Эндокринді жүйенің жалпы сипаттамасы мен жіктелуі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

1 Кіріспе . . . 3

2 Негізгі бөлім . . . 4

2. 1 Эндокринді жүйенің жалпы сипаттамасы мен жіктелуі. Гифопиз, эпофиз және айырша бездің анатомиясы. Балалардағы жастық ерекшеліктері. Даму ақаулары . . . 4

3 Қорытынды . . . 9

4 Пайдаланылған Әдебиеттер тізімі . . . 10

Кіріспе

Эндокриндік жүйе - ағзаның гуморальды реттелуінде маңызды рөл атқарады. Бұл жерде гуморальды реттелу дегеніміз - қанның құрамындағы гормондар және минералдық заттардың әсерлері арқылы организм қызметінің реттелуі. Ол ағзаның ішкі ортасына арнаулы биологиялық белсенді заттарды бөліп шығарады. Ішкі секреция бездері шығарған заттар гормон деп аталады. Бездер бөлген гормондар қанның ағысымен ішкі мүшелерге және мүшелер жүйелеріне келіп, олардың жұмысына әсер етеді.

Организмде бездерді үш топқа бөледі:
Сыртқы секреция бездері (бауыр, сілекей, ұйқы және ішек бездері) ;
Ішкі секреция бездері (гипофиз, эпифиз, қалқанша без, қалқанша маңы бездері, тимус, бүйрек үсті бездері) ;
Аралас секреция бездері (жыныс бездері, ұйқы безі) .

Эндокриндік жүйенің қызметі. Ағзаның гуморальды реттелуіне қатысады және барлық мүшелер мен жүйелердің қызметін бақылайды. Ішкі тұрақтылықты, яғни, гомеостазды қамтамасыз етеді. Жүйке және иммундық жүйелермен қосыла отырып:

өсуді;

ағзаның дамуын;

жыныстық жетілуін және репродуктивті қызметін;

энергияны сақтауды бақылап қамтамасыз етеді.

Жүйке жүйесімен бірігіп гормондар:

эмоционалды реакциялардың;

адамның психикалық мансабынның қамтамасыз етілуіне қатысады.

Гормондар Гормондар - ішкі секреция безінің қанға бөліп шығаратын және дененің түрлі әрекетін реттейтін биологиялық заттар. Әр гормон белгілі бір мүшеге әсер етеді. Гормондардың барлығы бір-бірімен тығыз байланыста жұмыс істейді. Гормондар химиялық құрамына қарай аминдер, нәруыздар, стероидтар және май қышқылдары болып келеді.

Гормондардың қасиеті: Гормондар дистантты түрде әсер етеді; Арнайы әсер; Био-физиологиялық белсенділік; Әр түрге арнайшылық; Тек тірі жасушаларға әсер ету.

2. 1 Эндокринді жүйенің жалпы сипаттамасы мен жіктелуі. Гифопиз, эпофиз және айырша бездің анатомиясы. Балалардағы жастық ерекшеліктері. Даму ақаулары

Эндокриндік жүйе-бұл организмдегі әртүрлі физиологиялық процестерді реттеу үшін қанға гормондар шығаратын және шығаратын органдар мен тіндердің жүйесі. Гормондар-өсу мен даму, метаболизм, иммундық жүйе, көбею және т. б. сияқты функцияларды бақылайтын жасушалар мен органдар арасындағы сигналдарды тасымалдайтын химиялық заттар.

Эндокриндік жүйенің жалпы сипаттамасы келесі негізгі элементтерді қамтиды:

Ішкі секрециясы бар бездер (эндокриндік бездер) : эндокриндік жүйеге гипофиз, қалқанша без, қалқанша маңы бездері, бүйрек үсті бездері, ұйқы безі, аналық бездер (әйелдерде), және аналық бездер мен аналық бездер (еркектерде) .

Гормондар: эндокриндік бездер инсулин, тироксин, адреналин, гонадотропиндер және т. б. сияқты гормондардың әртүрлі түрлерін шығарады. гормондар қанға еніп, белгілі бір жасушаларға немесе олардың әсерлері бар органдарға сигнал береді.

Ішкі секреция бездері Эндокринді бездер (эндокринные железы) ; (glandula endocrinae, лат. glandula без, грек, endon - ішкі, krino - бөлу) - инкреттерін (гормондар) организмнің сұйық ішкі ортасына (қан, лимфа, ұлпа сұйығы) бөлетін бездер. Бұл бездер тек секрет бөлетін соңғы бөлімдерден тұрады, шығару өзектері болмайды және қан тамырларына өте бай келеді. Эндокринді бездер (ішкі секреция бездері) : орталық және шеткі эндокринді бездер болып екіге бөлінеді. Орталық эндокринді бездерге: гипоталамус, гипофиз және элифиз, ал шеткі эндокринді бездерге: қалқанша, қалқанша маңы, бүйрекүсті бездері жатады. Бұлардан басқа организмде қосарлана қызмет атқаратын аралас бездер де болады. Оларға: жынысбездері, ұйқы безі, плацента және тимус (айырша без) жатады. Эндокринді бездер гормондары организмнің сұйық ішкі ортасы арқылы дене мүшелерінің дамуы мен қызметін, олардағы зат алмасу деңгейін гуморальды реттеуге қатысады

Гипоталамус-гипофиздік жүйе Гипоталамус - аралық мида орналасқан ішкі секреция бездерінің қызметін реттейтін орталық. Әдеби тұрғыда айтатын болсақ: гипоталамус ішкі секреция бездерінің «композиторы». Гипоталамус пен гипофиз тығыз байланыста жұмыс істеп, Гипоталамус-гипофиздік жүйені құрайды. Гипоталамус гипофиз безін реттейді, ал гипофиз ағзадағы барлық басқа бездердің жұмысын реттейді. Олар нейрогормондар бөліп рефлекстік және гуморальдік реттеуді жүзеге асырады.

Гипоталамус гипофизге әсер ететін статин (гипофиздың гормон түзуін тежейді) және либерин (гипофиздің гормон бөлу белсенділігін арттырады) гормондарын бөледі. Окситоцин және вазопрессин гормондары гипофиздың артқы бөлігінде жиналады.

Гипофиз - аралық мида орналасқан ішкі секреция бездерінің ең негізгі жетекші орталығы. Әдеби тұрғыда бұл гормон ішкі секреция бездерінің «дирижері» болып саналады. Гипофиз - сопақша пішінді, салмағы 0, 5-0, 7 г. Гипофиз гормондарының барлығы химиялық құрамы бойынша пептидті (нәруызды) . Гипофиз үш бөліктен тұрады: алдыңғы, артқы, ортаңғы

Қалқанша без Қалқанша без - мойынның алдыңғы жағына орналасқан. Оның салмағы-15-30 г. Ол өзара байланысты екі бөліктен тұрады. Қалқанша без қанның құрамындағы йодты сіңіріп, жинақтайды. Йод бұл без гормондарының құрамына енеді.

Қалқанша бездің тироксин (тетрайодтиронин, Т4) деп аталады. Сонымен қатар кальцитонин және трийодтиронин (Т3) . Тироксин дененің өсу және даму, зат алмасу (нәруыз, май) әрекеттері мен жүйке жүйесінің қозуына әсерін тигізеді. Қалқанша без зат алмасуға, адамның өсуіне, дене салмағына, қимылына және ой еңбектерінің дамуына әсер етеді.

Қалқанша маңы бездері Қалқанша маңы бездері - қалқанша бездің жоғарғы және төменгі жағына жанаса орналасқан. Без паратгормон бөледі. Паратгормон - күрделі құрылысты зат.

Ол денедегі кальций мен фосфаттардың алмасуын, тағамның ішектен қанға тез сіңірілуін, зәрмен бірге шығарылуын реттейді. Кальция алмасудың реттелуі паратгормонның және D дәруменінің қатысуымен болады. D дәрумені жетіспегенде сүйектің құрамында кальций азайып, оның қаттылық, мықтылық қасиеті төмендейді.

Эндокриндік жүйе гормондарды қанға шығару арқылы дененің әртүрлі функцияларын реттеуде маңызды рөл атқарады. Гормондар-метаболизмге, өсу мен дамуға, иммундық жүйеге, репродуктивті функцияларға және басқа процестерге әсер ететін эндокриндік бездерден мақсатты органдарға сигналдар жіберетін биологиялық хабаршылар.

Эндокриндік жүйенің жалпы сипаттамалары: Эндокриндік бездер: эндокриндік жүйенің негізгі мүшелері-эндокриндік бездер. Олар гормондар шығарады және оларды тікелей қанға шығарады.

Гормондар: эндокриндік бездер шығаратын биологиялық белсенді заттар. Гормондар әртүрлі физиологиялық процестерді реттей отырып, жасушалар мен мүшелерге сигналдар жібереді.

Ішкі секреция бездері немесе эндокриндік аппарат (грекше «endon» - ішкі, «crіno» - бөлемін) биологиялық белсенді (активті) заттар бөлетін мүшелерге жатады. Ішкі секреция бездерінің жасушаларын ұсақ қантамырлар мен лимфа капиллярлары торлайды. Бұл бездерде бөлінетін сұйықтықты шығаратын өзек болмағандықтан сұйықтық бірден қанға өтеді. Сондықтан мұндай бездерді ішкі секреция бездері деп атайды.

