Қант диабетінің жіктемесі
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі
Мейіргер ісіндегі қолданбалы бакалавр
Реферат
Тақырыбы: Қант диабеті кезіндегі күтім
Орындады: .
Ғылыми жетекшісі :
МАЗМҰНЫ
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
I НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Қант диабеті - әлемдік мәселе
Қант диабетінің жіктемесі
Қан диабетіне алып келуші себептер.
Қант диабетін мейіргерлік диагностикалау
Қант диабеті кезінде науқасты мейіргерлік емдеу.
Гликемияны мониторингілеу
Қант диабеті бар науқастарды оқыту.
Қант диабеті кезінде рационалды тамақтану принциптері.
Қант диабет кезіндегі мейірбикелік үрдістің міндеттері
ҚОРЫТЫНДЫ
ҰСЫНЫС
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР:
ADA - Американдық Диабеттік Ассоциациясы
АІЖ-асқазан ішек жолдары
ИК - инсулинкөмірсулары
ДСИ - дене салмағының индексі
ҚД - қант диабеті
ФБ - физикалық белсенділік
АБ - астықты бірліктер (ХЕ)
ТК-Тәуліктік калораж
КІРІСПЕ.
Қант диабеті (ҚД) - инсулин секрецияларының, инсулин әрекеттерінің немесе осы екі фактордың да бұзылуы нәтижесінде пайда болған, созылмалы гипергликемиямен сипатталатын, метаболиялық (алмастыру) аурулар тобы. ҚД кезіндегі созылмалы гипергликемияда әртүрлі ағзалардың, әсіресе көз, бүйрек, нервтер, жүрек және қантамырларының зақымдануымен, дифункциясымен және жетіспеушілігімен қоса жүреді. (ДДҰ, 1999, 2006 толықтырулармен).
Ұйқы безі гормоны - инсулиннің абсолюттік немесе қатысты жетімсіздігі салдарынан, қан құрамында қант деңгейінің созылмалы артуымен сипатталатын эндокриндік ауру. Ауру зат алмасудың барлық түрлерін, тамыр, жүйке жүйесі, сондай-ақ басқа жүйелер мен органдарды бұзуға әкеліп соғады.
Статистикаға сүйенсек, Қазақстанда қант диабетімен ауыратындар саны 310 мыңнан асады. Қант диабетіне шалдыққан 291 мың адамның 65 пайызы - әйелдер. Тегін емделетініне қарамастан, диабет азаяр емес. Мамандардың айтуынша, науқастардың көбі ауруын асқындырып алатындықтан, соңы мүгедектікке әкелетін жағдайлар жиі кездеседі.
Дипломдық жұмыстың өзектілігі
Қант диабеті (ДК) -- таралуының пандемиялық сипатын қабылдаған зат алмасудың жүйелі ауруы, бұл Біріккен Ұлттар Ұйымын (БҰҰ) 2006 жылғы желтоқсанда "ДК және оның асқынуларының алдын алу, емдеу және алдын алу жөніндегі ұлттық бағдарламаларды жасауға және оларды денсаулық сақтау жөніндегі мемлекеттік бағдарламалардың құрамына енгізуге" қарар қабылдауға түрткі болды. Соңғы 30 жылда қант диабеті аурушаңдығының өсу қарқыны бойынша туберкулез және АИТВ сияқты жұқпалы аурулардан озды. Әлемдегі қант диабетімен ауыратын науқастардың саны осы жылдар ішінде 2 еседен астам өсті және 2013 жылға 366 млн. адамға жетті. Әлемде дәрігер рөлі ғана емес, оның көмекшісі -- мейіргер рөлі маңызды болып табылатын көптеген аурулар бар. Емдеу мекемелерінде олардың иығына негізгі күтім және дәрігердің тағайындауын бақылау жатады. Қант диабеті кезінде мейірбикелік процесті бағаламау мүмкін емес, медиктердің бұл санаты кейбір жағдайларда екінші рөл атқармайды.
Дипломдық жұмыстың мақсаты:
Әдебиеттерді талдау арқылы қант диабеті бар пациенттердің емдеу-диагностикалық, диеталық емдеу процесіне мейірбикенің қатысу ерекшеліктерін зерттеу.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
- қант диабетін әлемдік мәселе ретінде сипаттау;
- қант диабетінің жіктелуін талдау;
- қант диабеті кезіндегі мейірбикелік процесті сипаттау, қант диабетімен ауратын науқастардың тамақтану ерекшеліктірін талдау.
ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Қант диабеті - әлемдік мәселе
Қант диабеті індетінің мәселесі-әлемдік проблема. Жыл сайын 6 млн.адам осы аурумен ауырады.
Халықаралық диабет федерациясының (IDF) деректері бойынша әлемде 250 млн. астам адам қант диабетімен ауырады.
Біздің планетамызда әрбір 21 секунд сайын осы аурудан зардап шегетін жаңа пациент пайда болғаны анықталды.
Қант диабеті мен оның асқынуы себебінен өлім әрбір 10 секунд сайын орын алады. Қант диабеті жылына шамамен 4 млн.өмір сүреді, ЖИТС сияқты және әлеуметтік маңызы бар аурулардың қатарында 3-ші орын алады.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының болжамы бойынша, 2025 жылға қарай диабетпен әлем халқының 7 пайызы өмір сүретін болады. Егер диабеттің және оның асқынуының алдын алу бойынша шаралар қолданбаса, бұл инфекциялық емес эпидемия Денсаулық сақтау жүйесінің дағдарысына алып келеді.
Ресей, Үндістан, Қытай, АҚШ және Жапониямен қатар, диабет ауруымен ауыратын елдердің бестігіне кіреді. Ресейде бүгінгі күні 1 типті қант диабетімен ауыратын 260 мыңға жуық науқас, олардың өмірі күн сайын инсулин енгізуге байланысты.
Өкінішке орай, Қазақстанда 2 типті қант диабетінің диагностикасы әлемдегі ең төмендердің бірі: диабеті бар шамамен (34) адам осы аурудың бар екенін сезбейді.
Диабетке арналған шығыстар денсаулық сақтауға арналған бюджет шығыстарының 30% - ын құрайды. Оның ішінде 90% - дан астамы диабет асқынуларын емдеу шығындарын құрайды!
Қалыптасқан жағдай еліміздің ұлттық қауіпсіздігіне тікелей қауіп төндіреді.
1.2 Қант диабетінің жіктемесі:
Ерекшеленеді:
Инсулинге тәуелді диабет (қант диабеті 1 түрі) негізінен балалар мен жас адамдарда дамиды;
Инсулинге тәуелді емес диабет (қант диабеті 2 түрі) әдетте 40-тан асқан, артық салмағы бар адамдарда дамиды. Бұл аса таралған аурудың түрі (80-85% жағдайда кездеседі)
Екінші қайтара болған қант диабеті;
Жүкті әйелдердің диабеті.
Тамақтанудың жеткіліксіздігінен болатын, диабет
1 түрдегі қант дибетінде, ұйқы безі жұмысының бұзылуына байланысты инсулиннің абсолюттік жетімсіздінен болады.
2 түрдегі қант диабетінде инсулиннің қатысты жетімсіздігі байқалады. Ұйқы безінің тіндері бұл кезде инсулинді (кейде тіпті артық мөлшерде) жеткілікті бөледі. Алайда, тіннің бетіндегі құрылым мөлшері азайған немесе қоршалған, бұл оның тінмен байланысын қамтамасыз етеді және глюкозаның қаннан тіннің ішіне түсуіне көмектеседі.
Тіндердегі глюкозаның жетімсіздігі инсулиннің одан да көп бөлінуі үшін дабыл болып табылады, бірақ бұл нәтиже бермейді, және уақыт өте келе инсулин өнімі біртіндеп азая түседі.
1.3 Қан диабетіне алып келуші себептер.
1 түрдегі қант дибетінің негізгі себебі ұйқы безінің тіндерін бұзатын, оған қарсы ағзада антитела бөлінетін, иммундық жүйенің жаңылысынан болатын, аутоиммундық процесс болып табылады. 1 түрдегі дибеттің пайда болуын қоздырудың басты факторы, бұл ауруға генетикалық бейімділік фонындағы вирустық инфекция (қызылша, желшешек, гепатит, эпидемиялық паротит т.б.) болып табылады.
Құрамында селен бар биоқоспаларды жиі қабылдау, екінші түрдегі қант диабетінің дамуына тәуекелділікті арттырады.
2 типтегі қант диабетінің дамуын қоздыратын негізгі факторлар екеу: семіздік және тұқым қуалаушылық:
1. Семіздік. Семіздіктің І дәрежесі болған кезде қант диабеті дамуының тәуекелі 2 есе, ІІ дәрежесінде - 5 есе, ІІІ дәрежесінде - 10 еседен артық артады. Аурудың дамуына семіздіктің абдоминалдық түрі - май іштің аумағына тарағанда көп байланысты болады.
2. Тұқым қуалаушылық. Ата-анасында немесе жақын туыстарында қант диабеті болғанда, ауру дамуының тәуекелдігі 2-6 есеге арта түседі.
Инсулинге тәуелді диабет біртіндіп дамиды және белгілерінің қалыпты көрінуімен байқалады.
Екінші қайталаған диабеттің болу себептері:
· ұйқы безі аурулары (панкреатит, ісік, резекция және т.б);
гармонды табиғат (Иценко-Кушинга синдромы, акромегалия, диффузиялы уытты жемсау, феохромоцитома) аурулары;
дәрілер мен химиялық заттардың әсері;
инсулин рецепторының өзгерулері;
анықталған генетикалық синдром т.б.
Тамақтың жеткіліксіздігінен болатын диабет және жүкті әйелдердің қант диабетін жеке бөледі.
Диабеттің пайда болуына қандай себептер болуына қарамастан, салдары біреу: ағза аспен түсетін глюкозаны (қант) толық көлемде пайдалана және оның артығын бауыр мен бұлшықеттерде қорлай алмайды.
Артық мөлшерде пайдаланылмаған глюкоза қанда (жартылай несеппен шығады) айналады, бұл барлық органдар мен тіндерге қолайсыз есер етеді. Өйткені, глюкозаның тінге түсуі жеткіліксіз, энергия көзі ретінде майларды пайдалана бастайды. Нәтижесінде, әсіресе бас миына, ағзаға артық мөлшерде кетондық дене деп аталатын уытты зат пайда болып, май, ақуыз және минералды алмасулар бұзылады.
Қан құрамындағы глюкозаны анықтау:
- аш қарынға - таңертеңгі, 8 сағаттан аз емес алдын-ала ашығудан кейінгі глюкоза деңгейін білдіреді.
- кездейсоқ - уақытқа және тамақтануға байланыссыз тәуліктің кез-келген уақытындағы глюкозаның деңгейін білдіреді.
HbAlc - диагностикалық белгілері СД [4]:
Қант диабетінің диагностикалық белгілері ретінде HbAlc = 6,5% (48 ммольмоль) деңгейі таңдалған.
Diabetes Control and Complications Trial (DCCT) стандарттарына сәйкес анықтау National Glicohemoglobin Standardization Program (NGSP) әдісімен жасалған болса, HbAlc қалыпты деңгейі 5,7% дейін болып есептеледі.
Ауыр метаболиялық декомпенсация белгілері болмаған жағдайда, диагноз диабеттік диапазондағы екі санның негізінде қойылуы керек, мысалы, екі рет анықталған HbAlc немесе бір рет анықталған HbAlc + глюкоза деңгейінің бір ретті анықталуы.
1.4 Қант диабетін мейіргерлік диагностикалау.
Қант диабетінің симптомдары:
· шөлдеу (науқастар тәулігіне 3-5л және одан да артық сұйық ішуі мүмкін);
· жиі кіші дәретке (күндіз де түнде де) бару;
· ауыздың құрғауы;
· жалпы және бұлшықеттің әлсіздігі;
· тәбеттің жоғарылығы;
· терінің (әйелдерде әсіресе жыныстық мүшелері) қышуы;
· ұйқы басу;
· жоғары шаршағыштық;
· жараның нашар бітуі;
· 1 түрдегі қант диабетімен ауыратын науқастардың бірден арықтауы;
· 2 түрдегі қант диабетімен ауыратын науқастардың семіруі.
1 түрдегі (инсулинге тәуелді) қант диабеті әдетте, жылдам, кейде аяқ астынан дамиды. Инсулинге тәуелді диабет біртіндеп дамиды және белгілерінің қалыпты білінуімен ерекшеленеді.
1-типті ҚД және 2-типті ҚД сараланған диагностикасы:
1-типті ҚД
2-типті ҚД
Жастар, ауыр басталуы (шөл, полиурия, азып кетуі, несептегі ацетонның болуы)
Семіру, АГ, аз қозғалыстағы өмір салты, жақын туыстардағы ҚД болуы
Ұйқы безінің аралшықтарын β-жасушасының аутоиммунды деструкциясы
β-жасушасының секреторлы дисфункциясымен бірге инсулинорезистенттілігі
Көп жағдайда С-пептидтің деңгейі төмен, спецификалық антиденелердің жоғары титрі: GAD, IA-2, аралшық жасушалы
Қалыпты, жоғарыланған немесе қандағы С-пептидінің деңгейінің шамалы төмендеуі, спецификалық антиденелердің болмауы: GAD, IA-2, аралшық жасушалы
1.5 Қант диабеті кезінде науқасты мейіргерлік емдеу.
Емдеу мақсаттары:
1-типті ҚД-ны емдеу мақсаты нормогликемияға жету, АҚ қалыптануы, липидті алмасуды және 1-типті ҚД асқынуының алдын-алу. Емдеудің жеке мақсатын таңдау науқас жасына, күтілетін өмір ұзақтығына, ауыр асқынуларға және ауыр гипогликемияның қаупіне байланысты.
Емдеу тәсілдер:
:: инсулинотерапия.
:: тамақтануды жоспарлау.
:: физикалық белсенділік.
:: өзін-өзі бақылау.
Диетаға байланысты кеңестер
Балалар үшін диетаның есебі:
1 жастағы балаға қажетті энергия 1000-1100 ккал құрайды
Жас шамасына байланысты шамамен қажетті тәуліктік ХЕ қажеттілік:
Бала жасы
ХЕ-нің тәуліктегі саны
1-3 жас
10-11
4-6 жас
12-13
7-10 жас
15-16
11-14 жас, ұлдар
18-20
11-14 жас, қыздар
16-17
15 жас, ұлдар
19-21
15 жас, қыздар
18-20
Ересектер үшін диетаны есептеу:
Тәуліктік каллораж физикалық белсенділігінің қарқындылығына сәйкес анықталады:
13-кесте. Ересектер үшін тәуліктік каллораж
Еңбек қарқынды
лығы
Санаттар
Энергия көлемі
Жеңіл еңбек
- ой (ақыл) еңбегімен айналысатын жұмысшылар (педагогтар, тәрбиешілер, дене шынықтыру мұғалімдерінен басқа, ғылыми, әдеби, жазба қызметкерлері);
- жеңіл қимылмен айналысатын қызметкерлер (автоматтандырылған үдерісте жұмыс жасайтындар, сатушылар, қызмет көрсету саласындағы қызметкерлер)
25,30 кклкг
Орта қарқындағы еңбек
Әртүрлі көлік-құралдарының жүргізушілері, коммуналды-тұрмыстық қызмет көрсетушілер, теміржолшылар және су жолы қызметкерлері
30-35 ккалькг
Ауыр физикалық еңбек
- басым көпшілігі ауыршаруалары мен механизаторлар, таукеншілер;
- ауыр физикалық еңбекпен айналысатындар (тас қалаушы, бетоншы, жер қазушы, жүк көтерушілер, еңбегі механикаландырылмағандар)
35-40 ккалькг
Жалпы тәуліктік энергияны қабылдау келесі түрде реттелуі керек:
көмірқышқылдар 50%;
майлар 20%;
ақуыздар 30%.
Нан бірліктері (ХЕ) және гликемиялық индекс.
Көміртектер - жасушалар үшін негізгі энергия көздері. Ұзақ уақыт бойы созылған қант диабетімен ауыратын науқасты тамақтандырудағы көмірсулар саны туралы даулар қазіргі таңда бүкіл әлемде көмірсулар тұтынуды олардың физиологиялық (қалыпты) деңгейіне дейін ырықтандырудың жалпы үрдісімен аяқталды. Көмірсулар-қант диабеті бар пациентке бақылау қажет болатын тағамның басты компоненті. АІЖ-да көмірсулардың сіңірілуіне байланысты сіңірілетін және сіңірілмейтін көмірсулар бөлінеді. Сіңірілетін көмірсулар қанға түседі, гликемияны арттырады-қант диабеті 1 типті пациент диабеттің жақсы орнын толтыру үшін оларды ХЕ бойынша есептеу керек. Гликемияға әсер етудің болмауына байланысты сіңірілмейтін көмірсулар ХЕ бойынша есептелмейді Ерімейтін сіңірілмейтін көмірсулар-цел-люлоза, тамаққа іс жүзінде пайдаланылмайды, адам үшін көзі құрамына кіретін био-логикалық белсенді қоспалар ғана болуы мүмкін. Еритін сіңірілмейтін көмірсулар-бұл клетчатка, пектина, гуар жататын тағамдық талшықтар тобы. Қан ағымына сіңмей-ақ, олар барлық асқазан-ішек жолдары арқылы "транзитпен" өтеді, организмнен заттардың айналымы нәтижесінде пайда болған немесе одан тыс (уыттар, микробтар, радионуклидтер, ауыр металдар, холестерин және т.б.) келіп түсті. Қазіргі заманғы талаптарға сәйкес тағам рационында күніне 40 г кем емес тамақ талшықтары болуы тиіс
Тәуліктегі көмірсуға ХЕ қажеттілік шамасы
Тәуліктегі ХЕ көлемі
Тәуліктегі ХЕ көлемі
Дене салмағының жетіспеушілігі бар науқастар
25-30
Дене салмағы қалыпты науқастар
25-30
Ауыр физикалық еңбек
25-30
Орташа ауырлықтағы физикалық еңбек
20-25
Отыру типіндегі жұмыстар
16-18
Аз қозғалыстағы өмір салты
12-15
ХЕ жүйесі бойынша инсулин шамасының тамақ алдында көмірсудың сіңірілуін бағалау үшін балалар мен ересектер үшін ХЕ жүйесі бойынша тағамдарды алмастыру кестесін қолданады. (1-қосымша).
Физикалық белсенділік бойынша ұсыныстар
Физикалық белсенділік өмір сапасын көтереді, бірақ 1-типті ҚД бар науқастың қантын төмендететін әдіс болып саналмайды. ФБ жекелеп науқас жасын, ҚД асқынуын, ілеспе ауруларды, сонымен қатар төзімділігін ескере отырып, таңдалады. ФБ сол кездегі және жүктемеден кейінгі уақытта гипогликемия қаупін жоғарылатады, сондықтан негізгі мақсат - ФБ байланысты гипогликемияны алдын-алу. Гипогликемия қаупі жекеленген және бастапқы гликемияға, инсулин дозасына, түріне, ұзақтылығы мен тиімділігіне,сонымен қатар науқастың жаттығу дәрежесіне байланысты.
Аз уақытты ФБ кезіндегі гипогликемияны алдын-алу (2 сағаттан көп емес) - көмірсуды қосымша қабылдау:
:: Гликемияны ФБ алдын және артында өлшеу, қосымша ФБ алдында және артында 1-2 ХЕ қажет пе екенін шешу (жай қорытылатын көмірсу
:: Плазма глюкозасының бастапқы деңгейінде 13 ммольл немесе егер ФБ тамақтан кейінгі 2 сағаттан соң орын алса, ФБ алдында қосымша ХЕ қабылдауды қажет етпейді.
:: Өзін-өзі бақылау болмаған жағдайда ФБ дейін 1-2 ХЕ және одан кейін 1-2 ХЕ қабылдау керек.
Ұзақ уақытты ФБ кезіндегі гипогликемияны алдын алу (2 сағаттан ұзақ емес)- инсулин мөлшерін азайту, сондықтан ұзақ уақытты жүктемелер жоспарлануы керек:
::Инсулиннің қысқа және ұзақ мерзімді әсер ететін, ФБ кезінде және содан кейін әрекет ететін мөлшерін 20 - 50 % азайту.
::Өте ұзақ жәненемесе қарқынды ФБ кезінде: инсулиннің түнде ФБ кейін әсер ететін, кейде - келесі таңда әсер ететін дозасын азайту.
::Ұзақ ФБ кезінде және одан соң: қосымша гликемияны өзі бақылау әр 2-3 сағат сайын, қажет болған жағдайда - жай сіңетін 1-2 ХЕ көмірқышқылын (плазма глюкозасы 7 ммольл болған шамада) немесе тез сіңетінкөмірсуын (плазма глюкозасы 5 ммольл болған шамада) қабылдау.
:: 1-типті ҚД ауыратын өзін-өзі бақылайтын және гипогликемияны алдын-алу әдістерін меңгергендер, ФБ кез-келген түрімен айналыса алады, соның ішінде спортпен де келесі қарсы көрсеткіштер мен сақтық шараларын ескерек отырып айналысаалады:
ФБ-ке уақытша қарсы көрсетімдер:
:: кетонуриямен байланысты 13 ммольл-ден жоғары плазма глюкозасының деңгейі немесе 16 ммольл-ден жоғары, тіпті кетонуриясыз (инсулиннің жетіспеушілігі кезінде ФБ гипогликемияны күшейтеді);
:: гемофтальм, қабаттануы, көз торының лазеркоагуляциясының бірінші жартыжылдығында; бақыланбайтын артериальды гипертензия; ИБС (кардиологпен келісе отырып).
1.6 Гликемияны мониторингілеу
Өзін-өзі бақылау - дағдыланған науқастар немесе отбасы мүшелерінің гликемияны тұрақты бақылауы, нәтижелерді талдау, диета режимін ескеру және физикалық белсенділік, күнде өзгеріп отыратын жағдайларға байланыссыз өзінше инсулинотерапия жүргізу. Науқастар өздігінше қандағы глюкоза деңгейін негізгі тамақ алдында, постпрандиальды, ұйқы алдында, физикалық белсенділік алдында және одан соң, гипогликемияға күдік кезінде және тоқтатқан уақытта өлшей алу керек. Гликемияны оңтайлы тәулігіне 4-6 рет анықтау.
Қандағы глюкозаның деңгейін анықтау мақсаты:
:: шұғыл жағдайлардағы өзгерістерді мониторингілеу және күнделікті бақылау деңгейін бағалау;
:: шұғыл және күнделікті инсулин қабылдаудағы бағалау өзгерістерін талдап беру;
:: инсулин мөлшерін гликемия деңгейінің өзгермелі төмендеуін таңдау;
:: гипогликемияны айқындау және оны емдеу;
:: гипергликемияны түзету.
1.7 Қант диабеті бар науқастарды оқыту.
ҚД ауруларын оқыту емдеу үдерісінің бірлестірілген компоненті болып табылады. Ол терапевтік мақсатқа жетуде маңызды орын алатын білім мен дағдылармен қамтамасыз етуі тиіс. ҚД ауруларын оқыту шаралары ауру айқындалған уақыттан бүкіл емдеу кезінде жүргізілу керек.
Оқытудың мақсаты мен тапсырмалары науқастың жағдайына сәйкес нақтыланған болуы керек. Оқыту үшін 1-типті ҚД науқасы меннемесе оның отбасына бағытталып, арнайы құрылымданған бағдарламалар қолданылады (помпалы инсулинотерапияны қоса алғанда).Оқыту жекелей, сонымен қатар топтық құрамда өткізілуі мүмкін. Топтағы аурулар саны - 5-7. Топтық оқыту бөлек орынды, тыныштықты және жарықты талап етеді.
Диабет мектебі емханалар, стационарлар мен кеңес беру-диагностикалық орталықтарына аймақтар әдісі бойынша құрылады. Әрбір эндокринологиялық бөлімде 1 мектеп құрылады.
Ауруларды оқыту арнайы дайындалған медицина қызметкерлерімен эндокринологпен (диабетолог), медбикемен өткізіледі. .
Қант диабетінің асқынуы:
жүрек-тамыр аурулары (тамырлардың атеросклерозы, жүректің ишемиялық ауруы, микард инфарктісі);
перифериялық артерия атеросклерозы, оның ішінде аяқ артериялары;
аяқтардың микроангиопатия (ұсақ тамырлардың зақымдануы);
диабеттік ретинопатия (көз көруінің төмендеуі);
нейропатия (сезімталдықтың төмендеуі, тері қабаттарының құрғауы және қабыршықтануы, аяқтарда болатын ауру мен тартылу;
нефропатия (несеппен ақуыздың бөлінуі, бүйрек қызметінің бұзылуы);
диабеттік табан - перифериялық жүйкенің, тамырлардың, терінің, жұмсақ тіндердің зақымдануынан табанның ауруы (жара, іріңді-некротиялық процестер);
әртүрлі инфекциялық асқынулар (терінің жиі іріңдеп зақымдануы, тырнақ зеңдері т.б.);
комалар (диабеттік, гиперосмолярлық, гипогликемиялық).
Бірінші түрдегі қант диабеті кейде әлсіздікпен, іштің ауруы, құсу, ауыздан ацетон исінің шығуымен көрінетін, жағдайының бірден төмендеуі. Бұл қанда уытты кетон (кетоацидоз) денесінің жинақталуы. Егер бұл жағдайды жылдам жоймаса, науқас есінен танады - диабеттік кома - және өліп кетуі мүмкін. Комотоздық жағдай инсулинді артық қолданған кезде және қанда глюкоза деңгейінің бірден төмендеуінен - гипогликемиялық кома кезінде пайда болады.
Қант диабетінің асқынуының алдын алу үшін үнемі емдеу және қан құрамындағы қанттың деңгейін ұқыпты бақылау қажет.
Қант диабетімен ауыратын науқас эндокринолог дәрігерде есепте тұруы тиіс.
Қант диабетін емдеуге кіретіндер:
арнайы диета
инсулинді (инсулиндік терапия) күнделікті қолдану - бірінші түрдегі қант диабетімен ауыратын науқасқа және екінші түрдегі диабет күшейе түскен кезде қажет. Препарат жеңіл егу жасау жолымен арнайы қол-шприцінде шығарылады. Инсулинмен емдеу кезінде өз бетімен ... жалғасы
Мейіргер ісіндегі қолданбалы бакалавр
Реферат
Тақырыбы: Қант диабеті кезіндегі күтім
Орындады: .
Ғылыми жетекшісі :
МАЗМҰНЫ
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
I НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Қант диабеті - әлемдік мәселе
Қант диабетінің жіктемесі
Қан диабетіне алып келуші себептер.
Қант диабетін мейіргерлік диагностикалау
Қант диабеті кезінде науқасты мейіргерлік емдеу.
Гликемияны мониторингілеу
Қант диабеті бар науқастарды оқыту.
Қант диабеті кезінде рационалды тамақтану принциптері.
Қант диабет кезіндегі мейірбикелік үрдістің міндеттері
ҚОРЫТЫНДЫ
ҰСЫНЫС
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР:
ADA - Американдық Диабеттік Ассоциациясы
АІЖ-асқазан ішек жолдары
ИК - инсулинкөмірсулары
ДСИ - дене салмағының индексі
ҚД - қант диабеті
ФБ - физикалық белсенділік
АБ - астықты бірліктер (ХЕ)
ТК-Тәуліктік калораж
КІРІСПЕ.
Қант диабеті (ҚД) - инсулин секрецияларының, инсулин әрекеттерінің немесе осы екі фактордың да бұзылуы нәтижесінде пайда болған, созылмалы гипергликемиямен сипатталатын, метаболиялық (алмастыру) аурулар тобы. ҚД кезіндегі созылмалы гипергликемияда әртүрлі ағзалардың, әсіресе көз, бүйрек, нервтер, жүрек және қантамырларының зақымдануымен, дифункциясымен және жетіспеушілігімен қоса жүреді. (ДДҰ, 1999, 2006 толықтырулармен).
Ұйқы безі гормоны - инсулиннің абсолюттік немесе қатысты жетімсіздігі салдарынан, қан құрамында қант деңгейінің созылмалы артуымен сипатталатын эндокриндік ауру. Ауру зат алмасудың барлық түрлерін, тамыр, жүйке жүйесі, сондай-ақ басқа жүйелер мен органдарды бұзуға әкеліп соғады.
Статистикаға сүйенсек, Қазақстанда қант диабетімен ауыратындар саны 310 мыңнан асады. Қант диабетіне шалдыққан 291 мың адамның 65 пайызы - әйелдер. Тегін емделетініне қарамастан, диабет азаяр емес. Мамандардың айтуынша, науқастардың көбі ауруын асқындырып алатындықтан, соңы мүгедектікке әкелетін жағдайлар жиі кездеседі.
Дипломдық жұмыстың өзектілігі
Қант диабеті (ДК) -- таралуының пандемиялық сипатын қабылдаған зат алмасудың жүйелі ауруы, бұл Біріккен Ұлттар Ұйымын (БҰҰ) 2006 жылғы желтоқсанда "ДК және оның асқынуларының алдын алу, емдеу және алдын алу жөніндегі ұлттық бағдарламаларды жасауға және оларды денсаулық сақтау жөніндегі мемлекеттік бағдарламалардың құрамына енгізуге" қарар қабылдауға түрткі болды. Соңғы 30 жылда қант диабеті аурушаңдығының өсу қарқыны бойынша туберкулез және АИТВ сияқты жұқпалы аурулардан озды. Әлемдегі қант диабетімен ауыратын науқастардың саны осы жылдар ішінде 2 еседен астам өсті және 2013 жылға 366 млн. адамға жетті. Әлемде дәрігер рөлі ғана емес, оның көмекшісі -- мейіргер рөлі маңызды болып табылатын көптеген аурулар бар. Емдеу мекемелерінде олардың иығына негізгі күтім және дәрігердің тағайындауын бақылау жатады. Қант диабеті кезінде мейірбикелік процесті бағаламау мүмкін емес, медиктердің бұл санаты кейбір жағдайларда екінші рөл атқармайды.
Дипломдық жұмыстың мақсаты:
Әдебиеттерді талдау арқылы қант диабеті бар пациенттердің емдеу-диагностикалық, диеталық емдеу процесіне мейірбикенің қатысу ерекшеліктерін зерттеу.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
- қант диабетін әлемдік мәселе ретінде сипаттау;
- қант диабетінің жіктелуін талдау;
- қант диабеті кезіндегі мейірбикелік процесті сипаттау, қант диабетімен ауратын науқастардың тамақтану ерекшеліктірін талдау.
ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Қант диабеті - әлемдік мәселе
Қант диабеті індетінің мәселесі-әлемдік проблема. Жыл сайын 6 млн.адам осы аурумен ауырады.
Халықаралық диабет федерациясының (IDF) деректері бойынша әлемде 250 млн. астам адам қант диабетімен ауырады.
Біздің планетамызда әрбір 21 секунд сайын осы аурудан зардап шегетін жаңа пациент пайда болғаны анықталды.
Қант диабеті мен оның асқынуы себебінен өлім әрбір 10 секунд сайын орын алады. Қант диабеті жылына шамамен 4 млн.өмір сүреді, ЖИТС сияқты және әлеуметтік маңызы бар аурулардың қатарында 3-ші орын алады.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының болжамы бойынша, 2025 жылға қарай диабетпен әлем халқының 7 пайызы өмір сүретін болады. Егер диабеттің және оның асқынуының алдын алу бойынша шаралар қолданбаса, бұл инфекциялық емес эпидемия Денсаулық сақтау жүйесінің дағдарысына алып келеді.
Ресей, Үндістан, Қытай, АҚШ және Жапониямен қатар, диабет ауруымен ауыратын елдердің бестігіне кіреді. Ресейде бүгінгі күні 1 типті қант диабетімен ауыратын 260 мыңға жуық науқас, олардың өмірі күн сайын инсулин енгізуге байланысты.
Өкінішке орай, Қазақстанда 2 типті қант диабетінің диагностикасы әлемдегі ең төмендердің бірі: диабеті бар шамамен (34) адам осы аурудың бар екенін сезбейді.
Диабетке арналған шығыстар денсаулық сақтауға арналған бюджет шығыстарының 30% - ын құрайды. Оның ішінде 90% - дан астамы диабет асқынуларын емдеу шығындарын құрайды!
Қалыптасқан жағдай еліміздің ұлттық қауіпсіздігіне тікелей қауіп төндіреді.
1.2 Қант диабетінің жіктемесі:
Ерекшеленеді:
Инсулинге тәуелді диабет (қант диабеті 1 түрі) негізінен балалар мен жас адамдарда дамиды;
Инсулинге тәуелді емес диабет (қант диабеті 2 түрі) әдетте 40-тан асқан, артық салмағы бар адамдарда дамиды. Бұл аса таралған аурудың түрі (80-85% жағдайда кездеседі)
Екінші қайтара болған қант диабеті;
Жүкті әйелдердің диабеті.
Тамақтанудың жеткіліксіздігінен болатын, диабет
1 түрдегі қант дибетінде, ұйқы безі жұмысының бұзылуына байланысты инсулиннің абсолюттік жетімсіздінен болады.
2 түрдегі қант диабетінде инсулиннің қатысты жетімсіздігі байқалады. Ұйқы безінің тіндері бұл кезде инсулинді (кейде тіпті артық мөлшерде) жеткілікті бөледі. Алайда, тіннің бетіндегі құрылым мөлшері азайған немесе қоршалған, бұл оның тінмен байланысын қамтамасыз етеді және глюкозаның қаннан тіннің ішіне түсуіне көмектеседі.
Тіндердегі глюкозаның жетімсіздігі инсулиннің одан да көп бөлінуі үшін дабыл болып табылады, бірақ бұл нәтиже бермейді, және уақыт өте келе инсулин өнімі біртіндеп азая түседі.
1.3 Қан диабетіне алып келуші себептер.
1 түрдегі қант дибетінің негізгі себебі ұйқы безінің тіндерін бұзатын, оған қарсы ағзада антитела бөлінетін, иммундық жүйенің жаңылысынан болатын, аутоиммундық процесс болып табылады. 1 түрдегі дибеттің пайда болуын қоздырудың басты факторы, бұл ауруға генетикалық бейімділік фонындағы вирустық инфекция (қызылша, желшешек, гепатит, эпидемиялық паротит т.б.) болып табылады.
Құрамында селен бар биоқоспаларды жиі қабылдау, екінші түрдегі қант диабетінің дамуына тәуекелділікті арттырады.
2 типтегі қант диабетінің дамуын қоздыратын негізгі факторлар екеу: семіздік және тұқым қуалаушылық:
1. Семіздік. Семіздіктің І дәрежесі болған кезде қант диабеті дамуының тәуекелі 2 есе, ІІ дәрежесінде - 5 есе, ІІІ дәрежесінде - 10 еседен артық артады. Аурудың дамуына семіздіктің абдоминалдық түрі - май іштің аумағына тарағанда көп байланысты болады.
2. Тұқым қуалаушылық. Ата-анасында немесе жақын туыстарында қант диабеті болғанда, ауру дамуының тәуекелдігі 2-6 есеге арта түседі.
Инсулинге тәуелді диабет біртіндіп дамиды және белгілерінің қалыпты көрінуімен байқалады.
Екінші қайталаған диабеттің болу себептері:
· ұйқы безі аурулары (панкреатит, ісік, резекция және т.б);
гармонды табиғат (Иценко-Кушинга синдромы, акромегалия, диффузиялы уытты жемсау, феохромоцитома) аурулары;
дәрілер мен химиялық заттардың әсері;
инсулин рецепторының өзгерулері;
анықталған генетикалық синдром т.б.
Тамақтың жеткіліксіздігінен болатын диабет және жүкті әйелдердің қант диабетін жеке бөледі.
Диабеттің пайда болуына қандай себептер болуына қарамастан, салдары біреу: ағза аспен түсетін глюкозаны (қант) толық көлемде пайдалана және оның артығын бауыр мен бұлшықеттерде қорлай алмайды.
Артық мөлшерде пайдаланылмаған глюкоза қанда (жартылай несеппен шығады) айналады, бұл барлық органдар мен тіндерге қолайсыз есер етеді. Өйткені, глюкозаның тінге түсуі жеткіліксіз, энергия көзі ретінде майларды пайдалана бастайды. Нәтижесінде, әсіресе бас миына, ағзаға артық мөлшерде кетондық дене деп аталатын уытты зат пайда болып, май, ақуыз және минералды алмасулар бұзылады.
Қан құрамындағы глюкозаны анықтау:
- аш қарынға - таңертеңгі, 8 сағаттан аз емес алдын-ала ашығудан кейінгі глюкоза деңгейін білдіреді.
- кездейсоқ - уақытқа және тамақтануға байланыссыз тәуліктің кез-келген уақытындағы глюкозаның деңгейін білдіреді.
HbAlc - диагностикалық белгілері СД [4]:
Қант диабетінің диагностикалық белгілері ретінде HbAlc = 6,5% (48 ммольмоль) деңгейі таңдалған.
Diabetes Control and Complications Trial (DCCT) стандарттарына сәйкес анықтау National Glicohemoglobin Standardization Program (NGSP) әдісімен жасалған болса, HbAlc қалыпты деңгейі 5,7% дейін болып есептеледі.
Ауыр метаболиялық декомпенсация белгілері болмаған жағдайда, диагноз диабеттік диапазондағы екі санның негізінде қойылуы керек, мысалы, екі рет анықталған HbAlc немесе бір рет анықталған HbAlc + глюкоза деңгейінің бір ретті анықталуы.
1.4 Қант диабетін мейіргерлік диагностикалау.
Қант диабетінің симптомдары:
· шөлдеу (науқастар тәулігіне 3-5л және одан да артық сұйық ішуі мүмкін);
· жиі кіші дәретке (күндіз де түнде де) бару;
· ауыздың құрғауы;
· жалпы және бұлшықеттің әлсіздігі;
· тәбеттің жоғарылығы;
· терінің (әйелдерде әсіресе жыныстық мүшелері) қышуы;
· ұйқы басу;
· жоғары шаршағыштық;
· жараның нашар бітуі;
· 1 түрдегі қант диабетімен ауыратын науқастардың бірден арықтауы;
· 2 түрдегі қант диабетімен ауыратын науқастардың семіруі.
1 түрдегі (инсулинге тәуелді) қант диабеті әдетте, жылдам, кейде аяқ астынан дамиды. Инсулинге тәуелді диабет біртіндеп дамиды және белгілерінің қалыпты білінуімен ерекшеленеді.
1-типті ҚД және 2-типті ҚД сараланған диагностикасы:
1-типті ҚД
2-типті ҚД
Жастар, ауыр басталуы (шөл, полиурия, азып кетуі, несептегі ацетонның болуы)
Семіру, АГ, аз қозғалыстағы өмір салты, жақын туыстардағы ҚД болуы
Ұйқы безінің аралшықтарын β-жасушасының аутоиммунды деструкциясы
β-жасушасының секреторлы дисфункциясымен бірге инсулинорезистенттілігі
Көп жағдайда С-пептидтің деңгейі төмен, спецификалық антиденелердің жоғары титрі: GAD, IA-2, аралшық жасушалы
Қалыпты, жоғарыланған немесе қандағы С-пептидінің деңгейінің шамалы төмендеуі, спецификалық антиденелердің болмауы: GAD, IA-2, аралшық жасушалы
1.5 Қант диабеті кезінде науқасты мейіргерлік емдеу.
Емдеу мақсаттары:
1-типті ҚД-ны емдеу мақсаты нормогликемияға жету, АҚ қалыптануы, липидті алмасуды және 1-типті ҚД асқынуының алдын-алу. Емдеудің жеке мақсатын таңдау науқас жасына, күтілетін өмір ұзақтығына, ауыр асқынуларға және ауыр гипогликемияның қаупіне байланысты.
Емдеу тәсілдер:
:: инсулинотерапия.
:: тамақтануды жоспарлау.
:: физикалық белсенділік.
:: өзін-өзі бақылау.
Диетаға байланысты кеңестер
Балалар үшін диетаның есебі:
1 жастағы балаға қажетті энергия 1000-1100 ккал құрайды
Жас шамасына байланысты шамамен қажетті тәуліктік ХЕ қажеттілік:
Бала жасы
ХЕ-нің тәуліктегі саны
1-3 жас
10-11
4-6 жас
12-13
7-10 жас
15-16
11-14 жас, ұлдар
18-20
11-14 жас, қыздар
16-17
15 жас, ұлдар
19-21
15 жас, қыздар
18-20
Ересектер үшін диетаны есептеу:
Тәуліктік каллораж физикалық белсенділігінің қарқындылығына сәйкес анықталады:
13-кесте. Ересектер үшін тәуліктік каллораж
Еңбек қарқынды
лығы
Санаттар
Энергия көлемі
Жеңіл еңбек
- ой (ақыл) еңбегімен айналысатын жұмысшылар (педагогтар, тәрбиешілер, дене шынықтыру мұғалімдерінен басқа, ғылыми, әдеби, жазба қызметкерлері);
- жеңіл қимылмен айналысатын қызметкерлер (автоматтандырылған үдерісте жұмыс жасайтындар, сатушылар, қызмет көрсету саласындағы қызметкерлер)
25,30 кклкг
Орта қарқындағы еңбек
Әртүрлі көлік-құралдарының жүргізушілері, коммуналды-тұрмыстық қызмет көрсетушілер, теміржолшылар және су жолы қызметкерлері
30-35 ккалькг
Ауыр физикалық еңбек
- басым көпшілігі ауыршаруалары мен механизаторлар, таукеншілер;
- ауыр физикалық еңбекпен айналысатындар (тас қалаушы, бетоншы, жер қазушы, жүк көтерушілер, еңбегі механикаландырылмағандар)
35-40 ккалькг
Жалпы тәуліктік энергияны қабылдау келесі түрде реттелуі керек:
көмірқышқылдар 50%;
майлар 20%;
ақуыздар 30%.
Нан бірліктері (ХЕ) және гликемиялық индекс.
Көміртектер - жасушалар үшін негізгі энергия көздері. Ұзақ уақыт бойы созылған қант диабетімен ауыратын науқасты тамақтандырудағы көмірсулар саны туралы даулар қазіргі таңда бүкіл әлемде көмірсулар тұтынуды олардың физиологиялық (қалыпты) деңгейіне дейін ырықтандырудың жалпы үрдісімен аяқталды. Көмірсулар-қант диабеті бар пациентке бақылау қажет болатын тағамның басты компоненті. АІЖ-да көмірсулардың сіңірілуіне байланысты сіңірілетін және сіңірілмейтін көмірсулар бөлінеді. Сіңірілетін көмірсулар қанға түседі, гликемияны арттырады-қант диабеті 1 типті пациент диабеттің жақсы орнын толтыру үшін оларды ХЕ бойынша есептеу керек. Гликемияға әсер етудің болмауына байланысты сіңірілмейтін көмірсулар ХЕ бойынша есептелмейді Ерімейтін сіңірілмейтін көмірсулар-цел-люлоза, тамаққа іс жүзінде пайдаланылмайды, адам үшін көзі құрамына кіретін био-логикалық белсенді қоспалар ғана болуы мүмкін. Еритін сіңірілмейтін көмірсулар-бұл клетчатка, пектина, гуар жататын тағамдық талшықтар тобы. Қан ағымына сіңмей-ақ, олар барлық асқазан-ішек жолдары арқылы "транзитпен" өтеді, организмнен заттардың айналымы нәтижесінде пайда болған немесе одан тыс (уыттар, микробтар, радионуклидтер, ауыр металдар, холестерин және т.б.) келіп түсті. Қазіргі заманғы талаптарға сәйкес тағам рационында күніне 40 г кем емес тамақ талшықтары болуы тиіс
Тәуліктегі көмірсуға ХЕ қажеттілік шамасы
Тәуліктегі ХЕ көлемі
Тәуліктегі ХЕ көлемі
Дене салмағының жетіспеушілігі бар науқастар
25-30
Дене салмағы қалыпты науқастар
25-30
Ауыр физикалық еңбек
25-30
Орташа ауырлықтағы физикалық еңбек
20-25
Отыру типіндегі жұмыстар
16-18
Аз қозғалыстағы өмір салты
12-15
ХЕ жүйесі бойынша инсулин шамасының тамақ алдында көмірсудың сіңірілуін бағалау үшін балалар мен ересектер үшін ХЕ жүйесі бойынша тағамдарды алмастыру кестесін қолданады. (1-қосымша).
Физикалық белсенділік бойынша ұсыныстар
Физикалық белсенділік өмір сапасын көтереді, бірақ 1-типті ҚД бар науқастың қантын төмендететін әдіс болып саналмайды. ФБ жекелеп науқас жасын, ҚД асқынуын, ілеспе ауруларды, сонымен қатар төзімділігін ескере отырып, таңдалады. ФБ сол кездегі және жүктемеден кейінгі уақытта гипогликемия қаупін жоғарылатады, сондықтан негізгі мақсат - ФБ байланысты гипогликемияны алдын-алу. Гипогликемия қаупі жекеленген және бастапқы гликемияға, инсулин дозасына, түріне, ұзақтылығы мен тиімділігіне,сонымен қатар науқастың жаттығу дәрежесіне байланысты.
Аз уақытты ФБ кезіндегі гипогликемияны алдын-алу (2 сағаттан көп емес) - көмірсуды қосымша қабылдау:
:: Гликемияны ФБ алдын және артында өлшеу, қосымша ФБ алдында және артында 1-2 ХЕ қажет пе екенін шешу (жай қорытылатын көмірсу
:: Плазма глюкозасының бастапқы деңгейінде 13 ммольл немесе егер ФБ тамақтан кейінгі 2 сағаттан соң орын алса, ФБ алдында қосымша ХЕ қабылдауды қажет етпейді.
:: Өзін-өзі бақылау болмаған жағдайда ФБ дейін 1-2 ХЕ және одан кейін 1-2 ХЕ қабылдау керек.
