Отбасымен жүргізілетін әлуметтік жұмыстың маңызы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ОҚУ-АҒАРТУ МҰРЫН ЖЫРАУ СЕҢГІРБЕКҰЛЫ АТЫНДАҒЫ МАҢҒЫСТАУ ЖОҒАРҒЫ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ МКҚК
Қорғауға жіберілді
___________20___ж
Курстық жұмыс
Тақырыбы: Педагогтың отбасымен жүргізетін жұмыс түрлері
Пәні: Педагогика
Мамандығы: 0103000 Бастауыш білім беру педагогикасы мен әдістемесі
Біліктілігі: 0103023 Бастауыш білім беру педагогикасы мен әдістемесі қолданбалы бакалавары
Тобы: Ба-21-1
Дайындаған: Айладырова Г.Т
Тобы: БА-21-1
Жетекшісі:Айтжанова А.К
Бағасы:
Ақтау 2024
Мазмұны
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1.ОТБАСМЕН ЖҮРГІЗІЛЕТІН ӘЛУМЕТТІК ЖҰМЫСТЫҢ МАҢЫЗЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.2.Отбасындағы бала тәрбиесіндегі рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.3 Отбасындағы тәрбие ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
ⅠⅠ.НЕГІЗГІ БӨЛІМІ
2.3 Отбасындағы бала тәрбиесін нығайту шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... 14
III. ҚОРТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
IV.ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 26
КІРІСПЕ
Зерттеу өзектілігі: Болашақ ұрпақ тәрбиесінің іске асырып отырған кезкелген мекеме үшін отбасымен жұмысты тисті дәрежеде ұйымдастырудың маңызы өте зор. Себебі, отбасы баланың түпкі тамыры , болмысын қалайтын мекен. Отбасымен жұмыс мүмкін педагогтардың жүргізетін жұмыстарының ең қызықты бір бағыты шығар. Бір жағынан, бұл жұмыс аса бір шеберлікті , құпиялықты, мәдениетті, білімді, тәжірибені қажет ететін жұмыстарының бірі. Өйткені , отбасымен жұмыс жүргізген кезде түрлі адамдарымен, түрлі түсініктермен, түрлі мінез-құлықтармен, түрлі қиыншылықтарымен қарама - қарсы кездесесің. Осының барлығынан педагогтық абыройыңа кір келтірмей шығу үлкен өнерді қажет етеді. Сол себептен білім беру мекемесінде отбасымен жүргізілетін жұмыстарды әдістемелік жағынан орынды ұйымдастырудың маңызы өте зор. Отбасымен жүргізілетін жұмысты әдістемелік дұрыс ұйымдастыру дегеніміз не? Бұл-мекеме ішінде отбасымен жүргізілетін жұмыстарды педагогикалық қағидаларға сәйкес, баланы жан-жақты дамытуға негізделген , бала құқығын сақтауға және қорғауға бағдарланған түрде ұйымдастыру. Отбасымен жүргізілетін жұмыстарды әдістемелік жағынан белгілі бір ретпен, жүйелі түрде ұйымдастыру жүргізілетін жұмыстың нәтижесіне әсер етеді.
Ата-ананың жұмысты ұйымдастырудың негізгі мақсаты:
-Ата-ананың өмірге деген көзқарасын өзгерту:
-Баланың бүгінгі жасаған қадамының- болашақта тұлға болып қалыптасуына әсер етуі,
-Балаға қолдау көрсету.
Тәрбиешілердің іс-тәжірибесінде ата-аналармен бірігіп жұмыс жасаудың көптеген формалары қалыптасып, өз жемісін беруде. Педагог ата-анамен жекелей және ұжымдық жұмыс жасауы тиіс.Жекелей жұмыс-бұл педагогтың әр баланың жеке басындағы ерекше қасиеттерін ескере отырып, олардың ата-анасымен өз жоспарымен бөлісуі, баланың даму мүмкіндігі, кем тұстары жайлы ақылдасып бірлесе жұмыс істеуі. Ұжымдық жұмыс-бұл ұжымның немесе ата-аналардың жеке тобының жұмысы.Бұндай жиында ата-аналармен балабақшадағы білгілі бір жас тобындағы және отбасындағы тәрбиенің мақсаты және міндеттерімен, түрлі әдістерімен жүйелі түрде таныстырлып отырды.
Зерттеу мақсаты: мектепке дейінгі ұйымдарда отбасымен жүргізілетін жұмыстардың жаңа бағыттарын үздіксіз игеру, ата-анамен жұмысты ұйымдастырудың негізі мақсаты мен міндеттерін жұмыстардың түрлеріне сипатама беру, баланың бүгінгі жасаған қадамның болашақта тұлға болып қалыптасуына ата-анамен жүргізілетін жұмыстардың әсерін анықтау,
Зерттеу міндеттері:
Мектепке дейінгі мекемелерде отбасымен жүргізілетін жұмыстардың түрлерін қалыптастыру;
Педагогтарды отбасымен жұмыс жүргізу шеберлігіне дайындау;
Ата-ананың бала тәрбиесіндегі қарым - қатынасын туралы түсініктерін беру;
Балалар мен ата-аналармен бірлескен жұмыстың формаларын көрсету.
Зертеу құрлымы: кіріспеден, екі бөлімнен және қортынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1.Отбасымен жүргізілетін әлуметтік жұмыстың маңызы.
Отбасы-бұл әлуметтік институт және шағын әлуметтік топтардың сипатына ие күрделі әлуметтік жүйе. Қоғамның әлуметтік институты ретінде отбасы әлуметтік нормалардың, мінез-құлық үлгілерін, ерлі-зайыптылар арасындағы, басқа жақындар арасында өзара қарым-қатынас көрсетеді. Осыған байланысты ол адамға туғаннан өлгенге дейін үлкен ықпалын тигізеді, бірақ оның рөлі әсіресе адамның психологиялық, эмоционалдық еріктік,рухани-адамгершілік негіздері қалыптасып жатқан өмірінің алғашқы кезеңдерінде өте басым. Сонымен қатар отбасы қоғамның даму деңгейін тәуелді,оның пробемаларын бейнелейді.
Отбасымен жүргізілетін әлуметтік жұмыстың да басқа да ғалымдар сияқты теориялары және эмперикалық білімдері бірдей, оның ерекшеліктері білімдері мен ептіліктерінде. Осы әлуметтік қызыметкер мен әлуметтік жұмыс ғылымның принципі болып табылады. Ғылым ажырамас құрдас бөліктерден; заңдылық принципі және әдістерден тұрады. Отбасмен жүргізілетігн әлуметтік жұмыс қызыметінің әбебаб түрі болып табылады, ол басқа ғылымдар топтамасымен байланысты, олардың бірнеше негізгі принциптерін бөліп алуға боалды: жалпы философиялық принциптер: детерменизм,бейнелеу,даму. Әлуметтік ғылыдардың жалпы принциптері: тарихи, әлуметтік келісу, әлуметтік мәнділік. Бұлардың ерекше белгілері: плюрализм әр түрлі ой-пікірлер отбасымен жүргізілетін әлуметтік жұмыстар принципін түсіну.
