Азаматтық - құқықтық қатынастар объектілері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университеті

Реферат

Тақырыбы: Азаматтық-құқықтық қатынастар

Орындаған: Шахвалатов Рустем
Дене шынықтыру және бастапқы әскери дайындық
1-курс
Тексерген: Абилмажина Арай Мауткановна

Өскемен қаласы, 2024 жыл
Жоспар:
Кіріспе
Азаматтық-құқықтық қатынастар
Азаматтық-құқықтық қатынастың мазмұны мен формасы
Негізгі бөлім
Азаматтық-құқықтық қатынастардың пайда болу негіздері
2.2. Азаматтық-құқықтық қатынастар ғылым ретіндегі дамуының тарихи аспектісі
2.3. Азаматтық-құқықтық қатынастар объектілері
2.4. Азаматтық-құқықтық қатынастар субъектілері
2.5. Қатысты және абсолюттік азаматтық құқықтық қатынастар
2.6. Қазіргі замандағы дүниежүзілік азаматтық-құқықтық жүйелері бойынша қысқаша шолу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Азаматтық-құқықтық қатынастар - бұл азаматтардың және заңды тұлғалардың арасындағы қатынастарды тараптардың теңдігі мен олардың еркінің дербестігі негізінде реттейтін құқық саласы. Олар сатып алу-сату және жалдау шарттарынан бастап мұрагерлікке және зиян келтіруге дейінгі қатынастардың кең ауқымын қамтиды.
Азаматтық құқыққа кіріспе әдетте құқықтың осы саласының негізгі ұғымдарын, принциптері мен институттарын қамтиды. Маңызды тұжырымдамалар мыналарды қамтиды:
Азаматтық құқық субъектілері: жеке тұлғалар (азаматтар) және заңды тұлғалар (ұйымдар, кәсіпорындар және т.б.).
Құқықтық реттеу объектілері: мүлік, шарттар, жеке тұлға құқықтары және басқа да объектілер.
Азаматтық-құқықтық қатынастар ұғымы және мәні: тараптардың ерік білдіруі, қатынастардың туындауы, өзгеруі және тоқтатылуы.
Азаматтық құқық қағидаттары: шарт еркіндігі, міндеттемелерді орындау, меншік құқықтарын қорғау және т.б.
Азаматтық құқық көздері: заңдар, шарттар, әдет-ғұрыптар мен прецеденттер.
Жауапкершілік және өтемақы төлеу
Азаматтық-құқықтық қатынастың мазмұны мен формасы
Қоғамдық қатынастарды азаматтық-құқықтық реттеу процесінде олардың мүшелері субъективті құқықтар мен міндеттемелермен бөлінеді, ол болашақта құқықтық қатынас шегіндегі мүшелер тәртібін анықтайды.
Мүшелерге тән субъективті құқықтар мен міндеттер оның құқықтық формасын қурайды. Субъективті құқық түрінде құқықтық тулғаның тәртібінің заңдық қамтылған өлшемі түсіндіріледі, ал субъективті міндеттеме - азаматтық құқықтық қатынастасы міндетті тулғаның қажетті тәртібінің заңдық қамтылған өлшемі.
Азаматтық мүліктік қатынасты оның экономиялық базисіне толық жатқызуға болмайды. Ол экономиялық мазмұны мен құқықтық формасының диалектикалық бірлігін көрсетеді. Азаматтық мүліктік құқықтық қатынас мазмұны экономиялық базис сферасында болады. Азаматтық құқықтық қатынас спецификасы оның субъектілері мен объектілеріненде байқалады. Азаматтық құқық қатынас мүшелер олардың субъектілер мен аталады. Азаматтық құқық қатынас адамдар арасында қалыптасады. Сондықтан субъект түрінде жеке индивидтер, әйтпесе белгілі бір адамдар ұйымы көрінеді. Біздің елде субъект түрінде тек Қазақстан Республикасының азаматтары ғана емес, шет ел азаматтары жеке азаматтығы жоқ тұлғалар бола алады.
Азаматтық-құқықтық қатынастардың пайда болу негіздері
