Электр тораптары және энергетикалық жүйелер

Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Мұхаметжан Тынышбаев атындағы ALT университеті АҚ

Энергетика кафедрасы

"Бекітемін" Кафедра меңгерушісі

______________Егзекова А.Т.
_____ ____________2024 ж.

Өндірістік практика бойынша
ЕСЕП БЕРУ

Орындаған: Ердаулет Қ.С.
Тобы: ЭЭ-21-2к

Тексерген: Койшибева К.Ж.

Алматы 2024
Қазақстан Республикасы ғылым және жоғары білім министрлігі

Мұхаметжан Тынышбаев атындағы ALT университеті АҚ

"Автоматтандыру және телекоммуникация"институты

Топ: ЭЭ-21-2к
Жетекші: Койшибаева К.Ж.

КҮНТІЗБЕЛІК ЖОСПАР
өндірістік практика бойынша

№

Жұмыс атауы және жеке тапсырмалар
Жұмыстарды, тапсырмаларды орындау кезеңі
1
Электр тораптары және энергетикалық жүйелер
29.05-08.05.2024
2
Әуе және кабельдік желілердің орынбасу сұлбасы мен параметрлері
09.05-18.05.2024
3
Трансформатордың орынбасу сұлбалары және параметрлері
19.05-24.05.2024

Энергетика кафедрасының меңгерушісі Егзекова А.Т.

_____________2024 ж

МАЗМҰНЫ

Кіріспе
4
1
Электр тораптары және энергетикалық жүйе
5
1.1
Электр тораптары және энергетикалық жүйе туралы негізгі ұғымдары
5
1.2
Электр тораптары мен электр энергетикалық жүйелердің мақсаты және оларды дамыту
7
2
Әуе және кабельдік желілердің орынбасу сұлбасы және параметрлері
9
2.1
Әуе электр беріліс желілерінің параметрлері
9
2.2
ЭБЖ орынбасу сұлбасы
14
3
Трансформатордың орынбасу сұлбалары және параметрлері
15

Қорытынды
18

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
19

КІРІСПЕ

29.04.2024-25.05.2024ж. аралығында өндірістік тәжірибені ТОО Оңтүстік Жарық Транзит компаниясында өттім. Тәжірибе барысында білікті мамандармен танысып олардың жұмыстарын көрдім. Ол жерде мен түрлі бағдарламаларды меңгеріп, сызба сызуды үйрендім, яғни электр желісін жүргізуді сызба түрінде көрсетуді және жүзеге асыруға үйретеді. Сонымен қатар түрлі қосалқы станцияларға барып сол жерде жұмыс барысымен танысып жұмыс жасауды үйрендім.
Оңтүстік Жарық Транзит ЖШС 8 шілде 2005 жылы Оңтүстік Жарық ЖШС серіктестік қатысушысы шешімімен құрылды. Серіктестік заңды тұлға ретінде ОҚО Әділет Департаментінде тіркеліп, 27 сәуір 2009 жыл №24017-1958-ЖШС заңды тұлға ретінде мемлекеттік қайта тіркеу туралы Куәлік алды.Серіктестік мекен жайы: ҚР Шымкент қ., 160000, Энергетиктер көшесі.
Жарғының тармағына сәйкес, Серіктестіктің әрекетіне мыналар жатады:
- электр энергиясын тарату;
- электр энергиясын таратудағы технология түрлерімен байланысты өзге де қызметтер;
- ҚР Заңдарымен шектелмеген өзге де қызметтер көрсету;
Оңтүстік Жарық Транзит ЖШС, Түркістан облысы мен Шымкент қаласына электр энергиясын өткізіп-таратушы қызметпен айналысатын ірі қазақстандық компаниялар құрамына еніп отыр. Құрылған күнінен бастап, Компания электр энергиясын таратуда өзінің бай тәжірибесін жинақтады. Сонымен қатар, өз дәстүрін қалыптастырып, өзін сенімді серіктес ретінде танытты. Мұны республикамыздың экономикасының түрлі секторларындағы мемлекеттік мекемелермен, ұлттық компаниялармен, ірі коммерциялық кәсіпорындармен жасалған келісімшарттар растайды.
ЖШС Оңтүстік Жарық Транзит да ең басында таныстыру кезі болды, ол кезде Атқарушы бөлім, Абонетті бөлім және Диспечерлік бөлім жайлы таныстым. Бас энергетика және сабақтас қызметтер бөлімінің жұмысымен, жоспарлау-экономикалық және өндірістік-техникалық бөлімдердің, аға диспечер бөлімінің жұмысымен танысу. Кәсіпорынның экономикалық қызметін, оның техникалық-экономикалық көрсеткіштерін және жоспарлауын зерттеу. Еңбекті қорғауды ұйымдастырумен және қоршаған ортаны қорғаумен таныстық. Бұл компания арқалы түрлі сала бөлімдерін танысп үйрендім, мысал алғанда ең алдымен мен Сарыағаш аудандық электр желісі жүрген жолмен яғни картасымен таныстым. Содан соң дипечерлік бөлім арқылы халықпен байланыс қай аудан, қай ауылдың қай мекен жайында электр желісінде ақау бар екенін естіп ол жерге жедел топ жіберу және де сол трансформатордың қай кезде ажыратылып және қашан қосқанын толыққанды қағаз жүзінде енгізіп отыру, ал Атқарушы бөлім мен бір сол ақау орын алған жерді жедел тұрде қәуіпсіздік шараларын сақтай отыра түзеп қайта тексеру арқылы қайта қолданысқа енгізуді үйрендім.
1 ЭЛЕКТР ТОРАПТАРЫ ЖӘНЕ ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ ЖҮЙЕ

1.1 Электр тораптары және энергетикалық жүйе туралы негізгі ұғымдар

Электрлік жүйе деп энергетикалық жүйенің электрлік бөлігін ұғады. Сонымен, электр энергетикалық жүйе деп энергияны өндіру, түрлендіру, тарату және пайдалану қондырғыларының жиынтығын айтады. Энергетикалық жүйе энергетикалық қорлардың көздерінен, қазандардан, турбиналардан, генераторлардан, бойлерден, электр жеткізу желілерінен, трансформаторлардан және электр энергияның тұтынушыларынан құрылады [1,2,3]. Энергетикалық жүйе, энергожүйе -- өзара және энергия тұтынушылармен электр энергиясын жеткізу желісі арқылы жалғасқан электр станцияларының жиынтығы (торабы). Энергиялық жүйенің құрамына: жылу электр стансасы, атом электр стансасы, су электр стансасы, электр энергиясын жеткізу желісі; қосалқы электр ст-лары, жылу және электр желісі, жылу және электр энергиясының қабылдағыштары енеді. Тұтынушыларды электр энергиясымен энергиялық жүйе арқылы қамтамасыз етудің жеке электр станциясы арқылы қамтамасыз етуге қарағанда төмендегідей артықшылықтар бар: энергиямен қамтамасыз етудің сенімділігі артады; жергілікті энергетикалық қор (отын және су энергиясы) тиімді пайдаланылады; электр станцияларының жүктемесін өзара тиімді етіп бөлу нәтижесінде электр энергиясының өзіндік құны кемиді, қуатты қондырғыларды пайдалану мүмкіндігі жасалады, резервтік қуат азаяды. Энергиялық жүйе әдетте бір орталықтан басқарылады. Бір жалпы оперативтік диспетчерлік пункттен басқарылатын бірнеше Энергиялық жүйе біріккен энергетикалық жүйе құрайды.
Электр энергетикалық жүйе тек қана электр энергияны өндіреді, түрлендіреді, таратады және тұтынады (1.1-сурте). Өзара электр станцияларды біріктіруін қамтамасыз етеді, ал олар электр жеткізу желілері арқылы электр энергияның тұтынушыларымен байланысады.

1.1-сурет. Заманауи энергожүйе сұлбасы

Бұл жағдайда едәуір техника-үнемділік артықшылықтар пайдалы болады [1,2,3]:
- генераторлардың және электр станциялардың бірлік қуатының үлкею мүмкіншілігі, ал бұл жағдайда 1кВт орнатылған қуаттың бағасы арзандатылады;
- тұтынушылардың электр жабдығының сенімділігін үлкейтеді;
- әртүрлі электр станциялардың жұмысының үнемділігін үлкейтеді;
- электр станцияларда қажетті қор қуатын азайтады.

Электр тораптар - электр энергияны жеткізу және тарату үшін тағайындалғанэлектр энергетикалық жүйенің элементтері. Олар электр жеткізу желілерден, қосалқы станциялардан, тарату және ауыстырып қосу орындарынан құралады. Электр тораптарды бірнеше көрсеткіштер бойынша жіктеуге болады. Оның ішіндегі негізгілері: құрылысының орындалуы, тоқтың түрі, номинал кернеуі, тораптың тағайындалуы, тораптық сүлбесінің кескін үйлесімі.
Құрылысының орындалуы бойынша әуе, кабельді желілерді және ішкі желілерді айырады. Электрлік әуе желісі деп жердің үстіне оқшаулатқыш арқылы ілінетін оқшауланған сымдармен орындалған желіні атайды.
Кабель деп бір-бірінен және төңіректегі ортадан оқшауланған сымдар жүйесі аталады. Кабель арқылы орындалған желілер әдетте жердің ішіне салынады. Бұлай салынудың артықшылықтары - қауіпсіздік, иесіздендіру үшін керек жер көлемін азайту, кемшіліктері - құны жоғары, дайындаудың күрделілігі, бүлінуді жоюдың қиындылығы.
Ішкі желілеуді ұйдің төбесі және қабырға бойынша немесе қабырға ішінде оқшаулатқыш құбыр арқылы оқшауланған сымдармен салынады.
Тоқтың түрі бойынша айнымалы және тұрақты тоқ тораптар айырылады. Айнымалы тоқтың негізгі тораптары үш фазалы түрде орындалады.
Сұлбаның кескін үйлесімі бойынша тораптар ажыратылған және тұйықталған тораптарға бөлінеді [1,2,3]. Ажыратылған тораптарға жүктемелері тек бір жақтан электр энергияны алатын желілерден құралған тораптар жатады (1.2-сурет). Тұйықталған тораптарға - ұтынушылары кезінде екі жақтан электрэнергияны алатын желілерден құралған тораптар жатады (1.3 а, б - сурет).

1.2-сурет. Жүктемелері тек бір жақтан электр энергияны алатын электрлік желі
1.3-сурет. Екі жақтан электр энергияны алатын электрлік желі
1.2 Электр тораптары мен электр энергетикалық жүйелердің мақсаты және оларды дамыту

Электр желілерінің негізгі мақсаты - тұтынушыларды электрмен жабдықтау, ал екінші мақсаты - электр энергиясын өндірілген жерден тұтыну орнына жеткізу.
Көбінесе энергия көздері (отын бассейндері, су бассейндері) ірі зауыттардан, елді мекендерден және басқа тұтыну орталықтарынан едәуір қашықтықта орналасады.
Отынды тасымалдау газ құбырлары мен мұнай құбырлары арқылы, жоғары сапалы көмірді тасымалдау - теміржол арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Жылу энергиясын арнайы құбырлар арқылы беруге болады.
Бірақ көп жағдайда отынды, мысалы көмірді тасымалдау тиімсіз болуы мүмкін; отын бассейнінің жанында электр станцияларын салу арқылы және торап желілері арқылы электр энергиясын беру тиімдірек.
Бұл Қазақстан Республикасында өте маңызды: ең үнемді отын-энергетикалық ресурстардың 85% - ға жуығы елдің солтүстік бөлігінде орналасқан, ал электр энергиясын тұтынушылардың негізгі бөлігі қазіргі уақытта орталық бөлігінде, оңтүстікте, батыста және шығыста шоғырланған.
Осыған орай электр энергиясын ұзақ қашықтыққа тасымалдау қажеттілігі туындайды.
Бұл жоғары кернеулі электр желілерін салуды талап етеді [1,2,3].
Электр беру желілерін дамыту электр станцияларын өзара және тұтынушылармен біріктіруді, яғни электр энергетикалық жүйелерді құруды қамтамасыз етеді.
Бұл Қазақстан Республикасында өте маңызды: ең үнемді отын-энергетикалық ресурстардың 85% - ға жуығы елдің солтүстік бөлігінде орналасқан, ал электр энергиясын тұтынушылардың негізгі бөлігі қазіргі уақытта орталық бөлігінде, оңтүстікте, батыста және шығыста шоғырланған. Осыған орай электр энергиясын ұзақ қашықтыққа тасымалдау қажеттілігі туындайды. Бұл жоғары кернеулі электр желілерін салуды талап етеді.
Электр беру желілерін дамыту электр станцияларын өзара және тұтынушылармен біріктіруді, яғни электр энергетикалық жүйелерді құруды қамтамасыз етеді.
Бұның айтарлықтай техникалық және экономикалық артықшылықтары бар [1,2,3]:
1. Генераторлар мен электр станциялардың бірлік қуатын арттыру мүмкіндігі. Бұл белгіленген қуаттың 1 кВт құнын төмендетеді, бірдей өндірістік аудандар мен еңбек шығындары үшін электр зауыттарының өнімділігін күрт арттыруға мүмкіндік береді.
2. Тұтынушыларды электрмен жабдықтау сенімділігінің айтарлықтай артуы.
3. Әртүрлі типтегі электр станциялардың жұмыс тиімділігін арттыру. Бұл ретте СЭС қуатын барынша тиімді пайдалану және ЖЭС-ның неғұрлым үнемді жұмыс режимдері қамтамасыз етіледі.
4. Электр станцияларында қажетті резервтік қуатты азайту.
Электр энергетикалық жүйелердің қуаты үздіксіз артып келеді. Аймақтық электр энергетикалық жүйелерінен қуатты біртұтас энергетикалық жүйелер құрылуда. Электр энергетикалық жүйелердің қуаты үздіксіз артып келеді. Аймақтық электр энергетикалық жүйелерінен қуатты біртұтас энергетикалық жүйелер құрылуда.
Энергетикаға автоматтандырылған басқару жүйелерін, атап айтқанда жүйелердің жұмыс режимдерін ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлау және т.б. мәселелерді шешуді қамтамасыз ететін диспетчерлік басқарудың автоматтандырылған жүйелерін (ДБАЖ) одан әрі енгізу бойынша үлкен жұмыстар жүргізілді және жүргізілетін болады.
Өндірістің энергияны тұтынудың өсуімен қарқынды дамуы энергетикалық базаны қайта құру қажеттілігіне әкеледі.
Электр энергиясы энергияның ең әмбебап түрі болып табылады және оны адам өмірінің барлық салаларында (күнделікті өмір, өнеркәсіп, көлік және т. б.) кеңінен енгізу оны өндірудің, таратудың және энергияның басқа түрлеріне - жарық, жылу, механикалық және т. б. түрлендірудің салыстырмалы қарапайымдылығымен түсіндіріледі.
Энергетикалық жүйелер мен тораптар сенімді және үнемді жұмыс істеуі үшін аса жоғары, жоғары және басқа кернеулі желілердегі күрделі процестерді, электр энергетика жүйесіндегі экономикалық мәселелерді түсіну қажет.
Электр тораптарын дұрыс жобалай білу керек, яғни келесілерді дұрыс таңдау керек: ең үнемді және сенімді сұлбалар мен конфигурацияларды; тораптардың ұтымды нұсқасын; ұтымды кернеулерді; оңтайлы қималарды; трансформаторлардың саны мен қуатын; өтемдеу құрылғылардың қуаты мен орналасуын және т. б. таңдаудың маңызды мәселелерін шешу.
Қалыпты және апаттық жұмыс режимдерін есептеу әдістерін білу қажет:
желінің жекелеген учаскелеріндегі қуат (немесе токтар) және әртүрлі жұмыс режимдері үшін жүйе түйіндеріндегі кернеу;
кейде жүйеде берілетін барлық қуаттың 10-15% - на жететін қуаттың жоғалуы, бұл пайдалы әсер коэффициентін (пәк) айтарлықтай төмендетеді;
әдістерді дамытудың негізгі бағыттары электр жүйелерінің жұмыс режимдерін басқару және реттеу; кернеуді реттеу мүмкіндіктері.
Энергетикалық жүйенің кез келген элементіндегі апат (осындай мыңдаған элементтер бар) миллиондаған халықты, өнеркәсіптік және ауылшаруашылық кәсіпорындарын, электр көлігін және т.б. электр энергиясымен қамтамасыз етудің толық (ішінара) үзілуіне әкелуі мүмкін. Желілер мен энергия жүйелеріне қойылатын талаптарды олардың сенімділігіне, энергия сапасына, үнемділігіне, қауіпсіздігіне және одан әрі даму мүмкіндігіне байланысты білу қажет. Желілер мен трансформаторлардың кедергісі мен өткізгіштігін есептеусіз талдау және синтез мәселелерін шешу мүмкін емес.

2 ӘУЕ ЖӘНЕ КАБЕЛЬДІК ЖЕЛІЛЕРДІҢ ОРЫНБАСУ СҰЛБАСЫ ЖӘНЕ ПАРАМЕТРЛЕРІ

2.1 Әуе электр беріліс желілерінің параметрлері

Конструкциялық орындалуы бойынша ЭБЖ біртізбекті және екітізбекті болады.
Тізбек ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.