Отбасымен әлуметтік жұмыс жүргізу кезіндегі операциялармен тәсілдер жиынтығын, қандайда бір мақсатқа жету жолдарын, нақты мәселені шешуде әдіс деп түсінеміз. Отбасымен әлуметтік жұмыс жүргізу кезінде көптеген әдістер пәнаралық болып саналады, өйткені өз қызыметін және ауқымды міндеттеріне байланысты ғылым ретінде бөлінеді. Сондықтан да, отбасымен әлуметтік жұмыс жүргізу кезінде қолданылатын әдістерді сипаттай отырып, олардың экономикалық құқықтық, медециналық, саяси, әлуметтік-психологиялық, әлуметтік, әкімшілік, педагогикалық және т.б түрге бөлеміз. Сондай-ақ, мақсатқа жету үшін өз жұмыс тәсілдері мен міндеттері игерген , отбасы саласы және отбасымен жүргізілетін жұмыс технологиясын өзіндік ерекшелігі бар маман ретінде әлуметтік қызыметтердің мамандығымен де анықталады. Әр ғылым жалпы пікірлер мен жанжақты заңдарға - методологияға сүйеніп, өз құбылыстарын зерттеу және де ғылыми білімділік практикада қолдану әдістерін жетілдіреді, яғни мәселені шешу әдісі. Отбасымен жүргізілетін әлуметтік жұмыс ғылым ретінде адамдық қызыметінің саласы болып табылады,ал оның қызыметі жалпы отбасы мен толық жарамды азаматтардың күнкөріс үшін, отбасы жөніндегі білімді жүйелік, пысықтауан тұрады .
Отбасымен жүргізілетін әлуметтік жұмыстарын маңызды мәселелернің бірі қоғамның әлуметтік-саяси жағдайлары мен отбасының өзінің ішкі үдерістеріне қатысты отбасы,отбас қатынастары дамуының ішкі мәселелернің шешудің ұтымды әдістері мен технологияларын әзірлеу жөніндегі жұмыс әдістері мен қолданыстағы нысандарын талдау болып табылады .Отбасымен жүргізілетін әлуметтік жұмыс өзінің негізінде әлуметтік ғылым бола отырып, техникалық, әсіресе, табиғи ғылымдармен байланысты.
Педагогикалық пікірталас: Педагогикалық мәдениетті көтерудің, ең қызықты формасы.Пікірталас маңызды ерекшелігі , қойылған мәселені талқылауға барлығының қатысуына мүмкіндік береді. Пікірталастың табыстылығы оның әзірлік деңгейіне байланысты. Сондықтан тақырып, әдебиеттер бір ай бұрын берілуі керек. Пікірталастың маңызды бөлігі-талқы. Пікірталастың негізгі принципі, кез келген пікірталасқа қатысушының көз қарасын сыйлау. Пікірталас тақырыбы мектеп, отбасы тәрбиесіне байланысты болады. Мысалы Мамандық таңдауға кім жауапты? Жеке мектеп болуы дұрыспа?, т.б.
1.1 Отабсының бала тәрбиесіндегі рөлі
Баланың алғашқы тәрбие алатын орыны отбасы. Отбасында баланың мінез-құлқы, әдет дағдысы қалыптасады. Тәрбие жұмысы нәтижелі болуы үшін сынып жетекші отбасымен, яғни ата-анамен бірлесе отырып жұмыс жүргізу қажет. Отбасымен жұмыс жүргізбес бұрын оның жалпы тәрбиелік деңгейін анықтап, отбасына педагогикалық - психологиялық зертеу жүргізіп, мынадай бес топқа бөлген жөн.
Отбасында адамгершілік қарым-қатынас деңгейі жоғары.Жағымды моральдық ахуал қалыптасқан , балаларға өз қабілеттерін дамытуға мүмкіндік жасалған.
Отбасында жағымды қарым-қатынас қалыптасқан, бірақ бала тәрбиесінде қателіктер жібереді, балаға шексіз қамқорлық нәтижесінде өзімшілдік қасиеттер қалыптасқан , олар мұғалімнің өзіне ғана зейін аударуын талап етеді.
Қарама-қайшылық отбасылар . Мұндай жағдайда ата-аналар балалармен ісі болмайды, себебі өздерінің бір-бірімен қарым-қатынасын шеше алмайды. Бұл жерде дұрыс тәрбие туралы сөз де болуы мүмкін емес. Отбасындағы жағдайды өзгерту үшін белсенді педагогикалық ықпал етуі қажет.
Сыртай дұрыс отбасы, бірақ нағыз адамгершілік бағалықтар , үлкен - кіші арасындағы силастық сезімдері жоқ. Мұндай отбасымен жұмыс жүргізу өте қиын.
Қиын отбасылар , оларға дөрекілік , ұрыс-керіс тән. Балаларды қорғау үшін педагогтардың бұндай отбасыларға қоғам зейінін аударуға тура келеді.
Отбасыны зерттеу бір жағынан дәстүрлі , бір жағынан өте күрделі, себебі құрамы әр түрлі. Отбасымен жұмыс жүргізуде бір әдісті қолдануға болмайды. Отбасы мүшелерінің өзіндік ерекшеліктері бар. Текқана жас емес , жеке психологиялық ерекшеліктері , білімі т.б. Сынып жетекшісі отбасын зерттеу жұмысын педагогикалық бағытта жүогізе білмесе , бүкіл жұмысқа нұқсан келеді. Сынып жетекшісі ата-аналарды өзіне көмекші , кеңесшіге, айналдыруы яғыни ынтымақтастықта жүргізуі қажет. Отбасының бала тәрбиесімен айналысуы деңгейіне қарай олады мынадай үш топқа бөлуге болады.
1-топ: бала тәрбиесін білетін және онымен айналысатын ата-аналар . Сынып жетекшісі өз жұмысында бұл ата-аналарды өзіне сүйеніш етуі керек.
2-топ: Бала тәрбиесімен айналысқысы келетін , бірақ дұрыс тәрбие беруге білімі жетпейтін ата-аналар. Сынып жетекшісі оларға ақыл-кеңес беріп, педагогикалық насихат жүргізіп отуы керек .
3-топ: Бала тәрбиесімен мүлде айналыстпайтын ,айнадлысқысыда келмейтін ата-аналар, бұлардың саны аз олардың балалары мектептегі Қиын балалардың санын құрайды.
Отбасымен жүргізілетін жұмыс түрлері.
Баланың отбасына бару. Сынып жетекшісі отбасына бармас бұрын міндетті түрде мақсат қоюы керек, мысалы; отбасымен танысу.
Отбасындағы баланың қарым-қатынасын зерттеу ,сынып жетекші үшін өте маңызды. Отбасына бармас бұрын бұл жөнінде ескерту керек.
Ата-ананы мектепке шақырту. Бұл тек бала тәртіп бұзғанда немесе нашар оқи бастағанда емес, ата-ананы мектепке шарқыру бала тәрбиесі жөніндегі пікір , тәжірибие алмасу мақсатында болуы қажет. Сондай ақ ата-аналар түрлі шараларға тәрбие сағаттарына, қатысушы үшінде шақырылады. Мектепте ата-аналарға арнап ашық есік күндері өткізіледі.
Ата-аналар жиналысы. Ата-аналар жиналысында тәрттіппен үлгерімі туралы айтыу жеткіліксіз. Ата-аналар жиналысы белгілі бір тақырыпен пікір алмасу , тәжірибие алмасу тұрғысында болуы қажет.
Педагогикалық білімділер университетті- бұл ата-аналарға педагогикалық , психологиялық білім берудің формасы . Ол ата-аналарды педагогикалық мәдениет негәздерімен, жас ерекшеліктеріне байланысты тәрбие мәселелерімен танысуға, мектеп, қоғамдық орындармен байланыс орнатуға , тәрбие жұмысында бірлесе әрекет етуге үйретеді. Университет бағдарламасын педагог құрастырады. Университеттегі сабақты ұйымдастыру формасы әр түрлі, баяндама, әңгіме, конференция, т.б
Баяндама- тәрбиенің кейбір мәселерінің негізін анықтауға арналған педагогикалық , технологиялық білім беру формасы. Жақсы баяндамашы ата-аналардың қызықушылықтарын , мәселелерін білетін мұғалім, тәрбиешінің өзі. Баяндамадағы басты нәрсе тәрбие құбылыстарына , жағдаяттарды ғылыми талдау.
Ашық сабақтар. Ата-аналарды пәннің жаңа бағдарламаларымен мұғалім талабымен таныстыру үшін ұйымдастырылады. Ашық сабақтарға қатысыуға мүмкіндік беру керек тоқсанына 1-2рет.
Педагогикалық пікірталас. Педагогикалық мәдениетті көтерудің ең қызықты формасы. Пікірталас маңызды ерекшелігі, қойылған мәселені талқылауға барлығының қатысуына мүмкіндік береді. Пікірталастың табыстылығы оның әзірлік деңгейіне байланысты.
Рөлдік ойындар. Ата-аналардың педагогикалық біліктілігінің қалыптастырыу деңгейін анықтауға арналаған ұжымдық шығармашылық іс-әрекет. Ата-аналармен өткізілетін ойындар тақырыптары әр түрлі болады. Тәңертең сіздің үйде?
Ата-аналармен өткізілетін конференциялар . Белгілі бір тақырыпта орай ата-аналардың және мұғалімдердің дайындалуымен өткізіледі.
Ата-аналар алқасы мектепшілік болып әр сыныпта сайланады.
Ата-аналар жиналысының тақырыптары:
Сынып жетекшісі оқу жылы бойына 4-реттен аса жиналыс өткізуі қажет. Бірінші ата-аналар жиналысы қыркүйек айының алғашқы жартысында өтеді. Бұл ұйымдастырушылық сипатта болады. 2-3-ші жиналыстар белгілі тақырыппен өткізіледі. Мысалы мынадай тақырыптарды алуға болады:
-Оқушылардың жас ерекшеліктерін оқу-тәрбие процесінде ескеру.
-Отбасындағы қайшылықты жою жолдары.
-Салауаты өмір сүруге тәрбиелеу.
--Баланы өмірге қалай дайындауға болады?
-Баланың кітап оқу мәдениетін жетілдіру.
2.2 Отбасындағы тәрбие ерекшеліктері.
Отабсы тәрбиесі - көзделген нәтижеге жету мақсатында ата-аналармен жанұя мүшелерінің тарапынан жасалатын ықпал процестерінің жалпы атамасы. Әлуметтік отбасы және мектеп тәрбиесі ажырамас білікте орындалатын істер ауқымын құрайды.Отбасының жетекшілік маңызды онда тәрбиеленіп жатқан адамның тәні - дене және рухани дамуына әсер етуші ықпалдар мәні мен мағынасының тереңдігіне тәуелді келеді. Бала үшін отбасы бір жағынан тіршілк қоршауы болса, екінші тараптан- тәрбиелік орта . Баланың алғашқы өмірі жағдайындағы отбасы ықпалы басқа жағдайлармен кейінгі жас кезеңдерінде болатын ықпалдардан басымдау келеді. Зерттеу деректеріне сүйенсек , отбасы бұл мектепте ,ақпарат көзі де, қоғамдық ұйымдарда да, еңбек ұжымыда ,дос - жарандары да, отбасы- бұл әдеп пен өнер кілті де.
Осыдан, педагогтар нақты да дәл тұжырымға келіп отырып: тұлғаны қалыптасу нәтижелігі ең алдымен отбасыға тәуелді. Неғұрлым отбасы жақсы болып, оның тәрбиелік ықпалы ұнамды келсе, тұлғаның тән-дене, рухани-адамгершілік , еңбектік тәрбиесінің өнімі де жоғары. Аса бір кездейсоқ болмаса, әр уақытта тұлғаның кемелденуі мыны заңдылықтарға тәуелді: жанұя қандай болса, онда өсіп, ер жеткен адам да сондай. Жеке адамның қалыптасуы процесі мен оның нәтижесі болар отбасы тәрбиесінің күші мен қуатын мойындайтын болсақ, ендеше мемлекет пен қоғам да тәрбиелік шараларын дұрыс жолмен ұйымдастыруда ең алдымен отбасыға үлкен назар аударған жөн. Бұл өркениетті елдер ұстанған бұлжымас ереже. Неке мен отбасыға деген үстірт көзқарас, халықтық және ұлттық үдерістерді естен шығару, инабаттылық принциптерін тайқу, шектен тыс арасыздық пен маскүнемдік, іштей тәртіптің болмауы мен жыныстық салғыртық, ерлі зайыптылар арасында жоғары белең алған ажырасыу- бәрі де отбасдағы бала тәрбиесіне болатын теріс ықпалдар көзә. Отбасы-адам баласының өсіп өнер алатын ұясы. Бала өмірінің алғашқы күннен бастап ата-ана өздерінің негізгі борыштарын - тәрбие жұмыстарын атқарады. Отбасы тәрбиесінің негізгі мәні отбасындағы негізгі ынтымақтастық пен түсінікті болып табылады. Отбасының тіршіліктің дұрыс болуы ұйымдастырылуы, балалардың еңбекқор болуы, әр нәрсеге жоғары жауапкершілік сезіммен қарау, адамды құрметтеу сияқты адамгершілік қасиеттердің қалыптасуына мүмкіндік береді. Баланың дамуы мен қалыптасуына да отбасының рөлі ерекше. Отбасның тұрмыстық белгілі жағдайлары жасалады, мәдени орта қалыптасады, сезімдік күйлер орнығады. Бала жақсы адам болып қалыптасуы үшін отбасы мүшелері арасындағы ең жарасымды, ең әділетті қарым-қатынастардың куәсі болуы керек. Ол ата-анасының өзіне қандай қамқоршы екенін көрумен қатар олар бір-біріне де сондай қамқоршы , сүйеніш екеінін сезіну керек. Отбасы шын мәнәнде тату-тәтті, өзара түсінікте болса, онда адамгершілік пен әділеттің көрінісі айқын сезіліп тұрады. Отбасының бірлігі мен ынтымақтастығы оның құрамындағы адамдардың бірі-біріне деген қамқорлығының және ата-ананың сезімін терең түсіне білулерін байқалады. Отбасының негізгі міндетті- баланың еңбек етуге, жарқын сезімдер мен нұрлы мұраттарға тәрбиелеу және адамдар арасындағы өмір сүре білуге үйрету. Бұл қасиеттер негізінен отбасы- ошақ қасында қалыптасады. Жылдар бойы отбасы тәрбиесі баланы тәрбиелеудің бірден бір формасы болып келеді . Қазіргі қоғамдағы отбасы баланың шыр етіп дүниеге келген күннен бастап өмірінің соңына дейін тәрбиелік ықпал жасайтын негізгі ошақ болып отыр. Адамзат тарихындағы отбасы тәрбиесінің тәжірибесі көптеген педагогикалық теориялардың пайда болуына алып келеді. Педагогикалық отбасы тәрбиесінің даумына ежелгі Рим философы Квинтилиан, педагогика ғылымының негізін салушы Я.А.Коменский, ағылшын филиософы Дж Локк, француз ағартушысы Ж.Ж.Руссо, швейцар педагогы И.Г.Пестолоцци , орыс педагогы К.Д.Ушинский ,қазақ ағартушылары Ы.Алтынсарин және А.Құнанбаев , кеңсе педагогтеры Н.К.Крупская, А.С. Макаренко, С.Т.Шацкий, қазақ зиялылары М.Жұмабаев, Ж.Аймаутыво және басқа да педагогтар өз үлестерін қосты. А.СА.Макаренко 1937жылы жарыққа шыққан Ата-аналар кітабына қызыға зор қуаныш сезіммен қарсы алуы міне осыдан еді. Отбасы тәрбиесі жөнінен ата-аналарға көмектесуге тырысты. Макаренко өзінің бала тәрбиесі жөніндегі педагогикалық тәжірибесін ортаға салуға тырысты. Бұл өте жауапты іс. Бала тәрбиелеудің сәттілігі көбіне мектеп пен отбасындағы тәрбие жазушының ынтымақты жүргізуіне байланысты болады. Кейбір ата-аналар отбасының міндеті баланың қарнын ашытрмау , кимін бүтін етіп , бар керекті заттармен қамтамсыз ету деп санайды . Ал белгілі бір қасиеттерге тәрбиелеу мектептің тағы сол сияқты тәрбиелеу орындарының міндетті деп ойлайды да, кездескен қиыншылықтардың себебін түсіне алмай киімі бүтін, тамағы тоқ, ұйқысы тыныш, бар керекті заты түгел, басқа некерек, не диді бізге?!-деп таң қалады. Сондықтан әке-шеше және басқа да ересектер жеткіншектерге сөзбен ғана емес, жеке бастарының өнегесі мен , іс-әрекетерінің ықпал жасауы тиіс. Ата-аналардың жас кезінен бала дұрыс тәрбие бермеуінен, кейбір отбасындағы балалардың ата-ана тілін алмай , тіпті сөз қайтарып отыратын жағдайларда жиі кездеседі. Отбасындағы үлкендер тарапынан балаға сүйіспеншілік аз болса, ол қорғаншақ , жалтақ, әр нәрсеге күдіктене қарайтын болып өседі. Ал шектен тыс жасқсы көруден бала ерке, менмен , жалқау, өзімшіл болып өседі. Сондықтан жас бөбектің ізгі адамгершілік қасиеттерге дағдылануына жетекші болатындай қарым-қатынас жасай біліудің нақты жолын табу абзал . Егер бала өзіне тапсырылған жұмысты орындау кезінде қатты шаршайтын болса онда балады жұмыстың кез келген түріне салқындық пайда болады. Баланың әрекетін қадағалап отырмаушылық та теріс нәтиженің болуына әкеледі. Сондықтан отбасында өз бетінше орындалған кез - келген тапсырманың нәтижесін қадағалап тексеріп отыру қажет. Осылайша баланы болашақта яғыни алдағы уақытта өз бетінше тиянақты еңбек ете алушылық үйретіп дайындаймыз. Отбасындағы негізгі міндет еңбек тәрбиесін беру немесе еңбек етуге үйрету болмақ.
