Білім беру жүйесінің принциптері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

ҚAЗAҚCТAН РECПУБЛИКACЫ ТУРИЗМ ЖӘНE
СПОРТ МИНИСТРЛІГІ
СПОРТ ЖӘНЕ ДEНE ШЫНЫҚТЫРУ ІСТЕРІ КOМИТEТІ РECПУБЛИКAЛЫҚ CПOРТ КOЛЛEДЖІ РМҚК

Курстық жұмыс

Тaқырыбы: Қазақстан Республикасының білім беру жүйесінің принциптері, құрылымы

Oрындaғaн: Анас Б.
Тeкceргeн: Педагогика пәні оқытушысы
Жумашева Ж.Т.

Алматы, 2024 ж.
ЖOСПAP

КIPIСПE ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3
І ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ НЕГІЗГІ ПРИНЦИПТЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

4
0.1 Білім беру жүйесінің негізгі түсінігі мен мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... .
4
1.2 Білім беру жүйесінің принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7
II ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

18
2.1 Білім беру жүйесінің құрылымдық деңгейлері ... ... ... ... ... ... . ... ... ...
18
ҚOPЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
29
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДEБИEТТEP ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
30

КIPIСПE
Курстық жұмыстың жалпы сипаттамасы.
Білім беру мазмұны - оқушыларды жан-жақты дамыту, ақыл-ойын, танымдық қызығушылығын қалыптастыру, еңбекке дайындау үшін белгілі типтегі мектепте оқытылатын білім мен біліктер жүйесі.
Білім беру мазмұны дидактикалық категория ретінде ''нені оқыту керек'' сұрағына жауап береді. Оқушыларды жан-жақты дамыту үшін оларға адамзат жинақтаған білім-дер, біліктер мен дағдылардың жүйесін меңгерту керек. Білім беру мазмұны қоғамның мектеп алдына қоятын ағымдағы және болашақ мақсаттары арқылы айқындалады. Сонымен бірге, оқу мазмұны жеке адамдардың да мақсат-тарын ескереді. Айта кететін жайт, оқу мазмұны әрқашан саяси, идеологиялық күрес сахнасы. Саяси күштер мектеп арқылы барша қоғамға өз ықпалын таратуға тырысады.
Оқу мазмұны қоғамның әлеуметтік-экономикалық және ғылыми-техникалық қажеттіліктеріне сай қалып-тасады. Еліміздің тәуелсіздігі, Республикамыздағы әлеумет-тік-экономикалық және саяси өзгерістер мектеп түлектері жаңа қоғам құруға, мәдени және рухани өрлеуге дайын болуын талап етеді.
Білім берудің мазмұны оқу жоспарларында, жеке пәндердің оқу бағдарламаларында және оқулықтарда, электрондық оқу құралдарында нақтыланады.
Білімнің мазмұны дидактиканың негізгі ұғымдарының бірі. Ол әрбір мектеп реформасының негізіне жатады, ал реформалар тек қана жергілікті факторлардың ықпалымен ғана емес, сонымен қатар халықаралық ықпалмен жүреді.
Курстық жұмыстың өзектілігі. Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі елдің әлеуметтік және экономикалық дамуының маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Сондықтан оның принциптері мен құрылымын зерттеу маңызды.
Курстық жұмыстың мақсаты: Білім беру жүйесінің принциптерін, құрылымын, даму бағыттарын және білім беру саласындағы өзгерістерді талдау.
Курстық жұмыстың пәні- педагогика
Зерттеу әдістері: Логикалық талдау, салыстыру әдісі, статистикалық деректерді зерттеу және әдебиеттерге шолу жасау.
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыстың көлемі кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ НЕГІЗГІ ПРИНЦИПТЕРІ
1.1 Білім беру жүйесінің негізгі түсінігі мен мақсаты
Білім беру жүйесі - сабақтастығы бар білім беру бағдарламалары мен әр түрлі деңгей мен бағыттағы мемлекеттік білім беру стандарттары жүйесінің, оларды әртүрлі ұйымдастыру құқықтық формадағы, типтегі және түрдегі білім беру мекемелерінде іске асырушы тармақтардың, сонымен бірге білім беруді басқару органдары жүйесінің жиыны.
Бiлiм беру жүйесi қоғамның әлеуметтiк - экономикалық дамуында жетекшi роль атқарады, сондай - ақ оны әрi қарай айқындай түседi. Ал бiлiмнiң қалыптасып, дамуының жалпы шарттары философияның негiзгi мәселесi - рухтың материяға, сананың болмысқа қатынасы тұрғысынан зерттелетiн iлiм таным теориясы деп аталады. Таным теориясының басқа ғылыми теориялардан түбiрлi айырмашылығы - ол бiлiмнiң қалыптасуы мен негiзделуiнiң жалпы ұстанымдарын, объективтiк қатынастарды қалыптастырады.
Орыс педагогі К.Д.Ушинский айтқандай, қазіргі заман талабына сай, әр мұғалім, өз білімін жетілдіріп, ескі бірсарынды сабақтардан гөрі, жаңа талапқа сай инновациялық технологияларды өз сабақтарында күнделікті пайдаланса, сабақ тартымды да, мәнді, қонымды, тиімді болары сөзсіз. Бұл жөнінде Қазақстан Республикасы Білім туралы Заңының 8-бабында Білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі - оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу деп атап көрсеткен. Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев жолдауында айтқандай: Болашақта өркениетті дамыған елдердің қатарына ену үшін заман талабына сай білім қажет. Қазақстанды дамыған 50 елдің қатарына жеткізетін, терезесін тең ететін - білім. Сондықтан, қазіргі даму кезеңі білім беру жүйесінің алдында оқыту үрдісінің технологияландыру мәселесін қойып отыр. Оқытудың әртүрлі технологиялары сарапталып, жаңашыл педагогтардың іс - тәжірибесі зерттеліп, мектеп өміріне енуде.
Қазіргі білім беру жүйесінің мақсаты
Қазіргі білім беру жүйесінің мақсаты - бәсекеге қабілетті маман дайындау. Мектеп - үйрететін орта, оның жүрегі - мұғалім. Ізденімпаз мұғалімнің шығармашылығындағы ерекше тұс - оның сабақты түрлендіріп, тұлғаның жүрегіне жол таба білуі. Ұстаз атана білу, оны қадір тұту, қастерлеу, арындай таза ұстау - әр мұғалімнің борышы. Ол өз кәсібін, өз пәнін , барлық шәкіртін , мектебін шексіз сүйетін адам. Өзгермелі қоғамдағы жаңа формация мұғалімі - педагогикалық құралдардың барлығын меңгерген, тұрақты өзін-өзі жетілдіруге талпынған, рухани дамыған, толысқан шығармашыл тұлға құзыреті. Жаңа формация мұғалімі табысы, біліктері арқылы қалыптасады, дамиды. Нарық жағдайындағы мұғалімге қойылатын талаптар : бәсекеге қабілеттілігі, білім беру сапасының жоғары болуы, кәсіби шеберлігі, әдістемелік жұмыстағы шеберлігі.
Осы айтылғандарды жинақтай келіп, жаңа формация мұғалімі- рефлекцияға қабілетті, өзін-өзі жүзеге асыруға талпынған әдіснамалық , зерттеушілік, дидактикалық - әдістемелік, әлеуметтік тұлғалы,коммуникативтілік, ақпараттық және тағы басқа құдыреттіліктердің жоғары деңгейімен сипатталатын рухани- адамгершілікті, азаматтық жауапты, белсенді, сауатты, шығармашыл тұлға.
Нәтижеге бағытталған білім моделі мен басқарудың жаңа парадигмасы аясында жекелеген ұғымдар мен нормаларды және тиімді педагогикалық технологияларды меңгеру үшін педагогтардың кәсіби мәдениетін дамытуға бағытталған оқу қажеттіліктері туындылап отыр.
Біліктілік арттыру жүйесінде педагогтардың оқу қажеттіліктері нақты білімнің мәнін түсінуге, соның нәтижесінде өзіндік іс- әрекетке енуге және жеке өміріндегі тәжірибені жетілдіру мақсаттарына байланысты қалыптасады. Осы заманғы мұғалім оқуға үлкен потенциалдық мүмкіндіктермен келеді.
Сондықтан олардың функционалдық сауаттылықтарын кәсіби шеберлікпен ұштастыру үшін нәтижеге бағытталған білім беру үлгісінде мақсатты түрде білім беретін, қалыптастыратын, дамытатын андрогогикалық процесс қажет. Басқаша айтқанда ересектерге арналған, жалпы және кәсіби білімнің қажеттілігін дамыту, ғылым, білім мен мәдениет жетістіктері арқылы адамдардың жалпы мәдениеті мен әлеуметтік белсенділікті дамытуға бағытталған танымдық іс-әрекетке ынталандыру үшін білім беру. Қазіргі білім беру парадигмасы білікті адамға бағытталған білімнен мәдениет адамына бағытталған білімге көшуді көздейді. Бұл білім беру жаңаша ұйымдастыру- оның философиялық , психологиялық, педагогикалық негіздерін, теориясы мен тәжірибесін тереңірек қайта қарауды қажет етеді.
Сондықтан бүгінгі күні еліміздің білім жүйесінде оқыту үдерісін тың идеяларға негізделген жаңа мазмұнын қамтамасыз ету міндеті тұр.
Француз қайраткері Адамға оқып - үйрену өмірде болу, өмір сүру үшін қажет дегендей оқыту процесін технологияландыру, осыған сәйкес оқу бағдармаларын жасау, ғалымдар мен жаңашыл педагогтардың еңбектерімен танысу жұмыстары мұғалімдердің үздіксіз ізденісін айқындайды. Жаңа педагогикалық технологиялардың негізгі мәні пассивті оқыту түрінен активті оқытуға көшу оқу танымын ұйымдастырудағы бастамашылдығына жағдай туғызу, субьективтік позицияны қалыптастыру.
