Уақыт және тарих

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 79 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

АБАЙ МЫРЗАХМЕТОВ АТЫНДАҒЫ КӨКШЕТАУ УНИВЕРСИТЕТІ

ҚОСДАУЛЕТОВ АЙТУАР КАЙРАТОВИЧ

ТӘУЕЛСІЗДІК ЖЫЛДАРЫНДАҒЫ ОТАН

ТАРИХЫНЫҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

6В01608 - «Тарих» білім беру бағдарламасы бойынша

Көкшетау 2022

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

АБАЙ МЫРЗАХМЕТОВ АТЫНДАҒЫ КӨКШЕТАУ УНИВЕРСИТЕТІ

Халықаралық қатынастар, тарих және әлеуметтік жұмыс кафедрасы

«Қорғауға жіберілді»

Кафедра меңгерушісі

Буктугутова Р. С.

«»

күні қолы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: « ТӘУЕЛСІЗДІК ЖЫЛДАРЫНДАҒЫ ОТАН

ТАРИХЫНЫҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ»

6В01608 - «Тарих» білім беру бағдарламасы бойынша

Орындаған Қосдаулетов Айтуар Кайратович

Ғылыми жетекшісі

т. ғ. д., доцент Буктугутова Роза Сабыровна

Көкшетау 2022

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

: 1

КІРІСПЕ: ТӘУЕЛСІЗДІК ЖӘНЕ ҰЛТТЫҚ ТАРИХ

6: 11

: 1. 1

КІРІСПЕ: Тәуелсіз Қазақстан жағдайындағы Отан тарихының өзекті мәселелері

6: 11

: 1. 2

КІРІСПЕ: Отан тарихының өзекті мәселелеріне жаңа көзқарасты қалыптастырудағы рөлі

6: 21

: 1. 3

КІРІСПЕ: Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті, Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың еңбектерінің тарихи маңызы

6: 26

: 2

КІРІСПЕ: ОТАН ТАРИХЫН ЖАЗУДАҒЫ ЖАҢА БАҒЫТТАР МЕН ҰСТАНЫМДАР

6: 36

: 2. 1

КІРІСПЕ: Академик М. Қ. Қозыбаев және тарих ғылымының жаңа белестері

6: 36

: 2. 2

КІРІСПЕ: Ж. Қасымбаев зерттеулеріндегі Отандық тарих ғылымының өзекті мәселелері

6: 47

: 2. 3

КІРІСПЕ: Ұлттық рухани жаңғыру - Отан тарихын зерделеумен маңызды

6: 55

КІРІСПЕ: ҚОРЫТЫНДЫ

6: 61

КІРІСПЕ:

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі . Қазақстан Республикасы тәуелсіз
мемлекетке айналғанға дейін Отан тарихы КСРО тарихының құрамдас бір
бөлшегі, тіпті «қосымшасы» деңгейінде болды. Қазақстан тарихы Мәскеудің
империялық, отарлық, миссионерлік, экспансиялық саясатын бүркемелейтін
идеология шеңберінде, маркстік-лениндік методология негізінде таптық
көзқарас тұрғысынан зерттелді. Кеңестік Ресей тарихшылары жасаған
тұжырымдар мен қорытындыларды, концепцияларды қазақстандық тарихшылар ешқандай талқылаусыз қабылдап, оларды өз еңбектерінің өзегі мен ғылыми негізіне айналдыруға мәжбүр болды. Қазақстан тарихының «өзекті мәселелері» тек қана Коммунистік партияның Орталық Комитеті жүргізіп отырған саясатын мадақтап, насихаттау тұрғысында ғана зерттеу нысанына айналды.

Бұл үрдіске қарсылық білдірген тарихшылар қуғынға ұшырады. Қазақ топырағында болған барлық тарихи оқиғалар мен құбылыстар, мәдени-рухани процестер ұлыорыстық көзқараста жазылып, түсіндірілді. Қазақ халқы өзінің шынайы тарихынан қол үзіп, дүниені «ұлы орыс» халқының көзімен тануға мәжбүр болды. Ұлттық тарихты тізгіндеген Коммунистік партия мен Кеңестік Ресей билеушілері осындай идеология негізінде орыстандыру саясатын белсенді түрде жүргізді. Тарих ғылымы дербес пән ретінде емес, Компартияның насихат құралы деңгейінде қалып қойды. Қазақ халқының тарихы тұтастай «ақтаңдақ» беттерге айналды. Ұлт тарихшылары қанша тырысқанымен коммунистік цензура аясында өз дәрежесінде дербес зерттеу жұмысын жүргізу мүмкін емес еді. Мұны аға буын тарихшы қауым жақсы түсінді.
Ата тарихы мен ұлттық санадан ажырап, ана тілін ұмытуға айналған қазақ халқын 1986 жылғы ұлттық бұлқыныс пен оның артынша жүргізілген қайта құру саясаты, көп ұзамай төтеден келген тәуелсіздіктің сақтап қалғаны жасырын емес. Қайта құру жылдарындағы серпіліс нәтижесінде Алаш қозғалысының кейбір өкілдері мен қазақ мәдениетіндегі қайталанбас дара тұлғалардың шығармашылығы мен өмірін зерттеуге мүмкіндік туды. Одақ көлемінде ұлт- азаттық қозғалыстар тарихы жаңа тұрғыда зерделеніп, ұлттық мәдениет тарихы қайта қарастырыла бастады. Осы кезеңде Қазақстан тарихының ұлтымызға белгісіз беттері көптеп ашыла бастағанымен, отандық тарих ғылымының өзекті мәселелері әлі күнге дейін толық зерттеліп болған жоқ. Тәуелсіздік жылдары Қазақстанның тарих ғылымы, бір жағынан, жаңа нысандарды зерттей отырып, қарқынды дамуды басынан кешірсе, екінші жағынан, теориялық-әдістемелік тұрғыдан дағдарысқа ұшырады. Сондықтан да, Қазақстан тарихы мен оның өзекті мәселелерінің зерттелу тарихын тарихнамалық талдауға алу аса қажетті болып табылады.
Қазақстан тарихының «ақтаңдақ» беттері мен тарих ғылымының өзекті
мәселелері ең алғаш рет талқылауға түсіп, жұртшылық назарына ілігетін орны
- мерзімді басылым құралдары.

Тақырып өте кең және өте жаңа. Ұлттық тарих жылындағы ел тарихын зерделеудегі айтулы оқиғалардың бірі тарихи-ғылыми тақырыптарды қамтыған ірі-ірі конференциялардың өтуі болды. Ұлттық Ғылым Академиясының Алматыда өткен арнайы ғылыми сессиясы Отан тарихының сабақтары және Қазақстан қоғамының өркендеуі атты тақырыпқа арналды. Бұл жиын Қазақстан Ғылым Академиясының жарты ғасырлық тарихындағы Отандық тарихқа арналған тұңғыш сессиясы ретінде тарихқа енді. Отандық тарихты зерттеу жұмыстарына жаңа серпін беруде, Елбасы, Тұнғыш Президент Н. Ә. Назарбаевтың 2004-2006 жылдарға арналған Мәдени мұра мемлекеттік бағдарламасы, «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» 2018 жылдағы мақаласы айрықша орын алды. Осы жылдары елдің мәдени мұрасын зерттеудің тұтас жүйесі жасалып, елеулі тарихи-мәдени және сәулет ескерткіштерін қалпына келтіру жөнінде тұжырымды жұмыс жүргізілді. Қазақ халқының тарихы мен мәдениетіне қатысты қолжазбалар, кітаптар мен құжаттар жинақталып, баспадан шығарылды. Мәдени мұра бағдарламасын жүзеге асыру деректану ғылымын дамыту қажеттігін алға тартты. Өйткені табылған деректерді зерттеп, жүйелеп, зерделеу арқылы ғана
ұлт игілігіне пайдалану тек деректану арқылы ғана жүретіндігі мәлім.
Бүгінгі таңда, қазақстан тәуелсіздік шыңынан орын алып, халық санасы
жаңарған кезеңде жастарға білім беру, соның ішінде тарихты оқыту талаптары
түбегейлі өзгерді. Қазақстан тарихын оқытудағы басты міндет - жас ұрпақтың
санасына ұлттық рух пен патриоттық тәрбиені қалыптастыру. Сондықтан да
тәуелсіз Қазақстанның білім жүйесінде Отан тарихын тереңдете оқыту уақыт
талабы болып тұр. Сонымен, тәуелсіздік жылдарында ұлттық тарихымызға айрықша назар аударылғанын көріп отырмыз. Мұндай бетбұрыс Отан тарихындағы көптеген өзекті мәселелердің тереңінен зерттеліп, жаңаша зерделенуіне мүмкіндіктер берді.

Жұмыстың мақсаты : Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан тарихының мәселелерің қарастыру. Жұмыс барысында, біз осы мәселені зерттеу барысында анықталған негізгі қорытындыларды, сондай-ақ осы мәселені зерттеуді дамытудың перспективалық көзқарасын ұсынамыз.

Алға қойған мақсатты жүзеге асыруда төмендегідей жекеленген
міндеттерді бөліп қарастырамыз:

- зерттеу тақырыбына байланысты мұрағат құжаттары мен басқа
да дерек көздерін айқындау, жинастыру және оларды талдау;
- тәуелсіз Қазақстан жағдайындағы Отан тарихының өзекті мәселелеріне
тоқталу;
- Отан тарихының өзекті мәселелеріне жаңа көзқарасты қалыптастырудағы рөлің айқындау;

- Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті, Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың еңбектерінің тарихи маңызың қарастыру;

- Академик М. Қ. Қозыбаев тарихи мұрасы - өлшеусіз қазына екенін айшықтау;

- Отандық тарих ғылымының өзекті мәселелері зерттеген ғалым еңбегін ғылыми тұрғыдан зерделеу;

- Қазақ тарихы және Ж. Қасымбаевтың тарихи мұрасын зерделеу;

- Ұлттық рухани жаңғыру бағдарламасының - Отан тарихынды зерделеу мен маңызың анықтау.

Зерттеу нысаны: тәуелсіздік кезеңіндегі Қазақстан елінде жарық көрген тарих ғылымының өзекті мәселелеріне қатысты еңбектерді тарихнамалық талдау арқылы қазіргі тарих ғылымының жай-күйіне баға беру және кәсіби тарихшы қауым үшін өзекті болып табылатын тарих ғылымының болашақтағы даму бағытын анықтау.

Зерттеудің дереккөз базасы , дипломдық жұмыстың ішкі мазмұнын толыққанды ашу мақсатында Қазақстан тарихшыларының, журналистердің мақалалары, баяндамалары, құжаттар мен материалдар жинақтары, монографиялары қолданылды. Сонымен қатар, кейбір қолданылған дереккөздер тек электронды түрде қолжетімді болды және оларға сілтемелер белгіленген.

Дипломдық жұмысты жазу барысында, академик М. К. Козбаевтың «Ақтаңдақтар ақиқаты», «Жауды шаптым ту байлап» [1] кітаптары, профессор Ж. К. Касымбаевтың «ХҮІІІ - ХХ ғасыр басындағы Қазақстандағы ұлт-азаттық қозғалыстар тарихының мәселелері: теориялық-методологиялық аспектілері» [2], М. Құл-Мұхаммедтің «Алаш ардагері Жақып Ақбаев» [3] кітабымен қатар тағы да басқа көптеген әдебиеттер пайдаланылды.

Қазақ мемлекеттігін жаңғырту жолында күрес жүргізген Алаш қозғалысы туралы жазылған іргелі зерттеулерге К. Нұрпейісов [4], М. Қойгелдиев [5], Д. Аманжолова [6], Р. Нұрмағанбетова [7] еңбектерін атап өтеміз. Бұл еңбектерде Алаш қозғалысын, оның ХХ ғасыр басындағы қазақтың саяси өміріндегі алатын орнын объективті түрде тың пікірлер айтылды.

Дипломдық жұмыстың тақырыбы өте көлемді болғандықтан, тақырыпты толық қамти алмадық, бірақ Қазақстандағы 1930-1932 жылдардағы ашаршылық мәселесі тәуелсіз Қазақстан тарихнамашыларының ғылыми белсенділігінің арқасында тарихымызда едәуір және жан-жақты зерттелді, мәселеге методологиялық тұрғыдан жаңа тарихи көзқараста қалыптасты. Осының бәрін ескере отырып тарихшыларымыз алда осы тақырыптың төңірегінде тарихнамалық талдауларды өрістетуге назар аударулары керек деп ойлаймыз.
Қазақстан тарихшыларының жалпы қазақ ғылымдарында 1920-1950 жылдардағы саяси репрессия туралы жаңа тәуелсіз тарихи ой-пікірлерің сипаттауға тоқталдық.

Зерттеудің хронологиялық шегі 1991 - 2021 жылдар аралығын қамтиды. Дәл осы жылдары еліміздің қоғамдық өмірінде үлкен өзгерістер басталып, «жаңаша ойлау», «жариялылық» сияқты алғашқы демократиялық нышандар идеология саласында темір ноқтаның қыспағын бәсеңдетіп, қоғамдық ой - санада үлкен өзгерістер туғызып, тарих пен әдебиетте белгісіз болып келген «ақтаңдақ» беттерді ашуға бағытталған серпілістің басталған кезі. Қоғамдық өмірде болып жатқан өзгерістер, әрине, тарих ғылымының дамуына ықпалын тигізбей қойған жоқ. Бұрын зерттелмеген немесе бұрмаланған Отан тарихының мәселелеріне арналған зерттеулер сол жылдары Қазақстан тарихшыларының материалдар жинақтары, монографиялары, мақалалары, баяндамалары, мерзімді басылым құралдарында көптеп басыла бастады.

Зерттеу әдістері: зерттеуде нақтыланған міндеттерді толық шеше отырып алға қойған мақсатқа жету үшін салыстырмалы талдау, жүйелеу, синтездеу, салыстырмалы-тарихи, хронологиялық, өзектілік, проблемалық сияқты арнайы тарихнамалық әдістер пайдаланылды.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы: ұсынылған з ерттеу әлеуметтік ғылымда жаһандану жағдайында Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясында отан тарихының рөлі мен орнын зерттеуге бағытталған алғашқы әрекеттердің бірі болып табылады.

Жұмыстың құрылымы : бұл болжау кіріспеден, екі тараудан, яғни бірінші тарауда үш мәселе, екінші тарауда үш мәселе, қамтылады. Сондай-ақ, қорытынды мен пайдаланылаған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Дипломдық жұмыстың мәтіні 60 беттен тұрады.

ТӘУЕЛСІЗДІК ЖӘНЕ ҰЛТТЫҚ ТАРИХ

1. 1 Тәуелсіз Қазақстан жағдайындағы Отан тарихының өзекті мәселелері

Егеменді Қазақстандағы ұлттық тарихты жаңғырту міндеті оның тоталитарлық режим жылдарында күшпен жыртылған беттерін қалпына келтіру қажеттілігін туғызды. Осы мақсатта 1993 жылы 14 сәуірде Қазақстан Республикасының «Жаппай саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау туралы» Заңы қабылданып, 1997 жылы Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентінің, Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың Жарлығымен «Елді қорғау жылы» деп жарияланды. Жаппай саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу. Бұл шаралар объективті ұлттық тарихты жаңғыртудың алғы шарты болды. Келесі қадам Қазақстан Республикасы Президентінің 1998 жылды Ұлттық тарих жылы деп жариялау туралы Жарлығы болды [8] .

Қазақстанның тарих ғылымында егемендік жағдайында бұрынғы марксистік-кеңестік, таптық, партиялық-коммунистік идеологияға негізделген көзқарастарды жеңу маңызды болды. Осының негізінде Қазақстан тарихын объективтілік, шынайылық, деректілік, бұрын зерттеушілерге қолжетімсіз болған жаңа ақпарат көздері тұрғысынан қайта қарастыру қажет болды. Кеңес дәуірінде Қазақстандағы тарих ғылымы провинциялық рөл атқарды. Орталықта барлық теориялық іргелі зерттеулер жүргізілді, ал Қазақстанда белгілі бір нақты оқиғалар ғана зерттелді. Мұндай жағдайларда Қазақстанның тарих ғылымындағы негізгі бағыттар: Қазақстанның Ресейге «ерікті түрде қосылуы» процесі; бұл «өз еркімен қосылудың» қазақтар үшін «прогрессивті» мағынасы; Қазақстан жұмысшы табының тарихы; қазақ қоғамының билеуші топтарына еш қатысы жоқ «қара сүйектен» шыққан көсемдердің жетекшілігімен Қазақстанның еңбекші бұқарасының ұлт-азаттық қозғалысы [10] .

Сонымен бірге қазақ қоғамының ішкі өзін-өзі дамыту мәселелері іс жүзінде зерттелмеген. Осыған байланысты қазақтардың этногенезі сияқты іргелі мәселені зерттеу үлкен мәнге ие болып отыр. Қазақстан тарихы мен жалпы өркениеттік дамудың, түркі әлемінің дамуының байланысын зерттеудің өзектілігі кем емес. Қазақстанның Ресей империясының құрамына жаңа позициялардан енуін зерттеу мәселесі өте өзекті болып қала береді. Бұл жерде Қазақстанның отаршылдық жағдайы жағдайында дәстүрлі көшпелі қазақ қоғамының қайта құрылу процесін зерттеу ерекше маңызға ие. Бұл тұрғыда Ресей империясының құрамдас бөлігі ретінде қазақ қоғамының әкімшілік, басқарушылық, кәсіпкерлік, ғылыми, шығармашылық элитасының қалыптасу тарихы нашар дамыған буын болып табылады. Қазақстанның дамуына елеулі үлес қосқан өткен дәуірдің көрнекті қайраткерлерінің: қазақ хандарының, билерінің, батырларының, зерттеушілерінің, ғалымдарының тарихи портреттерін жасау мәселесі нашар дамыды. Осы уақытқа дейін Әбілқайыр, Абылай, Кенесары, т. б. хандар туралы бірнеше еңбектер жарық көрді. Қазақстан тарихында XVIII ғасырдың соңы - XX ғасырдың басындағы ұлттық интеллигенция, оның философиялық, эволюциялық эволюциясы туралы тұтас көзқарас әлі күнге дейін жоқ. әлеуметтік-саяси көзқарастар. Қазақ қоғамы тарихының мәселелерімен қатар көп ұлтты Қазақстанның революцияға дейінгі кезеңдегі дамуының аз зерттелген мәселелерінің өзектілігі зор. Бұл этникалық топтардың мәдени-тарихи даму мәселелері, конфессиялық процестер. Тарихты идеологиясыздандыру кеңестік кезеңді жаңаша терең зерттеуді қажет етеді. Бұл Қазан революциясының алғышарттары мен қозғаушы күштеріне қатысты. Азамат соғысының мәселелерін қайта қарау керек. Ұжымдастыру жылдарындағы жаппай саяси қуғын-сүргін мен ашаршылық құрбандары мен шығынын нақтылау маңызды. Қазақ диаспорасының мәселелері әлі де аз зерттелген. Осы уақытқа дейін Арал теңізінің, Балқаштың экологиялық апаттарының, Қазақстан аумағын жаппай қырып-жою қаруының полигонына айналдырудың орны толмас зардаптарының тарихи бастаулары зерттелмеген.

Қазіргі жағдайда Қазақстан тарихы қазақстандықтардың жеке басын, азаматтығын және патриотизмін қалыптастыруда барған сайын артып келе жатқан рөл атқарады. Әрқашан дамудың күрт үзілістерінде, қоғамдағы идеалдардың, парадигмалардың, құндылықтардың күрт өзгеруі, шиеленісті, дағдарыстар мен толқуларды тудырған кезде, тарих қоғамды тұрақтандырушы, біріктіруші, нығайтқыш бастама ретінде әрекет етеді. Бірақ бұл үшін оның өзі шыншыл және объективті болуы керек. Қазақстан тарих ғылымының алдына Елбасы, Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев «Тарих толқынында». «Бүгінгі таңда қазақ гуманитарлық мамандары үшін ұлттық бірегейлік пен уақыттың динамикалық императивтері арасындағы өзара әрекеттестіктің осынау орасан өрісіне жол ашудан асқан кезек күттірмейтін міндет жоқ» [11] . Сонымен, қазіргі жағдайда Қазақстан тарихы тек академиялық ғылым ғана емес, ол қазақстандықтардың дүниетанымдық ұстанымдарын қалыптастырудың негізі болып табылады.

Жаһандық ауқымда тарих ғылымының өзекті мәселелері Ослода 2000 жылғы 6-13 тамыз аралығында өткен ХІХ Халықаралық тарих ғылымдарының конгресінде айқындалды [12] . Тарихшылардың бұл форумы бес жыл сайын жиналады. Бұл конгреске әлемнің 67 елінен, соның ішінде Норвегия, Финляндия, Швеция, АҚШ, Италия, Ұлыбритания, Жапониядан 1900-ден астам ғалымдар жиналды. Германия, Франция, Канада, Ресей және т. б. Осы уақытқа дейін Халықаралық тарих ғылымдары комитетінің (ХҚК) құрамына 56 елдің тарихшыларының ұлттық комитеттері және 24 басқа халықаралық тарихшылардың ұйымы - тарих ғылымының әртүрлі бағыттары мен бағыттарын көрсететін комиссиялар, бірлестіктер кірді [13] . Съезде 330-дан астам баяндамалар мен баяндамалар тыңдалды. Тарих ғылымының жалпы мәселелері секцияларда талқыланды: «Жаһандық тарихтың болашағы. Тұжырымдамалар мен әдістеме»; «Мыңжылдық. Уақыт және тарих»; «Тарихты пайдалану және теріс пайдалану. Өткендегі және қазіргі кездегі тарихшының жауапкершілігі. Бөлімде нақтырақ тақырыптар қарастырылды: «20 ғасыр тарихнамасын бағалау: кәсіби шеберлік, әдіснамалық бағыттар, еңбектер»; «Ұжымдық жады және ұжымның идентификациясы. Әртүрлі қоғамдар өздерінің өткенін қалай жасайды және түсіндіреді»; «Әр ғасырлардағы мұсылман қоғамдары»; «Дін және жыныстар арасындағы қарым-қатынас»; «Азия және Еуропа қоғамдарындағы отбасы құрылымы және демократия»; «Аз ұлттардың мәдениеті және олардың басым көпшілікпен қарым-қатынасы»; «Тоталитаризм және диктатура формалары»; «X1V-XX ғасырлардағы билік, зорлық және өлім» [14] .

ХІХ Халықаралық тарих ғылымдары конгресінің «дөңгелек үстелдерінен» «Тарихты оқыту, жаңа әдістемелер, оқулықтар және мектеп бағдарламасындағы тарихтың орны», «Архивтер мен тарихты ашу», «Қырғи-қабақ соғыс», «Қытай және 17 ғасырдағы әлем» тақырыптарындағы сессиялар ең қызықты болды [15] .

Жалпы алғанда, тарихшылардың бұл форумы (алдыңғы конгресс 1995 жылы Монреальда өткен) адамзаттың гуманистік құндылықтарын, отбасы мен қоғамдағы, қоршаған ортадағы қарым-қатынастар тарихын зерттеу тенденциясының одан әрі дамуын көрсетті. бейбітшілікті сақтау. «Еуразияшылдыққа», Шығыс Еуропадағы аймақтық процестерге, «қырғи-қабақ соғыс» тарихына қызығушылық болды. Тарихтың ғылым және жалпы білім беретін пән ретіндегі әлеуметтік функцияларын күшейтуге, тарихшылардың қоғам мен мемлекетке ықпалына көңіл бөлінді. Орталық проблемалардың бірі тарихтың жаһандануы болды [16] .

Тарихтағы ұжымдық жады сияқты әдістемелік мәселелердің ішінде; эсхатологиялық сұрақтар; салыстырмалы тарихи зерттеулер. XX ғасыр тарихында тоталитаризм, диктатура және қырғи-қабақ соғыс мәселелеріне көп көңіл бөлінді.

Хронологиялық тұрғыдан алғанда, жаңа, жақын тарих және қазіргі заман бағытында тарихи зерттеулер аясының кеңеюі атап өтіледі. Сидней (Австралия) 2005 жылы келесі ХХ Халықаралық тарих ғылымдарының конгресінің өтетін орны ретінде таңдалды.

Өткенді концептуалды түсіну және ұлттық тарихты құру жолындағы алғашқы нақты қадамдар ескі және жаңа академиялық институттардың белсенді ғылыми қызметімен байланысты болды. Егеменді Қазақстанның тарих ғылымының дамуында, басым ғылыми бағыттарды дамытуда Тарих және этнология институтының ғалымдарының үлесі зор. Ш. Уәлиханов атындағы Қазақ мемлекеттік университеті. Әл-Фараби атындағы Еуразия мемлекеттік университеті. JI. H. Гумилев. Республика ғалымдарының ғылыми қызметінің нәтижелері іргелі зерттеулерде, монографиялық жұмыстарда көрініс тапқан.

Қазақстанның бірінші жаңғыруы 1991 жылы Совет Одағының қирандысынан шығып, өз жолымызды дербес мемлекет ретінде бастағанымыздан басталған болатын. Екінші жаңғыру «Қазақстан-2030» стратегиясының қабылдануымен және жаңа елорда - Астананың салынуымен басталды [17] . Үшінші жаңғыру Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласымен жалғасын табуда. Ұлт санасының жаңғыруын мақсат еткен, үлкен екі бөлімнен тұратын мақаланың екінші жартысында Елбасы кез келген жаңғырудың ең алдымен Ұлттық болмысқа, дәстүрдің замана сынынан сүрінбей өткен озығына негізделуін қадап айтып отыр. Бұл іргелі мақаланы халық Мәңгілік Ел мұратын жүзеге асырудың түп негіздерін көрсетіп берген тұжырымдамалық бағдарлама ретінде қабылдауда.

Бұл халқымызға рухани жол көрсететін нақты бағдар екеніне күмән жоқ. Нағыз ұлттық жаңғыру тек Қазақстан тәуелсіздікке қол жеткізгенде ғана, Елбасының ұзақ мерзімді стратегиясының негізінде басталды деп айтуға болады. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында академик Манаш Қозыбаев Үкіметтік қолдау нәтижесінде, Отан тарихының күрделі де өзекті мәселелерін айшықтауда идея беруші және ұйымдастырушы ретінде, басты мәселелерге зерттеушілер назарын аудартуда және әлемдік өркениет тарихында тәуелсіз Қазақстанның өз орнын көрсетуге негізделген ғылыми ізденістер стратегиясын әзірлеуді ұйымдастырды. Тарихты жаңаша көзқараспен қарастыруда бұрынғы өктемшіл көзқарастағы тарихи оқиғаларды қайта қарауда, қазақ мемлекетінің территориялық тұтастығының қалыптасуы, азаттық күрес, Қазақстанның Ресей құрамына енуі, казармалық социализм жағдайындағы Қазақстан халқының ахуалына қатысты концептуалды тұжырымдамалар жасалды.

Шетелдіктердің Қазақстан тарихына қызығушылығы артты. Қазақстан ғалымдары Сібір, Орал және Орталық Азия тарихшыларымен бірлескен зерттеулер жүргізді. 1988 жылы қараша айында «Орта Азия республикалары мен Қазақстандағы ауыл шаруашылығын ұжымдастыру тарихы» тақырыбында өткізілген бүкілодақтық ғылыми конференция жұмысының тарихи маңызы зор. Нәтижесінде М. Қ. Қозыбаев басқарған біраз ғалымдар 1989 жылы «Вопросы истории» журналының бетінде қазақстандық қасіреттің көлемі мен зардаптары жөнінде «ақтаңдақтар ақиқатын» жариялап, ол әлем жұртшылығына аян болды. Отан тарихының басым бағыттары айқындалды [18] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.