Асыл тұқымды бұқалардың табынын толықтыратын таналарды азықтандыру

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

АННОТАЦИЯ

Малды азықтандыру пәнінен «Асыл тұқымды бұқалардың табынын толықтыратын таналарды азықтандыру » тақырыбы бойынша жазылған курстық жұмыс 37 беттен тұрады. Кіріспе, негізгі бөлім, өзіндік-жұмыс, техникалық қауіпсіздік, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімі қарастырылған. Курстық жоба 7 кестеден тұрады, пайдаланылған әдебиеттер саны 26.

МАЗМҰНЫ

бет

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР . . . 5

АНЫҚТАМАЛАР . . . 6

ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР МЕН БЕЛГІЛЕУЛЕР . . . 7

КІРІСПЕ . . . 8

1 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ . . . 10

1. 1 Ірі қара табынын құру . . . 10

1. 2 Ірі қара табынының құрамы . . . 10

1. 3 Ірі қара табынының құрылымы . . . 12

1. 4 Ірі қара төлін өсіру . . . 12

1. 5 Төл өсірудің теориялық негізі . . . 13

2 ӨЗІНДІК ЗЕРТТЕУ . . . 15

2. 1 Малды азықтандыру нормасы мен рацион туралы түсінік . . . 15

3 НЕГІЗГІ БӨЛІМ . . . 17

3. 1 Ірі қара төлін азықтандыру . . . 17

3. 2 Тұқымдық бұқаларды азықтандыру ерекшеліктері . . . 18

3. 3 Бұқаны ата-тегі бойынша сынау . . . 20

3. 4 Тана-құнажынды азықтандыру . . . 22

3. 5 Малды нормалап азықтандыру жүйесінің принциптері мен элементтері . . . 23

3. 6 Мал азығының қоректілігіне әсер ететін факторлар . . . 24

3. 7 Тұқымдық ұрғашы бұзауды азықтандыру принциптері . . . 27

3. 8 Тұқымдық еркек бұзауды азықтандыру ерекшеліктері . . . 28

4 ТЕХНИКАЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК . . . 33

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 35

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 36

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

Бұл курстық жобада мына төмендегі нормативтік құжаттарды қолдануға сілтемелер жасалынған:

МЕМСТ 7. 32-2001 Стандарт жүйесінің мәліметі, кітапханалық және баспалық ғылыми-зерттеу жұмыстың есебі, құрылымын және ережесін аудару.

МЕМСТ 16020-70 Сойыс мал. Атаулар мен анықтамалар.

МЕМСТ 5110-55 Союға арналған ірі қара мал.

МСТ 15467-79 «Ұрпақ сапасын бағалау». Негізгі түсініктер. Терминдер мен анықтамалар.

МЕМСТ 9959-91. Ет өнімдері. Сезімдік бағалаудың жалпы шарттары-М., 1992. -14 б.

МЕМСТ 3100-1-91 Сүт және ет өнімдері. Сынақ сұрыптап алудың әдістері.

Ауыл шаруашылығы малдарын азықтандырудың мөлшері және жем шөп тиімділігі. Анықтамалық құрал /Калашников А. П., Клейменов Н. И., Баканов В. П. және басқалар - М., Агропромиздат, 1985.

АНЫҚТАМАЛАР

Азық өлшемі- организімнің тіршілігі мен өнім өндіруге қажетті энергия мен құрылымдық және биологиялық әсерлі заттарға мұқтаждығын айқындайтын жалпы нормалық көрсеткіштерге тәулігіне 1 басқа қажет азық.

Рацион құрылымы- рацион құрамына кіретін азық топтарының оның жалпы қоректілігіне (а. ө. не АЭЗ бойынша) пайыздық қатынасы айғақтайды.

Тетіктелген азықтандыру нормасы деп- толықтырылған организм мұқтаждығының 18-30 көрсеткішін қамтитын деректер.

Азықтандыру рационы- малға жегізілетін жемшөп пен азықтық қосындылар мөлшерін, қоректілік көрсеткіштерін сәйкестендіру арқылы жүзеге асырылады.

Азықтандыру типі- рацион құрылымындағы басым азық тобы немесе жекелеген азық белгілейді.

Рацион - бір тәулікте жейтін азықтардың жиынтығы, олардың қоректік заттары бір күндік нормаға сәкестендіріледі.

Мал азығын нормалау- мал организміндегі қоректік заттарға қажеттілікті толықтыру.

ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР МЕН БЕЛГІЛЕУЛЕР

ҚЗ- құрғақ зат

ШП- шикі протеин

ШМ- шикі май

АЭЗ- азотсыз экстративті заттар

ҚП- қорытылған протеин

АЭ-алмасу энергиясы

г - грам

мг - миллиграм

л - литр

а. ө. - азықтық өлшем

кДж - килоджоуль

МДж - мегаджоуль

% - пайыз

КІРІСПЕ

Агроөнеркәсіп кешені - ел экономикасының басты табыс көздерінің бірі. Ауыл еңбеккерлерінің кәсібін жаңа деңгейге көтеру керек-ақ. Фитосанитарлық және ветеринарлық қауіпсіздікті жетілдіру міндеті тұр. Әсіресе егін және мал шаруашылықтарын әртараптандыру қажет.

Агроөнеркәсіп кешені субъектілерінің мүмкіндіктерін зерделей келе, біз төрт негізгі бағытты айқындадық. Бұлар қаржылық сауықтыру, оларға тауарлар мен қызметтің қолжетімділігін арттыру, АӨК субъектілерін қамтамасыз етудің мемлекеттік жүйесін дамыту, мемлекеттік басқару жүйесінің тиімділігін арттыру», - дейді.

Сонымен қатар, агроөнеркәсіп кешендеріне қарастырылатын мемлекеттік субсидиялар 2020 жылға қарай 4, 5 есеге артып, осы бағытта қаржылық сауықтыруға 300 миллиард теңге жұмсау жоспарланады.

Жалпы алғанда «Агробизнес-2020» бағдарламасы ауыл шаруашылық тауарларын өндірушілерді қолдаудың 6 қаржылық тетігін енгізуді қарастырады. Бұлар: займдарға кепілдік беру және сақтандыру, инвестициялық субсидиялау, несие мен лизингі бойынша сыйақылық мөлшерлемені субсидиялау, қаржылық сауықтыру, екінші деңгейдегі банктерді қорландыру.

Бұдан бөлек, фитосанитарлық, ветеринарлық және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған кешенді шаралар әзірленеді. Бағдарламаны іске асыру ауыл шаруашылығы өнімдерін 1, 5 есеге арттыруға, ауыл шаруашылығы еңбеккерлерінің жұмыс тиімділігін 3 есеге арттыруға септігін тигізбек.

Малды азықтандыру-олардың қоректенуін ғылыми түрде ұйымдастыру малды дүрыс азықтандыру арқылы организмдегі морфологиялық және функционалдық өзгерістерді бағыттап отыруға болады.

Мал шаруашылығы - кез келген мемлекеттің аграрлық секторының маңызды салаларының бірі. Оның халықтық-шаруашылық міндеті - халықты өмірге қажетті азық-түліктер: ет, сүт, жұмыртқамен және т. б. ; ал өнеркәсіпке қажетті шикізат: жүн, былғары, тері, қыл, қылшық, қауырсын, түбітпен және т. б; құнды органикалық тыңайтқыш: көң құс саңғырығымен қамтамасыз ету. Сонымен қатар, жылқы, өгіз, қодас, бұғы сияқты жануарларды механикалық құралдарға қоса, ауыл шаруашылық және транспорттық жұмыстарға қолдану. Әлемнің көптеген елдерінде энергетикалық ресурстардың қымбаттауына байланысты мұның үлкен стратегиялық мәні бар. Мал шаруашылық өнімдері өндірісінің қанағатсыз жағдайы - қоғамдағы әлеуметтік шиеленісті сездіретін аса сезімді фактор.

Мал шаруашылығының дамуы үш факторға негізделеді. Оның біріншісі - мал басының тұқымдық қасиеттері, яғни генотипі: екіншісі - сол генотиптік қасиеттердің айқындалуына ең күшті әсер ететін сыртқы орта, яғни фенотиптік фактор болып табылатын қоректендіру мөлшері мен сапасы; үшіншісі - бағып-күту жағдайлары. Осылардың ішінде малдың жеке басының өсіп-жетілуі мен дамуына, яғни онтогенезі мен өнімділігіне қоректендіру факторларының ықпалы басым. Сондықтан мал басын сақтап, сапалы, мол өнім өндіру үшін азықтандыруды, яғни қоректенуін ұйымдастыруды ғылыми негізделген түрде жүргізу қажеттілігі айқындалады.

Ірі қара мал өсіру - ауылдық жерде өз бизнесіңізді бастауға жақсы мүмкіндік. ІҚМ өсірумен айналысу үшін бұл бизнестің барлық қыр-сырын жақсылап зерттеп алу керек.

Ауылшаруашылық бизнесте аталған саланың бірнеше бағыты бар: ет тұқымдастарын өсіру, сүт тұқымдастарын өсіру, ет-сүт тұқымдастарын өсіру, сатуға арналған жас төлдерді өсіру. Аталған бизнес түрін бастағанда оның негізгі бағытын анықтау керек.

Курстық жұмыстың мақсаты: Асыл тұқымды бұқаның тобының толықтыратын таналарды азықтандырудың тиімділігі.

Курстық жұмыстың міндеті:

Асыл тұқымды бұқа тобының толықтыратын таналарды күтіп-бағу технологиясы.
Асыл тұқымды бұқаның тобының толықтыратын таналарды азықтандыруды үйреніп сапалы өнім алу.

ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ

1. 1 Ірі қара табынын құру

Ірі қара санын көбейту және оның сапасын жақсарту ауыл шаруашылығындағы күрделі іс. Ол үшін әр шаруашылықта сиырлар мен қашарларды уақытында қашыр, әр аналық малдан жылына бұзау алу қажет.

Ірі қара малының басқа ауыл шаруашылық малдарына қарағанда көптеген айырмашылықтары бар, оған жыныс органдарының жетілуі, буаздығы, шаруашылықта пайдалану мерзімі т. б себептер жатады.

Жыныс органдарының жетілуіне ірі қараның тұқымының өсіп-жетілуі, бағып күтуі және төл өсіру ерекшеліктері себеп болады. Етті ірі қараның сүтті ірі қараға қарағанда, жыныс органдары 2-3 ай ерте жетіледі. Сонымен қатар ірі қараның жыныс органдарының жетілуіне төлді дұрыс өсірудің де әсері бар, тағы ауа райының да әсерін ұмытпауымыз керек. Оңтүстік аймақтарда өсірілетін малдардың жыныс органдары, солтүстік аймақтарда өсірілетін малға қарағанда тезірек жетіледі.

Еркек бұзаулардын жыныс органдары 7-8 айлығында, ал ұрғашы бұзаулардікі 6-9 ай аралықтарында жетіледі, бірақ бұл уақыттарда оларды қашыруға болмайды. Себебі олардың келешекте өсіп жетілуіне керісінше әсер етеді. Сондықтан 6 айлығынан бастап еркек бұзауларды ұрғашы бұзаулардан бөлек, жеке бағады.

Сонымен бірінші рет тайыншаларды 17-18 айлығында, ал тана бұқаларды 14-16 айлығында қашыру науқанына пайдалануға болады. Әрине тайыншалар мен тана бұқалардың тірілей салмағы тұқым стандартының көрсеткішінен кем болмауы қажет. Аналық малдардың қашуына, оның күйлеуі көп әсер етеді. Сиырлар мен қашарлар күйлеген уақытында, оның жыныс органынан сұйық зат шығады. Сиырлардың күйлеуі бұзаулағаннан кейін 21-28 күннен кейін басталып, әрбір 19-21 күннен кейін қайталанып тұрады. Аналық малдардың жыныс органдарынан сұйық заты күйлеуінен 10-15 сағат бұрын басталып, 30 сағатқа дейін созылады. Сиырларды тәулігіне 2 рет қашырған жөн. Малды қашыру өте жауапты іс, сондықтан оны мезгілінде азықтандыру, бағып-күту негізгі міндет.

Негізгі сиырлар бұзаулағаннан кейін 2 ай уақытында қашырған жөн, орташа сиырдың буаздығы 285 күнге созылса, сауын мерзімі 270 күннен 305 күнге дейін созылады. Сиыр қысыр қалмау үшін оны мезгілді уақытында буаздығын анықтап тұрады. Оны қандағы және сүттегі прогестерон арқылы да анықтауға болады [3] .

1. 2 Ірі қара табынының құрамы

Ірі қара табынының құрамы деп шаруашылықтағы немесе фермадағы табын малдарының жыныстық және жас топтарының пайыздық қатынасын айтады. Табынның құрылымы мал басының көбеюіне, әрі сүт және ет өнімдерінің молаюына ерекше әсер етеді.

Ірі қара мал табынының құрылымына мынандай топтар кіреді: бұқалар, сиырлар, қашарлар, тайыншалар, тан бұқалар, ұрғашы бұзау, еркек бұзау. Сонымен қатар ірі қара мал табынында бордақылауға және етке өткізуге дайындаған малдар болуы мүмкін. Ірі қара мал табынының құрылымы шаруашылықтық бағытына тікелей байланысты болса, сиырды қанша уақыт пайдалануға да байланысты болады.

Асыл тұқымды сүтті ірі қара мал шаруашылықтарында 10-15% сиырды табынынан шығарса, ал тауарлары шаруашылықтарда 25%-ға дейін сиырларды табынынан шығарып, етке өткізуге дайындайды. Сүтті сиыр табынының өнімін өсіру үшін, оның табыннан шығару пайызы жоғары болуы мүмкін.

Тауарлы фермаларда әсіресе сүтті аймақтарға сауын сиырлардың, табындағы үлесі орташа 60-65%-ға жетеді. Ал мамандырылған сүтті сиыр табындарда, осы шаруашылықтардың төлдерін басқа шаруашылықтарға берсе, онда сауын сиырлардың табын үлесі 80-85% дейін жетеді (оның ішінде 15-20% қашар), бұл шара сүт өнімінің көбеюіне және әр сиыр басына шапқанда сүт өнімінің молаюына әсер етеді.

Көптеген шаруашылықтар төлдерін 10-15 күндіктерінде арнайы тайынша жәнет қашар өсіретін шаруашылықтарға береді, одан кейін қашарлар бұзауласа оларды қайтадан алғашқы шаруашылыққа қайтарады.

Ал, осы шаруашылықтар еңбек бұзауларын 15 күндігінен бастап мал бордақылайтын шаруашылықтарға беріп, оны етке өткізуге дайындайды.

Тауарлары шаруашылықтардағы сиыр табындарында сиырдың үлесі 40-50 жетеді, ал мұндай шаруашылықтарда төлдерді 15-18 айлығына дейін өсіріп, әрі бордақылап етке өткізеді.

Асыл тұқымды шаруашылықтарда ірі қара мал табынының құрылымы төлдерін өткізу мерзіміне де байланысты. Егерде төлдерін ерте сатса, онда табында сиырдың үлесі көбейеді. Егерде асыл тұқымды шаруашылықтар өз табынын өзінің төлдерімен толықтыратын болса, онда ірі қара мал табынында қашардың үлесі 20-25%-ға жетеді.

Асыл тұқымды мал табыныныңт құрылымы төмендегідей: бұқалары-2-3%, сауын сиырлары 50-52%, қашарлары 15-18%, тайыншалары 18-20%, ұрғашы бұзаулары 20-25%, ал сатуға арналған асыл тұқымды төлдер, бұл табынның құрылымына кірмеген.

Етті сиыр табынында төлдердің үлесі көбірек болады, себебі төлдердің біразы етке өткізілуге тиісті. Мал азығымен жақсы қаматамасыз етілген шаруашылықтар төлдері 15-18 айлығына дейін өсіріп, әрі осы мерзім ішінде жазғы жайылымда молымен пайдаланады.

Етті ірі қара мал табындарында сиырлардың үлесі 35-40%, ал қашарлардың үлесі 20%-ға жетеді.

Асыл тұқымды етті ірі қара мал табындарында, егерде төлдері бір жылдығында басқа шаруашылықтарға сатылса, онда табындағы сиырдың үлесі 40-50%-ға жетеді [4] .

1. 3 Ірі қара табынының құрылымы

Ірі қара табынының құрылымы деп шаруашылықтағы немесе фермадағы табын малдарының жыныстық және жас топтарының пайыздық қатынасын айтады. Табынның құрылымы мал басының көбеюіне, әрі сүт және өнімдерінің молаюына ерекше әсер етеді. Ірі қара мал табынының құрылымына мынандай топтар кіреді: бұқалар, сиырлар, қашарлар, тайыншалар, тан бұқалар, ұрғашы бұзау, еркек бұзау. Сонымен қатар ірі қара мал табынында бордақылауға және етке өткізуге дайындалған малдар болуы мүмкін. Ірі қара мал табынының құрылысы шаруашылықтың бағытына тікелей байланысты болса, сиырды қанша уақыт пайдалануға да байланысты болады.

Асыл тұқымды сүтті ірі қара мал шаруашылықтарында 10-15% сиырды табыннан шығарса, ал тауарлы шаруашылықтарда 25%-ға дейін сиырларды табыннан шы, арып, етке өткізуге дайындайды. Сүтті сиыр табынының өнімін өсіру үшін оны табыннан шығару пайызы жоғары болуы мүмкін.

Тауарлы шаруашылықтардағы сиыр табындарында сиырдың үлесі 40-50%-ға жетеді, ал мұндай шаруашылықтарда төлдерді 15-18 айлығына дейін өсіріп, әрі бордақылап етке өткізеді.

Асыл тұқымды мал табының құрылымы төмендегідей: бұқалары - 2-3%, сауын сиырлары - 50-52%, қашарлары - 15-18%, тайыншаларды - 18-20% ұрғашы бұзаулары - 20-25%.

Етті сиыр табынында төлдердің үлесі көбірек болады, себебі, төлдердің біразы етке өткізілуге тиіс. Мал азығымен жақсы қамтамасыз етілген шаруашылықтарда төлдерді 15-18 айлығына дейін өсіріп, әрі осы мерзім ішінде жазғы жайылымды молымен пайдаланады. Етті ірі қара мал табындарында сиырлардың үлесі 35-40%, ал қашарлардың үлесі 20%-ға дейін жетеді.

Асыл тұқымды етті ірі қара мал табындарында егерде төлдері бір жылдығында басқа шаруашылықтарға сатылса, онда табындағы сиырдың үлесі 40-50%-ға дейін жетеді [5] .

1. 4 Ірі қара төлін өсіру

Мал тұқымын асылдандыру, олардың өнімділігін жылдан-жылға арттыру және малдың конституциялық - экстерьерлік мықтылығын дамыту ісітөлді жақсы өсіруге байланысты. Әсіресе, аса сүтті ірі қара малымен бұқалардан алынған бұзауларға ата тектерінің қасиеттілігін дамыту үшін шаруашылықтың өзінде бар азықты жеткізіп үйреткен тиіс. Мал жастайынан азықпен толық қамтамасыз етілсе, олардың тұқым қуалаушылық заңдылықтары толық айқындал алады.

Мал төлден өседі. Сондықтан мал шаруашылығының тәжірибелі бақташылары тумаған бұзаудың қамын оның ана құрсағында жатқан кезінен бастап ойлайды. Бұзау туғаннан кейін оларды көлемді, шырынды азықтарды көп, ал жемді азырақ беріп өсіреді. Етті ірі қара мал шаруашылықтарында керісінше, жемді көбірек береді. Бірінші тәсілді қолданғанда өсіп келе жатған малдардың организмінде зат алмасуы күшейіп, әрі ас қорыту органдары жақсы жетіледі. Сөйтіп, мұның барлығы сүттің көп болуына әсер етеді. Екіншісішде, етті шаруашылықта бұзауларға жемді көп беруден аз уақыттың ішінде көп салмақ қосады.

Сүтті мал шаруашылықтарында бұзауларға қолдан сүт беру тәсілін қолданып, бірнеше бұзауда бір ірі қараға бекітіп, сол ірі қараның сүтін емізіп өсіреді. Мұның өзі екі бағыттағы шаруашылықтардың бұзау өсіру тәсілдерініңәр түрлі екендігін көрсетеді [6] .

1. 5 Төл өсірудің теориялық негізі

Ірі қара малының сүттілік және еттілік тұқым қуалау қасиеттері қалыптасып даму үшін, оларға қолайлы орта жағдай болуы керек. Оның бастысы-малды дұрыс азықтандыру және дұрыс пайдалану.

Малдың организмі мен сыртқы ортада тығыз байланыс бар, сыртқы ортаның өзгеруіне байланысты жас организм де өзгеріп, онда әр түрлі құбылыс болады, әсіресе жас малдың өсіп-дамуына және өнімділігінің қалыптасуына тұқым қуалау заңдылығымен қатар азықтандыру көп әсер етеді. Мал дұрыс азықтандырылмаса немесе мал азығы жетпесе, оның тұұқым қуалаушылық қасиеті жүзеге аспай қалуы сөзсіз. Азықтандырудың бірінші тәсілін қолданып, оның өнімдік қасиетін де өзгертуге болады. Сондықтан төл өсіру ірі қара табынынан өнімді көп алудың негізгі бір жолы.

Малдың өнімдік және тұқымдық қасиетінің қалыптасуы дұрыс азықтандырумен қатар олардың эмбрионалдық және постэмбрионалдық өсіп даму заңдылығына байланысты. Төлдің эмбрионалдық даму уақытын үш кезеңге: ұрықтық, эмбрионға дейінгі және эмбриондық деп бөледі. Ұрықтық кезеңі 34 күнге созылады, мұнда тканьдар дамып, дене мүшелері түзеле бастайды. Ұрықтық даму кезеңінде ұрық тез дамиды, оның салмағы 600 есе өседі. Эмбрионға дейінгі кезеңде тканьдар мен дене мүшелері одан әрі дамып өсе бастайды, бұл кезеңнің аяқталуы эмбрионның пайда болуымен бітеді. Эмбрион өзінің анатомиялық құрылысы бойынша жаңа тіған бұзауларға ұқсас. Эмбрионның даму кезеңінде оның салмағы 8-15 г болады, ал даму уақыты 26 күнге созылады. Жалпы төлдің эмбриондық кезеңінің уақыты 61 күннен бұзау туғанға дейін созылады. Бұл уақыт ішінде организм қалыптасып өсе бастайды, әрі дененің абсолюттік салмағы да өседі. Эмбриондық кезеңінің аяғында, оның салмағы 25-40 кг-ға дейін жетеді. Әсіресе, Бұзау тууға екі ай қалғанда эмбрион өте күшті, әр тәулігіне 300-400 г салмақ қосады. Эмбрионның салмағы 5 айлығында 2-4 кг, ал 7 айлығында 12-16 кг және туардан бұрын 9, 5 айлығында 25-40 кг-ға жетеді. Әрине, эмбрионның салмағы ірі қараның тұқымына байланысты. Сонымен бұзаудың тууына 2-2, 5 ай қалғанда эмбрионның салмағы 12 кг-нан 26 кг-ға дейін өседі.

Ірі қара малының постэмбрионалдық өсіп, даму уақытын 5кезеңге бөледі: уыз сүтті, сүтті, қарқынды өсу және жыныстық жетілу, өнімділігінің қалыптасуы және өнімді мол беру және кәрілік кезеңі.

Өнімділігінің қалыптасу кезеңі - жыныстық жетілу мерзімімен тайыншалардың бірінші бұзаулағанына дейін, ал тана бұқаларды тұқымға пайдалана бастағанға дейін созылады.

Бұл уақыт ішінде жас малдардың жыныс мүшелері жақсы жетіледі әрі төл беру қабілеттілігі толық қалыптасады. Тайыншалардың сүт бездері дами бастайды. Осы кезеңде жас малдың сүт және ет өнімдерінің қалыптасуына азықтандыру және жақсы күтім арқылы әсер етуге болады [7] .

2 ӨЗІНДІК ЗЕРТТЕУ

2. 1 Малды азықтандыру нормасы мен рацион туралы түсінік

Мал мұқтаждығы азық өлшемі, қорытылатын протеин, ас тұзы, кальций, фосфор, каротин бойынша 6 көрсетекішті қамтитын жалпы азықтандыру нормасымен, ал қажетті және мүмкіншілік болған жағдайда бұл көрсеткіштерге қосымша шикі протеин мен ауыспайтын аминқышқылдары, макро және микроэлементтер мен маңызды витаминдер мұқтаждығымен толықтырылған.

Азықтандыру нормасына негіздеп азықтандыру рационалын, яғни әр малға жегізілетін жем - шөп көлемін құрастырады. Рациондағы азықтар мөлшері мал түлігінің асы қорыту ерекшелігін ескере отырып, қоректік заттарға мұқтаждығы азықтандыру нормасының көрсеткіштерін қамтамасыз ету қажет. Рацион құрылымын яғни оған кіргізілген жем - шөп топтарының жалпы қоректілігіне пайыздық арақатынасы, қорытуға оңтайлы, көзделген өнімділікті өсіруге бағыттап құрастырды.

Күйісті малдың ас қорыту жолын кернеп, рецепторларын тітіркендіріп, қыздырып, қорын моторикасы мен ішек перистольтикасын дұрыстау үшін 20 - 25 кг шырынды азық берілген. Салмағы 400 - 500 кг сиырға кемінде 4 - 5 кг, яғни салмағының әр 100 кг - на 1 кг аса ірі азық берілуі керек.

Ал өзінің қиын қорытындылауын қатар басқа қоректік заттар қорытылуына да кері ықпал ететін шикі клечатканың шамадан тыс деңгейін шошқа азығында 14 - 17%, құс құрама жемінде 4 - 6 % (балапан мен тауық жемінде), 6 - 10% күрке - тауық пен қаз жемінде, аспауын қадағалайды.

Мал тіршілігінің ас қорыту ерекшелігіне, өнімдік және жастық жыныстың тобына сәйкестендіре құрастырылатын рацион құрылымын, яғни негізгі азық топтарының жалпы қоректілік, яғни азық өлшеміне алмасу энергиясымен өлшенетін энергетикалық арақатынасы.

Норма дегеніміз малдың жоғары өнімділігін және оның денсаулығын жақсартуды қамтамасыз ететін ғылыми тұрғыда дәлелденген азықтағы қоректік заттардың мөлшері. Мысалы, белгіленген норма бойынша(малдың жасы, оның өнімі, физиологиялық күйі) әрбір азық өлшемінде ас тұзының мөлшері 7-8 г, ал бұл көрсеткішті біз өз бетімізше 20-30 грамға жеткізсек, онда мал организміндегі клеткалардың (осмостық қысымның артуына байланысты) кеуіп немесе жарылып кетулері мүмкін, ондай организм өлімге ұшырайды.

Ауыл шаруашылығы малдарының кез келген түріне қажетті нормалар (олардың түріне, жасына, алмағына, жынысына, тұқымына, физиологиялық күйіне, өзіндік ерекшеліктеріне т. б. факторларға байланысты) азық өлшемімен, сіңімді протеинмен, ас тұзы, кальций, фосфор, каротин, т. б. организмге қажетті заттардың мөлшерімен көрсетіледі(әдістемелік нұсқаудың соңында келтірілген қосымша кестені қараңыз) .

Бұл кестеде келтірілген негігі нормаға - төлдің тез жетілуіне, өсіп келе жатқан құнажынның (бірінші және екінші сауымдағы) тез өсуі үшін, сондай-ақ арық сиырдың (малдың) қоңдылығын көтеруге 1-2 азық өлшемін қосымша қосады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.