Бастауыш сыныбында еңбекке баулуды оқыту

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Bolashaq академиясы жеке меншік мекемесі
Педагогика кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Пән:Еңбекке баулуды оқыту әдістемесі
Тақырыбы:Еңбекке баулу сабағында бастауыш сынып оқушыларына ұлттық қол өнерге үйрету.(Мысалы:кәшекей тігу)

Орындаған: ПМНО-21-2 тобының студенті: Сағым А.Қ.
Тексерген: Абилкасимова Г.К.

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3-4
Қазақ халқының ою-өрнегінің тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5-7
Бастауыш сыныбында еңбекке баулуды оқыту ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ...7-8
Балаларды еңбекке баулу жолдары арқылы тәрбиелеу ... ... ... ... ... ... .. ... ..8-10
Бастауыш сынып оқушыларының еңбекке баулу пәні арқылы ұлттық қолөнер материалдарын оқыту сипаты ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .10-12
Қажекей тігу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13-1 4
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16

КІРІСПЕ:
"Еңбекке баулу" тақырыбын зерделеу кезінде оқу орындары студенттердің өзін-өзі қамтамасыз ете алатын, ынталы, қамқор, сенімді, жауапты, интеллектуалды және шығармашылық тұрғыдан дамып, "үйренуге"үйренетін принциптерін ұстанады. Мақалада бастауыш сыныптың көркем еңбек сабақтарында оқушыларды ұлттық қолөнерге баулудың маңызы мен жолдары қарастырылады.
Еңбекке баулу пәнінің мазмұнында халықтың қолөнері, ою-өрнектер түрлерін салу тәсілдері, сонымен жаңа заман талабына сай дизайн, витраж, мозайка өнерлері енгізілген. Көркем еңбек оқулығы Бейнелеу өнері және Еңбекке баулу пәндерінің негізгі қағидаларын сақтап, шынайы өмірмен тікелей байланысқа бағыттап, екеуінің де мазмұнын тереңдете отырып құрылған. Оқулықта бағдарламадағы ортақ тақырыптар бойынша жалпы материалдар, түстану, сурет, композиция, сәндік-қолданбалы өнер, сонымен қатар көркем бұйымдар жасау тәсілдері мен жолдары қарастырылатын білім, білік және дағдыларды қалыптастыруға бағытталған материалдар бар.
Балалардың шығармашылық ерекшелігінің композиция, симметрия, ритм, тепе-теңдік, түсті шешімде ою-өрнекті сала отырып, сәндік-қолданбалы өнерде нақты байқалады. Бұдан өнердің басқа түрлерін шешуде осындағы ою-өрнек сюжетінің басқа түрлі болатынын айта отырып, шығармашылықты балалармен осы ою-өрнек шығармашылығымен бастау керек деген ұсыныс жасаған. Қазақ халқының ұлттық қолөнерінің барлығы ою-өрнектермен байланысты болып келеді. Сол себептен қазақ халқының ою-өрнектерінің түпкі төркіні қошқар мүйіз болса, оқушыларға бұл оюдың өрбуі, үйлесімділігі, орналасуы, мән мағынасы туралы мағлұматтар берілуі тиіс.
Қазақтың ұлттық қолөнері материалдарын бастауыш мектепте пайдалану көрнекіліктерді көбірек қолдануды талап етеді. Оқушыларға көрсетілетін әрбір ұлттық қолөнер бұйымдары эстетикалық талғамға сай болып, олардың сұлулық сезімдерін оятуға, құштарлықтарын арттырып, танымына үлкен түрткі болуы тиіс. Зертеудің көкейкестілігі : Еңбек - негізгі тәрбие көзі. ұлттық қолөнерге баулу және оны үйрету - бастауыш мектеп жасындағы оқушылардың танымын арттыруға, жеке тұлға ретінде қалыптасуына тікелей әсер етуші педагогикалық үрдіс.
Зерттеу жұмысым, яғни диплом жұмысымның негізгі мақсаты: бастауыш мектеп оқушыларының еңбекке баулу сабақтарында ұлттық қолөнер арқылы танымын арттырудың тиімділігін анықтау. Осы мақсатқа сәйкес мынадай негізгі міндеттерді қойдым:
1. Бастауыш мектеп оқушыларын еңбекке тәрбиелеудің маңыздылығын анықтау.
2. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділігін, еңбектік дағды қалыптастыру ерекшеліктерін сипаттау.
3. ұлттық қолөнер түрлерін оқушыларға таныстыру, үйрету арқылы олардың танымын кеңейтудің мазмұнын ашу.
4. Бастауыш сынып оқушыларының еңбекке баулу сабақтарындағы қолөнер бұйымдарын жасап үйрену тәсілдерін көрсету.
Зерттеу объектісі: - бастауыш мектеп оқушыларының танымдық белсенділігі. Зерттеу пәні: - бастауыш мектеп оқушыларын еңбекке баулу. Зерттеу әдістері: - зерттелетін тақырыпқа қатысты ғылыми әдебиеттерге шолу және оларды талдау, сараптау, бақылау, озат тәжірибелерді жинақтау.
Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.

Қазақ халқының ою-өрнегінің тарихы
Қазақ ою-өрнегі: тарихы, символикасы және қазіргі қолданысы ою-өрнек (лат. ornamentum-безендіру) - бұл әр түрлі тұрмыстық, еңбек, қару-жарақ, сәулеттік құрылымдар мен тоқыма бұйымдарын безендіретін ритақты қайталанатын өрнектер. Қазақстанда Сәндік дәстүрлер ғасырлар бойы қалыптасып, дәуірінің әшекейлерінде (жал, нүкте, зигзаг) байқалады. Уақыт өте келе ою-өрнек көрші халықтардың мәдениеттерінің элементтерін сіңіре отырып дамыды. Бүгінде ол бай және ерекше жүйені білдіреді, мұнда әр элемент терең мағынаға ие. Бұл орта ғасырлық архитектуралық ғимараттардағы көкөніс және геометриялық ою-өрнектерден (Бабажы қатын күмбезі. 10-11 ғасырлар Айша бибі кесенесі, 11-12 ғасырлар, Қожа Ахмет Иасауи кесенесі, 13 -14 ғасырлар т.б.) айқын көрінеді.
Қазақ ою-өрнегінің негізгі түрлері:
* Геометриялық: квадраттарды, гауһар тастарды, үшбұрыштарды, шеңберлерді, сызықтарды қолданатын ең көп таралған көрініс.
* Өсімдік: гүлдердің, жапырақтардың, жемістердің стильдендірілген суреттері.
* Зооморфты: жануарлардың бейнелері, көбінесе қошқар, жылқы, түйе.
Қазақ ою-өрнегінің символикасы:
* Кошмуйіз( қой мүйізі): молшылықтың, Амандықтың, сәттіліктің символы.
* Тікенек( тікенек): зұлым күштерден қорғаушы, қорғаныс символы
Ою-өрнек дәстүрлі тоқыма өнері үлгісінде (гобелен, текемет, алаша, сырмақ), кестеде (киім-кешек, тұрмыстық заттар), ағаш, мүйіз, сүйек, ғаныш, металл мен теріге өрнек салу мейлінше жетілдіріле түсті.(1)
Ою-өрнек жөнінде тарихи деректерге жүгінсек, ертеректе адамдар өз ойын, тасқа, сүйекке, ағашқа ойып, қашап түсіріп отырған. Ою деген сөз бен өрнек деген сөздің мағынасы бір. Бұл сөздің ұғымында бір нәрсені оя кесіп алу немесе екі затты оя кесіп алып қиюластыра білу, және бір нерсенің бетіне бедер түсіру деген мағына береді. Әрбір оюдың мағынасы, мазмұны және өзіндік сипаты болады. Ою-өрнекті зерттеушілердің еңбектерінен түсініктеме беретін болсақ ою-өрнек, басты белгілеріне қарай ою-өрнекті таспа (лента) гүлдік өрнек, торлы өрнек болып бөлінеді. Бейнелеу белгілеріне қарай ою-өрнектер көгерістік өрнек, геометриялық пішіндік өрнек, зооморфтық өрнек, қиял-ғажайып өрнек деп те жіктеледі. Кейбір өнер танушылар басқаша топтарын ұсынады.

Ою-өрнексіз орындалған қолөнер бұйымдарының онша әсем, көрнекті болмайтыны белгілі. Еңбекке баулу оқулығы терең білім алуға негізделген. Оқушылар әрбір тақырып бойынша тек білім алып қана қоймай, жаңа материалды талдауды үйренеді. Ол үшін материалды мұқият түсінуі керек. Мысалы, оқушыларға халқымыздың киізден жасалған төсеніштері, кілемдері үйімізге жылылық беретіні, сонымен бірге үйдің сәнін келтіретіні айтылады. Қолөнер бұйымдарындағы ұлттық ою-өрнектер тақырыбында қазақтың тұрмыстық заттарының ою-өрнектермен әшекейленуін, ою-өрнектердің ерекшеліктерін талдайды. Тақырып бойынша қойылатын сұрақтар оқушыларды ойланып, сұрақтарға өз беттерінше жауап іздеуге ынталандырады. Мұғалім жаңа матералды түсіндіргенде, оқушылардың жұмыстарын таныстыру барысында, тақырып бойынша қорытынды жасағанда да бұған ерекше мән беруі тиіс. Сонымен қатар оқулықта практикалық білік пен дағдыларға көп көңіл бөлініп, әрбір тақырып қорытынды жұмыс жасауды түсіндірумен аяқталады.
Жұмыс дәптерлерiндеберілген тапсырмалар оқулықтың теориялық материалдарына сәйкес практикалық жұмыстарды орындауға бағытталған. Жұмыс дәптерлерi оқулықтың практикалық және логикалық жалғасы болып табылады. Ол оқушылармен бейнелеу өнерi бөлiмi бойынша практикалық сабақтарды жүргiзуге арналған. Сәндік-қолданбалы өнер бойынша көркемдік (сәндік) жалсырмалау жұмыстары қарастырылған, оларға: геометриялық фигуралардан орындалған өрнектік жұмыстар, жапырақ, гүлдерді орналастыру арқылы орындалған өрнектік жұмыстар, қазақтың т.б. ұлттардың ою-өрнектік жұмыстары жатады. Мысалы: текемет, сырмақ, кілем, алаша, қоржын, аяққап үлгілерінің ою-өрнектері жатады.
Ою-өрнектік жапсырмалау жұмыстарын орындауда қазақ ою-өрнектерінің атаулары, мағынасы туралы әрбір ою-өрнектердің бір-бірімен үйлесімділігін айыра білуге үйренеді. Оқушылар геометриялық фигураларды, гүлдерді, жапырақтарды қолданып, өрнектік жұмыстарды орындауды үйренеді. Жапсырмалау жұмыстары оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес беріліп бірте-бірте күрделене түседі. Жапсырмалау жұмысы кезінде ең бірінші фондық түсті сәйкес ала отырып, орындайтын жұмыстың түр-түсін сәйкестендіріп, орындай білуге қалыптасу керек. Сабақ барысында оқушылар композиция, колорит, ырғак, симметрия деген сөз мағынасын айыра білу үшін түсініктемелер беріледі. Ұлттық қолөнер бұйымдарын жасау түрлі материалдармен орындалатын болғандықтан, олар туралы тапсырмалар жұмыс дәптерiнде берiлмеген. Бұйым жасау үшiн тапсырмалар оқулықта берiлген, оларды сабақта нақты материалдармен орындайды.
К.І.Құдабаева (2) сәндік-қолданбалы өнер туындыларын, ою-өрнегін оқушылардың дұрыс қабылдауын тәрбиелеп, дамытып отыру болашақ бастауыш сынып мұғалімдері үшін өте қажет. Оқушылардың салатын ою-өрнектерін кіріспе әңгімеде қол өнер туындыларынан көрсетіп, жасалу жолдарын түсіндіріп, композициялық шешімін тауып, оның келешекте қолданудағы маңызды жақтарына зейін аударып отыру қажет, -- деп көрсетеді. Сонымен, қолөнер бастауышта табиғи заңдылықтарды: симметрия, ырғақ, тепе-теңдікті танып білуге, өзін қоршаған орта туралы түсінігінің қалыптасуына ықпал етеді. Сол сияқты, геометриялық фигураларды, түс, өң т.б. тануда, бастауыш мектеп оқушысына өнер, ғылым, білім негіздерінің бәрінен бағдар беруге мүмкіндігі мол. Балалардың қолөнер туындыларынан қабылдауы толық болуы үшін оған тиісті даярлық жүргізіп, толық қабылдауға жеткілікті уақыт беріліп, олардың жаңа қабылдауы бұрынғы қабылдауымен байланыстырылып отырылғаны жөн. (2)

2. Бастауыш сыныбында еңбекке баулуды оқыту
Жалпы орта білім беретін мектептің бастауыш сыныптарында оқитын білім берудің, оқытудың қорытынды жетістіктері негізінде, сондай-ақ "бастауыш мектепте құру стандартына" сәйкес жұмысшы оқытудың қадір-қасиеті келесідей болады. Бастауыш мектепте еңбекке баулу пәнін оқыту бағдарламасында көрсетілгендей, еңбекке баулуды жетілдіру, жасөспірім оқушылардың ойлау қабілетін арттыру үшін үлкен негіз болып табылады. Мұғалімнің еңбекке баулуы еңбек тәрбие жұмысының негізі болып саналады.
Еңбек тәрбиесі сабақтарының мазмұны Еңбекті, жауапкершілікті, ұқыптылықты, ұйымшылдықты бағалай білуге тәрбиелейді, олардың эстетикалық талғамы мен еңбек мәдениетінің өсуіне ықпал етеді. Еңбек сабағы мұғалімнің жан-жақты болуын, пәнді басқа пәндермен байланыстыра отырып оқытуын талап етеді. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділігін арттыру мәселелеріне көптеген педагогтар, психологтар қатысты.Еңбек тәрбиесін ең маңызды және ауқымды, жеке тұлғаны, азаматты тәрбиелеу қажеттілігі ретінде еңбек пәнін арнайы оқытуды насихаттады және оны педагогикалық тарихи кезеңдерге дәлелденген.
. Сондай-ақ, еңбек мотивациясының, қабілетінің және адамгершілікке апаратын жол ретіндегі маңыздылығы, еңбекті адам тәрбиесінің жоғары деңгейі ретінде түсіну көрініс тапты. Бастауыш сынып оқушыларының жоғары танымдық белсенділігі ғылыми дәлелденген.
Еңбек сабақтарының ұжымдық тәрбиеге әсерін және кәсіптік бағдар беру қызметіндегі, яғни мектептегі, отбасылардағы және қоғамдағы негізгі күштерді біріктіру бағытын қарастырды және іс жүзінде дәлелдеді. Ұлттық қолөнер арқылы бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділігінің артуы еңбек сабақтарында айқын көрінеді. қазіргі заманғы еңбекке баулу бағдарламасында ұлттық қолөнер материалдары тіпті әр сабақта айтылады, көрсетіледі және қолданылады. Бұл әр ұлттық мәдениет пен өнерді қалыптастыруда студенттердің қажеттілігі мен шаралары. ұлттық тіл, яғни ана тілімен, әдет-ғұрыптарымен және дәстүрлерімен бірге жүретін сала-бұл ұлттық қолөнер. Атап айтқанда, Қазақ ұлттық қолөнеріне оқыту-әлемді танудың, танымдық белсенділіктің және қазақ балаларының ұлттық өнер туралы білімдерін қалыптастырудың жалғыз жолы.
Республиканың белгілі ғалымы О. Сатқанұлының бастауыш мектепте еңбек пәнін оқыту әдістемесі бойынша оқушыларында еңбек бизнесін дамытудың халықтық-педагогикалық тұжырымдамалары жаңа технологиялық тәсілдерге бағытталатын болады.
Оқу үрдісіндегі студенттердің іс-әрекеті. Оқу процесінің Логикасы оның құрылымын анықтайды және құрылым оқу процесінің буындарынан-танымдық іс-әрекеттің кезеңдерінен тұрады:
- қабылдау міндеттерін түсіну;
- жаңа материалды қабылдаңыз;
- түсіну-жаңа оқу материалдарын түсіну процесі;
- білім, білік және дағдыларды нығайту және жетілдіру;
- оқушылардың жетістіктерін талдау, білімдерін, дағдылары мен дағдыларын тексеру, бағалау.Егер хабардарлық міндеті айқын болса, онда студент оны оқу процесінің әр буынына жеке-жеке дайындала отырып, өз бетінше шешуге тырысады.Таным-бұл адамның санасында адамға тікелей әсер ететін заттарды немесе құбылыстарды бейнелеу процесі. Сабақта оқушыларды жаңа материалмен таныстыру түсінуден, түйсігі мен санадан басталады.

3.Балаларды еңбекке баулу жолдары арқылы тәрбиелеу.
Қауметтің пенде боп қалыптасуының құралы - еңбек. Еңбектің нәтижесі әрбір адамға, оның қызметке жетелі, шығармашылық көзқарасына қатысты. Ондай болса бүгінгі таңдағы қоғам қажеттілігі - жас ұрпақтың бойында жұмысқа ынталандыруды баурау, келешек еңбек жолын түзу таңдауға баурау. Баланың дербес басының жұмысқа икем боп өсуі оны еңбек тәрбиесіне баулуға тіке қатысты. Мектепке дейінгі жас ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.