жер экспликациясы . . . 8

1. 4 Дақылдардың өнімділігі және егіс көлемінің құрлымының сипаттамасы . . . 9

1. 5 Өсімдік өнімдерін өндірудің болашақтағы жоспары . . . 9

2 Жерлерді тиімді пайдаланудың агротехникалық, мелиоративтік және ұйымдастыру-шаруашылық шаралар жүйесі . . . 9

2. 1 Жер трансформациясы . . . 9

2. 2 Жобалаған егіс құрлымының көлемі . . . 9

2. 3 Жобалаған ауыспалы егістер және олардың өнімділігі . . . 10

2. 4 Өсімдік шаруашылығы өнімдерінің балансы . . . 10

2. 5 Ауыспалы егісті игеру . . . 11

2. 6 Ауыспалы егісте топырақ өндеу жүйесі . . . 11

2. 7 Арамшөптерге қарсы жүргізілетін шаралар . . . 11

2. 8 Топырақ құнарлығын арттыру, оны эрозиядан қорғау және сыртқы түрлі ластанудан сақтау шаралары . . . 11

Кортынды . . . 12

Қолданған әдебиеттер . . . 13

Қосымша . . . 13

Кіріспе

Ауыл шаруашылыгының, оның негізгі саласы егін шаруашылығының басты міндеті - халқымызды жеткілікті мөлшерде сапалы азык-түлікпен, мал шаруашылы, ғына қажетті азықпен, өнеркәсіп орындарын шикізатпен қамтамасыз ету, мемлекетіміздің азык-түліктік, қауiпсiздігін және экономикалык тәуелсіздігін күшейту үшін керекті дәреже. дегі стратегиялык қор жасау, шет елдерге шығарып сатылатын ауыл шаруашылығы өнімдерін тұрақты түрде көбейтіп, керісінше, шеттен келетін өнімдерді азайта беруге болады. Бұл міндетті орындау үшін егін шаруашылығы өнімдерін өндіруді арттыра беру, оның тұрақтылығын қамтамасыз ету, сапасын жоғарылатып, өзіндік құнын төмендету кажет. Аталған мақсатты іске асырудың бүгінгі тиімді жолы егін шаруашылығын интенсивті (қарқынды) түрде дамыту болады. Ол үшін саланы химияландыру, мелиорациялау және механикаландыру жұмыстары толыққанды жүзеге асырылуы керек. Онымен қатар шаруашылықты интенсивті түрде жүргізу үшін ғылым мен озат тәжірибенің маңызы зор екені белгілі. Осы тұрғыдан алғанда қазіргі кезде кең етек алып отырған егін шаруашылығын биологияландыру мен экологияландырудың, егіншілік жүйелерін агроландшафтқа бейімді түрде жүргізудін және басқа шаралардың маңызы зор.

Егін шаруашылығының басқа салалардан басты ерекшелігі - тек жасыл өсімдіктерде бейорганикалық заттардан күн сәулесінің қатысуымен органикалык заттар түзіледі (фотосинтез процесі), яғни күннің кинетикалық энергиясы өсімдік органикалық заттарының потенциалды энергиясына айналады. Күн қуатының жер бетіне түсуі жыл және тәулік барысында әр түрлі болуына байланысты егін шаруашылығының тағы бір ерекшелігі - оның маусымдылығы болады. Ал бұл ерекшелік егін шаруашылығында орындалатын процестерді дер кезінде және жоғары сапада орындау қажеттілігін талап етеді. Егін шаруашығы көп территорияны алып жатады, осыған байланысты бұл салада қолданылатын машиналардың көбі өз жұмысын козғалу кезінде аткарады. Өсімдік өнімдері ұзақ сақтауға жарамайтындықтан оларды жылда өндіріп отыруға тура келеді, ягни саланың ендігі бір ерекшелігі, үзіліссіздігі, ягни жұмыс істелуін толассыз жүріп отырады.

Eгiншiлiк - келешек мамандарға топырақтың құнарлылығын арттыру, ауыл шаруашылығы лакмядарми өсірудің жалпы мәселелері туралы білім беретіи маңызды агрономиялық пән. Бұл пәнді окудың нәтижесінде студент топырактың құнарлығын арттыруды, арамшөптермен күресуді, ауыспалы егістерді жоспарлауды, енгізу және игеруді, топырак өңдеу тәсілдерін, олардың сапасын бақылауды, егіншілік жүйелерінің негіздерін үйреніп, оларды іске асыру жолдарын жасауға дағдылануы кажет. Бұның нәтижесінде студенттің агрономиялық ой-өрiсi қалыптасады, келешек маман ретінде көптеген шаралардың өндірісте қолдануын шеше алуға мүмкіндік алады.

3

Сонымен егіншілік - жерді оте тиімді, экономикалык, экологиялык

жоне технологиялык тургыдан долелді пайдалануды уйрететін, осімдік осіру ушін колайлы корсеткіштермен ерекшеленетін жогаргы кунарлы топыракты калыптастыратын агрономиялык гылым. Бул гылымда зерттелетін нысандар - топырак жоне осімдік, оларды коршаган ортамен уйлесімді турде окып-уйреніп, мол онім алуды камтамасыз ету.

Егіншілік ғылымынын моселелерін зерттегенде бүкіл агрономия гылымына ортак әдіс - егістік тожірибе кол- данылады. Онымен коса вегетациялык, лабораториялык әдістер жане олардын ор турлі уйлесімді турлері пайдаланады.

Егіншілік пәні химия, топырактану, жерге орналастыру, агрометеорология, микробиология, есімдіктер физиологиясы, агрохимия жане баска гылымдардын жетістіктеріне негізделеді. Сонымен бірге егіншілік поні осімдік, коконіс шаруашылығы, экономика және баска пәндерменбір бағытта дамып, бірін-бірі толыктырып отырады.

4

1. Шаруашылықтың жалпы сипаттамасы

Қаратөбе ауданы. Қаратөбе ауданының негізі 1928 жылы құрылған. Қаратөбе ауданы - облыстың оңтүстік шығысында орналасқан әкімшілік бөлік. Атырау облысының Қызылқоға, № Ақтөбе облысының Ойыл аудандармен шектесіп жатыр. Жерінің аумағы -10, 0 мың ш м2. Аудан аймағы Орал маңы үстірті мен Каспий маңы ойпатының солтүстік шығыс бөлігін қамтиды. Ауданның ең биік жері солт. -шығысында (Қалпақтау, 244 м) . Солтүстік шығыстан бастап, оңтүстік батысқа қарай біртіндеп төмендеуі байқалады. Егіндікөлдегі Аққұм алқабы төменгі жер деңгейінен 100 - 140 метр биікке орналасқан. Жері негізінен қызыл қоңыр топырақты, оңтүстігінде аздап сор, сортаң топырақты жерлер кездеседі. Аудан аумағынан 242 шақырымды құрайтын Қалдығайты өзені ағып жатыр. Ауданның климаты тым континенттік, солтүстігі қоңыржай континентті ылғалы тапшы зонада орналасқан. Қысы суық, ұзақ, жазы ыстық. Қаңтарда орташа температура - 14, 40 С, шілдеде +24, 30С. Жауын орташа (30 мм) жылдық 214 мм. Қыс ерекшелігі бойынша қатал. Оңтүстігі қоңыржай континентті, жазы жылы, құрғақ климатты зонада орналасқан. Аудан орталығы Қаратөбе ауылында орналасқан. Облыс орталығымен ара қашықтығы - 260 шақырымды құрайды. Негізгі экономикалық бағыты - мал шаруашылығы, соның ішінде қой, етті бағыттағы ірі қараны дамыту, жылқы шаруашылығы. Ауданда сегіз ауылдық округ, 16 294 халық бар.

5

2. Топырақ және ауа-райы жағдайы

Ауданның климаты тым континенттік, солтүстігі қоңыржай континентті ылғалы тапшы зонада орналасқан. Қысы суық, ұзақ, жазы ыстық. Қаңтарда орташа температура - 14, 40°С, шілдеде +24, 30°С. Жауын орташа (30мм) жылдық 214 мм.

Оңтүстігі қоңыржай континентті, жазы жылы, құрғақ климатты зонада орналасқан. Жері қара топырақты, ашық-сортаң топырақты. Аудан аумағы өсімдік жамылғысына қарай құмды-далалық аймаққа жатады. Солтүстік-шығыс бөлігінде әртүрлі-дәнді шөптер өседі, батыс бөлігінде - бидайық-дәнді шөптер өседі.

Қаратөбе ауданы біріншіден де горі куандау келеді. ГТК 0, 6-0, 8-ге тен. Ауаныц 10°-тан жогары температурасының косындысы 2800-3000° төнірегінде ауытқып турады, 10°-тан жоғары температура болатын кезецніц узактығы 155-160 кун. Осы кезен ішінде 100-130 мм, ал жылына 240-260 мм жауын жауады. Аязсыз кезен 145-155 кун. Кар басып жататын кыс терт айға жуык созылады. Туракты кар басып жататын кезеннің ұзақтығы 110-120 күн, қардын калындыгы - 20-25 см, кардағы су коры - 75-90 мм. Кектем шығарда бір метрлік топырақ қабатындағы ылғалдың коры 80 мм-ден аспайды, дәнді дақылдар үшін ылғалмен қамтамасыз ету жетімсіз. Бул - мейлінше кұрғақ егіншілік аймағы. Ауданның жылу ресурстары ауыл шаруашылық дақылдарының көпшілігінің пісіп-жетілуін қамтамасыз етеді. Алайда, мұнда ылғалдың жағдайы өте катал, көпшілік жылдарда егісті сумен қанағаттанарлыктай камтамасыз ету үшін ылғал жетіспейді. Сондықтан

туракты енім алу ушін топыракта ылгал жинап, оны сактауға бағытталган агротехникалык шаралар жургізу қажет болады.

Ауанын температурасы. Облыстын бүкіл территориясында ауаның орташа жылдык температурасы жылыға жатады, ол Оралда 4, 4°-тан Ордада 7, 2°-ка дейін. Қаратөбе ауданында ен суык январь айыныц орташа температурасы 13-14°, онтустік белігінде 11- 12° тенірегінде болады. Көктем ерте және жаппай шығады. Апрельге карай айлык орташа температура 12-13°, ал майга карай 9-10° кетеріледі. Алайда бул жылылық секірмелі түрде, оқтын-октын суынумен алмасып, кейде тіпті шынылтыр аязга дейіи темендеп отырады. Ауа температурасыныц 0°-тан жогары жылылыққа қарай тұрақты кешуі Қаратөбе ауданында 11-4 апрельде.

6

Кесте 1 - Көпжылдық агрометеорологиялық көрсеткіштер

Кесие 2 - Шаруашылығы топырағының агрохимиялық көрсеткіштері

7

1. 3 Шаруашылықтың жер экспликациясы

Ауыл шаруашылығын инстенсивтендірудің, егіншілік пен мал шаруашылышылының тиімділігін одан әрі арттырудың маңызды шарты совхоз және колхоз өндірісін мамандандыру, шоғырландыру және кооперциялау болып табылады. Қазір ауданда тұрақты аймақты мамандандыру қалыптасқан, өндірісті шаруашылықтажәне шаруашылық ішінде мамандандыру мен шоғырландыру одан әрі тереңдету жөнінде шаралар жүргізіліп жатыр. Ауданның мамандануы жөнінде жетекші бағыттағы шаруашылықтардың орналасуына қарап бағалауға болады.

Кесте 3

8

1. 4 Дақылдардың өнімділігі және егіс көлемінің құрлымының сипаттамасы

Қаратөбе жер құрылымында егістік жер 16, 2 процент қана, ал ауыл шаруылық жерінің негізгі бөлегін шабындықтар мен жайылымдар алып жатыр.

2. 1 Жер трансформациясы

2. 2 Жобалаған егіс құрлымының көлемі

Егістік жерлердің құрылымын белгілеген кезде ең алдымен астық және басқа егіншілік өнімдерін сатудың мемлекеттік жоспарын толық және асырап орындау, шаруашылықтардың тұқым, жем жөніндегі қажеттерін толық қанағаттандыру, колхозшылар мен совхоз жұмысшыларына сататын және олардың еңбек ақысы есебіне беретін астық қорын қамтамасыз ету қажеттігін басшылыққа алу керек. Егістік жерлердің құрылымы шаруалықтың мамандануына, ал таңдап алынған ауыл шаруашылық дақылдары табиғи жағдайларға сай келетін болуға тиіс.

Облыста негізгі азық-түлік дәнді дақыл бидай болып табылады, мұндағы бидайдың нандық сапасы ерекше жоғары. Сондықтан егістік жерлердің құрылымында, әсіресе Қаратөбе ауданында, бидай жетекші орын алады.

Қаратөбе ауданы. Бұл аймақтың топырақ-климат жағдайы егіншілік дақылдарынан тұрақты өнім алуға мүмкіндік береді. 1975 жылдың дереетері бойынша, егіс құрамында діндң дақылдар негізгі орында болды:барлық егістіктің 88процентіне орналасты, одан жаздық бидайдың үлесіне 48, 2 проценті тиді.

Күздік дақылдар - қара бидай мен күздік бидай жаздықтарға қарағанда неғұрлым жоғары өнім береді, соның өзінде қар тоқтатуды ерте жүргізсе күздік бидан үсіктен аман сақталады.

Бидаймен қатар күздік даұылдарды және тарыны өсіру жылдарға шаққанда өнімнің ала-құлалығын азайту үшін де қолайлы. Жылдар бойынша қуаңшылықты аңызақ көктем мен жаздың әртүрлі уақытына тура келетіндіктен, олардың бұл дақылдардың шығымдылығына тигізетін әсері де біркелкі емес(кесте 4)

9

Кесте 4

2. 3 Жобалаған ауыспалы егістер және олардың өнімділігі

Егіншілік жүйесіндегі маңызды буын ауыспалы егіс болып табылады. Топырақты өңдеудің дұрыс жүйесімен, тыңайтқыштар жүйесімен және басқа агротехникалық шаралармен ұштаса келе ауыспалы егіс топырақ ауыл шаруашылық өнімін неғұрлым көбірек алуға мүмкіндік береді.

2. 4 Өсімдік шаруашылығы өнімдерінің балансы

10

2. 5 Ауыспалы егісті игеру

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс