ЕРЛІ ЗАЙЫПТЫЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАТЫНАСТАРЫ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Қазтұтынуодағы Қарағанды университеті

Экономикалық қатынастарды құқықтық реттеу кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Пәні: Азаматтық құқық

Тақырыбы: Ерлі-зайыптылардың ортақ мүлікке меншік құқығы

Орындаған:
Ю-22-1к тобының студенті Абдрахманова Д.М.

Ғылыми жетекші:
аға оқытушы, заңтану магистрі Амантай А.

Қарағанды 2024
МАЗМҰНЫ

КIРIСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3

I.ТАРАУ. НЕКЕ ШАРТЫ

1. Ерлi-зайыптылар арасындағы мүлiктiк-құқықтық қатынастар ... ... ... ... ... ... .5
1.2. Ерлі-зайыптылардың ортақ меншігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10

II. ТАРАУ. ЕРЛІ ЗАЙЫПТЫЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАТЫНАСТАРЫ

2.1. Ерлі-зайыптылар арасындағы және ата-ана мен бала арасындағы құқықтық қатынастар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 122.2. Ерлi-зайыптылардың алименттiк мiндеттемелерiнiң кейбiр мәселелерi ... ..14

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 22

Кiрiспе

Неке және отбасылық қатынастар-бұл құқықтық реттеуді қажет ететін маңызды және ерекше сипатқа ие қоғамдық қатынастардың ерекше түрі. Әрине, бұл қатынастардың мазмұнды сипатының ерекшелігі, неке-отбасы қатынастарын құқықтық реттеумен толық қамту мүмкін емес. Бірақ соған қарамастан бұл қатынастар Қазақстан Республикасында арнайы құқықтық нормалармен, яғни 1998 жылғы 17 желтоқсанда қабылданған "Неке және отбасы туралы" Заңмен және ерлі-зайыптылар арасындағы мүліктік сипаттағы қатынастардың Азаматтық кодексінің жалпы бөлігінің нормаларымен реттелген.
Тіркелген неке ерлі-зайыптылар арасындағы жеке және мүліктік құқықтар мен міндеттерді тудырады.
"Неке және отбасы туралы" Заңның 29-бабына сәйкес ерлі-зайыптылардың жеке құқықтарына: тегін таңдау құқығы, қызмет түрін, кәсібін, тұрғылықты жерін таңдау құқығы, отбасылық өмір мәселелерін бірлесіп шешу құқығы жатады.
Заңға сәйкес ерлі-зайыптылар тең құқықтарға ие және бірдей міндеттерге ие. Ерлі-зайыптылардың жеке құқықтарының теңдігі олардың отбасылық өмірдің ортақ мәселелерін (ана болу, әке болу, балаларды тәрбиелеу және тәрбиелеу мәселелері және отбасылық өмірдің басқа да мәселелері) бірлесіп және өзара келісім бойынша шешуінде көрінеді. Алайда, ерлі-зайыптылардың ешқайсысы өздерінің жеке құқықтары мен міндеттерін жүзеге асыруда артықшылықтарға ие болмауы керек.
Бүгінгі таңда, барлық дамыған елдердегідей, неке-отбасы қатынастарын құқықтық реттеу және осы құқықтық қатынастар субъектілерінің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау мәселелері әрқашан біздің мемлекетіміздің назарында болады деп айтар едік. Сонымен, Конституцияның 1-бабына сәйкес, біздің мемлекетіміздің ең құнды байлығы-адам және өмір, адамның құқықтары мен бостандықтары. Сондықтан отбасылық және некелік қатынастар оның негізі болды - адамгершілік ақыл-ойға толы принциптерді заңдылыққа айналдыра отырып, ерлер мен әйелдердің құқықтарын жан-жақты қорғау.
Неке мәселесі - соқтығысу мәселелерінің ішіндегі ең қиыны. Шешуге қиын мәселелердің бірі-некеде тұрғандардың екеуі екі штатта, олардың неке жасындағы айырмашылық, яғни олардың қабілеттілігі, сондай-ақ неке қай уақытта тоқтатылатыны.
Бұл курстық жұмыста біз халықаралық жеке құқықтағы неке қатынастарына тоқталамыз, неке қатынастарының қайшылықты сұрақтарына жауап береміз және неке қиюдың, некені бұзудың ерекшеліктеріне назар аударамыз. Неке ерлі-зайыптылар арасында жасалатын келісім болғандықтан, бұл ерлі-зайыптылар арасындағы қарым-қатынас, олардың шетелдіктердің қатысуымен олардың ерекшеліктері осы курстық жұмысты зерттеу объектілерінің бірі болып табылады.
Менің курстық жұмысымның тақырыбына негізделген неке-отбасылық қатынастардың нәтижесінде туындайтын мүліктік-құқықтық қатынастарды реттеу мәселесі қазіргі кезеңде өте өзекті болып табылады.
Бұл жұмыста мен ерлі-зайыптылар арасындағы мүліктік құқықтық қатынастар мен ерлі-зайыптылардың алименттік міндеттемелеріне қатысты кейбір теориялық және құқықтық мәселелерді талдаймын.

I.ТАРАУ. НЕКЕ ШАРТЫ

1.1.Ерлi-зайыптылар арасындағы мүлiктiк-құқықтық қатынастар
Ерлі-зайыптылардың мүліктік қатынастары оларға тиесілі мүлікке билік ету және бір-біріне өзара материалдық қолдау көрсету міндетінен туындайды. Құқықтық қатынастардың бірінші түрі" ерлі-зайыптылардың мүліктік құқықтары мен міндеттері" деп аталатын Заңның 7-тарауының нормаларымен, ал екіншісі"ерлі-зайыптылар мен бұрынғы ерлі-зайыптылардың алименттік міндеттемелері"деп аталатын Заңның 18-тарауының нормаларымен реттеледі.
Ерлі-зайыптылардың меншік құқығы немесе басқаша айтқанда, олардың мүліктік режимі жаңа заңда айтарлықтай өзгерістерге ұшырады. Бұрынғы заңдарда бір ғана режим болған. Жаңа заң ерлі-зайыптылардың заңды мүліктік режимін де, неке шартымен бекітілген ерлі-зайыптылардың шарттық мүліктік режимін де қарастырады.
Алайда, неке шарты некені тіркеуде жиі қолданылғанымен, көп жағдайда неке өмірінің заңды режимі-олардың ортақ бірлескен меншік режимі қолданылады.
"Неке және отбасы туралы" ҚР Заңының 2-бабы отбасындағы ерлі-зайыптылардың құқықтарының теңдік қағидаттарын айқындайды. Бұл жалпы принциптің пайда болуына ерлі-зайыптылардың некеден кейін бірге өмір сүру үшін жинақталған мүлікке тең құқығы ықпал етеді. "Неке және отбасы туралы" Заңның 32-бабына сәйкес ерлі-зайыптылардың неке кезінде жинаған мүлкі олардың ортақ ортақ меншігі болып табылады. Ерлі-зайыптылар мұндай мүлікке тең құқықтармен билік ете алады және пайдалана алады. Шынайы өмірде белгілі бір заттарды әйелі үнемі қолданғанда, екіншісі бір затты тұтынады, үшіншісі екеуін де пайдаланады. Бірақ олардың ортақ мүлкінің сыртқы түріне жататын барлық заттар ерлі-зайыптылардың екеуі үшін бірдей болып саналады.
Заңда Ерлі-зайыптылардың неке кезінде жинаған мүліктерінің жалпы тізімі бар. Оларға ерлі-зайыптылардың кірістері (жалақы, зейнетақы төлемдері, материалдық көмек, кәсіпкерлік қызметтен түскен кірістер және т. б.), осы кірістер негізінде жинақталған мүлік (ортақ мүлік, сондай-ақ ерлі-зайыптылардың әрқайсысының мүлкі) және т. б. жатады.
Ерлі-зайыптылардың құқықтық теңдігі олардың қайсысы қандай затты иеленетініне, қандай мақсатқа арналғанына және кімнің аты жазылғанына байланысты емес. Ерлі-зайыптылардың құқықтық теңдігіне олардың отбасы табысының жалпы сомасына қаншалықты үлес қосқаны да әсер ете алмайды. Заң (32-бап, 3-тармақ) ерлі-зайыптылардың ортақ мүлікке құқықтары неке кезінде үй шаруашылығын жүргізуді, балаларды күтіп-бағуды жүзеге асырған немесе басқа да дәлелді себептермен жеке табысы болмаған жұбайына тиесілі екенін арнайы ескертеді.
Бірге өмір сүру кезінде жинаған ортақ мүліктерінен басқа, ерлі-зайыптылардың әрқайсысының жеке меншігі бар, олар жеке-жеке иелік етеді. Мұндай жеке мүлікке некеге тұрғанға дейін немесе ерлі-зайыптылардың соңғы жеке міндеттемелері бойынша, некеге тұрудан алынған заттар, ерi мен әйелі сыйлық ретінде алған немесе мұрагерлік бойынша сатып алынған заттар, некеге тұрған кезде ерлі-зайыптылардың жалпы қаражатына жеке пайдалануға арналған заттар (сыртқы киім, аяқ киім және т. б.) жатады. қалғаны, қымбат заттар мен басқа да сәнді заттарды қоспағанда, тіпті олар сатып алынған болса да.
Ерлі-зайыптылардың әрқайсысы некенің нақты тоқтатылуына байланысты ажырасқан кезде тапқан мүлікті сот олардың әрқайсысының жеке меншігі деп тануы мүмкін ("Неке және отбасы туралы"Заңның 34-бабы).
Ортақ ортақ меншік болып табылатын мүлік ерлі-зайыптыларға өзара келісім бойынша тиесілі болуы мүмкін. Ерлі-зайыптылардың әрқайсысы ортақ мүлікке байланысты өз бетінше шарт жасай алады. Мұнда жаңа заңның талабы бойынша басқа жұбайының келісімін алу қажет. Ортақ мүлікке байланысты нотариалды рәсімдеуді талап ететін мәміле жасау үшін (мысалы, тұрғын үйді сату кезінде) екінші жұбайының жазбаша келісімі талап етіледі.
Ерлі-зайыптылардың әрқайсысы неке аяқталған кезде де, неке кезінде де ортақ мүлікті бөлуді талап етуге құқылы. Ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкін бөлу кезінде олардың үлестері тең болуы керек. Жоғарыда көрсетілгендей, ерлі-зайыптылардың әрқайсысының отбасының жалпы табысына қосқан үлесінің көлемі жалпы ереже бойынша ескерілмейді.
Сонымен қатар, жекелеген жағдайларда сотқа кәмелетке толмаған балалардың мүдделерін немесе ерлі-зайыптылардың біреуінің мүдделерін ескере отырып, ерлі-зайыптылар үлесінің тең негіздерін ескермеу құқығы берілді ("Неке және отбасы туралы"Заңның 37-бабы).
Ерлі-зайыптылардың талабынан басқа ортақ мүліктің болуы кредитор кредитордың ерлі-зайыптылардың бірінің үлесінен өндіріп алу үшін ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкін бөлу туралы талабын мәлімдеген жағдайда да жүргізілуі мүмкін.
Ортақ мүлікті бөлу кезінде сот ерлі-зайыптылардың әрқайсысына қандай зат берілетінін анықтауы керек.
Егер ерлі-зайыптылардың біріне берілетін зат құны бойынша оның үлесінен асып кетсе, онда ол үшін екіншісіне тиісті өтемақы төленеді.
"Неке және отбасы туралы" Заңның 133-бабында көрсетілген ерлі-зайыптылардың бір-бірін асырау жөніндегі міндеттеріне сәйкес олар бір-біріне материалдық қолдау көрсетуге міндетті. Ерлі-зайыптылардың бірі мұндай қолдау көрсетуден бас тартқан жағдайда, мүгедек жұбайы, сондай-ақ әйелі жүктілік кезінде және бала туылған сәттен бастап үш жыл ішінде сот арқылы алимент алуға құқылы, бұл үшін жұбайының қолдау көрсетуге қаражаты болуы керек.
Алимент алушы жұбайының еңбекке жарамсыздығы зейнетақы туралы заңнамаға сәйкес айқындалады. Осы Заңға сәйкес мүгедектердің барлық үш тобы (I, II, III), сондай-ақ зейнеткерлік жасқа толған азаматтар еңбекке жарамсыз деп танылады. Бұл адамдар зейнетақы алатынына қарамастан, еңбекке жарамсыз деп танылады.

Алимент талап етудің екінші шарты-мұқтаждық, яғни бұл еңбекке жарамсыз жұбайының жеткілікті өмір сүру құралдарының жоқтығын білдіреді.
Алдыңғы заң бойынша, тіпті еңбекке қабілетті болса да, мұқтаж жұбайының басқа жұбайынан алимент алуға құқығы болмады. Жаңа заң мұқтаж жұбайының ортақ мүгедек баланы асырап-бағуы үшін жұбайынан алимент алу мүмкіндігін көздейді (тіпті ол еңбекке қабілетті болса да).
Материалдық қолдау көрсетуді талап ететін жұбайының қаражатының жай-күйі, егер оның қаражатының жай-күйі оған сәйкес келмесе, талапкер жұбайының еңбекке жарамсыздығы мен мұқтаждығы дәлелденгеніне қарамастан, одан материалдық көмек ала алмайды. Алдыңғы материалдық қолдау әрбір нақты жағдайға байланысты оның мүлкін, кірістерін, отбасылық жағдайын ескере отырып белгіленеді.
Сол сияқты, алимент алушы жұбайының материалдық жағдайы анықталуы керек, өйткені алынған көмектің мөлшері материалдық және отбасылық жағдайларға да байланысты болады. Оның мөлшері алимент төлеу кезінде белгіленген айлық есептік көрсеткіштің еселенген арақатынасымен бекітіледі.[1]
Дегенмен, некеге тiркеу кезiнде неке шарты жиi қолданылып жүрсе де, көп жағдайда ерлi-зайыптылар мүлкiнiң заңды режимi - олардың ортақ бiрлсекен меншiк режимi қолданылады.[2]
ҚР Неке және отбасы туралы Заңның 2-бабы ерлi-зайыптылар отбасындағы құқығының тең болу принциптерiн айқындайды. Осы ортақ принциптiң пайда болуына ерлi-зайыптылардың некелескеннен кейiнгi бiрге тұрған ғұмырында жинаған мүлiкке тең құқылығы ықпал етедi. Неке және отбасы туралы Заңның 32-бабына сәйкес ерлi-зайыптылардың некеде тұрған кезде жинаған мүлкi олардың бiрлескен ортақ меншiгi болып табылады. Ерлi-зайыптылар мұндай меншiкке тең құқықпен билiк етедi және пайдаланса, екiншi бiр затты - ерi тұтынады, үшiншi бiр затты олардың екеуi де пайдаланады. Бiрақ, сырт көзге олардың ортақ мүлкiне жататын заттардың барлығы де ерлi-зайыптылардың екеуiне де бiрдей болып саналады.
Заңда ерлi-зайыптылардың некеде тұрған кезде жинаған мүлiктерiнiң жалпы тiзiмi берiлген. Бұған ерлi-зайыптылардың табыстары (жалақысы, зейнет ақысы, материалдық көмек, кәсiпкерлiк қызметтен тапқан табыстары, т.б.), осы табыстардың негiзiнде жиналған мүлiктер (ортақ мүлiк, сондай-ақ ерлi-зайыптылардың әрқайсысының мүлкi) және т.б. жатады.
Ерлі-зайыптылардың құқықтық теңдігі олардың қайсысы қандай затты иеленетініне, қандай мақсатқа арналғанына және кімнің аты жазылғанына байланысты емес. Ерлі-зайыптылардың құқықтық теңдігіне олардың отбасы табысының жалпы сомасына қаншалықты үлес қосқаны да әсер ете алмайды. Заң (32-бап, 3-тармақ) ерлі-зайыптылардың ортақ мүлікке құқықтары неке кезеңінде үй шаруашылығын жүргізуді, балаларды күтіп-бағуды жүзеге асырған немесе басқа да дәлелді себептермен жеке табысы болмаған жұбайына тиесілі екенін арнайы ескертеді.
Бiрге тұрған кезде жинаған ортақ мүлiктен басқа, ерлi зайыптылардың әрқайсысына тиесiлi жеке мүлкi болады және оған өздерi дара билiк етедi. Мұндай жеке дара мүлiктерге ерi мен әйелдiң некеге тұрғанға дейінгi немесе ерлi-зайыптылардың некеге отырғаннан соңғы жеке мiндеттемелерi бойынша алған заттары, ерi мен әйелiнiң сый ретiнде алған, немесе мұрагерлiк жолымен иемденген заттары, жеке пайдаланатын заттары (сырт киiм, аяқ киiм, т.б.) ерлi-зайыптылардың некеге тұру кезiнде ортақ қаржысына сатып алынған болса да қымбат заттар мен басқа да сән-салтанат заттарын қоспағанда, басқасының бәрi жатады.
Егер жалпы ортақ мүлiк жасалған қылмыстың нәтижесiнде пайда болса немесе көбейсе, онда екiншiсiне келтiрiлген зиянның орны жалпы мүлiк есебiнен толтырылады. Әрине бұл мәселелердiң бәрi осы iске қатысты барлық деректер жан-жақты тексерiлуi негiзiнде сот арқылы шешiледi.
Мүлiктерге ерлi-зайыптылардың әрқайсысы тиiсiнше өзi билiк етедi (сата алады, пайдаланады, және сыйлай алады). Сонымен бiрге тұрған жағдайда қалдырса немесе неке және отбасы зандарының негiзгi бастауына қайшы келсе неке шартын заңсыз деп тану туралы мүмкiндiгi туралы ереже.
Бiрлескен өмiр кезiнде жиналған мүлiк ортақ меншiк болып табылады. Әдетте отбасындағы мүлiк ерлi-зайыптылардың екеуінiң еңбегiнiң нәтижесiнде жиналады. Кейде зайыбы жұмыс iстемеуi, үй-шаруасындағы еңбегiнен бала тәрбиесiмен айналысуы мүмкiн. "Тiптi осындай жағдайдың өзiнде ердiң кiрiсi де ортақ мүлiк болып есептеледi. Әрине , егер отбасында мүлiктiң кiмдiкi екендiгi туралы егесулер туған жағдайда, олар мүлiктiң тағдырын шешу жөнiндегi өтiнiшпен сотқа жүгiне алады. Сот мүлiктiң пайда болуына қатысты барлық мән-жайды ескере отырып, мәселенi әдiлетi шешуi тиiс. Сот ерлi-зайыптылардың тәртiп жағдайын (екеуi де салтанатты өмiр салтын ұстана ма немесе бiрi жағымсыз қылықтарға бой ұрған ба, iшiмдiкке салынған емеспе және т.б.), бiр-бiрiне деген, балаларына деген қатынасын ескередi. Ортақ мүлiктегi кейбiр заттар (пәтер, машина, және т.б.) ерлi-зайыптылардың бiрiнiң атына жазылады. "Тiптi, осындай жағдайдың өзiнде ол заттар ортақ мүлiк болып табылады. Сондықтан ерлi-зайыптылардың бiрi екiншiсiнiң келiсiмiнсiз ол заттарды сатуға, алмастыруға, сыйлауға және мұраға қалдыруға құқығы жоқ. Ерлi-зайыптылар ортақ мүлiк тағдырын өзара келiсiп шешуi тиiс.
Ерлi-зайыптылардың бiреуiнiң ғана иелiгiнде мүлiк те болуы құқығы жоқ.
Ерлi-зайыптылардың бiреуiнiң ғана иелiгiнде мүлiк те болуы ерлi-зайыптылар ортақ мүлiк тағдырын өзара келiсiп шешуi тиiс.
Ерлi-зайыптылардың бiреуiнiң ғана иелiгiнде мүлiк те болуы мүмкiн. Оған некелескенге дейiнгi мұралыққа қалдырған, әлдекiмнiң сыйлаған мүлiктерi жатады. Олар ортақ мүлiк болып табылмайды. Ол ортақ мүлiктен басқа ерлi-зайыптылардың әрқайсысына тиесiлi жеке мүлкi болады және оған негiздерi дара билiк етедi. Мұндай жеке дара мүлiктерге ерi мен әйелiнiң некеге тұрғанға дейiнгi немесе ерлi-зайыптылардың некеге отырғаннан соңғы жеке мiндеттемелерi бойынша алған заттары , ерi мен әйелiнiң сый ретiнде алған немесе мұрагерлiк жолмен иеленген заттары, жеке пайдаланатын заттары (сырт киiм, аяқ киiм,т.б.) ерлi-зайыптылардың некеге тұру кезiнде ортақ қаржысына сатып алынған болса да қымбат заттар мен басқа да сән салтанат заттарын қоспағанда, басқасының бәрi жатады. Алайда бiрге тұрмыс құрған кезде алынған құнды заттар жалпы ортақ меншiк болып табылады. [3]
Неке және отбасы туралы Заңның 2 - бабы ерлi- зайыптылардың отбасындағы құқығының тең болу принциптерiн айқындайды. Осы ортақ принциптiң пайда болуына ерлi-зайыптылардың некелескеннен кейінгi бiрге тұрған ғұмырында жинаған мүлiкке тең құқылығы ықпал ететінiн бiлдiк .
Заңда ерлi-зайыптылардың некеде тұрған кезде жинаған мүлiктерiнiң жалпы тiзiмi берiлген. Бұған ерлi-зайыптылардың табыстары, жалақысы, зейнетақысы, материалдық көмек, кәсiпкерлiк қызметтен тапқан табыстары және т.б. табыстары негiзiнде жиналған мүлiктер (ортақ мүлiк, сондай-ақ ерлi-зайыптылардың әрқайсысының мүлкi және т.б.) жатады.
Жалпы тәртiп бойынша ерлi-зайыптылардың құқықтық жағынан тең болуы олардың әрқайсысы қандай затты иемденуiнде, ол заттың қандай мақсатқа арналғанында және кiмнiң атына жазылғанына байланысты емес. Ерлi-зайыптылардың құқықтық жағынан тең болуына олардың отбасы табысының жалпы сомасына қаншалықты үлес қосқаны да әсер ете алмайды. Заң ерлi-зайыптылардың ортақ мүлiкке құқығы некеге тұрған кезiнде үй шаруашылығын жүргiзудi балаларды бағып күтудi жүзеге асырған немесе басқа да дәлелдi себептермен жеке кiрiсi болмаған жұбайға да тиесiлi екендiгi арнайы ескертiледi.[4]
Ерлi-зайыптылардың әрқайсысы некенi тоқтатқан сәтте де сондай-ақ некеге тұрған сәтiнде де жалпы ортақ мүлiктi бөлiсудi талап етуге құқылы. Ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкiн бөлiске салғанда олардың үлесi тең болуға тиiс. Жоғарыда көрсетiлгендей, отбасының жалпы табысына ерлi-зайыптылардың әрқайсысының қосқан үлесiнiң көлемi жалпы ереже бойынша ескертiлмейдi. Сонымен бiрге жекелеген жағдайларда сотқа кәмелетке толмаған балалардың мүдделерiнiң немесе ерлi-зайыптылардың бiреуiнiң мүдделерiн ескере отырып, ерлi-зайыптыларының үлестерінiң теңдiгi негiзiн ескермеу құқығы берiлген.
Ерлi-зайыптылардың талап етуiнен басқа ортақ мүлiктi бөлу несие берушi ерлi-зайыптылардың бiреуiнiң үлесiнен өндiрiп алу үшiн ерлi - зайыптылардың ортақ мүлкiн бөлу туралы кредит берушiнiң талабын мәлiмдеу жағдайында да жүргiзiлуi мүмкiн.
Ортақ мүлiктi бөлген кезде ерлi-зайыптылардың әрқайсысына қандай заттың беретiнiн сот айқындауы керек.
Егер ерлi-зайыптылардың бiрiне берiлетiн зат құны жағынан оның үлесiнен артып кетiп жатса, онда екiншiсiне бұл үшiн өтемақы берiлуге тиiс.
Өз мүлкiне келтiрiлген зиян үшiн ерлi-зайыптылардың әрқайсысы өзi жеке жауап бередi. Егер ерлi-зайыптылардың бiреуi қылмыс жасаудың нәтижесiнде басқаның мүлкiн бүлдiрсе, ол өзiнiң жеке мүлкiмен жауап бередi, ал егер ол жетпесе, онда ортақ мүлiктегi аз үлесiнен төлейдi.
Айтылғандардан көрiнгендей, ерлi-зайыптылар арасындағы қатынас жалпыға мәлiм моральдық нормаларға ғана емес, заң нормаларына да орай құрылады. Дау туған жағдайда, мүлiктiң тағдырын сот шешедi, сот алдында олардың құқықтары мен мiндеттерi, сондай-ақ жауаптылығы да бiрдей болады.[5]
Ендi неке шарты туралы айтар болсақ, неке шарты деп ерлi - зайыптылардың арасындағы тек қана мүлiктiк қатынастарды реттейтiн айрықша сипаттағы шарттардың бiр түрi болып табылады. Неке шартын ерлi-зайыптылар некеге тұрғанға дейiн немесе некеге тұрғаннан кейiн, яғни кез келген кезде жасай алады. Неке шартының нысаны мiндеттi түрде жазбаша және нотариалды түрде куәләндiрiлуге жатады. Неке шартымен реттелген ерлi-зайыптылар мүлкiнiң құқықтық режимi шартық режим болып табылады.

1.2. Ерлі-зайыптылардың ортақ меншігі

Ерлі-зайыптылардың ортақ меншігі ерекше мәртебеге ие. Азаматтық кодекстің 223-бабы, 1-тармағына сәйкес ерлі-зайыптылардың некеде тұрған кезде жинаған мүлкі, егер бұл мүлік ерлі-зайыптылардың үлесті меншігі болатыны не олардың әрқайсысына тиесілі екені олардың арасындағы шартта көзделмесе, олардың бірлескен меншігі болып табылады.
Ерлі-зайыптылардың бірлескен ортақ меншігі некеде тұрған кезде жинаған мүлік.
Олар:
ерлі-зайыптының әрқайсысының еңбек қызметінен, кәсіпкерлік кызметтен және санаткерлік қызмет нәтижелерінен тапкан табыстары, ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкінен және ерлі-зайыптылардың әрқайсысының бөлек мүлкінен түскен кірістер, олар алған зейнетақылар, жәрдемақылар, сондай-ақ арнаулы нысаналы мақсаты жоқ өзге де ақшалай төлемдер (материалдық көмек сомалары, мертігу не денсаулығының өзге де зақымдануы салдарынан еңбек кабілетін жоғалтуына және баскаларына байланысты залалды өтеуге теленген сомалар) жатады.
Сондай-ақ ерлі-зайыптынын ортақ кірістерінің есебінен сатып алынған жылжымалы және жылжымайтын мүліктер, бағалы қағаздар, жарналар, салымдар, несие мекемелеріне немесе өзге коммерциялық ұйымдарға салынған капиталдағы үлестер және ерлі-зайыптылар некеде тұрған кезеңде тапқан басқа да кез келген мүлік ол ерлі-зайыптылардың қайсысының атына сатып алынғанына не ақша қаражатын ерлі-зайыптының қайсысы салғанына қарамастан, ерлі-зайыптынық ортақ мүлкі болып табылады.
Ерлі-зайыптылардың ортақ мүлікке құқығы некеде тұрған кезеңде үй шаруашылығын жүргізуді, балаларды бағып-күтуді жүзеге асырған немесе басқа да дәлелді себептермен жеке кірісі болмаған жұбайғада тиесілі.
Ерлі-зайыптылардың бірлескен меншігі деп біз олардың неке кезінде жинаған мүлкін білдіреміз. Бұл қорытындының қорытындысы мынада: егер ерлі-зайыптылардың біреуінде жекешелендірілген үй болса, ал екіншісінде онда тіркелмеген болса, ол бірге жиналды деп айта алмайды. Егер некеде тұрған кезде ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкі есебінен осы мүліктің құнын едәуір арттырған қаражат (күрделі жөндеу, реконструкциялау, қайта жабдықтау және т.б.) жұмсалғаны анықталса, ерлі-зайыптылардың әрқайсысының мүлкі олардың бірлескен меншігі болып табылады.
Ерлі-зайыптылардың бірінің міндеттемелері бойынша жаза өз меншігіндегі мүлікке ғана, сондай-ақ бұл мүлікті бөлісу кезінде ерлі-зайыптылардың біріне тиесілі болатын ортақ мүлкіндегі өз үлесіне ғана қолданылуы мүмкін (АК-тің 223-бабының 3-тармағы).[6]
Ерлі-зайыптылардың бірлескен меншігіне ерлі-зайыптылардың әрқайсысының еңбек немесе кәсіпкерлік қызметі нәтижесінде алған табыстары, бағалы қағаздары, зейнетақылары, жәрдемақылары және т.б. кіреді. Ерлi-зайыптылардың бiрлесiп тұрған кезде олардың бiреуiнiң баласы болады не қандай да бiр дәлелдi себеппен табыс ала алмайды, ол екiншiсiнiң табысын бөледi.
Ерлi-зайыптыларға некеге тұрғанға дейiн тиесiлi, сондай-ақ олардың неке кезiнде мұрагерлiк тәртiбiмен сыйға тартылған немесе алынған мүлiк олардың әрқайсысының меншiгi болып табылады.
Жеке пайдалануға арналған заттар (киiм, аяқ киiм және т.б.) Қымбат тұратын және басқа да тұрмыстық заттарды қоспағанда, ерлi-зайыптылардың некеде тұрған кезiнде ортақ қаражатқа сатып алынғанына қарамастан, оларды пайдаланған жұбайдың меншiгi деп танылады.
Ерлі-зайыптылардың ортақ бірлескен меншікті иеленуге, пайдалануға және оған билік етуге тең құқықтары бар. Бұл құқықтарды жүзеге асыру үшін біріншісі екіншісінен арнайы рұқсат сұратуға міндетті емес, қатысушылардың бірі өз мүлкіне шарт жасасу үшін өз мүлкіне билік етуін жалғастырады. Бірақ жылжымайтын мүлік пен басқа мүлікке байланысты біріншісі алдын ала екіншісімен келісілуі тиіс.
Балалар ата-аналарының мүлкіне билік ете алмайды. Алайда олар ата-аналарымен бірге ортақ меншікке ие бола алады. Бұл жалпы қаржылық және еңбек шығындарының нәтижесінде және заңда көзделген тәртіппен болады. Мұндай жағдайда бұл ортақ меншiк.
Ерлі-зайыптылардың неке кезінде жинаған мүлкі олардың бірлескен меншігі болып табылады. Ерлі-зайыптылардың неке кезінде жинақтаған мүлкі (ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкіне), ерлі-зайыптылардың әрқайсысының еңбек қызметінен, кәсіпкерлік қызметтен және санаттық қызмет нәтижелерінен алған табыстары, ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкінен және ерлі-зайыптылардың әрқайсысының оқшауланған мүлкінен түскен табыстары, олар алған зейнетақылары, жәрдемақылары, сондай-ақ арнаулы нысаналы мақсаты жоқ өзге де табыстары сондай-ақ ақшалай төлемдерге (материалдық көмек, мертігу сомалары не еңбекке қабілеттілігінен айырылу және өзге де зақымдану салдарынан келтірілген өзге залалды өтеуге төленген сомалар) жатады.
Сондай-ақ кредиттік мекемелерге немесе өзге де коммерциялық ұйымдарға салынған жылжымалы және жылжымайтын мүлік, бағалы қағаздар, жарналар, салымдар, капиталдағы үлестер есебінен сатып алынған не ақшалай қаражаты ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкі болып табылатынына қарамастан, ерлі-зайыптылардың қайсысының атына алынған кірістер.[7]
Неке кезінде ерлі-зайыптылардың ортақ қаражаты есебінен сатып алынатын қымбат заттар мен басқа да сәнді заттарды қоспағанда, жеке пайдалануға арналған заттар (киім, аяқ киім және т.б.). Ерлі-зайыптылардың әрқайсысы некенің нақты тоқтатылуына байланысты ажырасу кезінде тапқан мүлікті сот олардың әрқайсысының меншігі деп тануы мүмкін.

II. ТАРАУ. ЕРЛІ ЗАЙЫПТЫЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАТЫНАСТАРЫ

2.1. Ерлі-зайыптылар арасындағы және ата-ана мен бала арасындағы құқықтық қатынастар
Қазақстан Республикасының аумағында тұратын ерлі-зайыптылар арасындағы мүліктік және жеке қатынастар біздің мемлекетіміздің заңнамасын қолдануға жатады. Конституцияда бекітілген ерлер мен әйелдер арасындағы теңдік ерлі-зайыптылар арасындағы көптеген қатынастарды реттейді: әйел некеге тұрғаннан кейін өзінің некеге дейінгі тегін сақтауға құқылы, ол өз азаматын сақтайды, мамандық пен қызмет саласын таңдауда еркін, мүліктік қатынастарын толығымен сақтайды және некеге тұрғаннан кейін табылған мүлікке ортақ меншікте үлесі бар. тағы басқалар. Біздің заңның талабы бойынша ортақ шаруашылық ерлі-зайыптылардың өзара келісімі негізінде жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасындағы шетелдік күйеуі отбасы шаруашылығын жүргізуге байланысты басшылық орын ала алмайды. Біздің құқығымызға сәйкес, ерлі-зайыптылар да абаттандырылған жерді таңдауға ерікті. Бұл ретте ерлі-зайыптылардың бірге де, бөлек де тұруға құқығы бар. Бір адамның тұрғылықты жерін ауыстыру басқа адамның соңынан еруді талап етпейді. Ерлі-зайыптылар бір-біріне материалдық көмек көрсетуге міндетті. Егер ерлі-зайыптылардың бірі еңбекке жарамсыз болып қалса, онда біздің заңнамаға сәйкес оның екіншісі оған материалдық көмек көрсетуге міндетті.
Осы мәселелер бойынша арнайы ережелер құқықтық көмек туралы арнайы келісімдерде қамтылуы мүмкін. Мысалы, Венгрия, Болгария және Польшамен жасалған шарттарға сәйкес, егер ерлі-зайыптылар бір мемлекеттің азаматы бола отырып, басқа мемлекеттің аумағында тұрса, онда бұл қатынастарда олардың тұратын мемлекетінің заңы қолданылады. Мұндай жағдайлар мұндай азаматтардың жекелеген мемлекеттік есептерде тұру кезіндегі қатынастарын да реттейді. Егер Қазақстан Республикасының азаматы - Ресейде, ал оның жұбайы-Польшада тұрса, онда олардың арасындағы неке қатынастары олардың азаматтығына сәйкес шешіледі.
Бірақ некеде тұрғандардың азаматтығы бірдей болмауы да мүмкін. Мысалы, егер Қазақстан Республикасында тұратын азамат Қазақстан Республикасының азаматы болса, ал оның жұбайы Ресей азаматы бола отырып, Ресей Федерациясында тұрса, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.