Азаматтық заңнамада қамтылған құқықтық нормалар өз алдына азаматтық құқықтық қатынастарды тудырмайды, өзгертпейді немесе тоқтатпайды. Бұл азаматтық құқықтық фактілер деп аталатын құқықтық нормаларда қарастырылған мән-жайлардың туындауын талап етеді. Демек, заңды фактілер құқықтық норма мен азаматтық құқықтық қатынас арасындағы дәнекер қызметін атқарады. Заңды фактілерсіз ешқандай азаматтық құқықтық қатынас орнамайды, өзгермейді және тоқтатылмайды. Осылайша, Азаматтық кодекстің 29-тарауында жалдау қатынастарын орнату, өзгерту немесе тоқтату мүмкіндігі қарастырылған. Алайда, көрсетілген азаматтық-құқықтық қатынастың пайда болуы үшін бапта көзделген келісімді жасау қажет. Тараптар тиісті келісімге келіп, негізгі құқықтық қатынасты өзгертетін болса, одан туындайтын жалдау құқықтық қатынасы сатып алу-сату құқықтық қатынасына айналуы мүмкін. Ақырында, жалға берушiнiң өтiнiшi бойынша жалға беру қатынастары осы бапта көзделген заңды фактiлердiң бiрi туындаған кезде мерзiмiнен бұрын тоқтатылуы мүмкiн. Сонымен, азаматтық-құқықтық фактілер деп нормативтік құқықтық актілердің қандай да бір құқықтық салдарларды: азаматтық құқықтық қатынастардың пайда болуын, өзгеруін немесе тоқтатылуын байланыстыратын мән-жайларын түсіну керек.
Заңды фактілер азаматтық құқықтық қатынастардың негізінде жатқандықтан және олардың белгіленуі, өзгеруі немесе тоқтатылуына әкеп соғатындықтан, олар азаматтық құқықтық қатынастардың негіздері деп аталады. Бір ғана заңды факт азаматтық құқықтық қатынастың негізі бола алады. Осылайша, сатып алу-сату міндетін белгілеу үшін сатушы мен сатып алушы арасында шарт жасасу жеткілікті. Мұндай жағдайлар қарапайым заңды фактілер деп аталады. Кейбір азаматтық құқықтық қатынастардың негізін бір мезгілде немесе белгілі бір ретпен туындайтын екі, кейде одан да көп заңды фактілер құрайды. Мысалы, коммуналдық тұрғын үй-жайларға қатысты тұрғын үй міндеттемесін белгілеу үшін ордер беру және оның негізінде тұрғын үйді жалға алу шартын жасау қажет. Азаматтық құқықтық қатынастардың мұндай негіздері күрделі құқықтық құрам немесе күрделі заңды факт деп аталады.
Азаматтық құқықтағы барлық көптеген заңдық фактілер жеке ерекшеліктеріне қарай жіктелуге жатады, бұл көптеген заңды фактілердің арасында еркін жүруге және оларды бір-бірінен айқын ажыратуға мүмкіндік береді. Бұл өз кезегінде азаматтық құқық субъектілері мен құқық қорғау органдарының азаматтық заңнаманы дұрыс қолдануына ықпал етеді. Ағынның сипатына қарай азаматтық құқықтағы заңды фактілер оқиғалар мен әрекеттер болып бөлінеді. Оқиғаларға адамнан тәуелсіз болатын жағдайлар жатады. Мысалы, табиғи апат, адамның тууы мен қайтыс болуы, белгілі бір уақыттың өтуі, т.б. Іс-әрекеттер адамның еркіне сай орындалады. Мысалы, шарт жасасу, міндеттемені орындау, туынды жасау, мұраны қабылдау, т.б. Оқиға тек табиғат күштерінен ғана емес, адамның іс-әрекетінен де туындауы мүмкін екенін есте ұстаған жөн. Мысалы, өрт найзағай соғуынан немесе құқық бұзушы жасаған өрттен туындауы мүмкін. Алайда, себебіне қарамастан, өрт әрқашан оқиға болып табылады, өйткені оның барысы адамның еркінен тыс болады.

1-сызбанұсқа:

Азаматтық құқықтың ғылым ретіндегі дамуының тарихи аспектісі
Азаматтық құқықтың құқықтанудың дербес саласы ретінде қалыптасуы және соған сәйкес оны зерттеу мен пайымдау салыстырмалы түрде жақында ХІХ ғасырдың басында жүзеге асты. XVIII ғасырдың аяғына дейін. азаматтық құқық философия курстары мен құқық энциклопедиясы аясында баяндалды.
Азаматтық құқық -- кез келген дамыған құқықтық жүйенің негізгі, маңызды бөліктерінің бірі. Қазіргі құқықтық жүйелердегі "азаматтық құқық" термині мүліктік және кейбір мүліктік емес қатынастарды реттейтін құқық саласын білдіреді.
Азаматтық құқық терминінің тарихы заң ғылымында Ежелгі Рим дәуірінен белгілі және римдік "азаматтық құқықтан" бастау алады, ол арқылы ертедегі римдік квирит азаматтарының құқығы, мемлекет -- қала құқығы түсініледі. Белгілі бір тарихи кезеңде Римнің еркін тұрғындары ғана римдіктер болып саналды, оларды азаматтар деп атады. Римдіктер құқықтары жағынан бір-біріне тең болды және өз мүдделерін қорғау үшін берік құқықтық жүйені құрды. Ежелгі Римдегі азаматтық құқық деп олардың теңдігі мен мүлкін қорғауға қамқорлық жасаған Рим азаматтарының -үй иелерінің құқығы түсінілді. Рим құқығы "жазбаша құқық" деп те аталады, өйткені ол жеке, яғни азаматтық құқықтың негізін құрайды және формальды сипатқа ие.
Еуропалық құқықтық тәртіптің римдік жеке құқықты қабылдау (қарызға алу) процесі бұл ұғымның қазіргі заманғы құқықтық терминологияға көшуіне әкелді, онда ол ең ірі құқықтық салалардың бірінің дәстүрлі атауына айналды. Сондықтан азаматтық құқықты азаматтық құқық, ал осы саладағы мамандарды азаматтық құқық деп атайды.
Азаматтық-құқықтық ғылым басқа қоғамдық ғылымдармен өзара әрекеттеседі, олардың арасында белгілі бір орын алады. Ең алдымен, ол бірқатар басқа заң ғылымдарымен тығыз байланысты. Ең алдымен, азаматтық құқық мемлекет және құқық теориясы әзірлеген бірқатар іргелі ұғымдар мен категорияларға сүйенеді. Бұл, мысалы, құқықтық реттеудің пәні мен әдісі, құқықтық қатынастар, құқықтық жауапкершілік ұғымы және т.б. туралы ережелерге қатысты. Мемлекет және құқық тарихы азаматтық заңнаманы әртүрлі азаматтық-құқықтық институттардың пайда болуы мен дамуы туралы біліммен байытады. Әрі қарай, азаматтық құқық бірқатар салалық заң ғылымдарымен, соның ішінде қоғамдық-құқықтық саланы - конституциялық (мемлекеттік), әкімшілік және қаржылық, жер, сондай-ақ азаматтық іс жүргізу құқығы ғылымдарымен тығыз байланыста жұмыс істейді. Ақырында, азаматтық-құқықтық ғылым философия, саясаттану, әлеуметтану, тарихты қоса алғанда, басқа қоғамдық ғылымдардың тұжырымдарына сүйенеді. Азаматтық құқық экономикалық ғылымдармен барынша тығыз байланыста, өйткені оның пәні негізінен қоғамның экономикалық өмірінің құқықтық қалыптасуымен байланысты. Сондықтан азаматтық тұлғалар экономикалық теорияны есепке алмай-ақ жасай алмайды.
Бүгінгі таңда азаматтық құқықты қоғамдық қатынастарды азаматтық-құқықтық реттеудің заңдылығы ретінде қарастыруға болады. Бұл зерттеудің нәтижесі өзара байланысты және өзара келісілген ұғымдар, көзқарастар, тұжырымдар, пайымдаулар, идеялар, тұжырымдамалар мен теориялар жүйесінен тұратын азаматтық құқықтың қалыптасқан ілімі болып табылады. Азаматтық-құқықтық ғылымның зерттеу пәні, ең алдымен, азаматтық-құқықтық нормалар болып табылады. Сондықтан азаматтық құқық ғылымының бірінші кезектегі міндеті азаматтық-құқықтық нормалардың мазмұнын жан-жақты, тиянақты және терең зерделеу болып табылады. Азаматтық құқық қорғаушылардың осы саладағы көптеген зерттеулері құқық қорғау органдарының азаматтық-құқықтық нормаларды дұрыс және біркелкі қолдануына үлкен ықпал етті.

Азаматтық-құқықтық қатынастар объектілері
Азаматтық құқықта объекті ұғымы өте даулы. Жалпыға таныс анықтамасы келесі: азаматтық құқық объектісі дегеніміз - ол азаматтық құқықтық қатынастарының пайда болуына себеп болатын және субъектілердің әрекеттері оған бағытталатын (ықпал ететін) нәрселер. Рим құқығынан бастап азаматтық құқық объектілеріне материалдық игіліктер: мүлік (мүліктік құқықтар мен игіліктер), жұмыстар мен қызметтер жатады. Азаматтық заңнамаларда жоғарыдағы аталғанға қосымша объектілерге шығармашылық қызмет нәтижелерін және материалдық емес, яғни мүліктік емес жеке құқықтар мен игіліктер де жатқызылады. Сонымен, заттар (мүлік) азаматтық құқық объектілерінің тек бір түрі ғана болып табылады. Дегенмен, заттар басқа объектілермен салыстырғанда ең кең тараған түрі болады. Заттардың жіктелуі өз бастамасын рим құқығынан алады және де ол заманның өзгеруіне байланысты жаңа түрлерімен толықтырылған (Г сызбасын қараңыз).
Заттардың жіктелуінің тәжірибелік маңызы өте зор, мәселен, АК ерекше бөлімінде келтірілген келісім шарттардың жеке түрлерін бөлуде. Мысалы: жалға алу шартының объектісі - дара белгілермен анықталған, тұтынуға жатпайтын зат болса; ал несие шартының объектісі - ол тектік белгілерімен анықталған, тұтынылатын заттар болады. Жылжымайтын мүлік әрқашан дара белгілермен анықталған зат болып танылады. Заттардың жіктелуінде барлық заттар айналым қабілеттілігі бар, айналым қабілеттілігі шектелген және азаматтық айналымнан мүлдем алынып тастаған заттар ретінде бөлінетіннін білу қажет. Осылайша, мүліктердің басым саны азаматтық құқықтық айналымда емін-еркін жүреді. Ал, мысалы, кейбір дәрілер, қару-жарақтарға иелену үшін арнайы рұқсат алу қажет болады. Радиоактивті заттар, әскери қару-жарақтар мемлекет кеңістігінде мүліктік айналымнан мүлдем алынып тасталған, яғни, оларды жеке және заңды тұлғаларға иелену, пайдалану, билік етуге тыйым салынған. Ал керек-жарақ дегеніміз - ол басты затқа қызмет етуге арналған және тек сонымен бірге ортақ шаруашылық мақсатта қолдануға мүмкін болуымен байланысты болатын зат. Керек-жарақ деп аталатын зат, егер заңдарда немесе шартта өзгеше белгiленбесе, басты затқа iлесiп жүредi. Яғни, жалпы ережеге сай, басты зат өзге тұлғаның меншігіне ауысатын болса, оның керек-жарағы да сол тұлғаға өтуі қажет (122-бап). Стратегиялық объектілер ерекше объект ретінде қарастырылады (193-1 бап).
Бағалы қағаздардың түсініктерін, түр-түрлерін де осы тақырып бойынша білу керек. Ол үшін ҚР Азаматтық кодексіне қоса, бағалы қағаздардың атауларын, түр-түрлерін, белгілерін, айналымға шығарылу нысандарын, арнайы ережелерін бекітетін тиісті заңдардың нормаларымен танысу қажет. Жұмыстар мен қызметтер, зияткерлік меншік құқығының нәтижелері азаматтық құқықтардың объектілері ретінде Азаматтық құқық пәнінің және Азаматтық кодексінің ерекше бөлімінде қарастырылады. Мүліктік емес өзіндік құқықтар мен игіліктердің жіктелуі бірнеше негіздер бойынша жүргізіледі. ҚР Конституциясының екінші бөлімінде адам мен азаматтың айырылмас құқықтары белгіленген. Олар: өмір сүру құқығы, денсаулық сақтау, жеке өміріне қол сұқпаушылық, өзіндік және отбасы құпиясын сақтау, өзінің ар-намысы мен қадір-қасиетін қорғау, тұрғын үйге қол сұқпаушылық, ар-ождан бостандығы, және т.б. құқықтар (Ғ сызбасын қараңыз). Бұлардың сипаттамасына: экономикалықмүліктік мазмұны жоқ, иесінің жеке басынан ажырағысыз, қолданыстағы заңдармен танылған, реттейтін және қорғайтын игіліктер ме бостандықтар жатады. Аталмыш объектілерді қорғау құралдарының бірі болып моральдық зиянды өтеу, онын ішінде ақшалай өтеу көзделген. Азаматтық құқық қатынастарының ерекше объектілеріне заң шығарушы интеллектуалдық меншік объектілерін (ҚР АК 125-б.), қызметтік және коммерциялық құпияны ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.