Ұзақ уақытты ФБ кезіндегі гипогликемияны алдын алу (2 сағаттан ұзақ емес)- инсулин мөлшерін азайту, сондықтан ұзақ уақытты жүктемелер жоспарлануы керек:
::Инсулиннің қысқа және ұзақ мерзімді әсер ететін, ФБ кезінде және содан кейін әрекет ететін мөлшерін 20 - 50 % азайту.
::Өте ұзақ жәненемесе қарқынды ФБ кезінде: инсулиннің түнде ФБ кейін әсер ететін, кейде - келесі таңда әсер ететін дозасын азайту.
::Ұзақ ФБ кезінде және одан соң: қосымша гликемияны өзі бақылау әр 2-3 сағат сайын, қажет болған жағдайда - жай сіңетін 1-2 ХЕ көмірқышқылын (плазма глюкозасы 7 ммольл болған шамада) немесе тез сіңетінкөмірсуын (плазма глюкозасы 5 ммольл болған шамада) қабылдау.
:: 1-типті ҚД ауыратын өзін-өзі бақылайтын және гипогликемияны алдын-алу әдістерін меңгергендер, ФБ кез-келген түрімен айналыса алады, соның ішінде спортпен де келесі қарсы көрсеткіштер мен сақтық шараларын ескерек отырып айналысаалады:
ФБ-ке уақытша қарсы көрсетімдер:
:: кетонуриямен байланысты 13 ммольл-ден жоғары плазма глюкозасының деңгейі немесе 16 ммольл-ден жоғары, тіпті кетонуриясыз (инсулиннің жетіспеушілігі кезінде ФБ гипогликемияны күшейтеді);
:: гемофтальм, қабаттануы, көз торының лазеркоагуляциясының бірінші жартыжылдығында; бақыланбайтын артериальды гипертензия; ИБС (кардиологпен келісе отырып).
1.6 Гликемияны мониторингілеу
Өзін-өзі бақылау - дағдыланған науқастар немесе отбасы мүшелерінің гликемияны тұрақты бақылауы, нәтижелерді талдау, диета режимін ескеру және физикалық белсенділік, күнде өзгеріп отыратын жағдайларға байланыссыз өзінше инсулинотерапия жүргізу. Науқастар өздігінше қандағы глюкоза деңгейін негізгі тамақ алдында, постпрандиальды, ұйқы алдында, физикалық белсенділік алдында және одан соң, гипогликемияға күдік кезінде және тоқтатқан уақытта өлшей алу керек. Гликемияны оңтайлы тәулігіне 4-6 рет анықтау.
Қандағы глюкозаның деңгейін анықтау мақсаты:
:: шұғыл жағдайлардағы өзгерістерді мониторингілеу және күнделікті бақылау деңгейін бағалау;
:: шұғыл және күнделікті инсулин қабылдаудағы бағалау өзгерістерін талдап беру;
:: инсулин мөлшерін гликемия деңгейінің өзгермелі төмендеуін таңдау;
:: гипогликемияны айқындау және оны емдеу;
:: гипергликемияны түзету.
1.7 Қант диабеті бар науқастарды оқыту.
ҚД ауруларын оқыту емдеу үдерісінің бірлестірілген компоненті болып табылады. Ол терапевтік мақсатқа жетуде маңызды орын алатын білім мен дағдылармен қамтамасыз етуі тиіс. ҚД ауруларын оқыту шаралары ауру айқындалған уақыттан бүкіл емдеу кезінде жүргізілу керек.
Оқытудың мақсаты мен тапсырмалары науқастың жағдайына сәйкес нақтыланған болуы керек. Оқыту үшін 1-типті ҚД науқасы меннемесе оның отбасына бағытталып, арнайы құрылымданған бағдарламалар қолданылады (помпалы инсулинотерапияны қоса алғанда).Оқыту жекелей, сонымен қатар топтық құрамда өткізілуі мүмкін. Топтағы аурулар саны - 5-7. Топтық оқыту бөлек орынды, тыныштықты және жарықты талап етеді.
Диабет мектебі емханалар, стационарлар мен кеңес беру-диагностикалық орталықтарына аймақтар әдісі бойынша құрылады. Әрбір эндокринологиялық бөлімде 1 мектеп құрылады.
Ауруларды оқыту арнайы дайындалған медицина қызметкерлерімен эндокринологпен (диабетолог), медбикемен өткізіледі. .
Қант диабетінің асқынуы:
жүрек-тамыр аурулары (тамырлардың атеросклерозы, жүректің ишемиялық ауруы, микард инфарктісі);
перифериялық артерия атеросклерозы, оның ішінде аяқ артериялары;
аяқтардың микроангиопатия (ұсақ тамырлардың зақымдануы);
диабеттік ретинопатия (көз көруінің төмендеуі);
нейропатия (сезімталдықтың төмендеуі, тері қабаттарының құрғауы және қабыршықтануы, аяқтарда болатын ауру мен тартылу;
нефропатия (несеппен ақуыздың бөлінуі, бүйрек қызметінің бұзылуы);
диабеттік табан - перифериялық жүйкенің, тамырлардың, терінің, жұмсақ тіндердің зақымдануынан табанның ауруы (жара, іріңді-некротиялық процестер);
әртүрлі инфекциялық асқынулар (терінің жиі іріңдеп зақымдануы, тырнақ зеңдері т.б.);
комалар (диабеттік, гиперосмолярлық, гипогликемиялық).
Бірінші түрдегі қант диабеті кейде әлсіздікпен, іштің ауруы, құсу, ауыздан ацетон исінің шығуымен көрінетін, жағдайының бірден төмендеуі. Бұл қанда уытты кетон (кетоацидоз) денесінің жинақталуы. Егер бұл жағдайды жылдам жоймаса, науқас есінен танады - диабеттік кома - және өліп кетуі мүмкін. Комотоздық жағдай инсулинді артық қолданған кезде және қанда глюкоза деңгейінің бірден төмендеуінен - гипогликемиялық кома кезінде пайда болады.
Қант диабетінің асқынуының алдын алу үшін үнемі емдеу және қан құрамындағы қанттың деңгейін ұқыпты бақылау қажет.
Қант диабетімен ауыратын науқас эндокринолог дәрігерде есепте тұруы тиіс.
Қант диабетін емдеуге кіретіндер:
арнайы диета
инсулинді (инсулиндік терапия) күнделікті қолдану - бірінші түрдегі қант диабетімен ауыратын науқасқа және екінші түрдегі диабет күшейе түскен кезде қажет. Препарат жеңіл егу жасау жолымен арнайы қол-шприцінде шығарылады. Инсулинмен емдеу кезінде өз бетімен ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz