Шағын кәсіпкерлікке жалпы түсінік


ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ИНЖЕНЕРЛІК-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Сахинаев Арыстанбек Саламатулы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: «Қазақстандағы шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеуді жетілдіру. »
«6B04101 -ЭКОНОМИКА» білім беру бағдарламасы
Алматы, 2024
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ИНЖЕНЕРЛІК-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Кафедра «Экономика және бизнес»
«Қорғауға жіберілді»
«Экономика және бизнес» кафедрасының меңгерушісі
к. э. н., ассоц. профессор
Ж. Т. Дильдебаева
« »2024ж
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: «Қазақстандағы шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеуді жетілдіру. »
«6B04101 -ЭКОНОМИКА» білім беру бағдарламасы бойынша
Ғылыми жетекші
к. э. н., ассоц. профессор
Алматы, 2024
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ИНЖЕНЕРЛІК-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Кафедра «Экономика және бизнес»
Эк-20-1к тобының студенті Сахинаев Арыстанбек Саламатулы
дипломдық жұмыс орындауға
тапсырма
- Жұмыс тақырыбы:«Қазақстандағы шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеуді жетілдіру. »
- № 13 «24» қазан 2024 ж. Ректор бұйрығымен бекітілген
- Толық жұмысты тапсыру мерзімі «20 » мамыр 2024ж.
- Жұмысқа бастапқы деректер:
- Дипломдық жұмыста әзірленуге жататын мәселелердің тізбесі немесе дипломдық жұмыстың қысқаша мазмұны:
1) Кіріспе, әдебиетке шолу (тақырыптың өзектілігі, жаңалығы және практикалық маңыздылығы, Зерттеудің мақсаты мен міндеттері, әдеби дереккөздерге аналитикалық шолу)
2) Негізгі бөлім (объектілер, әдістер, оларды зерттеу нәтижелері)
1 Шағын кәсіпкерлік тұрақты экономикалық даму факторы ретінде
2 . Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерліктің жұмыс істеуін талдау
3 Алматы облысындағы кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу және қолдау жүйесін жетілдірудің әдістемелік тәсілдері
4) Қорытынды.
5 ) Ұсынылған әдебиеттер:
1.
2.
3.
Жұмыстың оларға қатысты бөлімдерін көрсете отырып, жұмыс бойынша кеңестер
Тапсырманың берілген күні « » 2024 ж.
Кафедра меңгерушісі
/қолы, аты жөні/
Ғылыми жетекші
/қолы, аты жөні/
Нормаконтроль
/қолы, аты жөні/
Тапсырма орындауға қабылданды
Білім алушы
/қолы, аты жөні/
МАЗМҰНЫ
- Шағын кәсіпкерлік тұрақты экономикалық даму факторы ретінде
Кіріспе
Шағын бизнес жұмыс орындарын құруда, инновацияларды дамытуда және халықтың өмір сүру деңгейін арттыруда шешуші рөл атқара отырып, Қазақстан экономикасында маңызды орын алады. Қазіргі қоғамда шағын кәсіпорындар экономикалық өсудің қозғаушы күші болып табылады және тұрақты және бәсекеге қабілетті экономикалық кешеннің қалыптасуына ықпал етеді. Шағын бизнестің негізгі функцияларына мыналар жатады:
Жұмыс орындарын құру: шағын бизнес жұмыс орындарының едәуір санын қамтамасыз етеді, бұл жұмыссыздық деңгейін төмендетуге көмектеседі және халықтың көп бөлігін жұмыспен қамтамасыз етеді. Бұл әсіресе ірі кәсіпорындар қызметкерлерді қысқарта алатын экономикалық тұрақсыздық жағдайында өте маңызды.
Инновацияны дамыту: шағын бизнес көбінесе икемді және жаңа технологиялар мен инновациялық өнімдерді енгізу арқылы нарықтағы өзгерістерге тез бейімделе алады. Бұл экономиканың инновациялық әлеуетін дамытуға ықпал етеді және оның бәсекеге қабілеттілігін арттырады.
Бәсекелестікті ынталандыру: шағын кәсіпорындардың көп болуы бәсекелестік ортаны құруға ықпал етеді, бұл тауарлар мен қызметтердің сапасын жақсартуға, бағаны төмендетуге және тұтынушылардың әртүрлі қажеттіліктерін қанағаттандыруға әкеледі.
Әлеуметтік тұрақтылық: шағын бизнес аймақтардың дамуына ықпал ету және жергілікті жерлерде экономикалық белсенділікті қамтамасыз ету арқылы әлеуметтік тұрақтылықты сақтауда маңызды рөл атқарады. Бұл халықтың ауылдық жерлерден қалаларға көші-қонын азайтуға көмектеседі және әлеуметтік шиеленісті азайтады.
Қазақстанның қазіргі экономикасы шағын және орта бизнес ұсынған сын-қатерлер мен мүмкіндіктерге тап болады. Шағын кәсіпкерлік жұмыс орындарын құруда, инновацияларды ынталандыруда және экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз етуде шешуші рөл атқаратын экономикалық дамудың қозғаушы күші болып табылады. Алайда, өзінің әлеуетіне қарамастан, Қазақстандағы шағын кәсіпорындар олардың дамуын шектейтін бірқатар проблемаларға тап болады.
Қарқынды өзгеріп жатқан экономикалық жағдай мен әлемдік нарықтағы бәсекелестіктің күшеюі жағдайында мемлекеттік реттеу және шағын кәсіпкерлікті қолдау қажеттілікке айналуда. Қолайлы экономикалық ортаны құру, әкімшілік кедергілерді азайту, қаржыландыруға қол жетімділікті қамтамасыз ету және инновацияларды қолдау жөніндегі мақсатты шаралар шағын бизнестің тұрақты дамуына және оның ел экономикасына қосқан үлесін арттыруға ықпал етуі мүмкін.
Бұл жұмыстың мақсаты оның кемшіліктерін анықтау және оны жетілдіру бойынша ұсынымдар әзірлеу мақсатында Қазақстандағы шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеуді зерделеу және талдау болып табылады. Осы мақсатқа қол жеткізу үшін елдегі шағын бизнестің ағымдағы жай-күйіне талдау жүргізу, кәсіпкерлердің алдында тұрған негізгі проблемаларды анықтау және қолданыстағы мемлекеттік қолдау шараларының тиімділігін бағалау көзделеді. Алынған мәліметтер негізінде Қазақстандағы шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеу мен қолдауды жақсарту бойынша ұсынымдар тұжырымдалатын болады.
Бұл тақырыпты зерттеудің практикалық маңызы бар, өйткені оның нәтижелері Тұрақты экономикалық өсуге және Қазақстан азаматтарының әл-ауқатын арттыруға ықпал ететін шағын бизнесті қолдаудың тиімді шараларын әзірлеу және енгізу үшін пайдаланылуы мүмкін. Осыған байланысты, бұл жұмыс елдің экономикалық саясатының дамуына өзекті және іс жүзінде маңызды үлес қосады.
1 Шағын кәсіпкерлік тұрақты экономикалық даму факторы ретінде
1. 1 Шағын кәсіпкерлікке жалпы түсінік
Нарықтық экономиканың белсенді өкілдерінің бірі - кәсіпкерлер. «Кәсіпкер» ұғымын алғаш рет XVIII ғасырдың басында ағылшын экономисті Ричард Кантильон енгізді және келесідей анықтама берді: «кәсіпкер - тәуекел шартында қызмет ететін адам». Кәсіпкер заңмен тиым салынбаған кез келген шаруашылықтық қызметпен айналысады, сату-сатып алушылық, кеңестік, коммерциялық делдалдықты енгізе отырып, құнды қағаздармен операциялар жүргізеді. Кәсіпкер өз қызметінде пайда алу мақсатында қоғамдық игі істерді атқара отырып, жеке даралық табыстылықты қамтамасыз ету комбинациясын іске асырады. Бұдан кейінірек француздың белгілі экономисті Ж. Б. Сэй «Саяси экономиканың трактаты» атты еңбегінде кәсіпкерлік қызметінің анықтамасын: өндірістің үш факторының - жер, капитал мен еңбектің қосындысы деп берді.
Кәсіпкерлік нарықтық экономикада шаруашылық қызметінің маңызды түрі. Оның рөлін А. Смит былай деп бағалаған болатын: «Кәсіпкер өзі үшін ұтымдылық жағдайды көздегенмен, ол қоғам мүддесіне де қызмет етеді». Қазіргі экономика кәсіпкерлікті шаруашылықта ұйымдастырудың түрі ретінде анықтайды. Кәсіпкерлердің экономиканы өрлетуге қосар үлесі өте зор.
Батыс елдерінде қазіргі кәсіпкерлік негізінде жаңа мүмкіндіктерді әрдайым іздестіру, инновацияларға бейімделу, қойылған міндеттерді шешу үшін әр түрлі көздерден ресурстарды қатыстыру және қолдана білу іскерлігі жатқан шаруашылық жүргізудің ерекше, жаңашыл стилі. Американдық ғалым Р. С. Ронстадтың пікірі бойынша, кәсіпкерлік - бұл байлықты өсірудің өсіңкілік процессі. Байлық өз ақшасын, мүлкін, карьерасын ең көп тәуекел ететін, өз ісін құруға уақытты аямайтын, сатып алушыларға жаңа тауар немесе қызмет көрсетуді ұсынатындармен құралады.
Экономиканың тұрақты болуы және бәсекелес сипатының қалыптастырудың басты күштерінің бірі кәсіпкерлікті жетілдіру болып табылады. Жалпы кәсіпкерлікті дамыту үшін бірнеше белгілі шарттар орындалуы қажет:
- кәсіпкелік субъектінің белгілі бір дәрежеде еркіндігі мен құқықтығы болуы қажет. Ол - шаруашылық қызметінің бағытын таңдау, өндірістік, сауда бағдарламаларын анықтау, қаржы көзін таңдау, өнімдерді тасымалдау, өнімге баға белгілеу, табысты өз мұқтажына жұмсау;
- кәсіпкерлік қабылданатын шешімдерге, одан туындайтын нәтижелерге тәуекелдікті қажет етеді. Қабылданған шешімдерге деген жауапкершілік болмайтын болса, онда кәсіпкерліктің де болмағаны;
- кәсіпкерлік қызметтің белгілі коммерциалық табысқа жету бағдарын ұстануы, экономикада қажетті нарықтық құрлым орнатумен байланысты. Яғни кәсіпкерліктің дамуы үшін оның құқықтық базасы, әлеуметтік-экономикалық шарттары қолдануы қажет;
- соңғы шарт жоғарыда аталған шарттардан туындайды. Еркін кәсіпкерлік меншіктің әртүрлі формада, түрде, типте болуын қалайды.
Кәсіпкерлік - қызметтің ерекше бір түрі ғана емес. Бұл тағы да бір белгілі стиль және тәртіптің типі, жинақтап айтсақ: үлкен бастама, дәстүрден тыс шешімдерді іздестіру, тәуекелге бару, іскерлік қызметтің орын алар жері ең алдымен кәсіпорын болып табылады.
Сонымен, кәсіпкерлік - жаңа мүмкіндектері іздеу, жаңа технологияны пайдалану, капиталды жұмсаудың тиімді салаларын іздеу, ескі ойлау шеңберінен шығу. Басқаша айтқанда, өндірістің жаңа түрін ашып, дамыту, тауарлар мен қызметтердің жаңа түрлерін шығару мақсатында ұйымдастыру құрылымдарын өзгерту, сонымен қатар оларлы жаңарту және өркендету. Мұндай өзгерістердің түрлері әр-алуан жаңа кәсіпорындар ашу немесе ескі кәсіпорынды қайта құру, байланыстардың жаңа түрлерін ұйымдастыру немесе ескілерін жою, модификациялау әрекеттерімен байланысты. Демек, нақты өмірде кәсіпкерліктің объектісі - новаторлык, жаңашылдық мағынадағы ерекше өндіріс және айырбас пен бөлудің түрлі факторларын жүйелеу болып табылады.
Кәсіпкерлікті ұйымдастырудың ең қарапайым формасы - ол шағын және жеке кәсіпкерлік.
Шағын кәсіпкерлік - бұл мемлекеттік органдар және басқа да өкілетті ұйымдар көрсеткіштерімен, заңмен бекітілген анықтама негізінде нарықтық экономика субъектілерімен жүзеге асырылатын кәсіпкерлік қызмет. Әлемдік және отандық тәжірибе көрсеткендей әр түрлі ұйымдық-құқықтық нысандағы кәсіпорындарды шағын кәсіпкерліктің субъектісі ретінде анықтайтын негізгі критерийлерге, бірінші кезекте, есепті кезенде кәсіпорында жұмыспен қамтылған жұмыскерлердің орташа саны жатады.
Бірқатар ғылыми еңбектерде шағын кәсіпкерлік - бір меншік иесімен басқарылатын кәсіпорындағы аз ғана топтың жұмыс істеуі деп түсіндіріледі. Негізінде шаруашылық қызмет субъектісін шағын кәсіпкерлік субъектісіне жатқызу кезіндегі өте маңызды көрсеткіш болып персонал саны (жұмыспен қамтылған жұмысшылар), жарғылық капитал қоры, актив мөлшері, айналыс көлемі (табыс, кіріс) табылады. Әлемдік банк мәліметтері бойынша кәсіпорындарды шағын кәсіпкерлік субъектісіне жатқызатын көрсеткіштер саны 50-ден жоғары. Бірақ көп қолданылатын көрсеткіштер келесілер болып табылады: кәсіпорында жұмыспен қамтылған жұмыскерлер саны, жыл сайынғы айналым, актив мөлшері. Бірақ барлық дамыған елдерде кәсіпорындарды шағын кәсіпкерлік субъектісіне жатқызудың негізгі көрсеткіші жұмыскерлер саны болып табылады.
Шағын бизнес әрқашан экономиканы дамытуда маңызды орын алады. Шағын кәсіпорындар-бұл икемділік пен сезімталдықпен сипатталатын басқарудың динамикалық түрі. Шаруашылық қызметті жүзеге асыра отырып, шағын кәсіпкерлік субъектілері, ең алдымен, қажеттіліктерге бағдарланады жергілікті нарық, жергілікті сұраныстың көлемі мен құрылымы жұмысшылардың бастамасы мен іскерлігін көрсетуге ықпал етеді. Іскерлік белсенділіктің сипаты өзгерген кезде, нарықтық сұраныс құрылымдары шағын кәсіпорындар орташа және ірі кәсіпорындардан айырмашылығы бар жұмысқа бейімделудің және қамтамасыз етудің ең үлкен мүмкіндіктері. Бұл мыналарға байланысты ірі кәсіпорындар, әдетте, белгілі бір өнімнің құн тізбегіндегі жұмыстардың ең үлкен тізімін орындайды және жағдайдың кез-келген өзгеруіне әкеледі өндіріс процестеріндегі ауқымды өзгерістер. Бүкіл өндірістік процесті қайта құру, қажетті кадрлық әлеуетті қалыптастыру көп уақытты қажет етеді және ресурстар. Керісінше, шағын бизнес мобильді. Әдетте, олар кең тұтыну саласының тауашаларында жұмыс істейді, олардың қызметі күрделі, ғылымды қажет ететін өнімдерді өндірумен байланысты емес және бұл кәсіпорындар экономикалық дамудың кез-келген тенденцияларында бар сұранысты қанағаттандырады.
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде кәсіпорындарды шағын кәсіпкерлік субъектісіне жатқызудың негізгі критерийлерге мысал келтірейік. Сонымен, Ұлыбританияда, мысалы, шағын кәсіпкерлікті анықтау жұмыскерлер саны мен айналым мәліметтеріне сүйенеді. Өте шағын кәсіпорындарға 1-24 адамға дейінгі жұмысшылары бар фирмалар жатады, шағын кәсіпорындарға 24 тен 99-ға дейінгі жұмысшылары бар фирмалар жатады. Орташа жұмыспен қамтылған жұмыскерлер саны - 50 адам.
Шағын кәсіпкерліктің маңызы өте жоғары Жапонияда жеке кәсіпорындарды жетіге бөліп қарастырады (1-4, 5-9, 10-29, 30-49, 50-99, 100-299 және 300-499), яғни заң бойынша шағын кәсіпорын болып - өнеркәсіпте, құрылыста, көлікте, байланыста, коммуналдық шаруашылықта 300-ге дейін жұмыскерлері бар заңдық жеке кәсіпорындар танылады.
Еуропада шағын кәсіпкерлік деп - 200 жұмыскер бар, орта деп - 200-500 дейін жұмыскерлер бар кәсіпорындар танылады. Ірі топтастырулар Германияның статистикалық мәліметтерінде кездеседі (20-49, 50-99, 100-199, 200-499) . Венгрияда осындай шағын кәсіпорындарда жұмыспен қамтылғандардың саны 350-адамнан аспауы қажет, ал Болгарияда - 50 адамды құрайды.
Францияда шағын кәсіпорынға жұмыспен қамтылғандар саны 500 аспайтын және қортынды балансты жабу сәтінде жылдық айналым 200 000 000 франктен төмең болмауы қажет. Сонымен қатар әр түрлі экономика салаларында фирма мөлшері әр түрлі бағаланады. Егер ауыл шаруашылығында және тамақ өнеркәсібінде - 200 адам жұмыспен қамтылған болса, онда ол шағын кәсіпкерлікке жатқызылады.
АҚШ-та «small business» түсінігіне жұмыспен қамтылғандар саны 100-ден аспайтын ұсақ фирмалар кіреді. Бұл фирмаларға жеке меншік, аз топ толғалар меншігі (серіктестік), корпоративтік меншік (акцияның көп бөлігін ұстанушының жоғары категориясы иемденеді) тән. Мысалы, «Мак Греухилл» компаниясында 50 жұмысшыға дейін жұмыс істейтін кәсіпорынды шағын кәсіпорындарға, 100-ге дейін - орта, ал 100-ден жоғары және одан да көп - ірі кәсіпорындарға жатады.
Анықтаманың сапалық нұсқалары бірнеше сандық көрсеткіштермен қосымшалауға болатын сапалық критерийлерді қолдануды қарастырады. Бірақ мұндай көзқарас та субъективті талқылаулар мен тәжірибеге сүйенеді, және «индуктивтік» тән компаниялар айырымына акцент жасалады. Сонымен бірге «әсерлесу» немесе ықпал ету нәтижесі мөлшерінің фирма қызметінің сипатына әсерін қарастыру арқылы кәсіпорындардың «шағын», «орта», «ірі» мөлшерін анықтау мүмкіндігі жасалады.
Жоғарыда келтірілген анықтамалардан шағын кәсіпкерліктің бір қатар үлкен артықшылықтары бар екендігін және экономикалық өсуді қамтамасыз ететін маңызды фактор болып табылатындығын көрсетті. Үлкен емес кәсіпорындардың көп санын құру жұмыссыздық мәселесін әлсірете алады, дұрыс бәсекелік орта құра алады, қаржы нарығын жандандыра алады, халықтың сатып алушылық қабілетін жоғарлата алады және бар нарықтың дамуы мен кеңеюін қамтамасыз ете алады.
Мысал ретінде Голландия экономисті Ван Хорнның анықтамасын қарастыруға болады. Шағын кәсіпорындардың стратегиялық болжау ерекшіліктерін талдағанда ол шағын кәсіпорындарға тән 5 қасиетті атап көрсетеді:
- өндірілетін өнімнің қатысты аз саны (технология, қызмет, «ноу-хау») ;
- салыстырмалы шектелген ресурстар мен қуат (капитал, адамдар және тағы басқалары) ;
- компанияның стратегиялық жағдайын болжау және бақылау үшін қажетті басқарудың, әкімшілік процедуралардың, технологияның дамыған жүйесі;
- менеджменттің жүйесіздігі, тренингтік және оқыту бағдарламаларына формалды емес қатынас;
- басты басқару орындары мен акцияның көбісі кәсіпорындардың негізін салушылармен және ұстаушыларымен ұсталады.
Осы критерийлер негізінде Ван Хорн Нидерландыда орта кәсіпорын деп 50-ден 500-ге дейін жұмыскері бар және 1 миллионнан 33 миллион фунт стерлинг айналымы бар кәсіпорынды атауды ұсынады.
Экономикалық анықтамаға сәйкес шағын кәсіпорынға келесі шарттарды қанағаттандыратын кәсіпорындар жатады:
- кәсіпорынның нарықтық кеңістікте қатысты кішкене үлесі бар;
- кәсіпорынның иемдеушісі бар адам басқарады;
- кәсіпорын тәуелсіз деп саналады (ірі кәсіпорынның бір бөлігін көрсетпейді) .
Батыс елдердегі мамандардың арасында шағын кәсіпкерлік анықтамасының мәселесі бойынша дебаттар әлі де аяқталмаған, ал Қазақстанда олар енді басталып жатыр.
1. 2 Шағын және орта бизнестің қажеттілігі.
Қазақстан Республикасының экономикасы шаруашылықтың әртүрлі формаларын дамытпай қалыптаспайды, оның ең маңызды бөлігі шағын кәсіпкерлік болып табылады. Шағын және орта бизнес-нарықты қалыптастыруда, ірі өндірушілер монополизмін шектеуде және бәсекелестікті дамытуда, тауар және қызмет сұранысын қанағаттандыруда, жұмыссыздық мәселесін тежеуде, жаңа технологияларды енгізуде, Қазақстан Республикасының экономика саласын дамытуда маңызды роль атқарады.
Сонымен, шағын және орта бизнестің ел экономикасындағы алатын орны ерекше. Өйткені мемлекеттің жалпы қоғамның алға жылжуының бірден-бір рычагы болып табылатыны сөзсіз. Шағын бизнес ірі бизнеске қарағанда нарыққа тез бейімді, өзгермелі жағдайларға байланысты икемді, жаңа дамып отыратын өндіріс секторларында жұмыс істеуге қаблетті.
Шағын және орта бизнестің субъектісі ретінде кәсіпкер танылатыны айқын. Шағын және орта бизнестің мэні мен мағынасын терең деп білу үшін, ең алдымен сол шағын және орта бизнесті алып жүруші субъект - кәсіпкер терминіне тоқталсақ.
Кәсіпкерлік феномені бағзы заманнан бері экономикалық, элеуметтік ғылымдардың зерттеу объектісіне айналған. Кэсіпкерлік, шағын және орта бизнес негіздері теориясын XVIII-XIX ғасырларда Ф. Кенэ, А. Смит, Ж. Б. Сэй, сосын И. Шумпетер, Ф. Хайск, А. Чаянов және тағы басқа экономист ғалымдар негізін қалаған.
Кәсіпкерлік қызметке талдау жасау - оның жалпы экономикалық ой -пікір сияқты ұзақ тарихы мен терең тамырының бар екендігін көрсётеді. Экономикалық мағынада ірі өндірістік немесе күрылыс жобаларын басқарушы деп түсіндірме беруге болады. Көне тарих пен орта ғасыр ғылымдарында кәсіпкерлік туралы, оның индустриялық кезіне дейін қалай аталғанына қарамастан, ерекше ой - пікір қалыптасқан. Алайда, батыстың экономикалық теориясында шағын және орта бизнеске шын мәнінде назар аудару XVIII ғасырдан басталды десек те болады. Атақты экономист, ғалым Р. Кантилон, «кәсіпкер» деп - нкрық жағдайында әрекет жасаған адамды айтқан.
Әлеуметтік - экономикалық қүбылыс ретінде кәсіпкерлік көптеген қоғамдық қатынастарды қамтиды. Мұның мәнінде экономикалық - құқықтық, психологиялық және тарихи тұстары бар. Бірақ, шағын және орта бизнестің, яғни кәсіпкерліктің негізі адам қызметінің экономикалық танымында жатыр.
Шағын және орта бизнесті жүзеге асырушы кәсіпкерді-«индивид» түрінде өз бетінше нарықтық жағдайда жоғары шешім қабылдай алатын, жеке меншік иесі ретшде, өзше ешкщнщ көмегінсіз табыс пен пайдаға қол жеткізе білетін және атқарылған қызметтің барлығы өз қимыл іс-әрекетінің жемісі екендігін түсінетін заңды және жеке тұлғаларды айтуға болады.
А. Смит шағын және орта бизнес пен кәсіпкер туралы төмендегідей жазған екен «ол тек өзінің жеке қызығушылығын, өзінің жеке пайдасын ғана ойлайды және де көрінбейтін қол арқылы жоспарланбаған мақсаттарына жетеді. Қоғамға қызмет етемін деп ойлаған кезден гөрі, өзінің жеке пайдасын ойлаған кезде, қоғамға көбірек пайда алып келеді».
... жалғасы- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz