Шығарма тақырыбы - жетпісінші жылдардағы ауыл өмірі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Зерделеу жоба тақырыбы Әбіш Кекілбаев шығармаларында ұлттық болмыс пен мәдени құндылықтардың дәріптелуі

МАЗМҰНЫ

І.КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ.
2.1 ... ... ... ... ... ... .4
2.2 Ұлттық болмыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
2.3 Ұлттық наным-сенімдер - халықтың рухани мәдениетіне жататын ерекше құбылыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10

ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ МЕН ҰСЫНЫСТАР ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11

ІV ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13

Кіріспе

Әбіш Кекілбаев... XX ғасырдағы қазақ қауымының, түркі әлемінің заңғар жазушысы, кешегі Мұхтар, Сәбит, Ғабит сияқты алдыңғы толқын ағаларымыздың мұрагерлерінің бірі, бұл күнгі қазақ әдебиетінің туын ұстаушылардың бірі, бірі болса бірегейі деп Манаш Қозыбаев баға берген қазақ әдебиетіндегі дара тұлға Әбіш Кекілбаев шығармаларының тереңіне үңілмекпін. Жазушының Тасбақаның шөбі әңгімесіндегі туған жер, ел көрінісі, қазақ халқына тән ұлттық мінез-құлық пен ұлттық таным-сипат ,болмыс арқау болады.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Жазушы шығармаларында туған жер, ел көрінісі, туған халқының болмысы мен ертеден қалыптасқан таным-түсінігінің мінез-құлқынан сабақтастық табуы.

Негізгі нысан: туған жер, ел көрінісі, қазақы болмыс, ырымдар . Атадан балаға жетіп отырған, ғасырлар бойы қаймағы бұзылмаған қазақтың наным,сенімдерін,ырымдарын шығармасына арқау еткен.

Зерттеу объектілері. Зерттеу жұмысына қажетті материалдарды негізінен қазақ тілдеріндегі энциклопедиялар мен сөздіктерден жинастырдық.Қазақ халқының наным-сенімдері мен дүниетанымына байланысты (Ғабитханұлы Қ., Қоңыратбаев Ә., Кеңесбаев І., т.б.) бүгінгі ғалымдардың еңбектерін пайдаландық. Бұдан тыс бүкіл әлемдік компьютерлік жүйе - интернет беттерінен де біршама мәліметтер алдық.
Зерттеу жұмысының мақсаты: Әбіш шығармасындағы туған жер, ел көрінісі, ұлттық болмыс пен наным сенімдерге байланысты көріністерді қарастыра отырып, мағынасын, сондай-ақ тәрбиелік мәнін айқындау.

Осы мақсатқа орай, жұмыс алдында төмендегідей міндеттер қойылады:
- Ұлттық наным-сенімдердің қазақ қоғамындағы алатын орнын және олардың маңыздылығын айқындау;
- Туған жер, ел көрінісі
Зерттеу жұмысының құрылымы. Жұмыстың құрылымын атап өтсек, жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Кіріспеде берілген жобалау жұмысының өзектілігі, мақсаты мен міндеті атап өтіліп, әр қайсысына жеке тоқталынады.
Бірінші тарауда ұлттық наным-сенім және әдебиет ұғымдарына анықтама беріліп, олардың қазақ қоғамындағы көрінісі мен маңыздылығы туралы айтылады.
Екінші тарауда Әбіш Кекілбаевтың Тасбақаның шөбі әңгңмесіндегі наным сенімдердің көрінісі, соның ішінде Қарабала түсінігіндегі тасбақаның шөбіне байланысты наным-сенімдер түрлері айтылады.
Қорытынды бөлімінде зерттеу тақырыбында жасалған жұмыстар сараланып, қорытынды, тоқ етер ой айтылады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімінде жұмыстың орындалу барысында көмек болып қолданылған әдебиеттер тізімі көрсетіледі.

Әбіш Кекілбаевтың барлық шығармаларында кездесетін тұрақты тақырып, ортақ желі бар. Ол - адам мен табиғат. Олардың ертеден туыстығын, тұтастығын жазушы тап басып тани біледі. Сүйсіне суреттеп, жарқыратып жазады. Жазушының көптің көкейіндегісін тап басып, айрықша сүйіспеншілікке бөленуі, атының алыс елдерге танылуы да осынау шығармашылық шеберлігінің жемісі. Көркем әдебиетте туған жер табиғатының, өзіндің із өрнек айшығын кестелеп қалдырған жазушының тағы бір ерекше шығармасы Тасбақаның шөбі әңгімесі.
Әңгіме де туған жер табиғатын көктемгі боз қылшық дала құлазып тұр. Төбеде қыста нілі тарқап, әлі өңі кіре қоймаған жадау аспан. Осынау ұлан-асыр кеңістікте қыбырлаған төрт аяқты бір өзі ғана екеніне масаттанғандай шілтік құла үсті-үстіне пысқырына береді-деп , суреттейді Бұл суреттеу арқылы автор табиғат тынысын терең жеткізеді..
Автор, аса бір ілтипатпен туған жерін суреттей отырып, әңгіменің кейіпкері Қарабаланың жас кезін, балғын балдәуренін сол кездегі яғни, соғыстан кейінгі ауыл тіршілігіне алып келеді. Қарабала қараптан-қарап жымияды. Есіне қайдағы-жайдағы түсіп күледі. Ауыл советтің қақшаңдап қалған пысықай хатшысы әкесінің қолынан тартып алғандай қып, мұны мектепке ап кеткен-ді. Мектеп бұрын бір пірәдар кісінің бала оқытқан мешіті. Ақ бор тастан қиып салынған төрт құлақ кішкене үйдің ескі ақ мешіт атын өзгертіп, бүгінде ақ мектеп атандырған. Бірақ жұрт ақ мешіт те, ақ мектеп те демей, ақ шкөл дейді. Ақ шкөлге ойдан-қырдан жиырма шақты баланың басы құралыпты. Ішіндегі үлкендері он екідегі Оңбай мен Қарабала. Оңбай сабаққа жүйрік те, Қарабаланың онша маңдытып жатқаны шамалы. Есеп сабағында түйенің, жылқының, қойдың, ешкінің санын алып-қосқанда еш мүдірмейді, ал әлгі кітапта жазылатын сымға қонып отырған торғайларды, баудан үзіліп әкелінген жәшік-жәшік алмаларды, екі қаладан бір-біріне қарама-қарсы шыққан велосипедшілердің жылдамдығын есептеуге келгенде миы зеңіп жүре береді.

Әңгімедегі оқиға екінші дүниежүзілік соғыс жылдарындағы және соғыстан кейінгі қазақ ауылында өтеді. Осыған байланысты халыққа түскен ауыртпашылық пен қиыншылық, еңбек тауқметін тартқан Қарабала, өмір бойы армандап, қиялдап өтті десек онда қате болар. Арманына, қиялына қолы жетпесе де өмірді, туған жерін, елінің адамдарын сүйді.

Ұлттық болмыс
Қазақтың ұлттық мінез бітістері дегеніміз әлі де толық зерттелмеген мәселе. Қазіргі кезде қоғам өміріндегі түрлі өзгерістер халқымыздың баға жетпес рухани байлықтарын жаңартып, жаңа мазмұнмен байытуда. Әйтсе де ғасырлар бойы қалыптасқан ұлттық мінезіміздің өзіндік ерекшеліктері бар.
Қазақ халқы ерте заманнан өзінің рухани құндылықтарын қызғыштай қорғап, көздің қарашығындай сақтай білген. Бүгінгі күнге дейін шашау шығармай жеткізген. Қазіргі ұрпақ,біз, осы ұлттық қасиеттерімізді ерекше қастерлеп, болашаққа жеткізуге тиіспіз.
Ата-бабамыздан келе жатқан тектілік мінез халықтың парасат биігінде болуын қамтамасыз етеді. Адамды аздырар жаман мінездерден сақтайды. Ата-бабамыз ұрпағының мінезін қалыптастыруда арзан күлкіге, арсыздыққа жол бермеген. Бізге осы тәрбиені жалғастыру керек.
Жазушының Тасбақаның шөбі деген әңгімесін оқығанымда әңгіменің неге Тасбақаның шөбі деп аталғандығы қызықтырды. Шығарма тақырыбы - жетпісінші жылдардағы ауыл өмірі. Жазушының ауыл өмірін, ауыл адамдарының мінез - құлқын терең білетіндігі сондай, бар жайды өз басынан өткендей мөлдірете көрсеткен.Әңгіме оқиғасы бастан-аяқ екі-ақ кейіпкердің тұлғасын сомдауға жұмсалған. Шығарманың қолға ұстатқандай болмысы екі кейіпкер төңірегінде, олардың замандастарымен өзара қарым-қатынасы және өмірмен бетпе-бет келтірудің нәтижесінде ашылады. Бұл кейіпкерлер - Оңбай мен Қарабала.Шығарманың идеясы арқылы ұлттық мүдде айқын көрініс тапқан. Оны кейіпкерлер тілінен аңғаруға болады. Ең бірінші, Қарабала бейнесінен қазақ халқына тән ұлттық мінез (мейірімділік, қамқорлық), көрінеді. Қарабала ұстаның қол қайырын аудандағы басшылар да көрген екен. Қарапайым ұста, қашан болсын, алдына келген жанның меселін қайтаруды білмеген, еңбегін міндет қылуды білмеген екен !.. Шығарманың айтқысы келген негізігі мақсаты адам барынша қарапайым ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.