Отбасы адам баласының өсіп- өнер алатын ұясы. Бала өмірінің алғашқы күннен бастап ата-ана өздерінің негізгі борыштарын-тәрбие жұмыстарые атқарады. Отбасы тәрбиесінің негізі мәні отбасындағы негізгі ынтымақтастық пен түсіністік болып табылады. Отбасындағы тіршіліктің дұрыс ұйымдастырылуы , балалардың еңбекқор болуы, әр нәрсеге жоғары жауапкершілік сезіммен қарау , адамды құрметтеу сияқты адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру мүмкіндік береді . Баланың адамдармен қарым қатынас жасауы, қоғамға енуі отбасынан басталады. Баланың даумы мен қалыптасу да отбасының рөлі ерекше . Отбасында тұрмыстық белгілі жағдайлар жасалады, мәдени орта қалыптасады сезімдік күйлер орнығады. Бала жақсы адам болып қалыптасуы үшін отбасы мүшелері арасындағы ең жарасымды , ең әділетті қырым - қатынастардың куәсі болуы керек. Ол ата-анасының өзіне қандай қамқоршы екенін көрумен қатар олар бір-біріне де сондай қамқоршы , сүйеніш екенін сезіну керек . Отбасы шын мәнін де тату-тәтті , өзара түсіністік те болса, онда адамгершілік пен әділеттің көрнісі айқын сезіліп тұрады. Отбасының бірлігі мен ынтымақтастығы оның құрамындағы адамдардың бір-біріне деген қамқорлығының және ата-ананың сезімін терең түсіне біліулерінен байқалады. Отбасы - бұл оның әрбір мүшесінің өзін-өзі сақтау (ұрпағы) және өзін-өзі бекіту (өзін-өзі бағалау) қажеттіліктерін оңтайлы қанағаттандыруға арналған адамдардың әлеуметтік-педагогикалық тобы. Отбасы адамда үй деген ұғымды өзі тұратын бөлме ретінде емес, сезім, түйсік, күтетін, сүйетін, түсінетін, қорғайтын сезім ретінде жасайды. Отбасы - адамды өзінің барлық көріністерімен толығымен қамтитын құрылым. Барлық жеке қасиеттерді отбасында қалыптастыруға болады. Өсіп келе жатқан адамның жеке тұлға болып қалыптасуындағы отбасының тағдырлы маңызы баршаға мәлім.Отбасы тәрбиесі - ата-ананың, туыстарының күш-жігерімен белгілі бір отбасы жағдайында дамитын тәрбие мен білім беру жүйесі.Отбасы тәрбиесі - күрделі жүйе. Оған балалар мен ата-аналардың тұқым қуалаушылық және биологиялық (табиғи) денсаулығы, материалдық және экономикалық қамтамасыз етілуі, әлеуметтік жағдайы, өмір салты, отбасы мүшелерінің саны, тұрғылықты жері, балаға деген көзқарасы әсер етеді. Мұның бәрі бір-бірімен органикалық түрде тоғысады және әрбір нақты жағдайда әртүрлі түрде көрінеді. Отбасының міндеттері:
-баланың өсуі мен дамуы үшін барынша жағдай жасау;
- баланың әлеуметтік-экономикалық және психологиялық қорғанысына айналу;
- отбасын құру және қолдау, ондағы балаларды тәрбиелеу және үлкендермен қарым-қатынас тәжірибесін жеткізу;
- балаларға өзін-өзі күтуге және жақындарына көмектесуге бағытталған пайдалы қолданбалы дағдылар мен дағдыларды үйрету;
- өзін-өзі бағалау және өзін-өзі бағалау сезімін дамыту.
Отбасы тәрбиесінің мақсаты - өмір жолында кездесетін қиындықтар мен кедергілерді адекватты түрде жеңуге көмектесетін тұлғалық қасиеттерді қалыптастыру. Балалардың ақыл-ойы мен шығармашылық қабілеттерін, алғашқы еңбек тәжірибесін, моральдық-эстетикалық қалыптасуын, эмоционалдық мәдениетін және дене саулығын дамыту, олардың бақытты болуы - осының бәрі отбасына, ата-анаға байланысты және осының барлығы отбасы тәрбиесінің міндеттерін құрайды. Балаларға ең күшті әсер ететін ата-аналар - алғашқы тәрбиешілер. Сондай-ақ Дж.-Дж. Руссо әрбір кейінгі тәрбиешінің балаға бұрынғыға қарағанда әсері азырақ болады деп дәлелдеді. Баланың жеке басының қалыптасуы мен дамуына отбасының ықпалының маңыздылығы айқын болды. Отбасы мен қоғамдық тәрбие өзара байланысты, бірін-бірі толықтырады және белгілі бір шектерде тіпті бірін-бірі алмастыра алады, бірақ жалпы алғанда олар тең емес және ешбір жағдайда олай бола алмайды. Отбасы тәрбиесі басқа тәрбиеге қарағанда эмоционалды сипатта болады, өйткені оның жүргізушісі ата-ананың балаларға деген сүйіспеншілігі болып табылады, ол балалардың ата-аналарына деген өзара сезімдерін тудырады. Отбасының балаға әсерін қарастырыңыз.
1.Отбасы қауіпсіздік сезімінің негізі ретінде әрекет етеді. Тіркеу қатынастары қарым-қатынастардың болашақ дамуы үшін ғана маңызды емес - олардың тікелей әсері балада жаңа немесе стресстік жағдайларда пайда болатын алаңдаушылық сезімін азайтуға көмектеседі. Осылайша, отбасы сыртқы әлеммен әрекеттесу кезінде баланың қауіпсіздігіне кепілдік бере отырып, оны зерттеудің және оған жауап берудің жаңа әдістерін игеретін негізгі қауіпсіздік сезімін қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, жақын адамдар үмітсіздік пен алаңдаушылық кезінде баланың жұбаныш көзі болып табылады.
2. Ата-ананың мінез-құлық үлгілері бала үшін маңызды бола бастайды. Балалар әдетте басқа адамдардың және көбінесе олармен жақын қарым-қатынаста болған адамдардың ... жалғасы
Қорғауға жіберілді
___________20___ж
Курстық жұмыс
Тақырыбы: Педагогтың отбасымен жүргізетін жұмыс түрлері
Пәні: Педагогика
Мамандығы: 0103000 Бастауыш білім беру педагогикасы мен әдістемесі
Біліктілігі: 0103023 Бастауыш білім беру педагогикасы мен әдістемесі қолданбалы бакалавары
Тобы: Ба-21-1
Дайындаған: Айладырова Г.Т
Тобы: БА-21-1
Жетекшісі:Айтжанова А.К
Бағасы:
Ақтау 2024
Мазмұны
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1.ОТБАСМЕН ЖҮРГІЗІЛЕТІН ӘЛУМЕТТІК ЖҰМЫСТЫҢ МАҢЫЗЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.2.Отбасындағы бала тәрбиесіндегі рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.3 Отбасындағы тәрбие ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
ⅠⅠ.НЕГІЗГІ БӨЛІМІ
2.3 Отбасындағы бала тәрбиесін нығайту шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... 14
III. ҚОРТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
IV.ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 26
КІРІСПЕ
Зерттеу өзектілігі: Болашақ ұрпақ тәрбиесінің іске асырып отырған кезкелген мекеме үшін отбасымен жұмысты тисті дәрежеде ұйымдастырудың маңызы өте зор. Себебі, отбасы баланың түпкі тамыры , болмысын қалайтын мекен. Отбасымен жұмыс мүмкін педагогтардың жүргізетін жұмыстарының ең қызықты бір бағыты шығар. Бір жағынан, бұл жұмыс аса бір шеберлікті , құпиялықты, мәдениетті, білімді, тәжірибені қажет ететін жұмыстарының бірі. Өйткені , отбасымен жұмыс жүргізген кезде түрлі адамдарымен, түрлі түсініктермен, түрлі мінез-құлықтармен, түрлі қиыншылықтарымен қарама - қарсы кездесесің. Осының барлығынан педагогтық абыройыңа кір келтірмей шығу үлкен өнерді қажет етеді. Сол себептен білім беру мекемесінде отбасымен жүргізілетін жұмыстарды әдістемелік жағынан орынды ұйымдастырудың маңызы өте зор. Отбасымен жүргізілетін жұмысты әдістемелік дұрыс ұйымдастыру дегеніміз не? Бұл-мекеме ішінде отбасымен жүргізілетін жұмыстарды педагогикалық қағидаларға сәйкес, баланы жан-жақты дамытуға негізделген , бала құқығын сақтауға және қорғауға бағдарланған түрде ұйымдастыру. Отбасымен жүргізілетін жұмыстарды әдістемелік жағынан белгілі бір ретпен, жүйелі түрде ұйымдастыру жүргізілетін жұмыстың нәтижесіне әсер етеді.
Ата-ананың жұмысты ұйымдастырудың негізгі мақсаты:
-Ата-ананың өмірге деген көзқарасын өзгерту:
-Баланың бүгінгі жасаған қадамының- болашақта тұлға болып қалыптасуына әсер етуі,
-Балаға қолдау көрсету.
Тәрбиешілердің іс-тәжірибесінде ата-аналармен бірігіп жұмыс жасаудың көптеген формалары қалыптасып, өз жемісін беруде. Педагог ата-анамен жекелей және ұжымдық жұмыс жасауы тиіс.Жекелей жұмыс-бұл педагогтың әр баланың жеке басындағы ерекше қасиеттерін ескере отырып, олардың ата-анасымен өз жоспарымен бөлісуі, баланың даму мүмкіндігі, кем тұстары жайлы ақылдасып бірлесе жұмыс істеуі. Ұжымдық жұмыс-бұл ұжымның немесе ата-аналардың жеке тобының жұмысы.Бұндай жиында ата-аналармен балабақшадағы білгілі бір жас тобындағы және отбасындағы тәрбиенің мақсаты және міндеттерімен, түрлі әдістерімен жүйелі түрде таныстырлып отырды.
Зерттеу мақсаты: мектепке дейінгі ұйымдарда отбасымен жүргізілетін жұмыстардың жаңа бағыттарын үздіксіз игеру, ата-анамен жұмысты ұйымдастырудың негізі мақсаты мен міндеттерін жұмыстардың түрлеріне сипатама беру, баланың бүгінгі жасаған қадамның болашақта тұлға болып қалыптасуына ата-анамен жүргізілетін жұмыстардың әсерін анықтау,
Зерттеу міндеттері:
Мектепке дейінгі мекемелерде отбасымен жүргізілетін жұмыстардың түрлерін қалыптастыру;
Педагогтарды отбасымен жұмыс жүргізу шеберлігіне дайындау;
Ата-ананың бала тәрбиесіндегі қарым - қатынасын туралы түсініктерін беру;
Балалар мен ата-аналармен бірлескен жұмыстың формаларын көрсету.
Зертеу құрлымы: кіріспеден, екі бөлімнен және қортынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1.Отбасымен жүргізілетін әлуметтік жұмыстың маңызы.
Отбасы-бұл әлуметтік институт және шағын әлуметтік топтардың сипатына ие күрделі әлуметтік жүйе. Қоғамның әлуметтік институты ретінде отбасы әлуметтік нормалардың, мінез-құлық үлгілерін, ерлі-зайыптылар арасындағы, басқа жақындар арасында өзара қарым-қатынас көрсетеді. Осыған байланысты ол адамға туғаннан өлгенге дейін үлкен ықпалын тигізеді, бірақ оның рөлі әсіресе адамның психологиялық, эмоционалдық еріктік,рухани-адамгершілік негіздері қалыптасып жатқан өмірінің алғашқы кезеңдерінде өте басым. Сонымен қатар отбасы қоғамның даму деңгейін тәуелді,оның пробемаларын бейнелейді.
Отбасымен жүргізілетін әлуметтік жұмыстың да басқа да ғалымдар сияқты теориялары және эмперикалық білімдері бірдей, оның ерекшеліктері білімдері мен ептіліктерінде. Осы әлуметтік қызыметкер мен әлуметтік жұмыс ғылымның принципі болып табылады. Ғылым ажырамас құрдас бөліктерден; заңдылық принципі және әдістерден тұрады. Отбасмен жүргізілетігн әлуметтік жұмыс қызыметінің әбебаб түрі болып табылады, ол басқа ғылымдар топтамасымен байланысты, олардың бірнеше негізгі принциптерін бөліп алуға боалды: жалпы философиялық принциптер: детерменизм,бейнелеу,даму. Әлуметтік ғылыдардың жалпы принциптері: тарихи, әлуметтік келісу, әлуметтік мәнділік. Бұлардың ерекше белгілері: плюрализм әр түрлі ой-пікірлер отбасымен жүргізілетін әлуметтік жұмыстар принципін түсіну.
Отбасымен әлуметтік жұмыс жүргізу кезіндегі операциялармен тәсілдер жиынтығын, қандайда бір мақсатқа жету жолдарын, нақты мәселені шешуде әдіс деп түсінеміз. Отбасымен әлуметтік жұмыс жүргізу кезінде көптеген әдістер пәнаралық болып саналады, өйткені өз қызыметін және ауқымды міндеттеріне байланысты ғылым ретінде бөлінеді. Сондықтан да, отбасымен әлуметтік жұмыс жүргізу кезінде қолданылатын әдістерді сипаттай отырып, олардың экономикалық құқықтық, медециналық, саяси, әлуметтік-психологиялық, әлуметтік, әкімшілік, педагогикалық және т.б түрге бөлеміз. Сондай-ақ, мақсатқа жету үшін өз жұмыс тәсілдері мен міндеттері игерген , отбасы саласы және отбасымен жүргізілетін жұмыс технологиясын өзіндік ерекшелігі бар маман ретінде әлуметтік қызыметтердің мамандығымен де анықталады. Әр ғылым жалпы пікірлер мен жанжақты заңдарға - методологияға сүйеніп, өз құбылыстарын зерттеу және де ғылыми білімділік практикада қолдану әдістерін жетілдіреді, яғни мәселені шешу әдісі. Отбасымен жүргізілетін әлуметтік жұмыс ғылым ретінде адамдық қызыметінің саласы болып табылады,ал оның қызыметі жалпы отбасы мен толық жарамды азаматтардың күнкөріс үшін, отбасы жөніндегі білімді жүйелік, пысықтауан тұрады .
Отбасымен жүргізілетін әлуметтік жұмыстарын маңызды мәселелернің бірі қоғамның әлуметтік-саяси жағдайлары мен отбасының өзінің ішкі үдерістеріне қатысты отбасы,отбас қатынастары дамуының ішкі мәселелернің шешудің ұтымды әдістері мен технологияларын әзірлеу жөніндегі жұмыс әдістері мен қолданыстағы нысандарын талдау болып табылады .Отбасымен жүргізілетін әлуметтік жұмыс өзінің негізінде әлуметтік ғылым бола отырып, техникалық, әсіресе, табиғи ғылымдармен байланысты.
Педагогикалық пікірталас: Педагогикалық мәдениетті көтерудің, ең қызықты формасы.Пікірталас маңызды ерекшелігі , қойылған мәселені талқылауға барлығының қатысуына мүмкіндік береді. Пікірталастың табыстылығы оның әзірлік деңгейіне байланысты. Сондықтан тақырып, әдебиеттер бір ай бұрын берілуі керек. Пікірталастың маңызды бөлігі-талқы. Пікірталастың негізгі принципі, кез келген пікірталасқа қатысушының көз қарасын сыйлау. Пікірталас тақырыбы мектеп, отбасы тәрбиесіне байланысты болады. Мысалы Мамандық таңдауға кім жауапты? Жеке мектеп болуы дұрыспа?, т.б.
1.1 Отабсының бала тәрбиесіндегі рөлі
Баланың алғашқы тәрбие алатын орыны отбасы. Отбасында баланың мінез-құлқы, әдет дағдысы қалыптасады. Тәрбие жұмысы нәтижелі болуы үшін сынып жетекші отбасымен, яғни ата-анамен бірлесе отырып жұмыс жүргізу қажет. Отбасымен жұмыс жүргізбес бұрын оның жалпы тәрбиелік деңгейін анықтап, отбасына педагогикалық - психологиялық зертеу жүргізіп, мынадай бес топқа бөлген жөн.
Отбасында адамгершілік қарым-қатынас деңгейі жоғары.Жағымды моральдық ахуал қалыптасқан , балаларға өз қабілеттерін дамытуға мүмкіндік жасалған.
Отбасында жағымды қарым-қатынас қалыптасқан, бірақ бала тәрбиесінде қателіктер жібереді, балаға шексіз қамқорлық нәтижесінде өзімшілдік қасиеттер қалыптасқан , олар мұғалімнің өзіне ғана зейін аударуын талап етеді.
Қарама-қайшылық отбасылар . Мұндай жағдайда ата-аналар балалармен ісі болмайды, себебі өздерінің бір-бірімен қарым-қатынасын шеше алмайды. Бұл жерде дұрыс тәрбие туралы сөз де болуы мүмкін емес. Отбасындағы жағдайды өзгерту үшін белсенді педагогикалық ықпал етуі қажет.
Сыртай дұрыс отбасы, бірақ нағыз адамгершілік бағалықтар , үлкен - кіші арасындағы силастық сезімдері жоқ. Мұндай отбасымен жұмыс жүргізу өте қиын.
Қиын отбасылар , оларға дөрекілік , ұрыс-керіс тән. Балаларды қорғау үшін педагогтардың бұндай отбасыларға қоғам зейінін аударуға тура келеді.
Отбасыны зерттеу бір жағынан дәстүрлі , бір жағынан өте күрделі, себебі құрамы әр түрлі. Отбасымен жұмыс жүргізуде бір әдісті қолдануға болмайды. Отбасы мүшелерінің өзіндік ерекшеліктері бар. Текқана жас емес , жеке психологиялық ерекшеліктері , білімі т.б. Сынып жетекшісі отбасын зерттеу жұмысын педагогикалық бағытта жүогізе білмесе , бүкіл жұмысқа нұқсан келеді. Сынып жетекшісі ата-аналарды өзіне көмекші , кеңесшіге, айналдыруы яғыни ынтымақтастықта жүргізуі қажет. Отбасының бала тәрбиесімен айналысуы деңгейіне қарай олады мынадай үш топқа бөлуге болады.
1-топ: бала тәрбиесін білетін және онымен айналысатын ата-аналар . Сынып жетекшісі өз жұмысында бұл ата-аналарды өзіне сүйеніш етуі керек.
2-топ: Бала тәрбиесімен айналысқысы келетін , бірақ дұрыс тәрбие беруге білімі жетпейтін ата-аналар. Сынып жетекшісі оларға ақыл-кеңес беріп, педагогикалық насихат жүргізіп отуы керек .
3-топ: Бала тәрбиесімен мүлде айналыстпайтын ,айнадлысқысыда келмейтін ата-аналар, бұлардың саны аз олардың балалары мектептегі Қиын балалардың санын құрайды.
Отбасымен жүргізілетін жұмыс түрлері.
Баланың отбасына бару. Сынып жетекшісі отбасына бармас бұрын міндетті түрде мақсат қоюы керек, мысалы; отбасымен танысу.
Отбасындағы баланың қарым-қатынасын зерттеу ,сынып жетекші үшін өте маңызды. Отбасына бармас бұрын бұл жөнінде ескерту керек.
Ата-ананы мектепке шақырту. Бұл тек бала тәртіп бұзғанда немесе нашар оқи бастағанда емес, ата-ананы мектепке шарқыру бала тәрбиесі жөніндегі пікір , тәжірибие алмасу мақсатында болуы қажет. Сондай ақ ата-аналар түрлі шараларға тәрбие сағаттарына, қатысушы үшінде шақырылады. Мектепте ата-аналарға арнап ашық есік күндері өткізіледі.
Ата-аналар жиналысы. Ата-аналар жиналысында тәрттіппен үлгерімі туралы айтыу жеткіліксіз. Ата-аналар жиналысы белгілі бір тақырыпен пікір алмасу , тәжірибие алмасу тұрғысында болуы қажет.
Педагогикалық білімділер университетті- бұл ата-аналарға педагогикалық , психологиялық білім берудің формасы . Ол ата-аналарды педагогикалық мәдениет негәздерімен, жас ерекшеліктеріне байланысты тәрбие мәселелерімен танысуға, мектеп, қоғамдық орындармен байланыс орнатуға , тәрбие жұмысында бірлесе әрекет етуге үйретеді. Университет бағдарламасын педагог құрастырады. Университеттегі сабақты ұйымдастыру формасы әр түрлі, баяндама, әңгіме, конференция, т.б
Баяндама- тәрбиенің кейбір мәселерінің негізін анықтауға арналған педагогикалық , технологиялық білім беру формасы. Жақсы баяндамашы ата-аналардың қызықушылықтарын , мәселелерін білетін мұғалім, тәрбиешінің өзі. Баяндамадағы басты нәрсе тәрбие құбылыстарына , жағдаяттарды ғылыми талдау.
Ашық сабақтар. Ата-аналарды пәннің жаңа бағдарламаларымен мұғалім талабымен таныстыру үшін ұйымдастырылады. Ашық сабақтарға қатысыуға мүмкіндік беру керек тоқсанына 1-2рет.
Педагогикалық пікірталас. Педагогикалық мәдениетті көтерудің ең қызықты формасы. Пікірталас маңызды ерекшелігі, қойылған мәселені талқылауға барлығының қатысуына мүмкіндік береді. Пікірталастың табыстылығы оның әзірлік деңгейіне байланысты.
Рөлдік ойындар. Ата-аналардың педагогикалық біліктілігінің қалыптастырыу деңгейін анықтауға арналаған ұжымдық шығармашылық іс-әрекет. Ата-аналармен өткізілетін ойындар тақырыптары әр түрлі болады. Тәңертең сіздің үйде?
Ата-аналармен өткізілетін конференциялар . Белгілі бір тақырыпта орай ата-аналардың және мұғалімдердің дайындалуымен өткізіледі.
Ата-аналар алқасы мектепшілік болып әр сыныпта сайланады.
Ата-аналар жиналысының тақырыптары:
Сынып жетекшісі оқу жылы бойына 4-реттен аса жиналыс өткізуі қажет. Бірінші ата-аналар жиналысы қыркүйек айының алғашқы жартысында өтеді. Бұл ұйымдастырушылық сипатта болады. 2-3-ші жиналыстар белгілі тақырыппен өткізіледі. Мысалы мынадай тақырыптарды алуға болады:
-Оқушылардың жас ерекшеліктерін оқу-тәрбие процесінде ескеру.
-Отбасындағы қайшылықты жою жолдары.
-Салауаты өмір сүруге тәрбиелеу.
--Баланы өмірге қалай дайындауға болады?
-Баланың кітап оқу мәдениетін жетілдіру.
2.2 Отбасындағы тәрбие ерекшеліктері.
Отабсы тәрбиесі - көзделген нәтижеге жету мақсатында ата-аналармен жанұя мүшелерінің тарапынан жасалатын ықпал процестерінің жалпы атамасы. Әлуметтік отбасы және мектеп тәрбиесі ажырамас білікте орындалатын істер ауқымын құрайды.Отбасының жетекшілік маңызды онда тәрбиеленіп жатқан адамның тәні - дене және рухани дамуына әсер етуші ықпалдар мәні мен мағынасының тереңдігіне тәуелді келеді. Бала үшін отбасы бір жағынан тіршілк қоршауы болса, екінші тараптан- тәрбиелік орта . Баланың алғашқы өмірі жағдайындағы отбасы ықпалы басқа жағдайлармен кейінгі жас кезеңдерінде болатын ықпалдардан басымдау келеді. Зерттеу деректеріне сүйенсек , отбасы бұл мектепте ,ақпарат көзі де, қоғамдық ұйымдарда да, еңбек ұжымыда ,дос - жарандары да, отбасы- бұл әдеп пен өнер кілті де.
Осыдан, педагогтар нақты да дәл тұжырымға келіп отырып: тұлғаны қалыптасу нәтижелігі ең алдымен отбасыға тәуелді. Неғұрлым отбасы жақсы болып, оның тәрбиелік ықпалы ұнамды келсе, тұлғаның тән-дене, рухани-адамгершілік , еңбектік тәрбиесінің өнімі де жоғары. Аса бір кездейсоқ болмаса, әр уақытта тұлғаның кемелденуі мыны заңдылықтарға тәуелді: жанұя қандай болса, онда өсіп, ер жеткен адам да сондай. Жеке адамның қалыптасуы процесі мен оның нәтижесі болар отбасы тәрбиесінің күші мен қуатын мойындайтын болсақ, ендеше мемлекет пен қоғам да тәрбиелік шараларын дұрыс жолмен ұйымдастыруда ең алдымен отбасыға үлкен назар аударған жөн. Бұл өркениетті елдер ұстанған бұлжымас ереже. Неке мен отбасыға деген үстірт көзқарас, халықтық және ұлттық үдерістерді естен шығару, инабаттылық принциптерін тайқу, шектен тыс арасыздық пен маскүнемдік, іштей тәртіптің болмауы мен жыныстық салғыртық, ерлі зайыптылар арасында жоғары белең алған ажырасыу- бәрі де отбасдағы бала тәрбиесіне болатын теріс ықпалдар көзә. Отбасы-адам баласының өсіп өнер алатын ұясы. Бала өмірінің алғашқы күннен бастап ата-ана өздерінің негізгі борыштарын - тәрбие жұмыстарын атқарады. Отбасы тәрбиесінің негізгі мәні отбасындағы негізгі ынтымақтастық пен түсінікті болып табылады. Отбасының тіршіліктің дұрыс болуы ұйымдастырылуы, балалардың еңбекқор болуы, әр нәрсеге жоғары жауапкершілік сезіммен қарау, адамды құрметтеу сияқты адамгершілік қасиеттердің қалыптасуына мүмкіндік береді. Баланың дамуы мен қалыптасуына да отбасының рөлі ерекше. Отбасның тұрмыстық белгілі жағдайлары жасалады, мәдени орта қалыптасады, сезімдік күйлер орнығады. Бала жақсы адам болып қалыптасуы үшін отбасы мүшелері арасындағы ең жарасымды, ең әділетті қарым-қатынастардың куәсі болуы керек. Ол ата-анасының өзіне қандай қамқоршы екенін көрумен қатар олар бір-біріне де сондай қамқоршы , сүйеніш екеінін сезіну керек. Отбасы шын мәнәнде тату-тәтті, өзара түсінікте болса, онда адамгершілік пен әділеттің көрінісі айқын сезіліп тұрады. Отбасының бірлігі мен ынтымақтастығы оның құрамындағы адамдардың бірі-біріне деген қамқорлығының және ата-ананың сезімін терең түсіне білулерін байқалады. Отбасының негізгі міндетті- баланың еңбек етуге, жарқын сезімдер мен нұрлы мұраттарға тәрбиелеу және адамдар арасындағы өмір сүре білуге үйрету. Бұл қасиеттер негізінен отбасы- ошақ қасында қалыптасады. Жылдар бойы отбасы тәрбиесі баланы тәрбиелеудің бірден бір формасы болып келеді . Қазіргі қоғамдағы отбасы баланың шыр етіп дүниеге келген күннен бастап өмірінің соңына дейін тәрбиелік ықпал жасайтын негізгі ошақ болып отыр. Адамзат тарихындағы отбасы тәрбиесінің тәжірибесі көптеген педагогикалық теориялардың пайда болуына алып келеді. Педагогикалық отбасы тәрбиесінің даумына ежелгі Рим философы Квинтилиан, педагогика ғылымының негізін салушы Я.А.Коменский, ағылшын филиософы Дж Локк, француз ағартушысы Ж.Ж.Руссо, швейцар педагогы И.Г.Пестолоцци , орыс педагогы К.Д.Ушинский ,қазақ ағартушылары Ы.Алтынсарин және А.Құнанбаев , кеңсе педагогтеры Н.К.Крупская, А.С. Макаренко, С.Т.Шацкий, қазақ зиялылары М.Жұмабаев, Ж.Аймаутыво және басқа да педагогтар өз үлестерін қосты. А.СА.Макаренко 1937жылы жарыққа шыққан Ата-аналар кітабына қызыға зор қуаныш сезіммен қарсы алуы міне осыдан еді. Отбасы тәрбиесі жөнінен ата-аналарға көмектесуге тырысты. Макаренко өзінің бала тәрбиесі жөніндегі педагогикалық тәжірибесін ортаға салуға тырысты. Бұл өте жауапты іс. Бала тәрбиелеудің сәттілігі көбіне мектеп пен отбасындағы тәрбие жазушының ынтымақты жүргізуіне байланысты болады. Кейбір ата-аналар отбасының міндеті баланың қарнын ашытрмау , кимін бүтін етіп , бар керекті заттармен қамтамсыз ету деп санайды . Ал белгілі бір қасиеттерге тәрбиелеу мектептің тағы сол сияқты тәрбиелеу орындарының міндетті деп ойлайды да, кездескен қиыншылықтардың себебін түсіне алмай киімі бүтін, тамағы тоқ, ұйқысы тыныш, бар керекті заты түгел, басқа некерек, не диді бізге?!-деп таң қалады. Сондықтан әке-шеше және басқа да ересектер жеткіншектерге сөзбен ғана емес, жеке бастарының өнегесі мен , іс-әрекетерінің ықпал жасауы тиіс. Ата-аналардың жас кезінен бала дұрыс тәрбие бермеуінен, кейбір отбасындағы балалардың ата-ана тілін алмай , тіпті сөз қайтарып отыратын жағдайларда жиі кездеседі. Отбасындағы үлкендер тарапынан балаға сүйіспеншілік аз болса, ол қорғаншақ , жалтақ, әр нәрсеге күдіктене қарайтын болып өседі. Ал шектен тыс жасқсы көруден бала ерке, менмен , жалқау, өзімшіл болып өседі. Сондықтан жас бөбектің ізгі адамгершілік қасиеттерге дағдылануына жетекші болатындай қарым-қатынас жасай біліудің нақты жолын табу абзал . Егер бала өзіне тапсырылған жұмысты орындау кезінде қатты шаршайтын болса онда балады жұмыстың кез келген түріне салқындық пайда болады. Баланың әрекетін қадағалап отырмаушылық та теріс нәтиженің болуына әкеледі. Сондықтан отбасында өз бетінше орындалған кез - келген тапсырманың нәтижесін қадағалап тексеріп отыру қажет. Осылайша баланы болашақта яғыни алдағы уақытта өз бетінше тиянақты еңбек ете алушылық үйретіп дайындаймыз. Отбасындағы негізгі міндет еңбек тәрбиесін беру немесе еңбек етуге үйрету болмақ.
Отбасы адам баласының өсіп- өнер алатын ұясы. Бала өмірінің алғашқы күннен бастап ата-ана өздерінің негізгі борыштарын-тәрбие жұмыстарые атқарады. Отбасы тәрбиесінің негізі мәні отбасындағы негізгі ынтымақтастық пен түсіністік болып табылады. Отбасындағы тіршіліктің дұрыс ұйымдастырылуы , балалардың еңбекқор болуы, әр нәрсеге жоғары жауапкершілік сезіммен қарау , адамды құрметтеу сияқты адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру мүмкіндік береді . Баланың адамдармен қарым қатынас жасауы, қоғамға енуі отбасынан басталады. Баланың даумы мен қалыптасу да отбасының рөлі ерекше . Отбасында тұрмыстық белгілі жағдайлар жасалады, мәдени орта қалыптасады сезімдік күйлер орнығады. Бала жақсы адам болып қалыптасуы үшін отбасы мүшелері арасындағы ең жарасымды , ең әділетті қырым - қатынастардың куәсі болуы керек. Ол ата-анасының өзіне қандай қамқоршы екенін көрумен қатар олар бір-біріне де сондай қамқоршы , сүйеніш екенін сезіну керек . Отбасы шын мәнін де тату-тәтті , өзара түсіністік те болса, онда адамгершілік пен әділеттің көрнісі айқын сезіліп тұрады. Отбасының бірлігі мен ынтымақтастығы оның құрамындағы адамдардың бір-біріне деген қамқорлығының және ата-ананың сезімін терең түсіне біліулерінен байқалады. Отбасы - бұл оның әрбір мүшесінің өзін-өзі сақтау (ұрпағы) және өзін-өзі бекіту (өзін-өзі бағалау) қажеттіліктерін оңтайлы қанағаттандыруға арналған адамдардың әлеуметтік-педагогикалық тобы. Отбасы адамда үй деген ұғымды өзі тұратын бөлме ретінде емес, сезім, түйсік, күтетін, сүйетін, түсінетін, қорғайтын сезім ретінде жасайды. Отбасы - адамды өзінің барлық көріністерімен толығымен қамтитын құрылым. Барлық жеке қасиеттерді отбасында қалыптастыруға болады. Өсіп келе жатқан адамның жеке тұлға болып қалыптасуындағы отбасының тағдырлы маңызы баршаға мәлім.Отбасы тәрбиесі - ата-ананың, туыстарының күш-жігерімен белгілі бір отбасы жағдайында дамитын тәрбие мен білім беру жүйесі.Отбасы тәрбиесі - күрделі жүйе. Оған балалар мен ата-аналардың тұқым қуалаушылық және биологиялық (табиғи) денсаулығы, материалдық және экономикалық қамтамасыз етілуі, әлеуметтік жағдайы, өмір салты, отбасы мүшелерінің саны, тұрғылықты жері, балаға деген көзқарасы әсер етеді. Мұның бәрі бір-бірімен органикалық түрде тоғысады және әрбір нақты жағдайда әртүрлі түрде көрінеді. Отбасының міндеттері:
-баланың өсуі мен дамуы үшін барынша жағдай жасау;
- баланың әлеуметтік-экономикалық және психологиялық қорғанысына айналу;
- отбасын құру және қолдау, ондағы балаларды тәрбиелеу және үлкендермен қарым-қатынас тәжірибесін жеткізу;
- балаларға өзін-өзі күтуге және жақындарына көмектесуге бағытталған пайдалы қолданбалы дағдылар мен дағдыларды үйрету;
- өзін-өзі бағалау және өзін-өзі бағалау сезімін дамыту.
Отбасы тәрбиесінің мақсаты - өмір жолында кездесетін қиындықтар мен кедергілерді адекватты түрде жеңуге көмектесетін тұлғалық қасиеттерді қалыптастыру. Балалардың ақыл-ойы мен шығармашылық қабілеттерін, алғашқы еңбек тәжірибесін, моральдық-эстетикалық қалыптасуын, эмоционалдық мәдениетін және дене саулығын дамыту, олардың бақытты болуы - осының бәрі отбасына, ата-анаға байланысты және осының барлығы отбасы тәрбиесінің міндеттерін құрайды. Балаларға ең күшті әсер ететін ата-аналар - алғашқы тәрбиешілер. Сондай-ақ Дж.-Дж. Руссо әрбір кейінгі тәрбиешінің балаға бұрынғыға қарағанда әсері азырақ болады деп дәлелдеді. Баланың жеке басының қалыптасуы мен дамуына отбасының ықпалының маңыздылығы айқын болды. Отбасы мен қоғамдық тәрбие өзара байланысты, бірін-бірі толықтырады және белгілі бір шектерде тіпті бірін-бірі алмастыра алады, бірақ жалпы алғанда олар тең емес және ешбір жағдайда олай бола алмайды. Отбасы тәрбиесі басқа тәрбиеге қарағанда эмоционалды сипатта болады, өйткені оның жүргізушісі ата-ананың балаларға деген сүйіспеншілігі болып табылады, ол балалардың ата-аналарына деген өзара сезімдерін тудырады. Отбасының балаға әсерін қарастырыңыз.
1.Отбасы қауіпсіздік сезімінің негізі ретінде әрекет етеді. Тіркеу қатынастары қарым-қатынастардың болашақ дамуы үшін ғана маңызды емес - олардың тікелей әсері балада жаңа немесе стресстік жағдайларда пайда болатын алаңдаушылық сезімін азайтуға көмектеседі. Осылайша, отбасы сыртқы әлеммен әрекеттесу кезінде баланың қауіпсіздігіне кепілдік бере отырып, оны зерттеудің және оған жауап берудің жаңа әдістерін игеретін негізгі қауіпсіздік сезімін қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, жақын адамдар үмітсіздік пен алаңдаушылық кезінде баланың жұбаныш көзі болып табылады.
2. Ата-ананың мінез-құлық үлгілері бала үшін маңызды бола бастайды. Балалар әдетте басқа адамдардың және көбінесе олармен жақын қарым-қатынаста болған адамдардың ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz