Өлшеу құралдарының метрологиялық сипаттамасы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
"Алматы технологиялық университеті" АҚ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тағам технологиялар факультеті
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
"Тағам өнімдерінің қауіпсіздігі және сапасы" кафедрасы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Реферат
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тақырыбы: Өлшеу құралдарының метрологиялық
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
сипаттамасы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Пән: Жалпы өлшеу теориясы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тапсырған: Әлғожа Арсен ССиМ23-11ТиПО
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қабылдаған: Курманбаева Индира Нурлановна
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Алматы, 2023 ж
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мазмұны
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кіріспе
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Өлшеу терминіне анықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Метрология ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Негізгі бөлім
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Өлшеу құралдарының метрологиялық сипаттамасы ... ... .. 5
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Метрологиялық сипаттамаларды қамтамасыз ететін ... ... . 7
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Дәлдік класы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Техникалық өлшеу құралдарының бөлінуі ... ... ... ... ... ... .. 9
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

Кіріспе
Өлшеу құралдарының метрологиялық сипаттамасына көшпей тұрып, ең алдымен өлшеу дегеніміз не, соған тоқтала кетсек.
Өлшеу (Measurement) - объект, немесе оқиға қасиеттерінің сандық көрсет- кіштеріне қол жеткізу үшін жасалатын анықтау процессі. Басқаша айтқан - да, бұл физикалық шамалар мен техникалық құралдарды қолдану арқылы нәтиже алу болып табылады.
Өлшем (физикалық шаманың өлшемі, ҚР СТ 2.1-2000) деп берілген мөл- шердегі физикалық шаманы жаңғырту(сақтау) үшін қолданылатын өлшем құралы. Өлшемнің бұл құралдарына кірлер, ұзындықтық ұштың өлшем - дері, т.б. жатады. Тәжірибеде бір мәнді және көп мәнді өлшемдер, сондай-ақ өлшемдер жиыны және магазині қолданылады. Бір мәнді өлшемдер бір мөлшердегі шамаларды жаңғыртады (кірлер). Көп мәнді өлшемдер физикалық шаманың бірнеше өлшемдерін бейнелейді. Мысалы, милли - метрлік сызғыш заттың ұзындығын сантиметрмен де, миллиметрмен де көрсете алады. Өлшемнің жиындары мен магазиндері шаманың кейбір аралық немесе қосынды мәндерін бейнелеуге мүмкіндік алу үшін бір мәнді және көп мәнді өлшемдердің бірігуін көрсетеді. Өлшемдер жиыны әр түрлі мөлшердегі біртекті өлшемдердің жиынтығын көрсетеді, ол жиынды қолдануға мүмкіндік береді, мысалы, лабораториялық кір жиыны. Өлшемдер магазині - бір механикалық бүтінге конструктивті біріктірілген өлшемдер магазині. Бір мәнді өлшемдерге стандартты үлгілер және стандартты заттар жатады. Стандартты үлгі - белгілі бір сипаттаманың сандық мәнін орнату мақсатында метрологиялық аттестациялауға ұшырайтын, қажетті түрде рәсімделген заттың белгілі мөлшері (пробасы). Бұл сипаттама (немесе қасиет) сыртқы ортаның белгіленген жағдайларында мәні белгілі шама болып табылады. Мұндай үлгілерге, мысалы, қаттылықтың нақтымәндері бар минералдар жиыны жатады. Олар осы параметрді басқа минералдарда анықтау үшін пайдаланылады (Моос шкаласы).
Өлшемдерді пайдаланғанда олардың номиналды және нақты мәндерін, сондай-ақ өлшем қателігі мен разрядын (дәрежесін) ескеру қажет. Номиналды деп өлшемде көрсетілген мәнді атайды. Өлшемнің нақты мәні ресми эталонды пайдаланған жоғары сапалы өлшеу нәтижесі ретінде арнайы куәлікте көрсетілуі керек. Номиналды және нақты мәндердің айырмасы өлшемнің қателігі деп аталады. Қателікке таңбасы бойынша қарама-қарсы шама өлшемде көрсетілген номиналды мәнге түзетуді білдіреді. Аттестациялау кезінде қателіктер табылуы мүмкін болған- дықтан, өлшемдер разрядтарға бөлінеді (1, 2-разрядты) және разрядты эталондар деп аталады (үлгілі өлшеуіш құралдар). Оларды өлшем құрал- дарды салыстырып тексеру үшін пайдаланады. Өлшем қателіктерінің шамасы өлшемдерді топтарға (кластарға) бөлу үшін негіз болады.
Метрология - өлшеулер, олардың бірлігін және талап етілетін дәлдігін қамтамасыз етудің әдістері мен құралдары туралы ғылым. Метро - өлшем (греч.), логос - үйрету (греч.). Қазіргі метрологияның үш түрі болады:
а) заңнамалық метрология;
б) фундаменталдық (ғылыми) метрология;
в) тәжірибелік (қолданбалы) метрология.
Заңнамалық метрология - өзара байланысқан және өзара шартталған жалпы ережелердің жиынтықтары, сондай-ақ мемлекет жағынан өлшеулер бірлігі мен өлшеу құралдарының бірқалыптылығын қамтамасыз етуге бағытталған, тәртіпке келтіруді, бақылауды қажетсінетін және басқа да мәселелері кіретін метрология тарауы.
Фундаменталдық және тәжірибелік метрология көне дәуірде пайда болған. Ежелгі Ресейде өлшем жүйесінің негізі Көне Греция мен Римде өзара байланысқан көне египеттік өлшеулер бірліктері болған. Бірліктер атауы мен олардың мөлшері арнайы құрылғыға келмей тұрып, қолмен өлшеу тәсілімен сәйкесті жүзеге асырылған. Фундаменталдық метрологияның келешектік дамуын ФШ қабылданған бірлігі табиғи пайда болғаны туралы ұғымды беретін физикалық шамалар бірліктерінің халықаралық жүйесінде (СИ жүйесінде) қабылданған физикалық бірлігін анықтағанын растайды. Физикалық шамалар бірліктерінің жүйесі - бұл физикалық шамалардың негізгі және туынды бірліктер жиынтығы.

.
Негізгі бөлім
Өлшеу құралдарының метрологиялық сипаттамалары
Өлшеу құралдары (ӨҚ) - өлшеуде қолданылатын және нормаланған өлшеу сипаттамалары бар техникалық құралдар. Өлшеу құралы - өлшеу үшін арналған, нормаландырылған метрологиялық сипаттамалары бар, белгілі уақыт аралығының ішінде мөлшері өзгерісіз қабылданатын (орнатылған қателік шектерінде) шама бірлігін қайталаушы және (немесе) сақтаушы техникалық құрал.
Метрологиялық сипаттамалар (МС) - өлшеу нәтижелеріне және қателіктеріне әсер ететін ӨҚ қасиеттерінің сипаттамалары. ӨҚ нормаланған метрологиялық сипаттамалары - өлшеу құралына нормативтік құжаттармен орнатылатын, өлшеу құралының берілген типінің метрологиялық сипаттарының жиынтығы. Өлшеудің қалыпты жағдайлары - мәндердің немесе әсер етуші шама мәндері аймақтарының жиынтығымен сипатталатын өлшеу жағдайлары.
Өлшеу нәтижелерінің өзгеруін (өлшеу қателігін) оның аздығынан елемеуге болады.

ГОСТ 8.009 сәйкес ӨҚ мөлшерленетін метрологиялық сипаттамалары:

1) шкала ұзындығы;
2) шкаланың бөлу бағасы;
3) өлшегіш аспап көрсеткіштерінің вариациясы;
4) өлшеу диапазоны;
5) мөлшердің номиналды мәні;
6) өлшеу құралының сезгіштігі;
7) өлшеу құралының сезгіштігінің шегі;
8) өлшеу құралдарының қателігі;
9) өлшеу құралының тұрақтылығы.
Шкала ұзындығы ӨҚ шкаласының барлық ең қысқа белгілеулерінің орталықтары мен шектеулі бастапқы және соңғы белгілеулер арқылы өтетін сызықтың ұзындығымен анықталады. Шкала ұзындығын
шкалада көрсетілген бірліктерден тәуелсіз ұзындық бірліктерінде көрсетеді.

Шкаланың бөлу бағасы - бұл өлшеу құралының шкаласының екі көршілес белгілеулеріне сәйкес келуші шама мәндерінің айырмасы.
i= Xi+1 - Xi
Xi+1 , Xi - шкаланың екі көршілес белгілеулеріне сәйкес келуші өлшенетін шаманың мәндері. Көрсеткіштер вариациясы өлшеу диапазонының бір ғана нүктесіне өлшенетін шаманың кіші және үлкен мәндері жағынан баппен жақындауы
кезінде аспап көрсеткіштерінің айырмашылығымен сипатталады.

ӨҚ диапазоны - шектерінде ӨҚ шақтамалы қателік шектері мөлшерленген шама мәндерінің аймағы.
Мөлшердің номиналды мәні - дайындау кезінде мөлшерге немесе мөлшерлер партиясына жазылған шама мәні. Мөлшерде номиналды мән
көрсетіледі. Өлшегіш аспаптың Хmax, Xmin шкала шектері

R = Хmax - Xmin

ӨҚ сезгіштігі (S) осы құралдың шыға беріс белгі өзгерісінің, оны тудырған өлшенетін шама өзгерісіне қатынасымен сипатталады, яғни: S= ∆L
∆х, мұнда ∆L - шыға берістегі белгінің өзгерісі; ∆х- өлшенетін шаманың өзгерісі.
ӨҚ сезгіштік шегі - физикалық шама өзгерісінің ең кіші мәні, бұдан бастап берілген құралмен оның өлшенуі жүзеге асырылуы мүмкін.
ӨҚ қателігі - ӨҚ жетілмегендігін кескіндейді және дайындау құрылымы мен (немесе) технологиясының жетілмегендігі салдарынан, ӨҚ
жасалған материалдардың ескіруі мен тозуынан туындайды.
ӨҚ абсолюттік қателігі өлшенетін физикалық шаманың бірліктерінде білдіріледі: Xn X Д
X n - аспаптың көрсетуі; XД - өлшенетін шаманың нақты мәні.
ӨҚ қатынасты қателігі өлшеу құралының абсолюттік қателігінің өлшенетін физикалық шаманың нақты мәніне қатынасымен
айқындалады: 100% XД

Келтірілген қателік ӨҚ абсолюттік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.