Қарым - қатынас жайлы жалпы түсінік

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық педагогикалық институты

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Эссе

Тақырыбы: Қарым-қатынас процесіндегі эмоцияның көрінуі. Қарым-қатынас процесіндегі қоршаған ортаны қабылдау.

Орындаған: Айдарбек Н.Н
Тексерген: Смаилова Г.С

2024 оқу жылы

Жоспар:
1. Эмоция деген не?
2. Қарым-қатынас жайлы жалпы түсінік
3. П.В. Симонов теориясы
4. Қарым-қатынас процесіндегі эмоцияның көрінуі
5. Қарым-қатынас процесі кезінде қоршаған ортаны қабылдау
6. Қорытынды
7. Пайдаланылған әдебиеттер

1. Эмоция деген не?

Эмоциялар (лат. emovere - толқу, толқу)-кез-келген маңызды жағдайларды (қуаныш, қорқыныш, ләззат), өмір бойы құбылыстар мен оқиғаларды бастан өткеруде көрінетін психикалық процестердің немесе адамның жағдайының ерекше түрі. Эмоциялар психикалық өмірдің негізгі реттегіші ретінде әрекет етеді және адамның кез-келген іс-әрекеті процесінде пайда болады. Эмоциялар эволюция процесінде пайда болды: олардың көмегімен жануарлар қоршаған әлем құбылыстарының биологиялық маңыздылығын және дененің ішкі күйін бағалай алды.
Өзіне деген күрделі көзқарас өмірлік фактілерге, олардың барлық қасиеттері мен ерекшеліктеріне байланысты туындайды. Оларға деген қарым-қатынас қуаныш, қайғы, жанашырлық, немқұрайлылық, ашу, мақтаныш, ұят, қорқыныш сияқты күрделі сенсорлық тәжірибелерде, уайымдарда көрінеді. Осы уайымдар сезім немесе эмоцияны білдіреді.
Эмоциялар адамның қажеттіліктерін және олар бағытталған заттарды сипаттайды. Эволюция процесінде эмоционалды сезімдер мен күйлер өмір процесін оның оңтайлы шекараларында сақтау тәсілі ретінде биологиялық тұрғыдан бекітілді. Олардың организм үшін маңызы кез-келген факторлардың деструктивті сипаты туралы ескерту болып табылады. Осылайша, эмоциялар дененің функционалды күйін және адам қызметін реттеудің негізгі механизмдерінің бірі болып табылады.
Алайда, біз екі ұғымды қолданатынымызға назар аударуымыз керек: "сезім" және "эмоциялар". Бұл ұғымдар қаншалықты бірдей? Олардың бірі екіншісінің туындысы емес пе?
Өйткені, эмоциялар-бұл кең ұғым, ал сезімдер эмоционалды тәжірибенің көріністерінің бірі. Практикалық өмірде эмоциялар арқылы біз әдетте адамның әртүрлі реакцияларын -- құмарлықтың күшті жарылыстарынан бастап көңіл-күйдің нәзік реңктеріне дейін түсінеміз.
Психологияда эмоциялар дегеніміз-тәжірибе түрінде жүретін және адамның өмірі үшін сыртқы және ішкі жағдайлардың жеке маңыздылығы мен бағасын көрсететін психикалық процестер. Демек, эмоциялардың ең маңызды сипаттамасы-олардың субъективтілігі.
Эмоциялар арқылы адам өзінің қажеттіліктері мен олар бағытталған заттарды біледі. Айтуға болатын эмоциялардың тағы бір әмбебап ерекшелігі-олардың қажеттіліктерін жүзеге асыруға және белгілі бір мақсаттарға жетуге көмектесу. Кез-келген эмоция оң немесе теріс болғандықтан, адам мақсатқа жетуді бағалай алады. Сонымен, жағымды эмоция әрқашан қалаған нәтижеге қол жеткізумен байланысты, ал теріс, керісінше, мақсатқа жетудегі сәтсіздікпен байланысты. Осылайша, эмоциялар адамның іс-әрекетін реттеумен тікелей байланысты деп қорытынды жасауға болады.
Эмоционалды жағдайлардың көпшілігі адамның мінез-құлқынан көрінеді, сондықтан оларды субъективті ғана емес, объективті әдістерді де қолдануға болады. Мысалы, белгілі бір жағдайда адамның терісінің қызаруы немесе бозаруы оның эмоционалды жағдайын көрсетуі мүмкін. Қандағы адреналин деңгейінің өзгеруі және тағы басқалар эмоционалды жағдайды көрсетуі мүмкін.
Эмоциялар өте күрделі психикалық құбылыстар. Эмоционалды тәжірибенің келесі түрлері ең маңызды эмоцияларға жатады: әсер ету, эмоциялар, сезімдер, көңіл-күйлер, эмоционалды стресс.
Стресстік жағдайда әсерлер пайда болуы мүмкін-эмоционалды құбылыстардың ерекше түрі, ол үлкен күш пен қысқа ағыммен сипатталады. Әсер пайда болған кезде барлық басқа психикалық реакциялар тежеледі. Әдетте әсер ету жағдайы адамның немесе жануардың сыни, қиын жағдайында болады. Әсер ету эволюциялық жолмен бекітілген "Төтенше мінез-құлықтың" ерекше түрін жүктейді: ұшу, шабуыл және т. б.

2.Қарым-қатынас жайлы жалпы түсінік

Қарым-қатынас - бұл бір адамның екінші адамға әсер етуіне әкелетін адамдар арасындағы байланыс. Қарым-қатынаста басқа адамға қажеттілік жүзеге асырылады. Қарым-қатынас арқылы адамдар практикалық және теориялық іс-әрекеттің әртүрлі түрлерін ұйымдастырады, ақпарат алмасады, өзара түсіністікке қол жеткізеді, іс-әрекеттің тиісті бағдарламасын жасайды және бір-біріне өзара әсер етеді. Қарым-қатынас процесінде тұлғааралық қатынастар қалыптасады, көрінеді және жүзеге асырылады. Қарым-қатынастың бұл түрі тұлғааралық деп аталады.
Қарым-қатынас тұлғаның дамуында үлкен рөл атқарады. Көрнекті психолог Б. Г. Ананьев "педагогикалық бағалау психологиясы" кітабында алғаш рет адам психикасының көрінісі мен дамуын анықтайтын басқа компоненттер арасында қарым-қатынастың маңыздылығын толық дәлелдеді. Кейінгі еңбектерде адамның тұлға ретінде қалыптасу мәселелерін қарастыра отырып, ол қарым-қатынас санатына қайта оралып, оның жаңа сипаттамаларын анықтап, оның жеке қалыптасуы мен дамуындағы рөлін атап өтті. Қарым-қатынастан тыс жеке тұлғаны қалыптастыру мүмкін емес. Қарым-қатынас процесінде тәжірибе жинақталады, білім жинақталады, практикалық дағдылар қалыптасады, көзқарастар мен сенімдер дамиды. Тек қарым-қатынас процесінде рухани қажеттіліктер, моральдық-саяси және эстетикалық сезімдер қалыптасады, мінез қалыптасады.
Қарым-қатынас жеке тұлғаның ғана емес, жалпы қоғамның дамуында да үлкен маңызға ие. Қарым-қатынас процесінде жеке және әлеуметтік қатынастар дамиды және жүзеге асырылады.
Адамзат қоғамының дамуы және адамдардың қарым - қатынасы күрделі диалектикалық процесс. Қарым-қатынас мүмкіндіктері қоғамның дамуымен бірге кеңейеді. Сонымен қатар, белгілі бір қоғамның дамуы байланыстарға, басқа адамдармен және қоғамдармен қарым-қатынасқа байланысты.

3.П.В. Симонов теориясы

Физиолог П. В. Симонов (1926-2002) эмоциялар теориясының түпнұсқа нұсқасын ұсынды, оны ақпараттық қажеттілік деп атауға болады. Симоновтың теориясына сәйкес эмоциялар нақты қажеттілікпен және оны қанағаттандыру ықтималдығын бағалаумен анықталады, ал бағалау процесі еріксіз, бейсаналық және автоматты түрде жүреді (бұл эмоционалды реакция мен саналы шешім арасындағы айырмашылық).
Басқаша айтқанда, эмоция-бұл жаңа ақпарат алуға байланысты мақсатқа жету ықтималдығының өзгеруін автоматты түрде бағалаудың нәтижесі. Бұл жағдайда үш көзден алынған ақпаратқа талдау жасалады. Біріншіден, өзекті қажеттіліктің күші мен сапасы бағаланады (менің тілегім қаншалықты күшті?). Тақырыптың қажеттілік жағдайын бағалауды мақсаттың талаптары деп атауға болады. Екіншіден, қазіргі ынталандырудың қасиеттері бағаланады, оны жағдайдың талаптары деп атауға болады. Үшіншіден, мақсатты іске асыру үшін қол жетімді субъектінің қолма-қол ресурстары (білім, Дағдылар, ағзаның функционалды жағдайы, уақыт лимиті сияқты) бағалау объектісіне айналады. Егер талаптар қолма-қол ресурстарға толығымен сәйкес келсе, эмоциялар пайда болмайды. Егер мақсат пен жағдайдың талаптарына жауап беру үшін ресурстар жеткіліксіз болса (мысалы, мен көшенің екінші жағындағы дүкеннің терезесін көргім келеді, бірақ автомобильдер өте тез жүреді), онда қажеттілікті қанағаттандыру ықтималдығын бағалау төмендейді және сәйкесінше теріс эмоция пайда болады.
Симоновтың пікірінше, теріс эмоциялардың негізгі функциясы-мінез-құлықты ауыстыру, яғни белсенділікке бағытталған объектіні неғұрлым адекватқа ауыстыру. Сонымен қатар, теріс эмоция "айла-амалмен" әрекет етеді: ол қол жетпейтін нәрсенің құнын субъективті түрде төмендетеді (мен өтіп бара жатқан көліктерге қарағаннан кейін, дүкен ассортименті маған өте қызықты болып көрінеді). Егер психика ресурстардың талаптардан асып түсетінін "шешсе", оқиғалар мүлдем басқаша болады. Сонда қажеттілікті қанағаттандыру ықтималдығын бағалау бастапқы болжамнан асып түседі, ал адам жағымды эмоцияларды сезінеді. Позитивті эмоциялардың функциясы-қажеттілікті толық қанағаттандыруға дейін қызмет бағытын сақтау. П.в. Симонова танымдық теорияларға динамикалық аспект қосады, сондықтан үлкен түсіндірме әлеуетін қамтиды.
Ұқсас модельді американдық психолог А. Розман ұсынды. Оның пікірінше, нақты эмоция потенциалды эмоциогендік жағдайдың бес компонентін бағалаудың нәтижесі болып табылады: мотивациялық бағалау, ситуациялық бағалау, ықтималдық компоненті, күш компоненті, көзді бағалау компоненті

4. Қарым-қатынас процесіндегі эмоцияның көрінуі

Іскерлік қарым-қатынасқа қатысты іскери серіктестердің әрқайсысына тән эмоционалды белсенділіктің орташа оңтайлы деңгейі бар деп айтуға болады, бұл әртүрлі іскерлік жағдайларда олардың қызметінің сәттілігін қамтамасыз етеді. Іскерлік қарым-қатынастарда, ең алдымен, эмоциялармен емес, ақылмен басшылыққа алынуы керек, алайда эмоциялар іскерлік қарым-қатынас пен өзара әрекеттесу процесінде маңызды рөл атқарады.
Табысты іскерлік қарым-қатынас және іскерлік қарым-қатынас үшін оң және теріс эмоциялардың тепе-теңдігі қажет.
Психофизиологиялық эксперименттер барысында адамның аман-есен, қалыпты өмір сүруі үшін миға ынталандырудың үш түрі әсер етуі керек екендігі анықталды: жағымды эмоциялар (35%), жағымсыз эмоциялар (5%), эмоционалды бейтарап (60%).
Оң эмоциялар іскери серіктестердің өміршеңдігіне жағымды әсер етеді, бірлескен қызметті ынталандырады, жеке қатынастардың қалыптасуына және дамуына ықпал етеді. Оң эмоцияларды тудыратын адаммен бірге жұмыс істегіңіз келеді, ал іскерлік қарым - қатынастың қиын жағдайларында-іскерлік мәселенің оңтайлы шешімін тапқыңыз келеді.
Теріс эмоциялар да қажет, бірақ аз мөлшерде. Олар адамның әрекеті қажетті нәтиже бермеген кезде пайда болады. Теріс эмоциялар стимуляторлардың рөлін атқарады, оларды жаңа шешімдерді, тәсілдерді, әдістерді іздеуге мәжбүр етеді.
Теріс эмоциялар көп мөлшерде, керісінше, іскерлік қарым-қатынаста бейтараптандырушы рөл атқарады, тиімді өзара әрекеттесу мүмкіндігін блоктайды және өнімділікті төмендетеді.
Бейтарап ынталандырудың рөлі тамақтанудағы балласты заттардың рөліне ұқсас: олардың аясында жағымды және жағымсыз эмоциялар пайда болады.
Психоэмоционалды күйлер сөйлеу, ым-ишара, мимика және пантомимиканың экспрессивтілігі арқылы вербальды емес деңгейде көрінеді. Алайда, іскерлік қарым-қатынаста эмоциялардың сыртқы көрінісінің болмауы іскери серіктестер эмоционалды тәжірибені бастан кешірмейді дегенді білдірмейді. Олар сыпайылық, сыртқы тыныштық, немқұрайлылық және тепе-теңдік маскасының астында мұқият жасыра алады. Іскерлік қарым-қатынас өзін-өзі басқару қабілетін және қарым-қатынас серіктестеріне жағымсыз эмоцияларды төкпеуді қамтиды.

Әсер-бұл жарылғыш табиғаттың тез және тез жүретін эмоционалды процесі, ол іс-әрекеттегі разрядты саналы ерікті бақылауға мүмкіндік береді. Бұл іс - әрекеттің бұзылуында (қозғалтқыш реакцияларының бұзылуында және саналы іс-әрекеттің тежелуінде) көрінетін соққылармен байланысты әсер. Әсер ету жағдайында адам "басын жоғалтады", сондықтан аффективті күйдегі әрекетте саналы бақылау белгілі бір дәрежеде бұзылуы мүмкін.
Іскерлік қарым-қатынаста әсер теріс рөл атқарады. Аффективті күйлер іскери серіктестер күтпеген жерден туындаған эмоционалды шиеленісті жеңе алмайтын өткір қақтығыс жағдайларында пайда болады. Әсер барлық психикалық процестердің доминанты ретінде қалыптасады және іскерлік серіктеске агрессия мен ашу-ыза арқылы көрінеді.
Әсер ету іскерлік мәселенің мәнін түсіну және оны сындарлы шешу қабілетінің күрт төмендеуімен бірге жүреді.
Психологияда сезімдер сияқты эмоционалды процестердің бұл түрі ерекшеленеді - адамның өмірінде не болып жатқанын, не білетінін немесе жасайтынын әр түрлі формада сезінетін ішкі қатынастар. Сезімдер эмоцияларға қарағанда тұрақты және эмоцияны нақты жалпылау нәтижесінде пайда болатын объективті сипатқа ие, онда олар белгілі бір объект туралы идеямен немесе идеямен байланысады - нақты немесе дерексіз (мысалы, басқа адамға, Отанға деген сүйіспеншілік сезімі, жауға деген өшпенділік және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.