Ішкі секреция бездеріне жататындар: гипофиз, қалқанша без, қалқанша маңы безі, айырша без (тимус), эпифиз, бүйрекүсті бездері және т. б. Ұйқы безі мен жыныс бездері - аралас бездер. Олар әрі ішкі, әрі сыртқы секрециялық қызмет атқарады. Бұл бездерден бөлінетін заттар қанға да және басқа мүшелерге де өтеді. Ішкі секреция бездерінен бөлінетін сұйықтықты гормондар дейді.

Ішкі секреция бездері: 1 -эпифиз; 2 - гипофиз; 3 - қалқаншамаңы безі; 4- қалқанша без; 5 - айырша без (тимус) ; 6 - ұйқы безі; 7 - бүйрекүсті безі; 8 - жыныс бездер

Гормондар (грекше «hormae» - қоздырамын, қозғалысқа келтіремін) - ішкі секреция бездерінен бөлінетін және ұлпалар мен мүшелерге әсер ететін биологиялық белсенді заттар. Гормондардың барлығы органикалық заттар, себебі, олардың біреуі нәруыздан, екіншісі аминқышқылдарынан, үшіншісі майтектес заттардан құралған. Гормондар ішкі секреция бездерінен бөлініп, қан, лимфа, ұлпа сұйықтығы арқылы басқа мүшелерге жеткізіледі.

Гипофиз (грекше «hypophysіs» - өсінді) аралық мидың астыңғы жағына жіңішке өсінді арқылы бекінеді. Пішіні үрмебұршақ тәрізді, ересек адамдарда салмағы 0, 5-0, 6 г жетеді. Гипофиз - безді және жүйке ұлпаларынан тұрады. Гипофиз алдыңғы, ортаңғы және артқы бөліктерден тұрады. Бұл безден бөлінетін 25 түрлі гормонның 7-еуі жеке бөлініп алынып, толық зерттелген.

Ергежейлілік (грекше «nanos» - тым аласа бойлылық) - гипофиз, бүйрекүсті бездері, қалқанша бездердің зақымдануынан пайда болады. Себебі бұл бездердің жұмысын орталық жүйке жүйесі реттейді. Ергежейліліктің 2 түрі бар: біріншісі - дене бітімінің сәйкестілігі (пропорционалды), екіншісінің дене бітімінің сәйкессіздігі (мүшелерінің пропорциясының сақталмауы) . Дене бітімінің сәйкестілігіне қарамай ергежейлі болуын - гипофизді ергежейлілік дейді. Гипофиздің алдыңғы бөлігінің қызметінің бұзылуынан - алдыңғы бөлігі зақымданады. Мұндай адамдардың дене бітімі, мінез-құлығы дұрыс дамығанымен денесі бала сияқты өспей қалады. Жыныс бездері толық жетіліп-дамымайды. Семіріп, беттерін әжім басады.

Организмде бездер көп, барлық бездерді ішкі және сыртқы секрециялық бездер деп екі топқа бөледі. Сыртқы секрециялық ( лат. секреция- сөл шығару ) бездердің өзектері арқылы олардың өнімдері, яғни секреттері (лат. секрет - без өнімдері) қуыс мүшелерге құйылады (мысалы, ауыз қуысына сілекей безінің өнімі -сілекей) немесе дененің сыртына шығады (мысалы, тер безінің өнімі-тер дененің сыртына шығады ) . Сондықтан оларды сыртқы секрециялық немесе экзогендік ( грек. экзо - сыртқы, сыртқа + ген- тек, болмыс) бездер деп атайды. Бұларға сілекей, қарын, май, тер, ішекжәне қарын асты бездері, бүйрек, бауыр т. б. жатады. Ішкі секрециялық немесе эндокриндік ( грек. эндо -ішкі +крино- бөліп шығару. ) бездердің өнімдері тікелей қанға құйылатын ерекше мүшелер жүйесіне жатады. Олардың өз өнімдерін сыртқа шығаратын өзектері болмайды.

Олардың өнімі тікелей қан тамырлары арқылы қанға сіңеді де қанмен бүкіл денеге тарап мүшелердің қызыметінеәсер етеді. Ішкі секрециялық бездер зат алмасу процесіне қатысады.

Ішкі секрециялық бездердің өнімдерін гормон ( грек. гормо- іске қосамын, қозғаймын ) депатайды. Гормондар жүйке жүйесімен бірге организмнің өсуін, дамуын, организмнің үлестіруге, зат және энергияның алмасуына, мүшелердің қызметін реттеуге қатысады.

Гормондар жүйке жүйесімен бірге организмнің қызметтерін реттейді. Қазіргі кезде 40-тан астамгормондар бары белгілі.

Ішкі секрециялық бездерге эпифиз, гипофиз, қалқанша, қалқан серік, айырлы (тимус), бүйрек үсті, ұйқы(қарын асты) безінің Лангерганс аралшықтары, жартылай жыныс бездері жатады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.