Тәрбиенің ұзаққа созылатын процессі
ҚAЗAҚCТAН РECПУБЛИКACЫ ТУРИЗМ ЖӘНE
СПОРТ МИНИСТРЛІГІ
СПОРТ ЖӘНЕ ДEНE ШЫНЫҚТЫРУ ІСТЕРІ КOМИТEТІ РECПУБЛИКAЛЫҚ CПOРТ КOЛЛEДЖІ РМҚК
Курстық жұмыс
Тaқырыбы: Тәрбие әлеуметтік құбылыс, ерекшелігі. Тәрбиенің мақсаты мен міндеттері
Oрындaғaн: Бекен Ж.
Тeкceргeн: Педагогика пәні оқытушысы
Жумашева Ж.Т.
Алматы, 2024 ж.
ЖOСПAP
КIPIСПE ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3
І ТӘРБИЕ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4
1.1 Тәрбие мәні және түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4
1.2 Тәрбиенің ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6
1.3 Тәрбиенің принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
8
1.4 Тәрбиенің заңдылықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10
ІІ ТӘРБИЕНІҢ МАҚСАТЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
14
2.1Тәрбиенің мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
14
2.2 Тәрбиенің міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
15
ІІІ ТӘРБИЕНІҢ ҚОҒАМДАҒЫ РӨЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
17
ҚOPЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
19
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДEБИEТТEP ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
20
КIPIСПE
Курстық жұмыстың жалпы сипаттамасы.
Тәрбие -- бұл адамның тұлғалық және рухани қасиеттерін қалыптастыру мен дамыту процесі. Бұл процесс қоғам мен адам арасындағы қарым-қатынасты, әрбір жеке адамның өмірлік көзқарасы мен өмір сүру қабілетін нығайтуды қамтамасыз етеді. Тәрбие барлық деңгейде жүзеге асады -- отбасында, мектепте, қоғамда және мемлекет деңгейінде. Ол адамның физикалық, моральдық, интеллектуалдық дамуына әсер етіп, оның өміріне бағдар беріп, дұрыс шешімдер қабылдау қабілетін қалыптастырады.
Дене тәрбиесі жүйесінің қағидалары қазіргі әлемде маңызды рөл атқарады. Бұл қағидалар адамның физикалық және психикалық денсаулығын сақтауға, спортқа деген қызығушылықты арттыруға, сондай-ақ жастардың тәрбиесіне ықпал етеді.
Біріншіден, дене тәрбиесі адамның денсаулығын нығайтуға көмектеседі. Заманауи өмірдің қарқыны мен стресстері дене белсенділігінің төмендеуіне әкеледі, сондықтан дене тәрбиесі жүйесінің қағидалары адамдарды қозғалысқа, спортпен шұғылдануға ынталандырады.
Екіншіден, дене тәрбиесі әлеуметтік байланыстарды нығайтуға ықпал етеді. Спорттық шаралар мен командалық ойындар адамдар арасында достық, ынтымақтастық және бірлік сезімін қалыптастырады.
Үшіншіден, дене тәрбиесі жүйесі жастардың тәрбиесінде маңызды рөл атқарады. Ол жастарды тәртіпке, жауапкершілікке, мақсатқа жетуге үйретеді. Спорттық жарыстар мен жаттығулар жастардың психологиялық және әлеуметтік дамуына оң әсер етеді.
Курстық жұмыстың өзектілігі. Тәрбиенің мәні мен маңызы адам өміріндегі ең маңызды факторлардың бірі болып табылады. Адамның дұрыс қалыптасуы мен дамуы тәрбиенің сапасына тікелей байланысты. Бұл курстық жұмыста тәрбие әлеуметтік құбылыс, ерекшелігі және тәрбиенің мақсаты мен міндеттері туралы қарастырамыз.
Курстық жұмыстың мақсаты: Тәрбие әлеуметтік құбылыс, ерекшелігін ажырату, тәрбиенің мақсаты мен міндеттерін талдау.
Курстық жұмыстың пәні- педагогика
Зерттеу әдістері: Логикалық талдау, салыстыру әдісі, статистикалық деректерді зерттеу және әдебиеттерге шолу жасау.
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыстың көлемі кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
І ТӘРБИЕ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
0.1 Тәрбие мәні және түрлері
Тәрбие -- бұл адамның тұлғалық және рухани қасиеттерін қалыптастыру мен дамыту процесі. Бұл процесс қоғам мен адам арасындағы қарым-қатынасты, әрбір жеке адамның өмірлік көзқарасы мен өмір сүру қабілетін нығайтуды қамтамасыз етеді. Тәрбие барлық деңгейде жүзеге асады -- отбасында, мектепте, қоғамда және мемлекет деңгейінде. Ол адамның физикалық, моральдық, интеллектуалдық дамуына әсер етіп, оның өміріне бағдар беріп, дұрыс шешімдер қабылдау қабілетін қалыптастырады.
Тәрбие адамның әлеуметтену процесінің маңызды бөлігі болып табылады. Тәрбие арқылы адам өз халқының мәдениетін, дәстүрін, әлеуметтік нормаларын, этикалық және моральдық құндылықтарын меңгереді. Тәрбиенің негізгі мақсаты -- адамды тұлға ретінде қалыптастыру, оның ішкі әлемін байыту, өзінің мінез-құлқы мен іс-әрекеттеріне жауапкершілікпен қарауға дағдыландыру.
Оқу орындарындағы тәрбие ұстаз бен шәкірттің саналы түрде жүзеге асыратын,ұйымдастырылатын үрдіс.Тәрбиеленуші шәкірттен алдын ала жобаланған әлеуметтік ,рухани тәжірибелерді, тәлімдік құндылықтарды меңгеріп, оны бойына дарытуы үшін белсенді түрде ынталанып әрекеттенуі талап етіледі.Ал іс-әрекеттің жүзеге асуы жөніндегі педагогикалық теория тұлғаға біржақты емес,жан-жақты әсер етуді қуаттайды.Осы орайдан келгенде қазіргі тәрбие теориясы бала тәрбиесінің өркендеп жетілуі педагогтің жобалаған жоспарының тұлғаға әсерлі ықпал етерліктей болуы-оның сапалы да саналы болуын қамтамасыз етеді деп қарайды. Сондықтан да мұндағы басты тұжырымдама - өзара қарым- қатынас сыйластыққа негізделген болуы, ынтымақтастық, әлеуметтік даму барысындағы ситуацияның тәлімдік өнеге аларлықтай және өзара ұғыныса білуге бейім болуына ерекше мән береді. Сонда тәрбие баланың өмірі саналы да мазмұнды, дамуы қалыпты жағдайда болуы жүзеге асырудағы ересек адамдармен бірлесе жүргізілген іс- әрекет. Әрине, бұлардың әрқайсының атқаратын қызметі, мақсаты, қарым-қатынасындағы өзінік орны бар.
Тәрбие үрдісіне әсерлі ықпал ететін факторлар өте көп те жан- жақты. Олардың бастылары мыналар: тұлғаның дамуына алдымен ықпал ететін отбасы - семья, мектеп, өмір сүріп отырған айналасы, қоғамдық ұйымдар, көпшілік бұқаралық ақпарат, өнер, әлеуметтік-экономикалық жағдайлар, маңындағы жеке адамдардың тәлімі т.б. Мұндай көп жақтылық тәрбие үрдісін жедел дамытып өркен жаюына игі ықпал етумен бірге кері әсер етіп, теріс жолға бастайтын ықпалы да аз емес. Тәрбие бір сәттік немесе бір күнік, бір жылдық іс емес, тоқтаусыз жүріп отыратын, ұзаққа созылатын құбылыс болуымен қатар оның тірелетін жері тұлғаның өзін- өзі тәрбиелеу. Сондай-ақ тәрбиенің нәтижесі де барлық адамға бірдей емес, уақыт жағынан қарағанда белгіленген бір мезгілде әсер етеді деп қарауға келмейді.
Тәрбие кездейсоқ оқиға емес, ол қоғамның пайда болуына тән қасиет.
Тәрбие жеке тұлғаның санасына, мінез-құлқының дұрыс қалыптасуына әсер ететін құрал.
Тәрбие - халықтың ғасырлар бойы жинақтап, іріктеп алған озық тәжірибесі мен ізгі қасиеттерін жас ұрпақтың бойына сіңіру, олардың айналамен қарым-қатынасын, өмірге көзқарасын және соған сай мінез-құлқын қалыптастыру құралы.
Тәрбие - кең мағынасымен алғанда, қандай да болса бір жан иесіне тиісті азық беріп, сол жан иесінің дұрыс өсуіне көмек көрсету деген сөз. Ал енді, адамзат туралы айтылғанда, адамның баласын кәміл жасқа толып, өзіне-өзі қожа болғанша тиісті азық беріп, өсіру деген мағынада жүргізіледі (М. Жұмабаев).
Тәрбие - бұл адам жанын жетілдіру өнері. Тәрбиеде адам табиғатын жетілдірудің ең күшті сыры бар(Иммануил Кант).
Тәрбие - тұлғаны мақсатты түрде дамуын басқару процессі(Х. Й. Лийметса).
Олай болса, тәрбие процесінде жеке тұлғаның сана-сезімі мен ақыл-ойына жүйелі түрде әсер етіп, оның дүние танымының дамуына, ерік-жігері мен моральдық бейнесінің қалыптасуына оң ықпал етеді.
Сонымен қатар тәрбие - адамдарды қоғамда еңбекке және басқа да пайдалы әрекеттерді орындауға, көптеген әлеуметтік қызметтерді атқаруға дайындаудың табиғи заңдылық процессі.
Н. К. Крупская Тәрбие атты мақаласында (1929 ж.): Тар мағынада алып қарағанда, тәрбиедеген сөз арқылы балалар мен жеткіншектердің мінез-құлқына әдетте ересек адамдардың алдын ала ойластырылған және жүелі түрде жасайтын белгілі бір ықпалы, ал кең мағынасында ...қоғамдық мекемелер, айналаны қоршаған бүкіл жағдай, бүкіл қоғамдық құрылыс тәрбиелейді - деп түсіндіреді.
Осы жағдайға байланысты К. Д. Ушинский ... мектеп, тәрбиеші және ұстаздар - адамның тіпті жалғыз ғана тәрбиешілері емес, оның сонша күшті, ал мүмкін және әлдеқайда күшті әдейі тәрбиешілері: табиғат, отбасы, қоғам, халық ...және оның тілі болады, - деген осы мәселеге қатысты тұжырымдамасы тәрбие жайындағы ұғымның мәні зор екенін дәлелдейді.
Олай болса, тәрбие көптің ісі. Тәрбие мәселесімен қоғамдық ұйымдар, мекемелер және жұртшылық болып айналысқан жағдайда ғана ол нәтижелі болмақ. Соған сай тәрбие туралы ұғымға тар мағынада емес, кең мағынасында, бір жақты емес, кең көлемде, яғни табиғат және әлеуметтік ортаның, мектеп пен ата-аналардың жеке тұлғаның дамуы мен қалыптасуына мақсатты түрде ықпалы, өзара әрекетінің нәтижесі ретінде қараған жөн.
Сондықтан да тәрбиенің мәнісі, біріншіден, қоғам үшін саналы, белсенді, ізгіленген, іскер азаматты қалыптастыру болса, екіншіден, жеке адам үшін - оны өмір сүре білуге, өзінқоршаған ортамен қарым - қатынас жасай білуге үйрету.
Тәрбиенің түрлері. Тәрбие бірнеше түрге бөлінеді, олар әртүрлі салаларда адамның дамуын қамтамасыз етеді:
Адамгершілік тәрбие: Адамның моральдық құндылықтарын қалыптастыруға бағытталған. Бұл тәрбие түрі адамның қоғамда дұрыс қарым-қатынас жасауына, әділдік пен адалдықты сақтауға, басқаларға құрмет көрсетуге үйретеді.
Интеллектуалдық тәрбие: Адамның ақыл-ой қабілеттерін дамытуға бағытталған. Бұл оқу, зерттеу, өзін-өзі дамыту және интеллектуалдық белсенділікті арттыруды қамтиды.
Физикалық тәрбие: Адамның денсаулығын сақтау, физикалық қабілеттерін дамыту және салауатты өмір салтын қалыптастыруға бағытталған тәрбие.
Эстетикалық тәрбие: Адамның көркемдік талғамын, шығармашылық қабілеттерін дамытуға бағытталған тәрбие. Бұл музыкалық, әдеби, сурет өнері арқылы жүзеге асырылады.
Экологиялық тәрбие: Адамды табиғатты сақтауға және экологиялық жауапкершілікке тәрбиелеу.
Еңбек тәрбие: Адамға еңбекке деген дұрыс көзқарасты қалыптастыру, еңбекке құрмет көрсету және кәсіпке дайындықты дамыту.
1.2 Тәрбиенің ерекшеліктері
Тәрбие -- бұл адамның әлеуметтік тәжірибесін меңгеру, қоғамның талаптарына, құндылықтарына сай дамуы үшін қалыптасқан жүйелі процесс. Оның ерекшеліктері оның көпқырлылығында, кешенділігінде және әр түрлі әлеуметтік топтар мен институттармен тығыз байланысында көрініс табады. Тәрбиенің ерекшеліктері мынадай негізгі аспектілерден тұрады:
Тәрбиенің әлеуметтік сипаттамасы
Тәрбие -- бұл тек жеке адамды дамыту ғана емес, сонымен қатар қоғамның әлеуметтік құрылымын, мәдениетін, дәстүрлерін және құндылықтарын қалыптастыру мен сақтаудың құралы. Тәрбие әлеуметтік процесс ретінде, әрбір тұлғаның мәдени, моральдық, әлеуметтік, интеллектуалдық деңгейде дамуына ықпал етеді. Тәрбие арқылы қоғам өзінің құндылықтарын, ережелерін, тәртіптері мен нормаларын ұрпаққа жеткізіп, олардың өмірге бейімделуіне ықпал етеді.
Тәрбиенің ұзаққа созылатын процессі
Тәрбие -- үздіксіз процесс. Бұл адам өмірінің барлық кезеңдерінде, яғни балалық шақтан бастап, ересек өмірге дейін жалғасады. Әр кезеңде тәрбие әр түрлі сипатқа ие болуы мүмкін: бала кезінде эмоционалды, әлеуметтік және моральдық құндылықтарды қабылдау басым болса, жасөспірімдер мен ересектерде олардың мінез-құлқы, өмірлік ұстанымдары мен қоғамдағы рөлі қалыптасады. Осылайша, тәрбие үздіксіз дамушы және өзгермелі процесс болып табылады.
Тәрбиенің көп аспектілігі
Тәрбие тек қана бір бағытта емес, бірқатар бағытта жүзеге асады. Бұл процесс адамның көптеген қырларын қамтиды:
Моральдық тәрбие -- адамгершілік, әділдік, жауапкершілік, шынайылық сияқты құндылықтарды дамыту.
Интеллектуалдық тәрбие -- білім алу, ойлау қабілетін дамыту, ақпаратты дұрыс қабылдап, өңдей білу.
Дене тәрбиесі -- адамның физикалық дамуы мен денсаулығын сақтау, спортқа деген қызығушылығын қалыптастыру.
Эстетикалық тәрбие -- көркемдік, әсемдік, мәдениетке деген сезімталдықты қалыптастыру.
Құқықтық тәрбие -- заң, құқықтық нормалар мен ережелерді білу және оларды өз өмірінде қолдану дағдыларын дамыту.
Тәрбиенің қоғамдық және жеке тұлғалық сипаттары
Тәрбие, әлеуметтік құбылыс ретінде, қоғамның қажеттіліктері мен идеологиясына сәйкес қалыптасады. Дегенмен, оның нәтижесі тек қоғамның емес, сонымен бірге жеке тұлғаның дамуына да байланысты. Тәрбие әр адамның өзіне тән ерекшеліктерін ескере отырып жүзеге асуы керек. Осылайша, тәрбие процесі қоғамның жалпы талаптарын орындаумен қатар, жеке адамның қажеттіліктері мен мүдделеріне де жауап беруі қажет.
Тәрбие жүйесінің интеграциялануы
Тәрбие тек мектеп немесе отбасымен шектелмейді, ол барлық әлеуметтік институттарды қамтиды: отбасы, мектеп, еңбек ұжымы, қоғамдық ұйымдар, бұқаралық ақпарат құралдары, тіпті әлеуметтік желілер. Тәрбие жүйесінің бұл интеграциялануы адамның жеке тұлға ретінде дамуына жан-жақты ықпал етеді. Әр институттың өзіндік рөлі мен тәрбиеге қосатын үлесі бар: отбасы моральдық, әлеуметтік құндылықтарды береді, мектеп білім мен кәсіби дағдыларды үйретеді, еңбек ұжымы адамның әлеуметтік жауапкершілігін арттырады.
Тәрбие мен мәдениет арасындағы байланыс
Тәрбие мәдениет пен қоғамды сақтап, дамытудың құралы ретінде де қызмет етеді. Тәрбиенің арқасында қоғам өз құндылықтарын, дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын ұрпақтан-ұрпаққа жеткізеді. Ұлттық мәдениет пен тіл арқылы ұрпақтың дүниетанымы, адамгершілік принциптері қалыптасады. Мәдениет -- тәрбиенің маңызды аспектісі, өйткені ол тұлғаның рухани дамуына, эстетикалық сезімталдыққа, әлеуметтік жауапкершілікке ықпал етеді.
Тәрбиенің көп деңгейлі сипаты
Тәрбие әр адамның даму деңгейіне, жасына және өмірлік кезеңіне байланысты әртүрлі формада жүзеге асады. Балалар үшін бұл әдет-ғұрыптарды, мінез-құлық нормаларын, қоғамдық моральды түсінуге арналған тәрбие болса, ересектерге арналған тәрбие кәсіби шеберлікті арттыруға, қоғамдағы рөлін бекітуге бағытталған.
Тәрбие мен білім беру арасындағы байланыс
Тәрбие мен білім беру тығыз байланысты, бірақ олар бір-бірінен бөлек ұғымдар. Білім беру -- бұл ақпаратты игеру мен оны қолдануға үйрету, ал тәрбие адамды белгілі бір моральдық және әлеуметтік құндылықтарға бағыттайтын, оның жеке тұлға ретінде қалыптасуына ықпал ететін процесс. Білім беру адамның интелектуалдық дамуына бағытталса, тәрбие оның әлеуметтік, моральдық және рухани дамуына ықпал етеді.
Тәрбие -- бұл көпқырлы, үздіксіз және әлеуметтік процесс, адамның жан-жақты дамуына, қоғамның құндылықтарын меңгеруге және әлеуметтік бейімделуге бағытталған. Оның ерекшеліктері оның қоғам мен жеке тұлға арасындағы өзара қарым-қатынасты қалыптастыруда маңызды рөл атқаратындығымен және әртүрлі әлеуметтік институттармен үйлесімді түрде жүзеге асатындығымен көрінеді. Тәрбие қоғамның барлық құрылымдары арқылы жүзеге асып, адамның тұлғалық қасиеттерін, әлеуметтік жауапкершілігін, моральдық және интеллектуалдық дамуын қамтамасыз етеді.
1.3 Тәрбиенің принциптері
Принцип деген ұғым латын тілінде бастапқы, негізгі деген түсінікті білдіріп, белгілі бір әрекет барысында басшылық ету идеясын көздейді.
Олай болса, тәрбие принциптері деп - тәрбие үрдісінде оның мазмұнын, ұйымдастыру тәсілдері мен формаларын жүзеге асыруда тәрбиешілердің қолданатын басты тәрбие идеяларының жиынтығын айтамыз. Болмаса, бұны кейбір педагогикалық әдебиеттерде негізгі талаптар немесе ережелер жүйесідеп те түсіндіреді.
Тәрбие процесінде оның тиімділігі мен нәтижелілігін қамтамасыз ететін негізгі ережелер мен бағыттар бар. Бұл ережелер тәрбие жұмысының дұрыс ұйымдастырылуын және педагогикалық мақсаттарға жетуді көздейді. Тәрбие принциптері -- бұл қоғамның талаптарына, адамның жеке ерекшеліктеріне және тәрбиенің мақсаттарына сәйкес болуы керек ережелер. Тәрбиенің негізгі принциптері мыналар:
1. Тұтастық принципі. Бұл принцип тәрбиенің барлық аспектілерін қамтуға негізделген. Яғни, тәрбие тек бір ғана бағытта емес, адамның барлық тұлғалық қасиеттерін -- физикалық, психикалық, адамгершілік, интеллектуалдық дамуын қамтиды. Тұтастық принципі тәрбиенің барлық салаларының өзара байланысын қамтамасыз етеді. Мысалы, дене тәрбиесі мен адамгершілік тәрбиесі бірге жүзеге асуы керек.
2. Жүйелілік принципі.Тәрбие -- үздіксіз процесс. Ол бір кезеңмен шектелмей, жеке тұлғаның өмір бойы дамуына әсер етеді. Бұл принцип бойынша тәрбие үздіксіз, жүйелі түрде жүргізілуі керек. Тәрбие жұмысы белгілі бір тәртіппен жүргізілуі тиіс, әр кезеңде жаңа тапсырмалар мен міндеттер қойылып, оларды жүзеге асыру кезеңдері анықталады. Сонымен қатар, тәрбиенің барлық кезеңдерінде бірізділік пен сабақтастық сақталуы тиіс.
3. Жекелеген көзқарас принципі. Әр адам -- жеке тұлға, оның өзіндік ерекшеліктері, қабілеттері, қажеттіліктері бар. Бұл принцип бойынша тәрбие әр адамның жеке қасиеттеріне сәйкес, оның ерекшеліктерін ескере отырып ұйымдастырылуы тиіс. Әр адамның жеке мүмкіндіктерін, темпераментін, қызығушылықтарын ескеру тәрбие үдерісінің тиімділігін арттырады.
4. Қоғамдық бағыттылық принципі. Тәрбие қоғамның қажеттіліктеріне, оның әлеуметтік құрылымына, мәдениетіне және даму талаптарына сәйкес болуы керек. Әрбір тәрбиелік шара қоғамда қалыптасқан құндылықтарды, ережелерді ескере отырып жүзеге асырылуы тиіс. Бұл принцип қоғамдық және әлеуметтік жауапкершілік сезімін қалыптастыруға бағытталған.
5. Салауатты өмір салтын қалыптастыру принципі. Тәрбие процесі адамның денсаулығын сақтау, физикалық және психологиялық тұрғыдан денсаулығын нығайтуға, салауатты өмір салтын қалыптастыруға бағытталуы тиіс. Бұл принцип адамның өмірінің барлық саласында салауатты өмір сүруге деген жауапкершілігін арттыруды көздейді. Оған дұрыс тамақтану, дене жаттығуларын жасау, зиянды әдеттерден аулақ болу сияқты аспектілер кіреді.
6. Белсенділік принципі. Тәрбие процесі тек ақпарат беру емес, сонымен қатар тәрбиеленушінің өз белсенділігін дамытуды талап етеді. Тәрбиеленуші өз ойларын айтуға, шешімдер қабылдауға, іс-әрекет жасауға және оған жауапкершілікпен қарауға дағдылануы тиіс. Бұл принцип жеке тұлғаның шығармашылық әлеуетін дамытуға, өзін-өзі танытуға ықпал етеді.
7. Адамгершілік және моральдық принцип. Тәрбие адамның моральдық құндылықтарын, адамгершілік ұстанымдарын дамытуға бағытталуы керек. Бұл принцип бойынша адамды жақсы қасиеттерге тәрбиелеу -- басты міндет болып табылады. Тәрбиенің басты мақсаты -- адамгершілігі жоғары, қоғамда өзінің орнын таба алатын, жауапкершілік сезімі бар жеке тұлға қалыптастыру.
8. Эстетикалық тәрбие принципі. Тәрбие адамның эстетикалық сезімін, мәдениетке деген құрметін, өнерге деген қызығушылығын дамытуға бағытталуы тиіс. Бұл принцип адамды әсемдікке, сұлулықты бағалауға, өнерге, әдебиетке қызықтыруды көздейді.
9. Құндылықтарды қалыптастыру принципі.Тәрбие процесі адамның ішкі құндылықтар жүйесін қалыптастыруға бағытталуы тиіс. Бұл принцип бойынша әрбір тәрбиеленуші өз өмірінде қандай құндылықтарды басшылыққа алатынын түсінуі, әлеуметтік, мәдени және адамгершілік құндылықтарды қалыптастыруы керек.
10. Кері байланыс принципі. Тәрбие процесінде кері байланыс өте маңызды. Педагог немесе тәрбиеші өз жұмысын бағалап, тәрбиеленушінің жетістіктері мен кемшіліктерін анықтап, олардың түзетілуі үшін қажетті шараларды қабылдауы керек. Бұл принцип тәрбие үдерісінің тиімділігін арттырады.
Тәрбие принциптері -- тәрбие процесін дұрыс ұйымдастыруға көмектесетін негізгі ережелер мен талаптар болып табылады. Олар тәрбиешінің жұмысын тиімді жүргізуіне, тәрбиеленушінің жеке тұлғасын қалыптастыруға және қоғамда өз орнын табуға жағдай жасайды. Әрбір принцип тәрбиенің сапалы әрі тиімді болуына ықпал етеді, нәтижесінде тәрбие адамға өмірде дұрыс бағыт беру және оған жауапкершілік сезімін қалыптастыру мүмкіндігін қамтамасыз етеді.
... жалғасы
СПОРТ МИНИСТРЛІГІ
СПОРТ ЖӘНЕ ДEНE ШЫНЫҚТЫРУ ІСТЕРІ КOМИТEТІ РECПУБЛИКAЛЫҚ CПOРТ КOЛЛEДЖІ РМҚК
Курстық жұмыс
Тaқырыбы: Тәрбие әлеуметтік құбылыс, ерекшелігі. Тәрбиенің мақсаты мен міндеттері
Oрындaғaн: Бекен Ж.
Тeкceргeн: Педагогика пәні оқытушысы
Жумашева Ж.Т.
Алматы, 2024 ж.
ЖOСПAP
КIPIСПE ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3
І ТӘРБИЕ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4
1.1 Тәрбие мәні және түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4
1.2 Тәрбиенің ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6
1.3 Тәрбиенің принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
8
1.4 Тәрбиенің заңдылықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10
ІІ ТӘРБИЕНІҢ МАҚСАТЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
14
2.1Тәрбиенің мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
14
2.2 Тәрбиенің міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
15
ІІІ ТӘРБИЕНІҢ ҚОҒАМДАҒЫ РӨЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
17
ҚOPЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
19
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДEБИEТТEP ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
20
КIPIСПE
Курстық жұмыстың жалпы сипаттамасы.
Тәрбие -- бұл адамның тұлғалық және рухани қасиеттерін қалыптастыру мен дамыту процесі. Бұл процесс қоғам мен адам арасындағы қарым-қатынасты, әрбір жеке адамның өмірлік көзқарасы мен өмір сүру қабілетін нығайтуды қамтамасыз етеді. Тәрбие барлық деңгейде жүзеге асады -- отбасында, мектепте, қоғамда және мемлекет деңгейінде. Ол адамның физикалық, моральдық, интеллектуалдық дамуына әсер етіп, оның өміріне бағдар беріп, дұрыс шешімдер қабылдау қабілетін қалыптастырады.
Дене тәрбиесі жүйесінің қағидалары қазіргі әлемде маңызды рөл атқарады. Бұл қағидалар адамның физикалық және психикалық денсаулығын сақтауға, спортқа деген қызығушылықты арттыруға, сондай-ақ жастардың тәрбиесіне ықпал етеді.
Біріншіден, дене тәрбиесі адамның денсаулығын нығайтуға көмектеседі. Заманауи өмірдің қарқыны мен стресстері дене белсенділігінің төмендеуіне әкеледі, сондықтан дене тәрбиесі жүйесінің қағидалары адамдарды қозғалысқа, спортпен шұғылдануға ынталандырады.
Екіншіден, дене тәрбиесі әлеуметтік байланыстарды нығайтуға ықпал етеді. Спорттық шаралар мен командалық ойындар адамдар арасында достық, ынтымақтастық және бірлік сезімін қалыптастырады.
Үшіншіден, дене тәрбиесі жүйесі жастардың тәрбиесінде маңызды рөл атқарады. Ол жастарды тәртіпке, жауапкершілікке, мақсатқа жетуге үйретеді. Спорттық жарыстар мен жаттығулар жастардың психологиялық және әлеуметтік дамуына оң әсер етеді.
Курстық жұмыстың өзектілігі. Тәрбиенің мәні мен маңызы адам өміріндегі ең маңызды факторлардың бірі болып табылады. Адамның дұрыс қалыптасуы мен дамуы тәрбиенің сапасына тікелей байланысты. Бұл курстық жұмыста тәрбие әлеуметтік құбылыс, ерекшелігі және тәрбиенің мақсаты мен міндеттері туралы қарастырамыз.
Курстық жұмыстың мақсаты: Тәрбие әлеуметтік құбылыс, ерекшелігін ажырату, тәрбиенің мақсаты мен міндеттерін талдау.
Курстық жұмыстың пәні- педагогика
Зерттеу әдістері: Логикалық талдау, салыстыру әдісі, статистикалық деректерді зерттеу және әдебиеттерге шолу жасау.
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыстың көлемі кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
І ТӘРБИЕ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
0.1 Тәрбие мәні және түрлері
Тәрбие -- бұл адамның тұлғалық және рухани қасиеттерін қалыптастыру мен дамыту процесі. Бұл процесс қоғам мен адам арасындағы қарым-қатынасты, әрбір жеке адамның өмірлік көзқарасы мен өмір сүру қабілетін нығайтуды қамтамасыз етеді. Тәрбие барлық деңгейде жүзеге асады -- отбасында, мектепте, қоғамда және мемлекет деңгейінде. Ол адамның физикалық, моральдық, интеллектуалдық дамуына әсер етіп, оның өміріне бағдар беріп, дұрыс шешімдер қабылдау қабілетін қалыптастырады.
Тәрбие адамның әлеуметтену процесінің маңызды бөлігі болып табылады. Тәрбие арқылы адам өз халқының мәдениетін, дәстүрін, әлеуметтік нормаларын, этикалық және моральдық құндылықтарын меңгереді. Тәрбиенің негізгі мақсаты -- адамды тұлға ретінде қалыптастыру, оның ішкі әлемін байыту, өзінің мінез-құлқы мен іс-әрекеттеріне жауапкершілікпен қарауға дағдыландыру.
Оқу орындарындағы тәрбие ұстаз бен шәкірттің саналы түрде жүзеге асыратын,ұйымдастырылатын үрдіс.Тәрбиеленуші шәкірттен алдын ала жобаланған әлеуметтік ,рухани тәжірибелерді, тәлімдік құндылықтарды меңгеріп, оны бойына дарытуы үшін белсенді түрде ынталанып әрекеттенуі талап етіледі.Ал іс-әрекеттің жүзеге асуы жөніндегі педагогикалық теория тұлғаға біржақты емес,жан-жақты әсер етуді қуаттайды.Осы орайдан келгенде қазіргі тәрбие теориясы бала тәрбиесінің өркендеп жетілуі педагогтің жобалаған жоспарының тұлғаға әсерлі ықпал етерліктей болуы-оның сапалы да саналы болуын қамтамасыз етеді деп қарайды. Сондықтан да мұндағы басты тұжырымдама - өзара қарым- қатынас сыйластыққа негізделген болуы, ынтымақтастық, әлеуметтік даму барысындағы ситуацияның тәлімдік өнеге аларлықтай және өзара ұғыныса білуге бейім болуына ерекше мән береді. Сонда тәрбие баланың өмірі саналы да мазмұнды, дамуы қалыпты жағдайда болуы жүзеге асырудағы ересек адамдармен бірлесе жүргізілген іс- әрекет. Әрине, бұлардың әрқайсының атқаратын қызметі, мақсаты, қарым-қатынасындағы өзінік орны бар.
Тәрбие үрдісіне әсерлі ықпал ететін факторлар өте көп те жан- жақты. Олардың бастылары мыналар: тұлғаның дамуына алдымен ықпал ететін отбасы - семья, мектеп, өмір сүріп отырған айналасы, қоғамдық ұйымдар, көпшілік бұқаралық ақпарат, өнер, әлеуметтік-экономикалық жағдайлар, маңындағы жеке адамдардың тәлімі т.б. Мұндай көп жақтылық тәрбие үрдісін жедел дамытып өркен жаюына игі ықпал етумен бірге кері әсер етіп, теріс жолға бастайтын ықпалы да аз емес. Тәрбие бір сәттік немесе бір күнік, бір жылдық іс емес, тоқтаусыз жүріп отыратын, ұзаққа созылатын құбылыс болуымен қатар оның тірелетін жері тұлғаның өзін- өзі тәрбиелеу. Сондай-ақ тәрбиенің нәтижесі де барлық адамға бірдей емес, уақыт жағынан қарағанда белгіленген бір мезгілде әсер етеді деп қарауға келмейді.
Тәрбие кездейсоқ оқиға емес, ол қоғамның пайда болуына тән қасиет.
Тәрбие жеке тұлғаның санасына, мінез-құлқының дұрыс қалыптасуына әсер ететін құрал.
Тәрбие - халықтың ғасырлар бойы жинақтап, іріктеп алған озық тәжірибесі мен ізгі қасиеттерін жас ұрпақтың бойына сіңіру, олардың айналамен қарым-қатынасын, өмірге көзқарасын және соған сай мінез-құлқын қалыптастыру құралы.
Тәрбие - кең мағынасымен алғанда, қандай да болса бір жан иесіне тиісті азық беріп, сол жан иесінің дұрыс өсуіне көмек көрсету деген сөз. Ал енді, адамзат туралы айтылғанда, адамның баласын кәміл жасқа толып, өзіне-өзі қожа болғанша тиісті азық беріп, өсіру деген мағынада жүргізіледі (М. Жұмабаев).
Тәрбие - бұл адам жанын жетілдіру өнері. Тәрбиеде адам табиғатын жетілдірудің ең күшті сыры бар(Иммануил Кант).
Тәрбие - тұлғаны мақсатты түрде дамуын басқару процессі(Х. Й. Лийметса).
Олай болса, тәрбие процесінде жеке тұлғаның сана-сезімі мен ақыл-ойына жүйелі түрде әсер етіп, оның дүние танымының дамуына, ерік-жігері мен моральдық бейнесінің қалыптасуына оң ықпал етеді.
Сонымен қатар тәрбие - адамдарды қоғамда еңбекке және басқа да пайдалы әрекеттерді орындауға, көптеген әлеуметтік қызметтерді атқаруға дайындаудың табиғи заңдылық процессі.
Н. К. Крупская Тәрбие атты мақаласында (1929 ж.): Тар мағынада алып қарағанда, тәрбиедеген сөз арқылы балалар мен жеткіншектердің мінез-құлқына әдетте ересек адамдардың алдын ала ойластырылған және жүелі түрде жасайтын белгілі бір ықпалы, ал кең мағынасында ...қоғамдық мекемелер, айналаны қоршаған бүкіл жағдай, бүкіл қоғамдық құрылыс тәрбиелейді - деп түсіндіреді.
Осы жағдайға байланысты К. Д. Ушинский ... мектеп, тәрбиеші және ұстаздар - адамның тіпті жалғыз ғана тәрбиешілері емес, оның сонша күшті, ал мүмкін және әлдеқайда күшті әдейі тәрбиешілері: табиғат, отбасы, қоғам, халық ...және оның тілі болады, - деген осы мәселеге қатысты тұжырымдамасы тәрбие жайындағы ұғымның мәні зор екенін дәлелдейді.
Олай болса, тәрбие көптің ісі. Тәрбие мәселесімен қоғамдық ұйымдар, мекемелер және жұртшылық болып айналысқан жағдайда ғана ол нәтижелі болмақ. Соған сай тәрбие туралы ұғымға тар мағынада емес, кең мағынасында, бір жақты емес, кең көлемде, яғни табиғат және әлеуметтік ортаның, мектеп пен ата-аналардың жеке тұлғаның дамуы мен қалыптасуына мақсатты түрде ықпалы, өзара әрекетінің нәтижесі ретінде қараған жөн.
Сондықтан да тәрбиенің мәнісі, біріншіден, қоғам үшін саналы, белсенді, ізгіленген, іскер азаматты қалыптастыру болса, екіншіден, жеке адам үшін - оны өмір сүре білуге, өзінқоршаған ортамен қарым - қатынас жасай білуге үйрету.
Тәрбиенің түрлері. Тәрбие бірнеше түрге бөлінеді, олар әртүрлі салаларда адамның дамуын қамтамасыз етеді:
Адамгершілік тәрбие: Адамның моральдық құндылықтарын қалыптастыруға бағытталған. Бұл тәрбие түрі адамның қоғамда дұрыс қарым-қатынас жасауына, әділдік пен адалдықты сақтауға, басқаларға құрмет көрсетуге үйретеді.
Интеллектуалдық тәрбие: Адамның ақыл-ой қабілеттерін дамытуға бағытталған. Бұл оқу, зерттеу, өзін-өзі дамыту және интеллектуалдық белсенділікті арттыруды қамтиды.
Физикалық тәрбие: Адамның денсаулығын сақтау, физикалық қабілеттерін дамыту және салауатты өмір салтын қалыптастыруға бағытталған тәрбие.
Эстетикалық тәрбие: Адамның көркемдік талғамын, шығармашылық қабілеттерін дамытуға бағытталған тәрбие. Бұл музыкалық, әдеби, сурет өнері арқылы жүзеге асырылады.
Экологиялық тәрбие: Адамды табиғатты сақтауға және экологиялық жауапкершілікке тәрбиелеу.
Еңбек тәрбие: Адамға еңбекке деген дұрыс көзқарасты қалыптастыру, еңбекке құрмет көрсету және кәсіпке дайындықты дамыту.
1.2 Тәрбиенің ерекшеліктері
Тәрбие -- бұл адамның әлеуметтік тәжірибесін меңгеру, қоғамның талаптарына, құндылықтарына сай дамуы үшін қалыптасқан жүйелі процесс. Оның ерекшеліктері оның көпқырлылығында, кешенділігінде және әр түрлі әлеуметтік топтар мен институттармен тығыз байланысында көрініс табады. Тәрбиенің ерекшеліктері мынадай негізгі аспектілерден тұрады:
Тәрбиенің әлеуметтік сипаттамасы
Тәрбие -- бұл тек жеке адамды дамыту ғана емес, сонымен қатар қоғамның әлеуметтік құрылымын, мәдениетін, дәстүрлерін және құндылықтарын қалыптастыру мен сақтаудың құралы. Тәрбие әлеуметтік процесс ретінде, әрбір тұлғаның мәдени, моральдық, әлеуметтік, интеллектуалдық деңгейде дамуына ықпал етеді. Тәрбие арқылы қоғам өзінің құндылықтарын, ережелерін, тәртіптері мен нормаларын ұрпаққа жеткізіп, олардың өмірге бейімделуіне ықпал етеді.
Тәрбиенің ұзаққа созылатын процессі
Тәрбие -- үздіксіз процесс. Бұл адам өмірінің барлық кезеңдерінде, яғни балалық шақтан бастап, ересек өмірге дейін жалғасады. Әр кезеңде тәрбие әр түрлі сипатқа ие болуы мүмкін: бала кезінде эмоционалды, әлеуметтік және моральдық құндылықтарды қабылдау басым болса, жасөспірімдер мен ересектерде олардың мінез-құлқы, өмірлік ұстанымдары мен қоғамдағы рөлі қалыптасады. Осылайша, тәрбие үздіксіз дамушы және өзгермелі процесс болып табылады.
Тәрбиенің көп аспектілігі
Тәрбие тек қана бір бағытта емес, бірқатар бағытта жүзеге асады. Бұл процесс адамның көптеген қырларын қамтиды:
Моральдық тәрбие -- адамгершілік, әділдік, жауапкершілік, шынайылық сияқты құндылықтарды дамыту.
Интеллектуалдық тәрбие -- білім алу, ойлау қабілетін дамыту, ақпаратты дұрыс қабылдап, өңдей білу.
Дене тәрбиесі -- адамның физикалық дамуы мен денсаулығын сақтау, спортқа деген қызығушылығын қалыптастыру.
Эстетикалық тәрбие -- көркемдік, әсемдік, мәдениетке деген сезімталдықты қалыптастыру.
Құқықтық тәрбие -- заң, құқықтық нормалар мен ережелерді білу және оларды өз өмірінде қолдану дағдыларын дамыту.
Тәрбиенің қоғамдық және жеке тұлғалық сипаттары
Тәрбие, әлеуметтік құбылыс ретінде, қоғамның қажеттіліктері мен идеологиясына сәйкес қалыптасады. Дегенмен, оның нәтижесі тек қоғамның емес, сонымен бірге жеке тұлғаның дамуына да байланысты. Тәрбие әр адамның өзіне тән ерекшеліктерін ескере отырып жүзеге асуы керек. Осылайша, тәрбие процесі қоғамның жалпы талаптарын орындаумен қатар, жеке адамның қажеттіліктері мен мүдделеріне де жауап беруі қажет.
Тәрбие жүйесінің интеграциялануы
Тәрбие тек мектеп немесе отбасымен шектелмейді, ол барлық әлеуметтік институттарды қамтиды: отбасы, мектеп, еңбек ұжымы, қоғамдық ұйымдар, бұқаралық ақпарат құралдары, тіпті әлеуметтік желілер. Тәрбие жүйесінің бұл интеграциялануы адамның жеке тұлға ретінде дамуына жан-жақты ықпал етеді. Әр институттың өзіндік рөлі мен тәрбиеге қосатын үлесі бар: отбасы моральдық, әлеуметтік құндылықтарды береді, мектеп білім мен кәсіби дағдыларды үйретеді, еңбек ұжымы адамның әлеуметтік жауапкершілігін арттырады.
Тәрбие мен мәдениет арасындағы байланыс
Тәрбие мәдениет пен қоғамды сақтап, дамытудың құралы ретінде де қызмет етеді. Тәрбиенің арқасында қоғам өз құндылықтарын, дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын ұрпақтан-ұрпаққа жеткізеді. Ұлттық мәдениет пен тіл арқылы ұрпақтың дүниетанымы, адамгершілік принциптері қалыптасады. Мәдениет -- тәрбиенің маңызды аспектісі, өйткені ол тұлғаның рухани дамуына, эстетикалық сезімталдыққа, әлеуметтік жауапкершілікке ықпал етеді.
Тәрбиенің көп деңгейлі сипаты
Тәрбие әр адамның даму деңгейіне, жасына және өмірлік кезеңіне байланысты әртүрлі формада жүзеге асады. Балалар үшін бұл әдет-ғұрыптарды, мінез-құлық нормаларын, қоғамдық моральды түсінуге арналған тәрбие болса, ересектерге арналған тәрбие кәсіби шеберлікті арттыруға, қоғамдағы рөлін бекітуге бағытталған.
Тәрбие мен білім беру арасындағы байланыс
Тәрбие мен білім беру тығыз байланысты, бірақ олар бір-бірінен бөлек ұғымдар. Білім беру -- бұл ақпаратты игеру мен оны қолдануға үйрету, ал тәрбие адамды белгілі бір моральдық және әлеуметтік құндылықтарға бағыттайтын, оның жеке тұлға ретінде қалыптасуына ықпал ететін процесс. Білім беру адамның интелектуалдық дамуына бағытталса, тәрбие оның әлеуметтік, моральдық және рухани дамуына ықпал етеді.
Тәрбие -- бұл көпқырлы, үздіксіз және әлеуметтік процесс, адамның жан-жақты дамуына, қоғамның құндылықтарын меңгеруге және әлеуметтік бейімделуге бағытталған. Оның ерекшеліктері оның қоғам мен жеке тұлға арасындағы өзара қарым-қатынасты қалыптастыруда маңызды рөл атқаратындығымен және әртүрлі әлеуметтік институттармен үйлесімді түрде жүзеге асатындығымен көрінеді. Тәрбие қоғамның барлық құрылымдары арқылы жүзеге асып, адамның тұлғалық қасиеттерін, әлеуметтік жауапкершілігін, моральдық және интеллектуалдық дамуын қамтамасыз етеді.
1.3 Тәрбиенің принциптері
Принцип деген ұғым латын тілінде бастапқы, негізгі деген түсінікті білдіріп, белгілі бір әрекет барысында басшылық ету идеясын көздейді.
Олай болса, тәрбие принциптері деп - тәрбие үрдісінде оның мазмұнын, ұйымдастыру тәсілдері мен формаларын жүзеге асыруда тәрбиешілердің қолданатын басты тәрбие идеяларының жиынтығын айтамыз. Болмаса, бұны кейбір педагогикалық әдебиеттерде негізгі талаптар немесе ережелер жүйесідеп те түсіндіреді.
Тәрбие процесінде оның тиімділігі мен нәтижелілігін қамтамасыз ететін негізгі ережелер мен бағыттар бар. Бұл ережелер тәрбие жұмысының дұрыс ұйымдастырылуын және педагогикалық мақсаттарға жетуді көздейді. Тәрбие принциптері -- бұл қоғамның талаптарына, адамның жеке ерекшеліктеріне және тәрбиенің мақсаттарына сәйкес болуы керек ережелер. Тәрбиенің негізгі принциптері мыналар:
1. Тұтастық принципі. Бұл принцип тәрбиенің барлық аспектілерін қамтуға негізделген. Яғни, тәрбие тек бір ғана бағытта емес, адамның барлық тұлғалық қасиеттерін -- физикалық, психикалық, адамгершілік, интеллектуалдық дамуын қамтиды. Тұтастық принципі тәрбиенің барлық салаларының өзара байланысын қамтамасыз етеді. Мысалы, дене тәрбиесі мен адамгершілік тәрбиесі бірге жүзеге асуы керек.
2. Жүйелілік принципі.Тәрбие -- үздіксіз процесс. Ол бір кезеңмен шектелмей, жеке тұлғаның өмір бойы дамуына әсер етеді. Бұл принцип бойынша тәрбие үздіксіз, жүйелі түрде жүргізілуі керек. Тәрбие жұмысы белгілі бір тәртіппен жүргізілуі тиіс, әр кезеңде жаңа тапсырмалар мен міндеттер қойылып, оларды жүзеге асыру кезеңдері анықталады. Сонымен қатар, тәрбиенің барлық кезеңдерінде бірізділік пен сабақтастық сақталуы тиіс.
3. Жекелеген көзқарас принципі. Әр адам -- жеке тұлға, оның өзіндік ерекшеліктері, қабілеттері, қажеттіліктері бар. Бұл принцип бойынша тәрбие әр адамның жеке қасиеттеріне сәйкес, оның ерекшеліктерін ескере отырып ұйымдастырылуы тиіс. Әр адамның жеке мүмкіндіктерін, темпераментін, қызығушылықтарын ескеру тәрбие үдерісінің тиімділігін арттырады.
4. Қоғамдық бағыттылық принципі. Тәрбие қоғамның қажеттіліктеріне, оның әлеуметтік құрылымына, мәдениетіне және даму талаптарына сәйкес болуы керек. Әрбір тәрбиелік шара қоғамда қалыптасқан құндылықтарды, ережелерді ескере отырып жүзеге асырылуы тиіс. Бұл принцип қоғамдық және әлеуметтік жауапкершілік сезімін қалыптастыруға бағытталған.
5. Салауатты өмір салтын қалыптастыру принципі. Тәрбие процесі адамның денсаулығын сақтау, физикалық және психологиялық тұрғыдан денсаулығын нығайтуға, салауатты өмір салтын қалыптастыруға бағытталуы тиіс. Бұл принцип адамның өмірінің барлық саласында салауатты өмір сүруге деген жауапкершілігін арттыруды көздейді. Оған дұрыс тамақтану, дене жаттығуларын жасау, зиянды әдеттерден аулақ болу сияқты аспектілер кіреді.
6. Белсенділік принципі. Тәрбие процесі тек ақпарат беру емес, сонымен қатар тәрбиеленушінің өз белсенділігін дамытуды талап етеді. Тәрбиеленуші өз ойларын айтуға, шешімдер қабылдауға, іс-әрекет жасауға және оған жауапкершілікпен қарауға дағдылануы тиіс. Бұл принцип жеке тұлғаның шығармашылық әлеуетін дамытуға, өзін-өзі танытуға ықпал етеді.
7. Адамгершілік және моральдық принцип. Тәрбие адамның моральдық құндылықтарын, адамгершілік ұстанымдарын дамытуға бағытталуы керек. Бұл принцип бойынша адамды жақсы қасиеттерге тәрбиелеу -- басты міндет болып табылады. Тәрбиенің басты мақсаты -- адамгершілігі жоғары, қоғамда өзінің орнын таба алатын, жауапкершілік сезімі бар жеке тұлға қалыптастыру.
8. Эстетикалық тәрбие принципі. Тәрбие адамның эстетикалық сезімін, мәдениетке деген құрметін, өнерге деген қызығушылығын дамытуға бағытталуы тиіс. Бұл принцип адамды әсемдікке, сұлулықты бағалауға, өнерге, әдебиетке қызықтыруды көздейді.
9. Құндылықтарды қалыптастыру принципі.Тәрбие процесі адамның ішкі құндылықтар жүйесін қалыптастыруға бағытталуы тиіс. Бұл принцип бойынша әрбір тәрбиеленуші өз өмірінде қандай құндылықтарды басшылыққа алатынын түсінуі, әлеуметтік, мәдени және адамгершілік құндылықтарды қалыптастыруы керек.
10. Кері байланыс принципі. Тәрбие процесінде кері байланыс өте маңызды. Педагог немесе тәрбиеші өз жұмысын бағалап, тәрбиеленушінің жетістіктері мен кемшіліктерін анықтап, олардың түзетілуі үшін қажетті шараларды қабылдауы керек. Бұл принцип тәрбие үдерісінің тиімділігін арттырады.
Тәрбие принциптері -- тәрбие процесін дұрыс ұйымдастыруға көмектесетін негізгі ережелер мен талаптар болып табылады. Олар тәрбиешінің жұмысын тиімді жүргізуіне, тәрбиеленушінің жеке тұлғасын қалыптастыруға және қоғамда өз орнын табуға жағдай жасайды. Әрбір принцип тәрбиенің сапалы әрі тиімді болуына ықпал етеді, нәтижесінде тәрбие адамға өмірде дұрыс бағыт беру және оған жауапкершілік сезімін қалыптастыру мүмкіндігін қамтамасыз етеді.
... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz