Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызуғышылықтары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

«Қостанай жоғары педагогикалық колледжі» КМК

. Қостанай қаласы әкімдігінің білім бөлімі

Курстық жұмыс

Бастауыш сыып оқушыларының танымдық қызығушылығын

қалыптастырудағы сыныптан тыс жұмыстың рөлі

Орындаған:

М-41 студенті

Ердембаева. Т. Е

Жетекшісі:

Сандыбаева Айымгуль Балтабаевна

Қостанай, 2023

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1. БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ТАНЫМДЫҚ БЕЛСЕНДІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ . . . 5

1. 1. Танымдық белсенділік түсінігі, оның педагогикалық-психологиялық мәні . . . 5

1. 2. Бастауыш сынып оқушыларын белсенділігін ынталандыру тәсілі ретінде сабақтың тыс жұмыс ерекшеліктері . . . 8

1. 3. Оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін белсендірудің тәсілдері мен құралдарына әдебиеттік шолу . . . 12

2. 2. Бастауыш сынып оқушыларының оқу мотивациясын арттыру үшін сабақтан тыс жұмыс түрлерін жүзеге асыру . . . 13

2. 3. Бастауыш сынып оқушыларының мотивациясының даму диагностикасы . . .

ҚОРЫТЫНДЫ . . .

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .

ҚОСЫМШАЛАР . . .

Зерттеудің өзектілігі:

Бастауыш сынып оқушыларының оқу процесіне қызығушылығын арттыру тәсілі ретінде сыныптан тыс жұмыс тақырыбының өзектілігі соңғы жылдары сыныптан тыс оқытуға деген қызығушылықтың едәуір артуымен байланысты. Оқу процесінде сыныптан тыс сабақтарды қолдану танымдық қызығушылықтарды, ойлау процестерін және мектеп оқушыларын оқытуға оң ынталандыруды дамытуға ықпал етеді.

Курстық жұмыстың мақсаты: Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығын дамыту үшін сыныптан тыс жұмыс рөлін зерттеу.

Курстық жұмысың міндеттері: .

• Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытуда, сыныптан тыс жұмыстарының рөлін анықтау;

• Бастауыш сынмып оқушыларының оқу танымдық белсенділігін қалыптастыру мәселесі бойынша педагогикалық-психологиялық әдебиеттерді талдау;

• Эксперименттік және бақылау топтарынан алынған нәтижелерді салыстыру;

Зeрттeу oбьeктісі: Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызуғышылықтары.

Зeрттeу субъектісі: Бастаыш сынып оқушысы

Зерттеу болжамы: Егер, біз білім беру ұйымдарында сабақтан тыс жұмысының жүйесін қолданатын болсақ:

1. Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту мүмкін болады.

2. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығы дамыту әдістері мен құралдарын дұрыс таңдау жүзеге асырылады

КІРІСПЕ

Білім беру процесінің тиімділігін арттыру мәселесін шешудегі басты мәселе-оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту. Оның ерекше мәні мынада: оқу рефлексивті іс-әрекет бола отырып, оқу материалын қабылдауға ғана емес, сонымен бірге оқушының танымдық іс-әрекетке қатынасын қалыптастыруға бағытталған. Дайын түрде алынған білім, әдетте, оқушыларға оларды бақыланатын құбылыстарды түсіндіруге және нақты мәселелерді шешуге қолдануда қиындықтар туғызады. Бұдан шығатыны, сыныптан тыс сабақтар арқылы оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту қажеттілігі мен педагогикалық, психологиялық және әдістемелік әдебиеттерде бұл мәселенің жеткіліксіз дамуы арасында қайшылықтарды шешу маңызды проблема. Білім беру процесінде сыныптан тыс сабақтарды қолдану танымдық қызығушылықтарды, ойлау процестерін және мектеп оқушыларын оқытуға оң ынталандыруды дамытуға ықпал етеді.

Педагогикалық, психологиялық- әдебиетте нақты анықтамасы жоқ. Кейбір ғалымдардың белсенділікті қажеттілікпен анықтайды, ал басқалары бұл ұғымдарды адамның ішкі құлқына байланысты дейді. Жеке тұлғаның іс-әрекеті мен мінез-құлқының белсенділіктерін Л. И. Божович, Е. Л. Виноградова, А. Н. Леонтьев, А. К. Маркова, Е. П. Ильин, В. И. Ковалев, В. В. Давыдов, В. Ф. Шаталов, Д. Б. Эльконин, Н. М. Матюшина, А. В. Запорожец, М. И. Лисина, Н. Г. Морозова, Л. С. Славина және басқалар зерттеді. Бұл салаға шетелдік психологтар - А. Маслоу, Э. Трондайк, Б. Ф. Скиннер, Дж. Пиагет айтарлықтай үлес қосты.

1. БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ТАНЫМДЫҚ БЕЛСЕНДІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Танымдық белсенділік түсінігі, оның психологиялық-педагогикалық мәні

Педагогика және психология саласындағы заманауи зерттеулер оқытудың тиімділігін оқытудың уәждемесіне тікелей тәуелді етеді. Қазіргі уақытта әр мұғалімнің алдында тұрған негізгі міндеттердің арасында оқушылардың тұрақты, жүйелі оқу жұмысын ынталандыратын жағымды, тұрақты мотивацияны қалыптастыру міндетінен басқа маңызды және күрделі мәселе жоқ. Көптеген зерттеулерде қазіргі уақытта мектеп оқушыларының оқуға деген ынтасы төмен екені көрсетіледі, өйткені жаңартылған білім беру бағдарламасы көп күш, уақыт пен табандылықты қажет етеді. Осы кедергілерді жеңе алмайтындығына сенімділік, өз-өзіне күмәндану және кейде белгілі бір қиындықтарды жеңгісі келмеуі оқуға деген қызығушылықтың төмендеуіне әкеледі. Сондықтан мұғалімнің алдында тұрған басты міндет - оқушылардың шығармашылық әлеуетін ашу, оқушылардың ақыл-ой белсенділігі мен мектепте оқуға деген қызығушылығын оятатын дидактикалық құралдар мен әдістерді табу. Осыған байланысты, ең алдымен, оқушылардың оқуға деген ынтасын дамытуды жетілдіру қажет. Оқушылар мектепте не үшін оқу керектігін, оның болашағы үшін практикалық маңызы неде екенін түсінуі керек. Мектепте оқу кезінде бірінші кезекте қажеттіліктің мәні, оның тікелей психологиялық көрінісі болуы керек.

Жеке тұлғаның іс-әрекеті мен мінез-құлқының белсеніліктерің Л. И. Божович, Е. Л. Виноградова, А. Н. Леонтьев, А. К. Маркова, Е. П. Ильин, В. И. Ковалев, В. В. Давыдов, В. Ф. Шаталов, Д. Б. Эльконин және басқалар зерттеді. Бұл салаға шетелдік психологтар - А. Маслоу, Э. Трондайк, Б. Ф. Скиннер, Дж. Пиагет, К. Леви және басқалар айтарлықтай үлес қосты. Психологиялық-педагогикалық әдебиетте белсенділіктің нақты анықтамасы жоқ. Кейбірғалымдар белсенділікті қажеттілікпен анықтап көрсетеді, яғни қажеттілік туған жағдайда, белсенділік артады деген көзқарасқа сүйенеді.

Қазіргі педагогикадағы маңызды сәттердің бірі-дайын білімді беруге емес, оқушыларды ойлауға, ақпаратты өз бетінше іздеуге, тәуелсіз тұжырымдар мен жалпылауға ынталандыруға баса назар аудару. Болон жүйесі бойынша 80% білімді оқушы өзі меңгеруі тиіс. Қосымша материалды таңдауда өз бетінше әрекет ете отырып, оқушылар өз қажеттіліктеріне, қызығушылықтарына сүйене отырып, оқуға жеке мағына береді, шығармашылыққа, ойлауға және тез өзгеретін заманауи қоғамда бейімделу қабілетіне ықпал ететін оқытудың балама түрлерін оқу процесіне енгізуге мүмкіндік береді.

Мұндай сабақтар мектеп білімін өмір мен шындыққа жақындатады, сондықтан олар оқушыларға өте ұнайды. Балалар мұндай іс-шараларға қатысуға дайын, өйткені олар тек білімдерін ғана емес, сонымен қатар шығармашылық қабілеттерін де көрсетуі керек. Жалпы білім беру процесінде сыныптан тыс сабақтар ең алдымен оқушылардың негізгі мектеп бағдарламасының талаптарын тұтастай игеруге бағытталған оқу іс-әрекетінің шығармашылық белсенділікпен байланысты емес, балалардың зияткерлік дамуына кедергі келтіруі мүмкін.

Бастауыш мектептің оқу бағдарламасына сыныптан тыс жұмыстарын енгізу білім беру процесін кеңейтуге және оқыту мен тәрбиелеу мәселелерінен алшақтамай, баланың жеке қасиеттерін дамытуға бағытталған. Сыныптан тыс жұмыстары арқылы оқушылардың білімін, дағдыларын жалпылау мен шоғырландыруда қорытынды ретінде пайдалану керек. Оқу процесін ұйымдастырудың мұндай формаларына тым жиі жүгіну іс жүзінде мүмкін емес, өйткені бұл пән мен оқу процесіне деген тұрақты қызығушылықтың жоғалуына әкелуі мүмкін. Сыныптан тыс сабақтың алдында мұқият дайындық және, ең алдымен, оқыту мен тәрбиелеудің нақты мақсаттарының жүйесін жасау керек. Сабақтардың формаларын таңдау кезінде мұғалім өзінің мінезі мен темпераментінің ерекшеліктерін, дайындық деңгейін топтың және жеке оқушылардың ерекше ерекшеліктерін ескеруі керек. Сабақтан тыс жұмыс - мақсаты, мазмұны және әдістері бойынша оқу үрдісімен шектеседі, оның сабақтан тыс кезіндегі жалғасы болып табылады және үнемі ерікті түрде бола бермейді. Оның жоспарлануында және ұйымдастырылуында анықтаушы рөлді ұстаз атқарады. Сыныптан тыс сабақтардың көмегімен танымдық белсенділікті дамыту үшін жаңа стандарттар талап еткендей, жеке, пәнаралық және пәндік әмбебап білім беру іс-әрекеттерінің дамуын ынталандыруға болады. Егер оқушы сабақта психологиялық жайлылықты сезінсе, онда ол сонымен қатар пәнге деген қызығушылықтың жоғары деңгейін, берік, сапалы білім алуды ынталандырады.

Осылайша, сабақтан тыс материалды ұсынудың қызықты, ерекше түрі болып табылады. Бұл бастауыш сынып оқушыларының ойлау процестерін белсендіретін, оларды үнемі шығармашылық ізденіске итермелейтін, ақпаратты талдауға, дәйекті логикалық мәлімдеме жасауға, бір-бірімен қарым-қатынас жасауға, өз көзқарасын дұрыс көрсетуге, басқа адамның пікіріне шыдамды болуға үйретеді.

1 . 2. Бастауыш сынып оқушыларын белсенділігін ынталандыру тәсілі ретінде сабақтың тыс жұмыс ерекшеліктері

Қазіргі тез өзгеретін әлемде мектеп жеке тұлғаның жаңа көзқарастарын қалыптастырудың, қоғамдағы қатынастарды ізгілендірудің маңызды факторына айналуда. Осыған байланысты білім беру процесінің басымдықтары өзгеруде. Білім беру векторы оқушылардың белгілі бір білім көлемін игеруіне ғана емес, сонымен бірге олардың жеке басын, оқу-танымдық мотивациясын, шығармашылық қабілеттерін, психикалық процестерін дамытуға бағытталған.

Жалпы білім беретін мектептер танымдық тәжірибені ғана емес, сонымен бірге өзін-өзі тәрбиелеу тәжірибесін, оқушының дамыған оқу-танымдық мотивациясына негізделген жеке жауапкершілік тәжірибесін қалыптастыруы керек. Қазіргі бастауыш мектепте оқытудың ерекшелігі көбінесе ақпараттың үнемі өсіп келе жатқан көлемімен, оқу материалының өту жылдамдығымен, оқу бағдарламаларының үнемі жаңаруымен және күрделенуімен анықталады. Бұл факторлар оқушылардың дамуының бастапқы кезеңінде оның даму деңгейіне (оның ішінде мотивациялық салаға) жоғары талаптар қояды.

Бастауыш мектеп жасында оқу іс-әрекеті жетекші болады, оның барысында бала адамзат мәдениетінің жетістіктерімен танысады. Осылайша, оқу мотивациясын қалыптастыру-бұл балалардың білім, дағдылар жүйесін игеруден гөрі маңызды және жауапты мектеп білімінің дербес міндеті. Біз оқушылардың оқу мотивациясын қалыптастыру мектеп өмірінің алғашқы жылдарында неғұрлым қарқынды жүретінін және болашақта олардың университеттегі оқу іс-әрекетінің сәттілігін анықтайды. Тұлғаға бағытталған оқытудың психологиялық-педагогикалық негіздері, психология ғылымдарының докторы И. С. Якиманская жасаған модель әр оқушының жеке басының даму мәселелерін шешуге, оқыту арқылы оның жеке басын ашуға болатындығың көрсетеді. Оқушылардың білім беру қабілеттерінің маңызды құрамдас бөлігі, өздеріңіз білетіндей, олардың оқу-танымдық іс-әрекетінің дамыған мотивтері болып табылады. Олар әлсіз және күшті, идеалды және материалдық, тұрақты және тұрақсыз болуы мүмкін, оқу процесіне қатысты кейбір табиғи немесе кездейсоқ факторлардың уақытша әсерінен болады. Барлық оқу іс-әрекетінің мотивтерінің спектрі әр оқушы үшін жеке болып табылады және оның оқу-танымдық іс-әрекетінің күрделенуіне, тұлғаның жас ерекшелігімен сипатталатын ішкі көзқарастардың өзгеруіне байланысты үнемі өзгеріске ұшырайды.

Мұғалімнің алдында негізгі келесідей міндеттер тұр: оқушыны оқытылатын пәндермен қалай қызықтыру керек, сабақты қалай қызықты, тартымды ету керек. Бастауыш сынып оқушысының назарын аудару үшін мұғалім оқу материалын баланың білім алуы оған қуаныш, қанағат және жаңа нәрсені үйренуге деген ынтасын ояту үшін ұсынылуы керек. Бұл мақсаттарға бастауыш мектептерде сыныпан тыс жұмыстарды өткізу арқылы жетуге болады. Сабақтың зерттелген формаларын жүргізу кезінде бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшеліктерін, зерттелетін оқу материалының мазмұнын ұсынудың өзіндік ерекшелігін, көбінесе оның ойын қатаң есепке алу қамтамасыз етіледі. Бастауыш сынып оқушыларын оқыту практикасына сабақтан тыс түрлерін енгізу олардың оқуға деген тұрақты қызығушылықты қалыптастыратынын, оқу дағдыларын қалыптастыруға, қаттылықты, шиеленісті және алаңдаушылықты жеңілдетуге көмектесетінін растайды.

Сыныптан тыс тәрбие жұмыс - тұлғаның әлеуметтік қалыптасуын қамтамасыз етуде оған жағдай туғызатын мұғалімдердің басшылығымен ұйымдастырылған және сабақтың мақсатымен өзара байланысты болып келетін тәрбие жұмысының дербес түрі. Ол әртүрлі тәрбие әрекеттерінің жиынтығы ретінде балаға кең көлемде тәрбиелік ықпал ете алады.

Сыныптан тыс тәрбие жұмысы мектептегі тәрбие жұмысының құрамдас бөлігі болғандықтан, ол тәрбиенің жалпы мақсатын орындауға бағытталған - балаға қоғамда өмір сүруге қажетті әлеуметтік тәжірибені меңгерту және қоғамдық тұрғыдан қабылданған құндылықтар жүйесін қалыптастыру. Соған орай оның негізгі мақсаты - сабақ үстінде жүзеге асыратын тәрбие міндеттерін толықтыру және тереңдету, олардың қабілеттерін неғұрлым толық ашу, белгілі бір нәрсеге қызығушылығы мен ынтасын ояту, қоғамдық белсенділіктерін шыңдау, бос уақытын дұрыс ұйымдастыруды көздейді.

Біріншіден, оқудан тыс әртарапты әрекет баланың сабақта мүмкін болмайтын жан - жақты дара қабілетін ашуға ықпал етеді.

Екіншіден, сыныптан тыс әр түрлі тәрбие жұмысының түрімен айналысу баланың жеке әлеуметтік тәжірибесін жандандырып, жетілдіреді, оның адамзат құндылықтарына негізделген білімдерін байытып, қажетті практикалық іскерлігі мен дағдысын қалыптастырады.

Үшіншіден, сыныптан тыс түрлі тәрбие жұмысы оқушыларда әрекеттің әртүріне қатысты қызығушылығының дамуына, оған белсенді қатысуға деген құлшынысын тәрбиелеуге нәтижелі ықпал етеді. Егерде балада еңбекке деген тұрақты қызығушылық және белгілі бір практикалық дағды қалыптасқан болса, онда ол өз бетінше тапсырманы нәтижелі орындауды қамтамасыз ете алады. Бүгінде бала өзінің бос уақытын қандай іске арнауды білмей жатса, соның негізінде жастар арасында қылмыстың көбеюіне әкеледі.

Төртіншіден, сыныптан тыс әртүрлі тәрбие жұмысының формасы тек қана баланың өзіндік дара қабілетін ашуға ықпал етпейді, сонымен бірге оқушылар ұжымында өмір сүруге үйретеді. Яғни, оқу, еңбек әрекеттерінде және қоғамдық пайдалы істерді атқаруда өзара ынтымақтастыққа, бір-біріне қамқор болуға, өзін басқа жолдастарының орнына қоя білуге тәрбиелейді. Тіпті оқудан тыс әрекеттің қандай да бір түрі болмасын, танымдық, спорттық, еңбек, қоғамдық пайдалы, оқушылардың өзара ынтымақтастық тәжірибесін белгілі бір салада байытады, қорытындысында үлкен тәрбиелік нәтижеге қол жеткізуге ықпал етеді. Мысалы, балалар бірігіп көрініс қойды делік, онда өзара қарым-қатынас тәжірибесін меңгереді. Сыныптың тазалығын ұжым болып атқарса, онда өзара міндеттерін бөлісу тәжірибесін меңгереді. Спорттық әрекетте балалар «бірі бәрі үшін, бәрі бірі үшін» деген қағиданың маңызын жете түсінеді.

Бесіншіден, сыныптан тыс тәрбие жұмысын ұйымдастыру мен өткізуде уақытқа қатысты қатаң шектеу болмайды. Сынып жетекшісі оның формалары мен әдістерін, құралдары мен мазмұнын және бағытын таңдауда ерікті болады. Бұл, бір жағдайда оған өзінің көзқарасы және сенімі болады.

Алтыншыдан, сыныптан тыс тәрбие жұмысының нәтижесіне күнделікті бақылау мүмкіндігінің болмауы. Себебі, онда тек жалпы жетістік пен оқушылардың жеке дара даму деңгейін бақылауға ғана мүмкіндік береді. Соған сәйкес қандай да бір форма немесе әдістің нәтижесін бірден анықтау өте көп қиындықты туғызады. Мұндай ерекшелік сынып жетекшісінен табиғи жағдайда жұмыс жасауды, балалармен қарым-қатынаста немқұрайлылыққа жол бермеуді және оның нәтижесін бағалауда оларда шиеленіскен жағдайдың болмауын қажет етеді.

Жетіншіден, сыныптан тыс тәрбие жұмысы оқушылардың мүмкіндіктеріне сай қолдары бос уақытта (үзілісте, сабақтан кейін, мейрам немесе сенбі және жексенбі күндері, демалыстарында) ұйымдастырылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.