Білім сапасын арттыру және нәтижеге бағытталған үлгіге беталуы барысында мұғалімдер мемлекеттік стандарт берілген нәтижелерге жетуде кәсіби шеберлікпен меңгерген зерттеу біліктері мен дағдылары нәтижесінде проблеманың шешімін таба алатын, ақпараттық - коммуникативті мәдениеті жоғары тұлғалық - дамытушылық функцияны атқарады. Қазіргі заман адамның осы құзыреттілікті меңгере отырып тек кәсіби икемділігін оңтайландыруды қамтамасыз ету ғана емес, іске асырылу мүмкіндігін үнемі оқып - үйрену және өзін-өзі жасау талабын қалыптастыра алады.
Қазақстандағы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы жобасында Қазақстанда оқитындарды сапалы біліммен қамтамасыз етіп, халықаралық рейтингілердегі білім көрсеткішінің жақсаруы мен қазақстандық білім беру жүйесінің тартымдылығын арттыру үшін, ең алдымен, педагог кадрлардың мәртебесін арттыру, олардың бүкіл қызметі бойына мансаптық өсуі, оқытылуы және кәсіби біліктілігін дамытуды қамтамасыз ету, сондай- ақ педагогтердің еңбегін мемлекеттік қолдау мен ынталандыруды арттыру мәселелеріне үлкен мән берілген. Осыған байланысты қазіргі таңда еліміздің білім беру жүйесіндегі реформалар мен сыңдарлы саясаттар, өзгерістер мен жаңалықтар әрбір педагог қауымының ойлауына, өткені мен бүгіні, келешегі мен болашағы жайлы толғануына, жаңа идеялармен жаңа жүйелермен жұмыс жасауына негіз болары анық. Олай болса, білімнің сапалы да саналы түрде берілуі білім беру жүйесіндегі педагогтердің, зиялылар қауымының деңгейіне байланысты. Дәстүрлі білім беру жүйесінде білікті мамандар даярлаушы кәсіби білім беретін оқу орындарының басты мақсаты - мамандықтарды игерту ғана болса, ал қазір әлемдік білім кеңестігіне ене отырып, басекеге қабілетті тұлға дайындау үшін адамның құзырлылық қабілетіне сүйену арқылы нәтижеге бағдарланған білім беру жүйесін ұсыну - қазіргі таңда негізгі өзекті мәселелердің бірі. Жалпы алғанда құзырлылық ұғымы жайлы ғалым К.Құдайбергенова Құзырлылық ұғымы - соңғы жылдары педагогика саласында тұлғаның субъектілік тәжірибесіне ерекше көңіл аудару нәтижесінде ендіріліп отырған ұғым.
Құзырлылықтың латын тілінен аудармасы сомпетенсбелгілі сала бойынша жан - жақты хабардар білгір деген мағынаны қамти отырып, қандай да бір сұрақтар төңірегінде беделді түрде шешім шығара алады дегенді білдіреді деп көрсетеді. Бұл жайлы Б.Тұрғанбаева ... өзінің практикалық әрекеті арқылы алған білімдерін өз өмірлік мәселелерін шешуде қолдана алуын - құзырлылықтар деп атаймыз деп анықтаса, Ресей ғалымы Н.Кузьминаның көзқарасы бойынша, Құзырлылық дегеніміз - педагогтің басқа бір адамның дамуына негіз бола алатын білімділігі мен абыройлығы .
Латын тіліндегі компетенссөзін ғалым К.Құдайбергенова Құзырлылықты білімін, біліктілігін, дағдысын, тұлға мінез- құлқын , ең бастысы тұлға мүмкіндігін бағалаудың критерийі мақсатында қарастыру құзырлылық маңызын толық аша алады. Олай болса, құзырлылық, нәтижеге бағдарланған жаңа білім беру жүйесінің сапалық критерийі ретінде әлеуметтік және өмірлік көзқарастарды есепке алу қажет деп жазса, Б.Тұрғанбаева Құзырлылыққа бағытталған оқыту үрдісінде тәжірибелік жолмен мәселені шешу мүмкіндігі молаяды. Осы жағдай біліктілікті арттырудағы екінші үлгіге көшірудің негізі бола алады. Өйткені,құзырлылыққа бағытталған үлгіде білім алушылардың өздерін ұйымдастыру - басты мақсаты деп көрсетеді.
Қ.Құдайбергенова Құзырды әртүрлі кенеттен болған ситуацияларда мәселелерді шешу үшін қажетті білімді немесе әрекетті көрсете білу қабілеті, білім мен өмірлік ситуация арасындағы байланысты орнату мүмкіндігі ретінде, ал құзырлылықты адамның өзіндік деңгейіне, даралық қасиеттеріне тікелей байланысты тұлғалық, теориялық, практикалық өлшеу дәрежесі жоғары деңгейде кіріктірілген құрылым ретінде қарастыру ұсынылады деген тоқтам жасайды.

1.2 Білім беру жүйесінің принциптері
o Ғылыми және мәдениетке негізделген принцип: білім беру жүйесі ғылым мен мәдениетке негізделген.
o Адамгершілік және құқықтық принцип: білім алушылардың құқықтары мен міндеттері, адам құқықтарының сақталуы.
o Білім алу мүмкіндігі мен теңдігі: барлық азаматтар үшін білім алу мүмкіндігін қамтамасыз ету.
o Даму мен инновацияға негізделген принцип: білім беру жүйесінде жаңашылдықтар мен инновациялар.
o Мазмұн мен сапаның сәйкестігі: білім беру мазмұны мен оның сапасын қамтамасыз ету.

Ғылыми және мәдениетке негізделген принцип - бұл білім беру жүйесінің негізгі принциптерінің бірі, оның мәні білім беру процесінің мазмұны мен әдістерінің ғылыми негізде құрылуында және қоғамның мәдени құндылықтарына сәйкес болуында жатыр. Бұл принцип білім беру процесінің барлық деңгейлерінде білім алушыларды қазіргі заманғы ғылыми білімдермен қаруландырып, мәдениетке, гуманизмге, адам құқығы мен әлеуметтік әділеттілікке негізделген көзқарастарды қалыптастыруды мақсат етеді.
Ғылыми және мәдениетке негізделген принциптің негізгі аспектілері:
1. Ғылыми негізділік:
o Білім беру мазмұнының ғылыми негізделуі - бұл білім беру процесінің мазмұны, оның құрылымы мен ұйымдастырылуы ғылым мен білімнің соңғы жетістіктеріне сәйкес болуы керек. Әрбір пән мен оқу бағдарламасы ғылыми әдістемелерді қолдана отырып жасалады. Бұл принцип қазіргі заманғы білім беру жүйесінде жаңашылдық пен ғылыми әдістердің енгізілуін, оқу процесінің үздіксіз жетілдірілуін білдіреді.
o Мектептер мен жоғары оқу орындарында оқу бағдарламалары ғылыми зерттеулер мен теорияларға негізделеді. Мысалы, физика, химия, биология сияқты пәндерде ғылыми тұжырымдар мен заңдылықтар оқытудың негізі ретінде пайдаланылады.
2. Мәдениетке негізделген білім беру:
o Мәдени құндылықтарды сақтау және дамыту - білім беру жүйесі ұлттық және әлемдік мәдениетке, дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарға, адамзаттың рухани мұрасына негізделеді. Бұл мәдениетке құрметпен қарауды, әртүрлі мәдениеттер мен ұлттар арасындағы диалогты дамытуға бағытталған.
o Оқушылардың гуманистік және мәдени тұрғыдан дамуы, мәдениетті, өнерді, әдебиетті, тілдерді зерттеу арқылы адамгершілік құндылықтарды қалыптастыру. Мысалы, қазақ әдебиеті мен тарихы сияқты пәндер ұлттық мәдениет пен дәстүрді үйретуде маңызды рөл атқарады.
3. Жаңартылған білім беру бағдарламалары:
o Жаңалық пен инновацияны енгізу - ғылыми жетістіктер білім беру жүйесіне интеграциялануы керек. Бұл, мысалы, ғылым мен технологияның жаңа салалары бойынша пәндерді оқыту арқылы жүзеге асырылады.
o Мәдениет пен ғылымның бірігуі оқу процесінде жаңа әдіс-тәсілдерді енгізуге, оқу материалдарының сапасын арттыруға, ғылыми зерттеулер мен шығармашылық ойлауды дамытуға ықпал етеді.
4. Ғылыми және мәдениетке негізделген тұлға қалыптастыру:
o Білім беру жүйесі тұлғаның ғылыми көзқарасын қалыптастырумен қатар, оны мәдениет пен өнердің, ұлттық дәстүрлер мен адамгершілік құндылықтардың маңыздылығын түсінуге бағыттайды.
o Бұл принцип оқушыларды шығармашылықпен ойлайтын, жаңашылдыққа ұмтылатын, бірақ сонымен бірге өз мәдениеті мен ұлтына деген құрметті ұстанатын азаматтар ретінде тәрбиелеуді көздейді.
Ғылыми және мәдениетке негізделген принцип білім беру жүйесінің ғылыми жетістіктерге негізделуін және қоғамның мәдени құндылықтарымен үйлесімділігін қамтамасыз етеді. Бұл принцип оқу процесінің тиімділігін арттырып, тұлғаны жан-жақты дамытуды, оның гуманистік және мәдени құндылықтарды бағалауын қамтамасыз етеді. Оқу үрдісінде ғылым мен мәдениеттің үйлесімділігін сақтай отырып, ұрпақтарға сапалы білім мен тәрбие беру маңызды міндет болып табылады.

Адамгершілік және құқықтық принцип - бұл білім беру жүйесінің маңызды принциптерінің бірі, оның мақсаты - білім беру процесінде адам құқықтарын құрметтеу, оқушылардың адамгершілік қасиеттерін дамыту және оларды қоғамдағы құқықтық нормалар мен әлеуметтік жауапкершілікке тәрбиелеу. Бұл принцип білім беру ұйымдарында оқушыларға теңдік, әділеттілік және құрмет негізінде тәрбие беруді көздейді.
Адамгершілік және құқықтық принциптің негізгі аспектілері:
1. Адам құқықтарының сақталуы:
o Білім беру жүйесінде әр адамның, оның ішінде білім алушылардың да құқықтары қорғалуы тиіс. Оқу процесі барысында оқушылардың жеке тұлға ретінде құқықтары мен бостандықтарын бұзбау қажет. Бұл, мысалы, білім алу құқығы, тең мүмкіндіктермен білім алу құқығы, таңдау еркіндігі, жеке пікірін білдіру құқығы секілді құқықтарды қамтиды.
o Қазақстан Республикасының Конституциясында және Білім туралы заңда білім алушылардың құқықтары айқын жазылған. Бұл құжаттар негізінде білім беру жүйесі оқушыларға әртүрлі жағдайларда өз құқықтарын қорғау мүмкіндігін береді.
2. Адамгершілік құндылықтарды қалыптастыру:
o Адамгершілік принципі оқушыларды ізгілікке, мейірімділікке, адалдыққа, қайырымдылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеуді көздейді. Бұл қасиеттер адамның қоғамда дұрыс өмір сүруі үшін қажет.
o Оқу барысында білім алушыларға тұлғаның қадір-қасиетін, басқа адамдардың құқықтары мен еркіндігін құрметтеудің маңыздылығы туралы түсініктер беріледі. Мұндай тәрбие оқушыларды толеранттылыққа, құрметке және адам құқықтарының жалпы принциптерін сақтауға бағыттайды.
3. Құқықтық сауаттылық:
o Білім беру жүйесінде оқушыларды құқықтық сауаттылыққа үйрету өте маңызды. Бұл оқушылардың заңдарды түсінуіне, өз құқықтарын қорғау жолдарын білуіне, сондай-ақ қоғамдағы заңдық жауапкершілікті сезінуге ықпал етеді.
o Құқықтық білімді балалар мен жастарға құқықтық нормалар мен заңдар туралы ақпарат беру арқылы жеткізу қажет. Мысалы, құқық қорғау органдарының өкілдерімен кездесулер, құқықтық сабақтар, әлеуметтік тақырыптарға арналған дебаттар өткізу арқылы оқушылардың құқықтық білімін арттыруға болады.
4. Әділеттілік пен теңдік принципі:
o Білім беру процесінде барлық оқушыларға тең мүмкіндіктер берілуі тиіс. Оқу орнында бірдей құқықтар мен міндеттерді орындау барлық білім алушылар үшін міндетті, бұл олардың арасында әділетсіздік пен кемсітушілікке жол бермеуді қамтамасыз етеді.
o Бұл принцип бойынша, әрбір оқушының мүмкіндігі мен әлеуетін ескере отырып, оған қажетті білім мен дағдылар беру керек. Сонымен қатар, әркімнің білім алу құқығы қорғалуы тиіс, оның әлеуметтік, этникалық, мәдени немесе физикалық ерекшеліктеріне қарамастан.
5. Құрмет пен бейбітшілік:
o Білім беру жүйесі жастар арасында құрмет көрсету, бейбітшілікке шақыру және әлеуметтік ынтымақтастықты нығайтуға бағытталған. Бұл принцип оқушылардың арасында өзара сыйластықты қалыптастыруды, конфликттерді бейбіт жолмен шешуді және күш көрсету мен агрессияның алдын алуды көздейді.
o Оқушыларды зорлық-зомбылықсыз өмір сүруге, өзара түсіністікке және ынтымақтастыққа тәрбиелеу - адамгершілік және құқықтық принциптің негізгі мақсаты.
Адамгершілік және құқықтық принциптің маңызы:
1. Тұлғалық даму:
Оқушылардың моральдық және құқықтық құндылықтары жеке тұлға ретінде қалыптасуына ықпал етеді. Бұл оларды болашақта өз қоғамында жауапты азамат ретінде қалыптастырады.
2. Қоғамдық тұрақтылық:
Адамгершілік және құқықтық тәрбиенің нәтижесінде қоғамда әділеттілік пен бейбітшілік орнап, әлеуметтік қарым-қатынастар үйлесімді дамиды. Құқықтық тәртіпті сақтауға және адамдардың құқықтарын қорғауға бағытталған білім мен тәрбие азаматтардың әлеуметтік тұрақтылығын қамтамасыз етеді.
3. Жастар арасында құқықтық мәдениетті қалыптастыру:
Білім беру жүйесі жастарға өз құқықтары мен міндеттерін түсінуге, өздерін заңға бағынатын азаматтар ретінде сезінуге мүмкіндік береді. Бұл жастардың қоғамдағы құқықтық тәртіпті сақтауда белсенді болуына ықпал етеді.
Адамгершілік және құқықтық принцип білім беру жүйесінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Бұл принципті жүзеге асыру арқылы оқушыларға адам құқықтары мен бостандықтарын құрметтеу, әділеттілік, теңдік және бейбітшілік сияқты негізгі адамгершілік құндылықтарды үйретуге болады. Бұл, өз кезегінде, қоғамның демократиялық даму жолында үлкен маңызға ие.

Білім алу мүмкіндігі мен теңдігі: барлық азаматтар үшін білім алу мүмкіндігін қамтамасыз ету -- бұл білім беру жүйесінің маңызды принциптерінің бірі. Ол білім беру саласындағы теңдікті, барлық азаматтарға, оның ішінде әлеуметтік жағдайына, жынысына, ұлтына немесе басқа ерекшеліктеріне қарамастан, білім алуға тең мүмкіндік беру қажеттілігін білдіреді. Бұл принцип білім беру жүйесінің әрбір азаматқа қолжетімді және әділ болуын қамтамасыз етуді мақсат етеді.
Білім алу мүмкіндігі мен теңдігі принципінің негізгі аспектілері:
1. Әлеуметтік теңдік және инклюзивті білім беру:
Әлеуметтік және экономикалық жағдайы төмен отбасылардан шыққан балалар, мүгедек балалар немесе басқа да ерекше қажеттіліктері бар оқушылар білім алуға тең құқықтарға ие болуы тиіс.
Инклюзивті білім беру -- бұл барлық балалардың бірдей білім алу мүмкіндігін қамтамасыз ету, оның ішінде мүмкіндігі шектеулі балалар үшін арнайы білім беру бағдарламалары мен ресурстарды ұйымдастыру. Мысалы, мектептерде арнайы сыныптар, оңалту бағдарламалары немесе қолдау көрсететін педагогтар болуы мүмкін.
2. Білім беру мекемелерінің теңдігі:
Әрбір азамат үшін білім беру мекемелері тең дәрежеде қолжетімді болуы қажет. Бұл тұрғыда елдегі мектептер, колледждер, жоғары оқу орындары және басқа да білім беру ұйымдары әртүрлі аймақтар мен әлеуметтік топтар үшін бірдей сапада қызмет көрсетуі тиіс.
Мемлекеттік және жеке білім беру мекемелері арасындағы теңдік мәселесі де маңызды. Тегін және сапалы білім алу барлық азаматтар үшін заңмен кепілдендірілген құқық болып табылады.
3. Қаржылық теңдік:
Әлеуметтік тұрғыдан осал топтардың өкілдері (мысалы, көпбалалы отбасылар, аз қамтылған отбасылар, ауылды жерлердегі тұрғындар) үшін білім алу мүмкіндігі қаржылық тұрғыдан қолжетімді болуы керек. Бұл үшін мемлекет гранттар, стипендиялар, жеңілдетілген несие бағдарламаларын ұсына алады.
Ауылдар мен қалалар арасындағы білім сапасы мен мүмкіндіктерінің айырмашылығын жою мақсатында қаржылық теңдікті қамтамасыз ету маңызды.
4. Білім беру сапасының теңдігі:
Барлық оқу орындарында (мектептер, колледждер, университеттер) білім беру сапасы жоғары және стандарттарға сәйкес болуы қажет. Мысалы, қаладағы және ауылдағы мектептер арасында білім сапасында айырмашылық болмауы керек. Мұғалімдердің біліктілігі, оқу бағдарламаларының жаңартылуы, оқу орындарының инфрақұрылымы мен жабдықталуы бірдей деңгейде болуы тиіс.
5. Ұлттық және тілдік теңдік:
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі ұлт пен тілге қарамастан барлық азаматтардың білім алу мүмкіндігін қамтамасыз етуі керек. Бұл қазақ және орыс тілдеріндегі оқу бағдарламаларының теңдігіне, сондай-ақ басқа тілдердегі білім алу мүмкіндігіне қатысты.Сонымен қатар, ұлттар арасындағы теңдік, мәдениеттерді қабылдау және түрлі этникалық топтар арасында үйлесімді қарым-қатынастарды дамыту да маңызды.
6. Құқықтық теңдік:
o Білім алу мүмкіндігі мен теңдігі принципі азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына байланысты болып табылады. Барлық азаматтар өздерінің білім алу құқығын заңдық тұрғыда жүзеге асыра алуы тиіс. Бұл орайда білім туралы заңдар мен нормативтік актілер білім алу құқығын қорғауды қамтамасыз етеді.
7. Жалпы білім беру стандарттары:
o Білім беру саласында барлық білім беру ұйымдарына арналған жалпы стандарттар болуы тиіс. Бұл стандарттар барлық білім алушылар үшін білім беру процесінің сапасы мен мазмұнын қамтамасыз етеді.
Білім алу мүмкіндігі мен теңдігі принципінің маңызы:
1. Әлеуметтік теңдікті қамтамасыз ету:
Білім беру жүйесінің теңдігі адамдар арасында әлеуметтік теңдік пен әділеттілікті қамтамасыз етеді. Егер әрбір адамға бірдей білім алу мүмкіндігі берілсе, онда қоғамда әлеуметтік жікшілдік пен кемсітушілікке жол берілмейді.
2. Қоғамның дамуында тең мүмкіндіктер беру:
Әр адамның өз мүмкіндігін жүзеге асыруы үшін білім алу қажет. Білім алу мүмкіндігі мен теңдігі принципі адамдарға өз әлеуетін ашуға, білімді және білікті мамандар болуға, елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына өз үлесін қосуға мүмкіндік береді.
3. Ұрпақтар арасындағы теңдік:
Бұл принцип тек қана қазіргі буынға ғана емес, келешек ұрпақтарға да білім беру теңдігі мен мүмкіндігін ұсынады. Балалар мен жасөспірімдер үшін білім беру теңдігі олардың болашақта өз орнын табуына, қоғамда белсенді рөл атқаруына ықпал етеді.
4. Қоғамдағы бейбітшілік пен келісімді сақтау:
Егер барлық азаматқа білім алу тең мүмкіндігі берілсе, онда әртүрлі әлеуметтік, этникалық және мәдени топтар арасында теңдік орнап, қоғамда бейбітшілік пен келісім сақталады.
Білім алу мүмкіндігі мен теңдігі принципі білім беру жүйесінің негізінде тұратын маңызды принциптердің бірі болып табылады. Ол барлық азаматтарға, олардың әлеуметтік жағдайына, жынысына, ұлтына немесе басқа ерекшеліктеріне қарамастан, білім алуға тең құқықтар мен мүмкіндіктер беру қажеттілігін білдіреді. Бұл принципті жүзеге асыру қоғамның әділеттілігін қамтамасыз етіп, әрбір азаматтың дамуына мүмкіндік береді.

Даму мен инновацияға негізделген принцип - білім беру жүйесінің қазіргі заман талабына сай үнемі жаңарып, жетілдірілуін және жаңа технологиялар мен әдістемелерді енгізуді білдіретін негізгі принциптердің бірі. Бұл принциптің мәні - білім беру жүйесін қоғамның дамуымен, ғылыми прогресс пен жаңа технологиялармен үйлестіре отырып, оның тиімділігін арттыру. Білім беру жүйесі үнемі жаңартылып, жаңашылдыққа бағытталуы керек, себебі білім алу үдерісі тек қана білімді беру ғана емес, сондай-ақ оны жаңа әдістермен, тәсілдермен жеткізу болып табылады.

Даму мен инновацияға негізделген принциптің негізгі аспектілері:
1. Жаңашылдықты енгізу:
o Білім беру жүйесіне жаңа идеялар мен тәсілдерді енгізу білім беру сапасын арттыру үшін маңызды. Бұл инновациялар жаңа оқыту әдістері мен технологияларын, сондай-ақ оқу процесінің жаңа модельдерін қамтуы мүмкін.
o Мысалы, * flipped classroom* (кері сынып) моделі немесе project-based learning (жобаға негізделген оқыту) сияқты жаңа әдістер білім беру процесіне жаңашылдық енгізуді қамтамасыз етеді.
2. Цифрландыру және ақпараттық технологияларды пайдалану:
o Заманауи білім беру жүйесі ақпараттық және коммуникациялық технологияларды (АКТ) қолдануды кеңейтуді қажет етеді. Бұл электронды оқу материалдары, онлайн сабақтар, виртуалды оқу құралдары мен білім беру платформаларын қолдануды қамтиды.
o Мектептер мен жоғары оқу орындарында цифрлық білім беру құралдарын пайдалану білім беру процесін тиімді әрі икемді етеді. Мысалы, білім беру порталдары, мобильді қосымшалар арқылы білім алушыларға оқу материалдары мен тапсырмаларды қолжетімді ету.
3. Инновациялық педагогикалық әдістер:
o Білім беру жүйесінде педагогикалық инновациялар әртүрлі оқыту тәсілдері мен әдістерінің қолданылуын білдіреді. Бұл - мұғалімдер мен оқушылар арасындағы өзара іс-әрекетке негізделген әдістерді, сыни ойлау мен шығармашылықты дамытуға бағытталған оқу тәсілдерін енгізу.
o Мектептегі білім беру инновациялары: жаңа пәндер мен курстарды енгізу, арнайы оқыту бағдарламаларын жасау (мысалы, STEM пәндері), сондай-ақ оқушыларды өздігінен білім алуға, өз пікірін білдіруге және сыни ойлауға үйрететін әдістерді қолдану.
4. Мұғалімдердің кәсіби дамуы мен оқыту әдістері:
o Білім беру жүйесіндегі инновациялар тек қана жаңа технологияларды енгізумен шектелмейді. Сонымен қатар, мұғалімдердің біліктілігін арттыру және оқыту әдістерін жаңарту да маңызды.
o Мұғалімдерге арналған кәсіби даму курстары мен тренингтері, оларды жаңа педагогикалық әдістемелермен таныстыру, үздік әлемдік тәжірибелерді енгізу арқылы білім беру сапасын арттыруға болады.
5. Жеке тұлғаға бағытталған оқыту:
o Жаңашылдықтарды енгізу оқушылардың жеке қажеттіліктері мен мүмкіндіктеріне сәйкес білім алуға бағытталған. Бұл оқушылардың жеке қабілеттерін дамытуға көмектеседі және олардың жеке тұлға ретінде қалыптасуына ықпал етеді.
o Оқушылардың қызығушылықтары мен қажеттіліктеріне қарай оқу бағдарламаларын персоналдау (жеке бағытталған оқу) әдісін енгізу білім беру сапасын арттыруға бағытталған инновациялық тәсілдердің бірі болып табылады.
6. Ғылыми-зерттеу мен тәжірибелік жұмыстар:
o Білім беру саласындағы жаңашылдықтарды енгізу үшін ғылыми зерттеулер жүргізу маңызды. Бұл зерттеулер оқыту әдістемелерін, жаңа оқу құралдарын, білім беру бағдарламаларын жетілдіруге мүмкіндік береді.
o Оқу орындары мен ғылыми ұйымдар арасындағы ынтымақтастықты дамыту, ғылыми зерттеулерді оқу процесіне енгізу білім беру жүйесінің дамуына ықпал етеді.
Даму мен инновацияға негізделген принциптің маңызы:
1. Қоғамдық даму мен экономикалық өзгерістерге бейімделу:
o Заманауи қоғамның қажеттіліктеріне сәйкес білім беру жүйесі үнемі жаңарып, дамуы керек. Технологиялардың дамуы, экономикалық өзгерістер және әлемдік білім беру трендтері білім беру жүйесінің үздіксіз жаңаруын талап етеді.
o Бұл принцип білім алушыларды қазіргі заманғы еңбек нарығына бейімделуге, жаңа технологияларды игеруге және үздіксіз даму арқылы қоғамға пайдалы азамат болып қалыптасуға даярлайды.
2. Шығармашылық пен инновациялық ойлау қабілетін дамыту:
o Инновацияға негізделген білім беру жүйесі шығармашылық ойлау, сын тұрғысынан ойлау және шешім қабылдауда жаңашылдыққа бағытталған қабілеттерді дамытуға ықпал етеді.
o Оқушылардың инновациялық көзқарасын қалыптастыру және шығармашылық дағдыларын дамыту білім беру жүйесінің басты мақсаттарының бірі болып табылады.
3. Білім сапасын арттыру:
o Инновацияларды енгізу білім беру сапасын арттыруға көмектеседі, себебі жаңа әдістер мен технологиялар оқытудың тиімділігін көтеруге, білім алушылардың қызығушылығын арттыруға және олардың жақсы нәтижелерге қол жеткізуіне ықпал етеді.
4. Білім алушылардың еңбек нарығына дайын болуы:
o Инновация мен жаңашылдық арқылы білім беру жүйесі жұмысқа орналасу үшін қажетті дағдылар мен білімдерді беру мақсатында еңбек нарығының талаптарына жауап бере алады.
o Оқушыларды XXI ғасырдың дағдыларымен (цифрлық дағдылар, сыни ойлау, креативтілік, коммуникация және т.б.) қаруландыру арқылы оларды кәсіби өмірге даярлайды.
Даму мен инновацияға негізделген принцип білім беру жүйесін үнемі жаңарту, жаңа идеялар мен технологияларды енгізу, мұғалімдер мен оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту арқылы білім сапасын арттыруды көздейді. Бұл принцип қоғамның әлеуметтік, экономикалық және мәдени дамуына сай білім беруді қамтамасыз ету үшін маңызды.

Мазмұн мен сапаның сәйкестігі -- білім беру жүйесінің тиімділігін қамтамасыз ететін маңызды принциптердің бірі. Бұл принцип білім беру процесінің мазмұны мен сапасы арасындағы үйлесімділікті білдіреді, яғни білім беру бағдарламалары мен оқу жоспарларының заманауи талаптарға сай болуы, оларды іске асыру барысында жоғары сапаны сақтау қажет екендігін көрсетеді. Мазмұн мен сапаның сәйкестігі принципі білім берудің мақсаттары мен оқу материалдарының құндылығының, әдіс-тәсілдердің тиімділігі мен нәтижелерінің өзара байланысын қамтамасыз етеді.
Мазмұн мен сапаның сәйкестігі принципінің негізгі аспектілері:
1. Білім беру мазмұнының сапасы:
o Білім беру мазмұны (оқу бағдарламалары, пәндер, оқу жоспарлары) білім алушылардың қажеттіліктеріне және қоғамның талаптарына сәйкес болуы керек. Бұл мазмұнның ғылыми негізде құрылуы, жаңа білім мен дағдыларға бағытталуы, қазіргі заманғы технологиялар мен зерттеулерді ескеретіндей болып жасалуы қажет.
o Мазмұнның сапасын арттыру үшін оқу материалдары ғылыми дәлелдерге, білім беру стандарттарына және кәсіби талаптарға сәйкес болуы тиіс. Білім беру бағдарламалары жаңартылып, әлемдік және ұлттық білім беру тәжірибелерін ескеру керек.
2. Оқу әдістері мен тәсілдерінің сапасы:
o Оқу әдістері мен тәсілдері білім беру мазмұнымен сәйкес болуы қажет. Жоғары сапалы білім беру тек қана дұрыс мазмұнды таңдау ғана емес, сондай-ақ оны тиімді оқыту әдістері арқылы жеткізу қажет. Бұл, мысалы, белсенді оқыту әдістерін (топтық жұмыс, жобалар, пікірталастар), технологиялық құралдарды (онлайн платформалар, электронды оқулықтар, виртуалды зертханалар) қолдануды қамтиды.
o Білім беру жүйесінде оқушыларды өздігінен ойлауға, мәселені шешуге, сыни тұрғыдан ойлауға үйрететін әдістерді енгізу маңызды. Мұндай әдістер білімнің сапасын арттырып, оқушылардың терең түсінік пен дағды қалыптастыруына ықпал етеді.
3. Мазмұн мен оқыту нәтижелерінің сәйкестігі:
o Оқу бағдарламасының мазмұны мен оқушылардың оқу нәтижелері арасындағы байланыс өте маңызды. Білім беру мазмұны оқушылардың жеке, кәсіби, және әлеуметтік қажеттіліктерін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.