Зергерлік бұйымдардың түрлері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Қарағанды облысы білім басқармасының Қарағанды қаласы білім бөлімінің №81 жалпы білім беретін мектебі коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Жас зерттеуші оқушылардың ғылыми қоғамы
Тіл білімі мен әдебиеті секциясы

Тақырыбы: Зергерлік өнер

Орындаған:
5 А сынып оқушысы
Баршацкая Дарья
Ғылыми жоба жетекшісі:
қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімдері Еримова М.М., Акогузова С.С.

Қарағанды 2024
Мазмұны

І. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
ІІ. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2.1. Қазақтың қолданбалы өнері ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
2.2. Тұтынатын құрал-саймандар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
2.3.Зергерлік өнерінде қолданылатын әдіс-тәсілдер ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..6
2.4.Зергерлік бұйымдардың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
ІІІ. Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
ІV. Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13

Кіріспе
Қазақтың зергерлік өнері - ерте заманнан бастау алып, халқымыздың өмірімен, тарихымен, шаруашылығымен тығыз байланыста дамып жатқан өнердің бірі. Әшекейлік заттар қашанда қыздар мен әйелдердің сұлулығын ерекшелендіріп, ажарландырып тұрады. Бұрынғы заманда ерекше мән беріліп тағылған зергерлік бұйымдардың сәнділігі әлі күнге дейін сақталған. Олардың танымалдығы әйелдердің асылдарға деген сүйіспеншілігі ғана емес, ұлттық салт-дәстүрлермен де байланысты. Бұл бұйымдардың материалдарын, нысандары мен ою-өрнектерін таңдауда көрінеді олардың барлығы сәндік ғана емес, сонымен қатар, сакральды, сиқырлы, қорғаныс функциясын іске асыра отырып, белгілі бір мағыналы жүктемені көтереді.
Жобаның өзектілігі: қазақтың ұлттық зергерлік бұйымдары тек көшпенділер мекенінде ғана емес, одан тысқары жерлерде де танымал болып келеді. Біз өз жұмысымызда зергерлік өнерінің тарихын, түрін, қасиетін, ерекшелігін қарастырып, оқушылардың білімін арттырып, жас ұрпақ арасында кеңінен насихаттау.
Зерттеу объектісі: қазақтың зергерлік өнері
Зерттеу мақсаты: қазақ зергерлік өнерінің тарихын, түрін, қасиетін, ерекшелігін қарастырып, жас ұрпақ зердесіне таныту, насихаттау.
Міндеті: қазақ зергерлік өнерге қатысты деректер жинап, саралау, сараптау.
Зерттеу тәсілдері:
:: газет-журналдардан, кітаптардан деректер алу;
:: ақпараттар талдап, қажетті фактілерді іріктеу;
:: ғаламтор жүйесін қарау;
:: ата - аналардан, таныстардан сұрау;

Зерттеудің болжамды нәтижесі:
4-5 сыныптарда зергер өнері туралы алған білімдерін, еңбек сабағында практика жүзінде зергерлік шеберліктерін жүзеге асырады.

ІІ. Негізгі бөлім

2.1. Қазақтың қолданбалы өнері
Қазақ халқымыздың қастерлі де дәстүрлі қолөнері көптеген салаға бөлінеді. Солардың ішінде түрі жағынан да, мән-мазмұны жағынан да аса бай, өте күрделі, қиын да қызық-зергерлік өнері.
Қазақ зергерлері сәндік бұйымдарын асқан шеберлікпен , зор талғаммен жасай білген. Олар: сырға, білезік, сақина, жүзік, шолпы,шашбау, қапсырма, алқа, түйме т.б.
Зергер болу - киелі де қасиетті өнер саналған. Оған ең алдымен табиғаттан дарыған тума болу керек және талант керек. Екіншіден, ол - атадан балаға немесе ұстаздан шәкіртке ауысып отыратын қастерлі кәсіп.
Дәстүрлі зергерлік өнерде шеберлер әр түрлі құрал-саймандарды өздері жасап пайдаланған. Олардың бір қатарлары мыналар: көрік, қышқаш, төс, сым тартқыш, қайшы, таразы, түртпе, нақыш салғыштар, шапқы балға,безеуіш, тістеуік,лобзик, шарқалып.

2.1. Тұтынатын құрал-саймандар
Темір ұсталарына қарағанда зергерлердің қолданатын құрал-саймандары да, атқаратын қызметі де,әдіс-тәсілі де көбірек болады. Зергерлік өнеріндегі әртүрлі бұйымдар жасау үшін үлгі-нұсқалар қолданылады ( образцы)
Құрал - саймандар
Құралсыз ұста - қолсыз пенде - күшің шығын. (халақ нақылы)

Іскенже - ағаштан немесе мүйізден жасалатын кішкене тістеуік, атауыз. Онымен қасып зергерлер ұсақ зергерлік бұйымдарды өңдейді.
Қайшы - зергерлердің қайшысы көлемі кішілеу, әрі жеңіл. Онымен қақталған металды қияды.
Таразы - кішкентай аспалы болады. Түрлі металл қорытпаларды, кепсер, химикаттарды өлшеу үшін зергерлер қолданады.
Сүмсуір - жуандығы қылдай алтын, күміс сым әзірлеуге болады. (можно сдеать золотую и серебряную проволк толщиной с шелк)
Шапқы балға - темір, болат бұйымның бетіне шауып, қышыр салуға арналған екі жүзі де асыл балға.( это благородный молоток с двумя лезвиями для резки и царапания поверхности изделия...) Ол төрт қырлы екі ұңғысы болады. (имеет два четырехгранных древка)
Түртпе (Су жүргізгіш, жүргізбе деп те атайды.) Онымен металдың бетіне үздіксіз сызық жүргізуге, әр түрлі өрнек салуға, сөз жазуға болады.
Нақыш салғыштар. Металл бетіне түрлі өрнектер түсіруге, оймаштауға арналған қол құралды атайды.
Ара. Темір (металл) кесетін құрал.
Тістеуік. Ол жіңішке сымды қиюға арналған қысқаш.
Безеуіш. Қатты ағашқа сапталған, оның жүзі қашау тәрізді бір жағына қиғаш қайрылады.
Зергерлер кейде безеуіштің жүзінің ортасын егеп, екі аша кейіпке келтіреді. Ондай безеуішпен салынған өрнекті тышқан із деп атайды.

2.3.Зергерлік өнерінде қолданылатын әдіс-тәсілдер
Зергерлер өнерінің әр түрлі әдіс-тәсілдері бар. Солардың ішіндегі қарапайымы әрі көп қолданылатын негізгісі су жүргізу болып табылады.
Су жүргізу. Қазақ ісмерлері киізден сырмақ сырғанда, кесте тіккенде бір-бірімен қатар түсетін екі түстің арасын бөлу үшін басқа түсті жіптеп жіңішке сызық бастырады. Осы тәсілді су жүргізу деп атайды.
Сол сияқты зергерлің өнерінде де өрнек пен өрістің арасын бөлу үшін металл бетіне жіңішке, үздіксіз сызық жүргізіледі. Бұл әдіс зергерлік өнерінде де су жүргізу деп аталады.
Су жүргізуді үйрену үшін мыс, жез қаңылтырға түзу сызық, ирек, бір-біріне паралель сызықтар жүргізіп жаттығу қажет. Содан соң шебер овал, ромб, төртбұрыш, үшбұрыш, тағы сондай сияқты әр түрлі мәнерде су ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.