Ақпараттық технологияны оқыту процесінде пайдалану
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
1. ҚАЗАҚСТАНДА БIЛIМ БЕРУ ЖҮЙЕСIН АҚПАРАТТАНДЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
1.1.Бiлiм беру жүйесiн ақпараттандыруды дамытудағы тұжырымдамалық көзқарастар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.2.Ақпараттық.коммуникациялық технологияның мүмкіндіктерін қолданудың қысқаша мазмұны . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
1.3.Ақпараттық.коммуникациялық технологияны қолдануда пән мұғалiмдерiн дайындау . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
1.4. Білім беру жүйесінде ақпараттық және инновациялық технологияларды пайдалану . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
1.5. 12 жылдық білім беру жағдайында мұғалімдердің кәсіби құзіреттілігін қалыптастыру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24
1.6.Педагог мамандарды даярлауда ақпараттық құзырлығын
қалыптастыру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
2. АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫ ОҚЫТУ ПРОЦЕСІНДЕ ПАЙДАЛАНУ
2.1.Оқу үрдісіндегі ақпараттық технологиялар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
2.2. Информатиканы оқытуды ұйымдастырудың жаңа технологиялары . . .34
2.3. Білім сапасын арттырудағы ақпараттық технологияның тиімділігі . . . .37
2.4. Информатика сабағын ұйымдастыру әдістері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
3. ИННОВАЦИЯЛЫҚ САБАҚ . САБАҚТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУЫҢ ЖАҢА ФОРМАСЫ
3.1. Дәстүрлі емес . инновациялық сабақтар түсінігі мен түрлері . . . . . . . . 54
3.2. Дәстүрлі емес сабақтардың негізгі сипаттамалары . . . . . . . . . . . . . . . . 57 3.3.Информатикадан дәстүрлі емес сабақтардың үлгісі . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
4. ҚОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
5.ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73
КІРІСПЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
1. ҚАЗАҚСТАНДА БIЛIМ БЕРУ ЖҮЙЕСIН АҚПАРАТТАНДЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
1.1.Бiлiм беру жүйесiн ақпараттандыруды дамытудағы тұжырымдамалық көзқарастар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.2.Ақпараттық.коммуникациялық технологияның мүмкіндіктерін қолданудың қысқаша мазмұны . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
1.3.Ақпараттық.коммуникациялық технологияны қолдануда пән мұғалiмдерiн дайындау . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
1.4. Білім беру жүйесінде ақпараттық және инновациялық технологияларды пайдалану . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
1.5. 12 жылдық білім беру жағдайында мұғалімдердің кәсіби құзіреттілігін қалыптастыру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24
1.6.Педагог мамандарды даярлауда ақпараттық құзырлығын
қалыптастыру . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
2. АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫ ОҚЫТУ ПРОЦЕСІНДЕ ПАЙДАЛАНУ
2.1.Оқу үрдісіндегі ақпараттық технологиялар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
2.2. Информатиканы оқытуды ұйымдастырудың жаңа технологиялары . . .34
2.3. Білім сапасын арттырудағы ақпараттық технологияның тиімділігі . . . .37
2.4. Информатика сабағын ұйымдастыру әдістері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
3. ИННОВАЦИЯЛЫҚ САБАҚ . САБАҚТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУЫҢ ЖАҢА ФОРМАСЫ
3.1. Дәстүрлі емес . инновациялық сабақтар түсінігі мен түрлері . . . . . . . . 54
3.2. Дәстүрлі емес сабақтардың негізгі сипаттамалары . . . . . . . . . . . . . . . . 57 3.3.Информатикадан дәстүрлі емес сабақтардың үлгісі . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
4. ҚОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
5.ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73
КІРІСПЕ
Қазіргі кездері компьютерлік технологияның даму деңгейі жаңа дәуірдің мультимедиялық, телекоммуникациялық мүмкіндіктері мен артықшылықтарын көрсететін алғы шарттар болып табылады. Бұндай мүмкіндіктері жүзеге асыру үшін білім саласында да, қазіргі кездегі ақпараттық технологияны дамыту саласында мамандар біріктіруге күш салуда. Бүгінгі таңда мектеп пәндерін компьютер көмегімен оқыту нәтижелілігін зерттеудегі ғылыми мәселелерді шешу ең басты орын алды. Зерттеу нәтижесі көрсетіп отырғандай, мектеп пәндерін оқыту процесінде компьютерді қолдану мұғалім мен оқушы қарым-қатынасы жүйесінде олардың іс-әрекеті мазмұнына, құрылымына өзгеріс әкеледі, түрлендіреді. Демек, оқыту процесінде компьютерді қолдану білім мен біліктілікке қоятын талаптарды жетілдіріп, жүйелеуді талап етеді.
«Информатика» оқу пәні ретінде Қазақстан Республикасы жалпы орта білім берудің базистік оқу жоспарының мемлекеттік компонентін құраушылардың бірі болып табылады.
Информатика курсы білім алушыларға осы курсты оқыту саласындағы іргелі білімдердің жеткілікті деңгейдегі толық көлемін беруді, оқушылардың ойлау, танымдық және шығармашылық қабілеттерін дамытуды, ақпараттық қоғам өміріндегі информатиканың ролі туралы түсінігін қалыптастыру және жалпыадамзаттық құндылықты дамытуды, табиғатқа ғылыми көзқарасын, адамның дүниетанымдық көзқарасына алғы шарт болып табылатын әлеуметтік маңызды бағдарларын, түрлі мәселелерді шешуде алған білімін шығармашылықпен қолдану дағдыларын қалыптастыруды көздейді.
Қазіргі мектепке шығармашылық ізденіс қабілеті дамыған, жаңа педагогикалық технологияларды жете меңгерген, мамандық шеберлігі қалыптасқан мұғалім қажет.Ол оқушының шектеусіз қабілетін дамыта алатындай білім берудің әлемдік кеңістігін құруға қабілетті бола білуі шарт.
Сондықтан да қазіргі таңда оқытудың жаңа формалары талданып, оқушыларға білім беруді жоғары деңгейге көтеру жұмыстары жүргізілуде. Ұсынылып отырған жұмыстың өзектілігі – осы мәселелер төңірегінді, яғни орта мектептерде информатиканы оқытудың жаңа формаларын айқындау, солар арқылы сабақтың тиімділігін арттыру. Жеке тұлғаға бағытталған педагогика қазіргі заманғы мектептерде оқыту процесін ұйымдастырудың дәстүрлі емес тәсілдерін қолдануды ұсынады.
Ұсынылып отырған «Информатикадан дәстүрлі емес сабақтарды жүргізу ерекшеліктері» атты дипломдық жұмыстың мақсаты – информатика пәні бойынша өткізілетін жаңа сипаттағы сабақтардың ерекшеліктерін айқындап, олардың тұлғаны қалыптастырудағы дидактикалық шарттарын теориялық және практикалық тұрғыда негіздеу. Дипломдық жұмыс үш бөлімнен тұрады: бірінші бөлімде қазіргі кездегі елімізде білім беру жүйесін ақпараттандыру мәселелері, екінші бөлімде оқу үрдісіндегі ақпараттық технологиялардың білім сапасын арттырудағы, білім алушының ақпараттық кеңістіке жұмыс істеуінедегі тиімділігі қарастырылған. Жұмыстың үшінші бөлімінде тақырыптың мағынасын ашу мақсатында информатикадан өткізілетін дәстүрлі емес сабақтардың үлгілері берілген.
Дәстүрлі емес сабақтар оқушылардың интеллектуальдық және шығармашылық қабілеттерін дамытуда, пәнге деген қызығушылығын арттыруда әсері мол. Оқушылар өз бетінше мұғалім ұсынған әдебиеттер бойынша жұмыс істеп, жауабын алғысы келген сұрақтарды дайындайды. Мұндай сабақ түрлері оқушыны әртүрлі әдебиеттерді қарастыру нәтижесінде білімін тереңдетуге ынталандырады.
Егер мұғалім оқыту процесін ұйымдастырудың жаңа формасын таңдап, жақсы дайындықпен келсе, онда бұл процестің қызықты әрі қажетті екендігі дәлелденеді, ал оқушылар берілген мәселені шешуге белсенді түрде атсалысып, оқу сапасы жоғарылар еді. Білім беру мазмұны білім, білік, дағды, шығармашылық қызметтің, тұлғаның дүниетанымдылық және тәрбиелік сапасының жүйесін құрайды, ал оның өзі білім алушының жоғары деңгейде білім алуына бағытталған қоғам талаптарын қанағаттандыруы қажет [1].
Қазіргі кездері компьютерлік технологияның даму деңгейі жаңа дәуірдің мультимедиялық, телекоммуникациялық мүмкіндіктері мен артықшылықтарын көрсететін алғы шарттар болып табылады. Бұндай мүмкіндіктері жүзеге асыру үшін білім саласында да, қазіргі кездегі ақпараттық технологияны дамыту саласында мамандар біріктіруге күш салуда. Бүгінгі таңда мектеп пәндерін компьютер көмегімен оқыту нәтижелілігін зерттеудегі ғылыми мәселелерді шешу ең басты орын алды. Зерттеу нәтижесі көрсетіп отырғандай, мектеп пәндерін оқыту процесінде компьютерді қолдану мұғалім мен оқушы қарым-қатынасы жүйесінде олардың іс-әрекеті мазмұнына, құрылымына өзгеріс әкеледі, түрлендіреді. Демек, оқыту процесінде компьютерді қолдану білім мен біліктілікке қоятын талаптарды жетілдіріп, жүйелеуді талап етеді.
«Информатика» оқу пәні ретінде Қазақстан Республикасы жалпы орта білім берудің базистік оқу жоспарының мемлекеттік компонентін құраушылардың бірі болып табылады.
Информатика курсы білім алушыларға осы курсты оқыту саласындағы іргелі білімдердің жеткілікті деңгейдегі толық көлемін беруді, оқушылардың ойлау, танымдық және шығармашылық қабілеттерін дамытуды, ақпараттық қоғам өміріндегі информатиканың ролі туралы түсінігін қалыптастыру және жалпыадамзаттық құндылықты дамытуды, табиғатқа ғылыми көзқарасын, адамның дүниетанымдық көзқарасына алғы шарт болып табылатын әлеуметтік маңызды бағдарларын, түрлі мәселелерді шешуде алған білімін шығармашылықпен қолдану дағдыларын қалыптастыруды көздейді.
Қазіргі мектепке шығармашылық ізденіс қабілеті дамыған, жаңа педагогикалық технологияларды жете меңгерген, мамандық шеберлігі қалыптасқан мұғалім қажет.Ол оқушының шектеусіз қабілетін дамыта алатындай білім берудің әлемдік кеңістігін құруға қабілетті бола білуі шарт.
Сондықтан да қазіргі таңда оқытудың жаңа формалары талданып, оқушыларға білім беруді жоғары деңгейге көтеру жұмыстары жүргізілуде. Ұсынылып отырған жұмыстың өзектілігі – осы мәселелер төңірегінді, яғни орта мектептерде информатиканы оқытудың жаңа формаларын айқындау, солар арқылы сабақтың тиімділігін арттыру. Жеке тұлғаға бағытталған педагогика қазіргі заманғы мектептерде оқыту процесін ұйымдастырудың дәстүрлі емес тәсілдерін қолдануды ұсынады.
Ұсынылып отырған «Информатикадан дәстүрлі емес сабақтарды жүргізу ерекшеліктері» атты дипломдық жұмыстың мақсаты – информатика пәні бойынша өткізілетін жаңа сипаттағы сабақтардың ерекшеліктерін айқындап, олардың тұлғаны қалыптастырудағы дидактикалық шарттарын теориялық және практикалық тұрғыда негіздеу. Дипломдық жұмыс үш бөлімнен тұрады: бірінші бөлімде қазіргі кездегі елімізде білім беру жүйесін ақпараттандыру мәселелері, екінші бөлімде оқу үрдісіндегі ақпараттық технологиялардың білім сапасын арттырудағы, білім алушының ақпараттық кеңістіке жұмыс істеуінедегі тиімділігі қарастырылған. Жұмыстың үшінші бөлімінде тақырыптың мағынасын ашу мақсатында информатикадан өткізілетін дәстүрлі емес сабақтардың үлгілері берілген.
Дәстүрлі емес сабақтар оқушылардың интеллектуальдық және шығармашылық қабілеттерін дамытуда, пәнге деген қызығушылығын арттыруда әсері мол. Оқушылар өз бетінше мұғалім ұсынған әдебиеттер бойынша жұмыс істеп, жауабын алғысы келген сұрақтарды дайындайды. Мұндай сабақ түрлері оқушыны әртүрлі әдебиеттерді қарастыру нәтижесінде білімін тереңдетуге ынталандырады.
Егер мұғалім оқыту процесін ұйымдастырудың жаңа формасын таңдап, жақсы дайындықпен келсе, онда бұл процестің қызықты әрі қажетті екендігі дәлелденеді, ал оқушылар берілген мәселені шешуге белсенді түрде атсалысып, оқу сапасы жоғарылар еді. Білім беру мазмұны білім, білік, дағды, шығармашылық қызметтің, тұлғаның дүниетанымдылық және тәрбиелік сапасының жүйесін құрайды, ал оның өзі білім алушының жоғары деңгейде білім алуына бағытталған қоғам талаптарын қанағаттандыруы қажет [1].
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Негізгі:
1.Н.В.Апатова.Инновационные технологии в школьном образовании. -Москва : 2003
2. В.П.Беспалько. Программированное обучение.Дидактические основы. –Москва.: 2001
3. К.Ж.Бұзаубақова Жаңа педагогикалық технология -Алматы: 2004
4. М.И.Башмаков, С.П Поздняков, Н.А Резник. Процесс обучения в информационной среде//Школьные технологии. - М., 2000, №6. - 158 б.
5. Смолянинова О. Г. Инновационные технологии обучения студентов на основе метода Case Study: M.- сборник "Инновации в российском образовании", ВПО, 2000г, 34 – 38 б.
Қосымша:
1. Қазақстан Республикасының стратегиялық дамуының 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы
2. Леонтьев А.Н. «Субъект, объект, познание.» М: Наука, 1980. -ЗбОс.
3. Балтабаев М.Х. «Педагогическая культурология»: Учебное пособие.- А.: Республиканский. издат. Кабинет КАО им. Алтынсарина, 2000. - 268 с.
4. Богоявленская Д.Б. «Интеллектуальная активность как проблема творчества», Ростов.:Издательство Ростовского университета, 1983. -176с.
5. Қазақстан Республикасы бшіктілікті арттыру жүйесін дамытудың 2015 жылға дейінгі түжырымдамасы. 2004 ж.
6. «Қазакстан Республикасы орта білім беру жүйесін ақпаратгандыру» мемлекеттік бағдарламасы. -Алматы. -1997.
Негізгі:
1.Н.В.Апатова.Инновационные технологии в школьном образовании. -Москва : 2003
2. В.П.Беспалько. Программированное обучение.Дидактические основы. –Москва.: 2001
3. К.Ж.Бұзаубақова Жаңа педагогикалық технология -Алматы: 2004
4. М.И.Башмаков, С.П Поздняков, Н.А Резник. Процесс обучения в информационной среде//Школьные технологии. - М., 2000, №6. - 158 б.
5. Смолянинова О. Г. Инновационные технологии обучения студентов на основе метода Case Study: M.- сборник "Инновации в российском образовании", ВПО, 2000г, 34 – 38 б.
Қосымша:
1. Қазақстан Республикасының стратегиялық дамуының 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы
2. Леонтьев А.Н. «Субъект, объект, познание.» М: Наука, 1980. -ЗбОс.
3. Балтабаев М.Х. «Педагогическая культурология»: Учебное пособие.- А.: Республиканский. издат. Кабинет КАО им. Алтынсарина, 2000. - 268 с.
4. Богоявленская Д.Б. «Интеллектуальная активность как проблема творчества», Ростов.:Издательство Ростовского университета, 1983. -176с.
5. Қазақстан Республикасы бшіктілікті арттыру жүйесін дамытудың 2015 жылға дейінгі түжырымдамасы. 2004 ж.
6. «Қазакстан Республикасы орта білім беру жүйесін ақпаратгандыру» мемлекеттік бағдарламасы. -Алматы. -1997.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 72 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 72 бет
Таңдаулыға:
КІРІСПЕ
Қазіргі кездері компьютерлік технологияның даму деңгейі жаңа дәуірдің
мультимедиялық, телекоммуникациялық мүмкіндіктері мен артықшылықтарын
көрсететін алғы шарттар болып табылады. Бұндай мүмкіндіктері жүзеге асыру
үшін білім саласында да, қазіргі кездегі ақпараттық технологияны дамыту
саласында мамандар біріктіруге күш салуда. Бүгінгі таңда мектеп пәндерін
компьютер көмегімен оқыту нәтижелілігін зерттеудегі ғылыми мәселелерді шешу
ең басты орын алды. Зерттеу нәтижесі көрсетіп отырғандай, мектеп пәндерін
оқыту процесінде компьютерді қолдану мұғалім мен оқушы қарым-қатынасы
жүйесінде олардың іс-әрекеті мазмұнына, құрылымына өзгеріс әкеледі,
түрлендіреді. Демек, оқыту процесінде компьютерді қолдану білім мен
біліктілікке қоятын талаптарды жетілдіріп, жүйелеуді талап етеді.
Информатика оқу пәні ретінде Қазақстан Республикасы жалпы орта білім
берудің базистік оқу жоспарының мемлекеттік компонентін құраушылардың бірі
болып табылады.
Информатика курсы білім алушыларға осы курсты оқыту саласындағы іргелі
білімдердің жеткілікті деңгейдегі толық көлемін беруді, оқушылардың ойлау,
танымдық және шығармашылық қабілеттерін дамытуды, ақпараттық қоғам
өміріндегі информатиканың ролі туралы түсінігін қалыптастыру және
жалпыадамзаттық құндылықты дамытуды, табиғатқа ғылыми көзқарасын, адамның
дүниетанымдық көзқарасына алғы шарт болып табылатын әлеуметтік маңызды
бағдарларын, түрлі мәселелерді шешуде алған білімін шығармашылықпен қолдану
дағдыларын қалыптастыруды көздейді.
Қазіргі мектепке шығармашылық ізденіс қабілеті дамыған, жаңа
педагогикалық технологияларды жете меңгерген, мамандық шеберлігі
қалыптасқан мұғалім қажет.Ол оқушының шектеусіз қабілетін дамыта алатындай
білім берудің әлемдік кеңістігін құруға қабілетті бола білуі шарт.
Сондықтан да қазіргі таңда оқытудың жаңа формалары талданып,
оқушыларға білім беруді жоғары деңгейге көтеру жұмыстары жүргізілуде.
Ұсынылып отырған жұмыстың өзектілігі – осы мәселелер төңірегінді, яғни орта
мектептерде информатиканы оқытудың жаңа формаларын айқындау, солар арқылы
сабақтың тиімділігін арттыру. Жеке тұлғаға бағытталған педагогика қазіргі
заманғы мектептерде оқыту процесін ұйымдастырудың дәстүрлі емес тәсілдерін
қолдануды ұсынады.
Ұсынылып отырған Информатикадан дәстүрлі емес сабақтарды жүргізу
ерекшеліктері атты дипломдық жұмыстың мақсаты – информатика пәні бойынша
өткізілетін жаңа сипаттағы сабақтардың ерекшеліктерін айқындап, олардың
тұлғаны қалыптастырудағы дидактикалық шарттарын теориялық және практикалық
тұрғыда негіздеу. Дипломдық жұмыс үш бөлімнен тұрады: бірінші бөлімде
қазіргі кездегі елімізде білім беру жүйесін ақпараттандыру мәселелері,
екінші бөлімде оқу үрдісіндегі ақпараттық технологиялардың білім сапасын
арттырудағы, білім алушының ақпараттық кеңістіке жұмыс істеуінедегі
тиімділігі қарастырылған. Жұмыстың үшінші бөлімінде тақырыптың мағынасын
ашу мақсатында информатикадан өткізілетін дәстүрлі емес сабақтардың
үлгілері берілген.
Дәстүрлі емес сабақтар оқушылардың интеллектуальдық және шығармашылық
қабілеттерін дамытуда, пәнге деген қызығушылығын арттыруда әсері мол.
Оқушылар өз бетінше мұғалім ұсынған әдебиеттер бойынша жұмыс істеп, жауабын
алғысы келген сұрақтарды дайындайды. Мұндай сабақ түрлері оқушыны әртүрлі
әдебиеттерді қарастыру нәтижесінде білімін тереңдетуге ынталандырады.
Егер мұғалім оқыту процесін ұйымдастырудың жаңа формасын таңдап,
жақсы дайындықпен келсе, онда бұл процестің қызықты әрі қажетті екендігі
дәлелденеді, ал оқушылар берілген мәселені шешуге белсенді түрде атсалысып,
оқу сапасы жоғарылар еді. Білім беру мазмұны білім, білік, дағды,
шығармашылық қызметтің, тұлғаның дүниетанымдылық және тәрбиелік сапасының
жүйесін құрайды, ал оның өзі білім алушының жоғары деңгейде білім алуына
бағытталған қоғам талаптарын қанағаттандыруы қажет [1].
1. ҚАЗАҚСТАНДА БIЛIМ БЕРУ ЖҮЙЕСIН АҚПАРАТТАНДЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
1.1.Бiлiм беру жүйесiн ақпараттандыруды дамытудағы тұжырымдамалық
көзқарастар
Қазақстан Республикасында бiлiм берудi ақпараттандырудың негiзгi
мақсаты бiртұтас бiлiмдiк ақпараттық ортаны құру болып табылады. Олай
болса, бiлiм беру саласында жаңа ақпараттық технологияны пайдалануға,
Қазақстан Республикасындағы ақпараттық кеңiстiктi әлемдiк бiлiм беру
кеңiстiгiмен сабақтастыруға мүмкiндiк бередi
Бiлiм берудi ақпараттандырудың негiзгi мiндеттерi:
- ақпараттық және телекоммуникациялық техникалық құралдармен
қамтамасыз ету;
- бiлiм берудi ақпараттандыру бойынша практикалық шараларды анықтап,
жүзеге асыру;
- оқу-тәрбие процесiне жаңа ақпараттық технологияны енгiзудi
қамтамасыз ету бойынша ғылыми-iзденушiлiк және оқу-әдiстемелiк
жұмыстарын жүргiзу;
- мектеп пәндерi бойынша жасақталатын жалпыға мiндеттi бiлiм
стандарттарының және оқу-әдiстемелiк кешендерiнiң мазмұнын ақпараттық
технологияны пайдалану мүмкiндiктерiмен жетiлдiру бiлiм берудi
басқаруда ақпараттық жүйенi құру;
- бiлiм беру мекемелерiнiң қызметкерлерi үшiн программалық-техникалық
құралдарды қамтамасыз ету және мультимедиялық программаларды,
электрондық оқулықтарды жасақтау;
- педагог кадрларды жаңа ақпараттық технологияны өз қызметтерiне еркiн
пайдалана бiлуге дайындау және жүйелi түрде бiлiктiлiктерiн көтеру.
Бiлiм берудi ақпараттандырудың қағидалары:
- қоғамның әрбiр мүшесi үшiн алынатын бiлiмдер мен мәлiметтердiң
түсiнiктiлiгi ;
- жеке тұлғаның интеллектуальдық және шығармашылық қабiлеттерiн дамыту;
- бiлiм мен тәрбиенiң бiрiздiлiгi;
- жалпы компьютерлiк сауаттылық;
- оқыту мен тәрбиелеудiң жылдамдығы (интенсификация).
Нәтижелер:
- жаңа ақпараттық технологияны қолдану арқылы бiлiмнiң сапасын көтеру;
- жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды енгiзу
арқылы бiлiм беру мазмұнын жаңарту;
- жаңа ақпараттық технологияны қолдану саласы бойынша оқушылардың
мамандыққа баулу механизмiн құру;
- бiздiң елiмiздегi және шет елдердегi жинақталған ақпараттық
ресурстарға жедел ену;
- мультимедиялық электрондық оқулықтарды, виртуальдық лабораторияларды
және бақылау программаларын жасақтап, қамтамасыз ету;
- отандық бiлiм беру жүйелерiн бiртұтас әлемдiк ақпараттық бiлiмдiк
кеңiстiкке ену арқылы сабақтастыру;
- бiлiм берудiң телекоммуникациялық желiлерiн құру;
- республиканың бiлiм беру мекемелерiн басқарудың бiртұтас ақпараттық
желiсiн құруға негiздеп, бiлiм берудiң басқару салаларының
ақпараттық желiсiн құру.
Бiлiм берудi ақпараттандыруды дамыту индикаторлары:
I. Нормативтiк-құқықтық қамтамасыз ету;
1. Орта бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың мемлекеттiк бағдарламасы
2. Қазақстан Республикасы бастауыш және орта кәсiптiк оқу мекемелерiн
ақпараттандыру бағдарламасы 3. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2001
жылғы 6 тамыздағы
№ 1037 қаулысымен қабылданған “Қазақстан Республикасының бiлiм беру
жүйесiн ақпараттандырудың 2002-2004 жылдарға арналған тұжырымдамасы”
II. Оқу жоспары және бағдарламасы;
1998 жылы “Информатика 7-11”, “Информатика 8-11”, “Информатика 10-11” оқу
бағдарламалары;
2001, 2003 жылдар “Информатика -7” оқу бағдарламасы
III. Аппараттық және техникалық жағынан қамтамасыз ету;
Жаңа типтi компьютерлермен қамтамасыз етiлдi (1998-2001жж)
IҮ. Программалық жағынан қамтамасыз ету;
Қолданбалы программалық құралдар (үйрету программалары, жаттықтырушы, ойын,
бақылау (тест) программалары), электрондық оқулықтар, виртуальды
лабораториялар (физика, химия)
Ү. Мамандармен қамтамасыз ету;
Кезеңдер бойынша мамандардың ақпараттық мәдениетiн қалыптастыру: I-кезең
“Ақпараттық технология негiздерi” (компьютермен жұмыс жасау технологиясы).
II-кезең “Электрондық оқулықтармен жұмыс жасау технологиясы” III-кезең
“Интернет-технология. Web-сайтты құру технологиясы”
IҮ-кезең “Жаңа қолданбалы программалық құралдардың мүмкiндiгiн шығармашылық
бағытқа пайдалану технологиясы”
ҮI. Глобальды коммуникациялық құралдар.
Интернетке қосылу арқылы әлемдiк бiлiмдiк кеңiстiкке шығу. Қашықтықтан
оқыту формасына көшу.
1.2.Ақпараттық-коммуникациялық технологияның мүмкіндіктерін қолданудың
қысқаша мазмұны
Негiзгi ұғымдар
1. Мемлекеттiк ақпараттық саясат – ақпараттық қоғам жағдайында түрлi
қызмет салаларын ақпараттандыру және бiртұтас әлемдiк ақпараттық
кеңiстiкке енудi қалыптастыруға бағытталған құжаттардың мемлекеттiк
органдарда бекiтiлiп, жүзеге асыру механизмдерiн реттеу.
2. Бiлiм берудi ақпараттандыру - бiлiм беру саласының теориясы мен
практикасына жаңа ақпараттық технологияны жан-жақты пайдалану және
оқыту мен тәрбиелеудiң психологиялық-педагогикалық мақсаттарын жүзеге
асыратындай жағдайда оның мүмкiндiктерiн қолдану процесi.
3. Ақпараттық кеңiстiк - белгiлi бiр ереже мен қағидаға негiзделiп
ақпараттық субъектiлердiң өзара әрекетiн және ақпараттық
тұтынушылардың қызметiн толығымен қанағаттандыруды қамтамасыз ететiн
ақпараттық ресурстар мен жүйелер және телекоммуникациялық жүйелер мен
желiлердiң жиынтығы.
4. Ақпараттық ресурстар – ақпараттық жүйелердегi жекелеген құжаттардың
немесе құжаттар жиынтығы (кiтапханалардағы, архивтердегi, деректер
қорындағы және басқа да ақпараттық жүйелердегi).
5. Ақпараттық жүйе - ақпараттық процестердi жүзеге асыратын ақпараттық
технологиядағы реттелген құжаттар мен бiрнеше құжаттар жиынтығы.
6. Ақпараттық процестер – ақпаратты жинау, өңдеу, алу, сақтау, iздеу және
тарату процестерi.
7. Ақпараттық орта – ақпараттық процестермен қарым-қатынас кезiнде пайда
болатын ақпараттық ресурстар мен жүйелердiң жиынтығы.
8. Ақпараттық процестер субъектiсi – ақпараттық ресурстар иегерi және
меншiгi ретiнде ақпараттық процестерге қатысушы жеке және заңды
тұлғалар, ақпаратты қолданушылар, басқарудың инфрақұрылымына
қатысушылар.
9. Ақпараттық процестер объектiсi – ақпараттық ресурстар мен жүйелер,
технологиялар мен оларды қамтамасыз ету құралдары.
10. WWW (World Wide Web) – гипермәтiн құрылғысы көмегiмен мультимедиялық
құрылғыларға өту мүмкiндiгi мен iздеу навигациялар жүйесi.
11. Гипермәтiн – басқа мәтiндермен байланысты жүзеге асыру мәтiнi.
Электрондық оқулық және оның құрылымы
Орта бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың мемлекеттiк бағдарламасының
негiзгi бағыттарының бiрi – оқыту процесiн ақпараттандыру. Аталған бағытты
жүзеге асыру үшiн жаңа буын оқулықтарын электрондық вариантқа аудару қажет.
Электрондық оқулықтың мазмұны оқушының интеллектiлiк ойлау қабiлетiн
дамытуға бағытталуы қажет және оның мына қасиеттердi қанағаттандыруы
жеткiлiктi: жинақтылық, жүйелiлiк, эстетикалық көркемдiлiгi, жылдамдылығы
және т.б.
Электрондық оқулықтар ара қашықтықтан оқыту формасына негiзделiп
жасақталады және оны жүзеге асыру үшiн қолданылады.
Осы уақытқа дейiн бақылаушы, жаттықтырушы, модельдеушi, дидактикалық
ойындар сияқты қолданбалы программалар қолданылып келдi. Бұл программалар
оқушының өздiгiнен оқып-үйренуiне және өзiндiк жұмыс жасау қабiлетiн
дамытуға мүмкiндiк бередi.
Электрондық оқулықты құрастырған кезде оның мәтiндiк ақпараттан гөрi
графиктiк ақпарат көбiрек қамтылуы керек, себебi ол оқушының ақпаратты тез,
әрi көрнекi түрде қабылдауына жағдай жасайды.
Электрондық оқулықтың құрылымы
Бiз оқулықтың сыртқы құрылымын қарастыратын боламыз. Оқулықтың сапалылығы
тақырыптық мазмұнның баяндалуымен анықталады. Егер аталған оқулық бойынша
үйренушi сынақ немесе емтихан тапсыратын болса, онда оның мазмұндық
материалы келесi үш түрде өрнектелетiн болады:
1. материалдың мәтiн, сурет, график, кескiн, кесте және т.б. түрлерде
баяндалуы. Ол оның дәстүрлi оқулықтан ерекшелiгiн көрсетедi.
2. материалдың кескiн түрiнде баяндалуы – оқулық мазмұнының графиктiк-
мәтiндiк түрде бейнеленуi. Онда оқу материалының негiзгi идеясын
айқындайтын үзiндiлерiн оқушының меңгеруiне ыңғайлы етiп, графиктiк
түрде бейнелеу.
3. Өзiндiк тексерудiң (өзiндiк бақылаудың) тестiлiк жүйесi. Онда оқу
материалын қаншалықты деңгейде меңгергенiн айқындайтын сұрақтар мен
тапсырмалар берiледi.
Материалдың мұндай түрде бейнеленуi оқушының есте сақтау қабiлетiнiң
дамуына және өткен материалды ұмытпай, оны дамытуына игi әсерiн тигiзедi.
Ал ендi электрондық оқулықтың құрылымдық элементтерiне жан-жақты
тоқталайық:
- сыртқы бетi;
- титульдық экран;
- мазмұны;
- аннотация;
- оқу материалының толық баяндалуы (кескiндер, кестелер, графиктер,
бейнелер);
- оқу материалының қысқаша мазмұны (кескiн курс түрiнде берiлуi);
- қосымша әдебиеттер (оның тiзiмiн ғана емес, мәтiндердi де енгiзу
қажет);
- өзiндiк бiлiмдi тексеру жүйесi;
- өзiндiк бақылау жүйесi;
- мәтiндiк үзiндiлердi iздеу функциясы;
- авторлар тiзiмi;
- терминдiк сөздер;
- оқулықтың элементтерiн басқару бойынша анықтамалық жүйе;
- оқулықпен жұмысты басқару жүйесi.
Әрбiр құрылымдық элементке жеке-жеке тоқталып, сипаттама берейiк:
Сыртқы бетi түрлi-түстi бояулармен боялып, эстетикалық тұрғыдан әдемi
безендiрiлуi қажет. Ол үшiн графиктiк қойылымдар мен түстер қолданылады.
Оқулықты көрмеге қою мақсатында анимациялық құбылыстармен безендiрiлуi
қажет.
Титульдық экран. Онда оқулықтың атауы, жоғарғы бiлiм мекемелерi (мысалы,
Қазақстан Республикасы бiлiм және ғылым министрлiгi), авторлық құқық,
оқулықтан лицензиядан өткен белгiсi, баспаға тапсырылған күнi, оқулық
авторларының мекемелерi туралы ақпараттар жазылады.
Мазмұны. Ол оқулықтың негiзгi құрылымдық элементтерiнiң қатарына енедi.
Оқулық мазмұнының негiзгi құрылымдық бөлiктерiн шағын түрде үйренушiнiң
оқуына жеңiл болатындай етiп көрсету қажет.
Электрондық оқулықты жасақтаушылар алдына мынадай мәселелер қойылады:
неден бастау керек? электрондық оқулықтың типi қалай таңдалады? оны құрудың
негiзгi мақсаты қандай? оқулықтың бөлiмдерiн үйренушiнi ынталандыру
бағытында қалай таңдап алуға болады? оқулықтың сценарийiн қалай жазуға
болады? оның құрылымдық мазмұнын қалай құруға болады? электрондық оқулықпен
оқытуда үйренушiнiң қызметiн қалай ұйымдастыруға болады? оқытудың
нәтижелерiн қалай бақылауға болады? электрондық оқулықты құруды қалай
сипаттауға болады? және т.б.
Электрондық оқулыққа қойылатын талаптар:
1. Жан-жақтылығы.
2. Iзгiлiктiлiк. Онда кез келген орындаушы өзiне қажеттi бiлiмдi ала
алады.
3. Бейiмдiлiгi. Ұсынылып отырған оқу материалы барлық орындаушылар үшiн
бiрмәндi болуы керек. Бiрақ оқу материалы әр түрлi формада берiлуi
мүмкiн.
4. Модульдiк. Кез келген электрондық оқулықты дәстүрлi оқулықтар
негiзiнде құрылымын жасақтау.
5. Экономикалық тиiмдiлiгi. Аталған оқулыққа сұраныс көп болуы қажет және
сәйкес түсетiн пайданы да қарастыру қажет.
6. Тұтынушыға бағдарлау.
Электрондық оқулықтың құрамы:
- аннотация;
- пән туралы қысқаша ақпарат;
- жұмыс бағдарламалары;
- электрондық оқулықпен және оның бөлiктерiмен жұмыс жасау туралы
әдiстемелiк нұсқаулар;
- ұсынылатын бiлiм беру бағдарламалары;
- теориялық материалдар (лекция конспектiлерi);
- теориялық материалдарға негiзделген оқу құралы;
- практикалық жұмыстарды орындауға негiзделген әдiстемелiк құрал;
- практикалық жұмыс пен бақылау жұмыстарының тапсырмаларының тiзiмi;
- бақылау тапсырмалары;
- лабораториялық жұмыстардың әдiстемелiк нұсқалары;
- бiлiмдi бағалау критерийлерiн айқындайтын тапсырмалар;
- бақылау тестiлерiнiң жинағы;
- телекоммуникациялық құрылғыларды қолдану арқылы консультация түрлерi
мен графигi;
- глоссарий;
- әдебиеттер тiзiмi және Интернеттiң ақпараттық ресурстарына сiлтемелер;
- озат мұғалiмдердiң жасақтаған қосымша авторлық материалдары;
- үйренушiнiң жұмыс папкасы;
- мұғалiмнiң жұмыс папкасы.
Аталған құрам арқылы электрондық оқулықтың құрылымы тұрғызылады.
Электрондық оқу курсының құрылымы
Электрондық оқулықты құрастыру мына алгоритм бойынша жүзеге асырылады:
1. Оқу пәнiнiң мазмұндық көлемiн бағалау.
2. Оқу элементтерiн үйренушiнiң бiлiмдiлiк, икемдiлiк дағдыларын
қалыптастыру деңгейiне сай анықтау.
3. Оқу материалын өзiндiк бiлiм алу деңгейiне бөлу.
4. Оқу материалының мазмұнының негiзгi элементтерi (тарау, тақырып,
сабақтар) аралығындағы мағыналық байланыстар жүйесiн айқындау.
5. электрондық сөздiк-анықтаманы (глоссарий) дайындау.
6. Әрбiр тақырыптар бойынша динамикалық және статистикалық компьютерлiк
слайдтар жиынтығынан құралған лекциялар конспектiсiн дайындау.
7. Тест материалдарын дайындау (тест тапсырмалары қиындықтары бойынша 3
деңгейде – жабық, ашық және типтiк емес есептердi шешу).
8. Көрнекi материалдарды электрондық түрде дайындау.
9. Өзiндiк және практикалық сабақтарды жүргiзетiн материалдарды
дайындау.
10. Электрондық баспаны дайындау жұмыстарын мультимедиялық
лабораториялардың мамандары (программалаушы, дизайнер, инженер)
жалғастырады.
Жаңа ақпараттық технология құралдарын пайдалану
Қашықтықтан оқыту компьютерлiк техника мен телекоммуникациялық желiлердi
қолдану барысында ұйымдастырылады. Телекоммуникациялық желiлер мұғалiм мен
үйренушi арасында қашықтық проблемасын шешедi және жедел байланысты
ұйымдастырады. Қазiргi ақпараттық технология құралдары материалдарды әр
түрлi формада (графика, дыбыс, анимация, видео) пайдалануға мүмкiндiк
бередi. Компьютерлiк үйрету және бақылау программалары тыңдаушыға, бiр
жағынан, оқу материалын жедел меңгеруге көмектессе, ал екiншi жағынан, оқу
материалдарын қандай деңгейде жедел меңгергенiн бақылауға көмектеседi.
Оқыту процесiн қашықтық режимiнде ұйымдастыру барысында барлық
ақпараттық қызмет типтерi пайдаланылады:
Электрондық пошта телеконференция:
• мәлiметтердi жiберу (FTP-сервер)
• гипермәтiндiк орта (WWW-сервер)
• Интернет желiсiнiң әлемдiк ресурстары (WWW кеңiстiгi, деректер қоры,
ақпараттық iздеу жүйелерi)
• видеоконференциялар
Аталған типтердiң көмегiмен тыңдаушы мен мұғалiм арасында оқыту мен
дидактикалық мiндеттер шешiледi. Бұл құралдар WWW-сервер арқылы хаттар мен
файлдарды жiберу мен телеконференция типi түрлi талқылауларды жүзеге
асырады.
Электрондық пошта көмегiмен мұғалiм мен тыңдаушы арасында оқу
материалдарын жiберу мен мұғалiмге өздерiне түсiнiксiз болған материалдар
бойынша сұрақтар жiберуiне мүмкiндiк алады. Бiр жағынан, ол мұғалiмнiң
жұмысын жеңiлдетедi. Бұл жағдайда, мұғалiмнiң жұмысы материалдар мен
тыңдаушылардың сұрақтарына жауаптарына жiберу қызметтерiн атқарумен
шектеледi.
Телеконференция оқу тақырыптары бойынша үйренушiлер арасында жалпы
пiкiрталасты ұйымдастыруға мүмкiндiк бередi. Телеконференция мұғалiмнiң
басқаруымен өткiзiледi. Мұғалiм пiкiрталастың тақырыбын белгiлейдi,
конференция барысында өткiзiлетiн мазмұндарды бақылайды. Телеконференцияға
қатынасушылар түскен хабарламаларды қарап, конференцияға өзiнiң
хабарламаларын (хаттарын) жiбере отырып, пiкiрталасқа қатынасады.
FTP-серверлерiнiң қызметi өте үлкен көлемдегi файлдарды (ақпараттарды)
жiберуге мүмкiндiк бередi. Мұндай жiберулердi ұйымдастыру мен оны бақылауда
FTP-серверлерiнiң қызметiн атқаратын функциялар орналасады. Ал WWW-серверi
оқу материалдарын орналастыруға мүмкiндiк бередi. Бұл материалдар
гипермәтiн түрiнде ұйымдастырылатын болады. Гипермәтiн материалдарды
жүйелеп құруға, атап айтқанда, оқу материалдарының бөлiмдерiн гипербайланыс
арқылы бiр-бiрiмен байланыстыруға, материалдарды бiр-бiрiмен толықтырып
отыруға мүмкiндiк бередi. WWW-құжаттарында тек мәтiндiк ақпаратты ғана
емес, сонымен бiрге, графиктiк, дыбыстық және видеоақпараттарды да
орналастыруға болады.
WWW-желiсiнiң әлемдiк ресурсында гипермәтiн түрiнде көрнекi және
анықтамалық материалдар орналастырылады. Мұғалiм iздеу жүйелерiнiң
көмегiмен WWW-беттерiнде Интернет ресурстары бойынша анықтамалар арқылы
сiлтемелер жинағын дайындауға болады. Педагог мамандардың үйренетiн
материалдарын да осы құжатқа енгiзедi және ол жөнiнде оған хабарлама
берiледi. Егер олар Интернетке шыға алатындай мүмкiндiк алса, онда ол осы
берiлген материалдарды оқи алады.
Оқыту ортасын дамыту құралдары
Жаңа ақпараттық технология құралдары оқыту құралы қызметiн атқарады.
Дәстүрлi оқу құралдарынан басқа тыңдаушыға мына типтегi материалдар
ұсынылады:
• компьютерлiк үйрету бағдарламалары
• электрондық оқу құралдары
• компьютерлiк тестiлеу жүйесi мен бiлiмдi бақылау
• электрондық анықтамалар мен энциклопедиялар
• аудио және видеоматериалдар
• Интернет желiсiндегi ақпараттық материалдар
Аталған құралдар оқу материалдарын жеделдетiп меңгеруге және оқытудың
сапасын арттыруға игi әсерiн тигiзедi. Қашықтықтан оқыту материалдарын
жасақтаушылар осы құралдарды негiзге алуы қажет. Оқу құралдарын жасақтау
ұзақ процесс. Оқу құралдарын жасақтау қашықтықтан оқыту формасының
тиiмдiлiгiн арттырудың негiзгi көзi болып табылады.
1.3.Ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдануда пән мұғалiмдерiн
дайындау
Ақпараттандырудың негiзгi мiндеттерiнiң бiрi – мектепте компьютердi
оқыту құралы ретiнде қолдану: оның мүмкiндiктерiн жаңа материалды баяндауда
(бiлiмдi виртуальды өмiрде қолдану), үйрету программаларын қолдану арқылы
виртуальды лабораториялық жұмыстарды жүргiзу, баяндалған материалды бекiту
(тренинг), Интернет-технологияларды қолдану.
Ендi мұғалiмдердi оқушылардың үйрететiн мезгiлi келдi. Соңғы кезде
уақыт көрсетiп отырғанындай, мұғалiммен салыстырғанда оқушыда көп ақпарат
болатыны кейiнгi көрсетiлген тәжiрибелер дәлелдеп отыр. Сондықтан әрбiр
мұғалiм өз қызметiне ақпараттық технологияны пайдалана бiлуi қажет. Бұл
мәселе – бiлiм берудi ақпараттандырудың қажеттi шартына айналып отыр.
Мектеп мұғалiмдерiн ақпараттық технологиямен алғаш танысу институт
базасында өткiзiлетiн салаларының бiрi ретiнде қарастырылған.
Негiзгi мақсаты: бiлiм мекемелерi қызметкерлерiнiң ақпараттық мәдениетiн
қалыптастыруға жағдай жасау, оның iшiнде, жаңа технология құралын пайдалану
арқылы өзiндiк жұмыстарды ұйымдастыру.
Егер мұғалiм компьютермен таныс болмаса, онда оған психологиялық тұрғыдан
зияндылық жасамау керек. Ақпараттық технология құралдарын пайдаланудың
алғашқы ұғымдарын, оны дамытудың дағдысын қалыптастыру және
мультимедиялық құралдарды пайдалану арқылы оқу ақпараттарын беру
әдiстемесi элементтерiн демонстрация жасау.
Еліміздің саяси, әлеуметтік-экономикалык өзгерістерге сай білім беруді
жетілдіру бағыттарының бірі-білім беруді акпараттандыру.
Осы бағыттағы жұмыстар 1997 жылы қабылданған Орта білім беру жүйесін
ақпараттандырудың Мемлекеттік бағдарламасына сәйкес жүзеге асырылуда.
Қазіргі таңда республика мектептерін жаңа компьютерлік технологиямен
қамтамасыз ету жұмыстары іске асьш, енді сол ақпараттық технологияны
қолдану мен оны мектептерге енгізу саласында, оқушылардың ақпараттық
мәдениетін қалыптастыру мақсатында информатика оқытуды жетілдіру жұмыстары
жүргізілуде.
Бүгінгі таңда мектеп пәндерін компьютер көмегімен оқыту нәтижелілігін
зерттеудегі ғылыми проблемаларды шешу ең басты орын алады. Бұған себеп
психологиялық-педагогикалық проблемараның оқыту процесін
компьютерлендірудің барлық бағыттарын жан-жақты қамтуы болып табылады.
Зерттеу нәтижелері көрсетіп отырғандай, мектеп пәндерін оқыту
процесінде компьютерді Қолдану мұғалім мен оқушы қарым-катынасы жүйесін,
олардың іс-әрекеттерінің мазмұнын, құрылымын өзгерте отырып, түрлендіре
алады және осы әрекет мүшелерінің мотивіне әсер ете отырып, олардың
мотивациялык, эмоционалдық ортасына, сезімнің өсуіне әсер етеді.
Демек, оқыту процесінде компьютерді қолдану білім мен біліктілікке
қоятын талаптарды қайта қарап, жетілдіріп, жүйелеуді талап етеді.
Оқушылардың жалпы оқу біліктілігіне жататын оқу-компьютерлік
біліктіліктерін клавиатурамен жұмыс, программа тізу, принтермен жұмыс
істей білу, дайын программаларды қолдана білу, текстік, графикалық
редакторлармен жұмыс істей білу жүйелі түрде қалыптастыру бүгінгі күннің
кезек күттірмес талабына айналуда.
Адамдарды әр түрлі әлеуметтік ортада өмір сүруге дайындау үшін білім
беру ісіндегі шығармашылық бастауды (креативтілікті) арттыру (дамыта білім
беруді қамтамасыз ету), қазіргі білім беру жүйесіндегі академиялық
жұртшылық білім беру жүйесін дамытудың маңызды және перспективалык,
акпараттық және телекоммуникациялық технологияларды пайдалану негізінде
кашықтықтан оқыту әдістерін кеңінен енгізу керек екенін мойындап отыр.
Қашықтықтан оқыту болашақ 12 жылдық мектеп үшін елеулі білімдік мәні
бар бірқатар қосымша мүмкіндіктерге ие болып отыр;
Жедел (кеңістіктегі және уақыт ішіндегі кедергілерді жеңу, өзекті тың
ақпарат алу, жедел кері байланыс);
Ақпараттық (арнайы салалардағы білім ауқымының кол жетімділдігі
артады, тұтынушыға интерактивті веб-арналардьң көмегімен жеткізіледі;
телеконференцияларда, жөнелту тізімдерінде және интернет желісін басқа да
кұралдарында жарияланады);
Коммуникациялау (бір-бірімен электр желілерінің көмегімен жедел
байланысатын оқуға қатысушылардың окушылардың, педагогтардың, мамандардың
саны өседі; интернет сабақтарды. жобаларды, олимпиадаларды өткізуге
қойылатын шектеулер алынады.);
Педагогикальқ (қашықтықтан жүргізілетін телекоммуникацилардың өзіндік
ерекшеліктеріне қарай оқыту бұрынғыдан гөрі интерактивті, технологиялық
және дәлелді бола түседі, дараландырады; оқушылар жұмыстарының желідегі
жариялымдары, оларды сараптау мен бағалау жеңілдетіледі.);
Психологиялық (оқушынын өзін танытуы үшін дәстүрлі эмоциялық-
психояогиялық жағдайлармен салыстырғанда анағұрлым жағдайлар жасау;
психологиялық кедергілер мен проблемаларды ашу, ауызша сөйлеудің
кемшіліктерін жою);
Экономикалық (көлік шығыстарын, үй жайын жалға алуға кететін
шығындарды үнемдеудің есебінен оқуға жұмсалатын шығындар 40 пайыз шамасында
кемиді. Қағазбен іс жүргізу, оқу кұр'алдарының таралымы азаяды.);
Қашықтықтан оқыту - адам білім алуға және ақпарат алуға деген
құқықтарын іске асыратын үздіксіз білІм беру жүйесі нысандарының бірі.
Қазақстанда қашықтықтан білім берудің рөлін өзекті ететін әлеуметтік
саяси прогрестер:
Білім беруге жаңа талаптар коятын экономикалык реформаларды дамыту.
Халықаралық байланыстардың оның ішінде білім беру саласындағы
байланыстардың өсуіне ықпал ететін саяси өзгерістер;
Білім беру қызметін көрсетулердің әлемдік рыногында бәсекелестіктің
артуы кезінде білім беру
Ақпараттық технологиялардың өзекті мәселелері
Ісіндегі халықаралық ықпалдастықты күшейту.
Білім беру процесіне қатысушылардың арасында ақпарат алмасудың сапалық
тұрғыдан жаңа техникалық құралдарының пайда болуы және олардың жедел дамуы.
Халықтың білім берудің мазмұны мен технологияларына қатысты жаңа
сұраныстарын қалыптастыру. Қашықтықтан білім берудің әлеуметтік
функциялары:
- халыктық әлеуметтік және кәсіби жұмылуын оның кәсіпкерлік әлеуметтік
белсенділігін арттыру;
- елдің сапалы даярланған білікті мамандарға деген сұраныстарын
қанағаттандыру;
- отандық жоғары мектепте жинақталған білімді кадрлық және материалдық
әлеуметті сақтауға және көбейтуге жәрдемдесу.
- қоғамның білімділік деңгейін және білім сапасын арттыру
- халықтың әр түрлі білім беру қызметтеріне деген, өсіп келе жатқан
қажеттіліктерін қанағаттандыру.
Икемділік. Білім алушылар лекциялар, семинарлар түріндегі күнделікті
сабақтарға қатыспайды. Өздеріне ыңғайлы уақытта, ыңғайлы орында және
ыңғайлы қарқында сабақ оқиды. Әркім оқу курсының белгілі бір пәнін меңгеру
үшін өзіне қанша кажет болса, сонша оқиды.
Модульдік. ҚО бағдарламасының негізіне модульдік принципі алынған.
Оқушылар меңгерген әрбір жекелеген пән (оқу курсы) мазмұны бойынша белгілі
бір пәндік салаға барабар. Бұл тәуелсіз (бірақ, әрине, логикалық жағынан
өзара байланысты) оқу курстарының жиынынан жеке немесе топтық
қажеттіліктерге жауап беретін оқу жоспарын жасауға мүмкіндік береді. Оқушы
өзі үшін өзінің жеке ұйғарымдарын білдіретін іс жүзіндегі жеке оқу жоспарын
жасағанда, әзірше білім алудың дәстүрлі нысандарына тән емес, оңтайлы
мүмкіндік туады,
Қосарлылық. Оқыту негізі кәсіптік қызметпен, тіпті оқумен ұштастырыла,
яғни өндірістен қол үзбей жүргізіледі.
Қашыктықтағы әрекет. Білім алушының тұратын жерінен білім беру
мекемесіне дейінгі қашықтық тиімді білім беру процесі үшін кедергі
(байланыс сапалы жұмыс істегенде жағдайда) болып есептелмейді.
Оңтайлылығы. Оқу процесінде білім беруші мен білім алушы қашықтықтан
оқыту технологиясын уақытқа қарамастан, яғни әрқайсысына ыңғайлы сабақ
кестесі немесе жұмыс кестесі бойынша іске асыра алады.
Қамту немесе бұқаралық. Білім алушылардың саны сыни тұрғыдағы өлшем
болып есептелінбейді. Олардың барлық үлгідегі оқулықтар мен анықтамалық
көздеріне (электронды кітапханаларға, ақпараттық деректер қорына) қолдары
жетеді, сондай-ақ олар бір-бірімен және оқытушымен теле-коммуникациялық
желілер және байланыс құралдары арқылы хабарласа алады.
Рентабельдік. Бұл - ҚО-ның жоғары экономикалық тиімділігі. Шетелдік
және отандық мамандардың бағалауы көрсеткендей, ҚО білім алудың басқа
нысандарына қарағанда шамамен 1,5-2 есе арзанға түседі.
Оқытушы. Әңгіме оқытушының жаңа рөлі және өзіндік функциялары туралы
болып отыр.
Білім алушылар. Нақтырақ айтсақ, білім алушының жаңа рөлі және іс-
әрекеті.
Жаңа ақпараттык, технологиялар. Ақпараттық технологиялардың барлық
түрлері, бірақ та көбінесе жаңа ақпараттық технологиялар (компь-ютерлер,
компьютерлік желілер, мультимедия жүйелері, т.с.с.) пайдаланылады.
Әлеуметтілігі. ҚО тұрғыдан жеріне, жағдайына және белгілі бір дәрежеде
материалдық жағдайына қарамастан, білім алудың баршаға бірдей мүмкіндігін
қамтамасыз ете отырып, белгілі бір дәрежеде әлеуметтік кикілжіңді азайтады.
Интернационалдығы. ҚО білім беру қызметін экспорттауға және
импорттауға қолайлы жағдай туғызады.
Қашықтықтан оқитын оқушы жасаған білім нәтижелері, оның ішкі жеке
басының өсуіне сәйкес келеді. Ғылыми білім беретін интернет-ресурстардың
көлемінің өсуі адамзаттың әлемдік мәдени-тарихи жетістіктеріне жетудің
мүмкіндігі білім берудін мазмұнының ролін өзгертеді. Дәстүрлі білім берудің
негізгі мақсаты таңдап алынған мазмұнды оқушыларға жеткізу болып табылатын
бірыңғай көздерге - оқулықтар мен оқу құралдарына шоғырландырылады. Web -
ортада, СВ КОМ. ВҮВ-тасушыларда, электронды кітаптар мен вертуальді
кітапханаларда бар білімдік ақпараттық қол жетімділдігі және көлемнің
ұлғаюы және қашықтықтан оқыту қызметі нысандарының ашықтығы оқушылардың
дүниетанымын әлемдік деңгейге дейін кеңейтеді. Сондықтан болашақ 12 жылдық
мектепте қашықтықтан оқыту нысандарын бірыңғай ашық білім беру
кеңістігіндегі ғаламдық білім беретін телекоммуникациялардың тиімді құралы
ретінде лайықты орын алатыны анық.
1.4. Білім беру жүйесінде ақпараттық және инновациялық технологияларды
пайдалану
Қазақстан Республикасында оқыту үрдісін қазіргі заманғы
технологиялармен білім беруді ақпараттандыру форумдарын өткізу дәстүрге
айналып келеді. Онда білім беруді ақпараттандыру мәселелері, ақпараттандыру
үрдісін жетілдіру жолдары қаралды. Қашықтан оқыту-үздіксіз білім формасы:
тәжірибе және даму болашағы, оқытуда арналған программалық құралдар жасау
әдіснамасы атты ғылыми секциялар жұмыс жасап тұңғыш рет білім берудің
барлық деңгейлеріне арналған электрондық басымалдар ұсынылады.
ҚР-да қабылданған білім ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламалары
еліміздің бүкіл дүниежүзілік білім кеңестігіне ену мүмкіндіктерімен
байналысты білім беру сапасын ақпараттық тұрғыдан етудің жаңа сатылық
жүйесін сақтауға бағытталған. Бағдарламаның жүзеге асуы білім мекемелерін
компьютерленуге ғана емес, білім беруді ақпараттандыруды қамтамасыз ету
әдістемесінде де тәуелді.
Қазіргі кездері компьютерлік технологияның даму деңгейі жаңа дәуірдің
мультимедиялық, телекоммуникациялық мүмкіндіктері мен артықшылықтарын
көрсететін алғы шарттар болып табылады. Бұндай мүмкіндіктері жүзеге асыру
үшін білім саласында да, қазіргі кездегі ақпараттық технологияны дамыту
саласында мамандар біріктіруге күш салуда. Бүгінгі таңда мектеп пәндерін
компьютер көмегімен оқыту нәтижелілігін зерттеудегі ғылыми мәселелерді шешу
ең басты орын алды. Зерт теу нәтижесі көрсетіп отырғандай, мектеп пәндерін
оқыту процесінде компьютерді қолдану мұғалім мен оқушы қарым-қатынасы
жүйесінде олардың іс-әрекеті мазмұнына, құрылымына өзгеріс әкеледі,
түрлендіреді. Демек, оқыту процесінде компьютерді қолдану білім мен
біліктілікке қоятын талаптарды жетілдіріп, жүйелеуді талап етеді.
Алдымен жаңа ақпараттық технологияларға көшпей тұрып, оқу-тәрбие
үрдісінде білім беруді ақпараттандыру мүмкін емес. Білім берудегі жаңа
ақпараттық технология дегеніміз- оқу мен оқу-тәрбие материалдарын үйретуге
арналған есептеуіш техника құралдарының оқу үрдісіндегі рөлі мен орны
мұғалімдер мен оқушылардың еңбегін жеңілдету, оларды пайдаланудың түрі мен
әдістері туралы ғылыми білімнің жүйесі екені белгілі.
Компьютермен жұмыс жасай отырып, оқушы кез келген тапсырманы аяғына
дейін орындау мүмкіндігіне ие. Себебі, оған қажетті көмек көрсетіліп
отырады. Егер тиімді оқытатын жүйелер пайдаланылса, оған тапсырманың шешімі
де түсіндіріліп, тиімді және тиімсіз жүрістер талқыланылады. Қарастырылып
отырған мәселенің тәжірибелік маңызын аша отырып, өзінің ақыл-ойын
пайдалануға, кез келген сұрақ қойып, кез келген шешім жолын айтып, нашар
баға алудан қорықпауға мүмкіндік беретін компьютер оқуға деген көзқарас
қалыптастырады.
Қазіргі замандағы ақпараттық технологиялар білім беру үрдісінде
оқушының қабілетін дамытуға мүмкіндік береді, және оқушының танымдық іс-
әрекеттері күшейіп, өзіндік жұмыстарды тез орындау мүмкіндіктері артады.
Осылайша оқыту құралдарының бірі – электрондық оқулық. Ол оқушыларды
даралай оқытуда жаңа ақпараттарды жеткізуге, игерілген білім мен біліктерді
тестік бақылауға арналған программалық құрал.
Білім беру процесі – ақпараттық қоғам жағдайындағы жас өспірімдерді жан-
жақты даярлайтын процесс болуы керек. Сондықтан білім беру жүйесіндегі
компьютерлерді пайдаланудың маңызы зор. Өйткені компьютер адам қызметінің
барлық саласында еңбек өнімділігін арттыру құралына айналады. Болашақ
мамандардың ақпараттық мәдениеті негіздерін қалыптастыру оқушылардың
компьютерде жұмыс жасауды игерумен тығыз байланысты. Компьютерді мектепте
оқытуды практикаға енгізу әлеуметтік, экономикалық, теориялық және
практикалық сипаттағы түйінді мәселелерге жол ашып отыр. Атап айтқанда,
ғылыми-техникалық прогрестің тез өсу қарқынды жоғары деңгейлі мамандар
даярлауда жаңаша оқыту әдістерінің қажеттігін алға қоюда.
Білім беруді ақпараттандыру мәселелерінің ауқымы өте кең және көп
салалы. Қазіргі кезде информатика курсын мектепте оқытудың айтарлықтай
тәжірибесі жинақталды. Атап айтқанда мектеп оқушыларын алгоритмдік және
компьютерлік сауаттылыққа үйрету әдістемесі жасалды.
Қоғамдық ақпараттандырудың негізгі бағыттарының бірі – оқыту процесін
ақпараттандыру. Ал ақпараттандыру болса үздіксіз білім берудің бір бөлігі.
Қоғамдық ақпараттандыру жағдайында үздіксіз білім беру жүйесі мыналарға
сүйенеді:
- білім беру сапасын арттыру, даму қарқынын күшейту; қоғам мүшелерінің
ой-өрісін даму деңгейін көтеру;
- өз бетінше білім алу мүмкіндіктерін кеңейту.
Білім беруді ақпараттандырдың негізгі бағыттары:
- әдістері мен формасын ұйымдастыру, оқудың әдістемелік жүйесін жасау;
- қоғамдық ақпараттандырудың қазіргі жағдайда тұлғаны тәрбиелеу және
дамыту;
- оқушының интеллектуалды потенциалын дамытуға бағыттау;
- өз бетімен білім алу біліктілігін қалыптастыру;
- информациялық – оқу, эксперименттік – зерттеу қызметінің өз бетімен
түрлі іс-әрекеттерін жүзеге асыру.
Оқытудың жаңа ақпараттық технология аса қажетті педагогикалық
мәселелердің шешімдерін табуға, ой еңбегін арттыруға, оқу процесін тиімді
басқаруды қамтамасыз етеді. Жаңа ақпараттық технологияның негізгі
ерекшелігі ол мұғалімдер мен оқушыларға өз бетімен және бірлесіп
шығармашылық жұмыс жасауға мүмкіндік береді.
- оқушылардың білім негіздері туралы түсініктерді тереңдету; ақпаратты
тарату және қолдана білу арқылы әлемнің қазіргі ғылыми бейнесін
қалыптастыру;
- оқушыларға ақпараттық процестердің мәнін ашып көрсету;
- компьютерді оқу процесінде де, кәсіби қызметте де ұтымды пайдалану.
Оқушылардың барлығын белсенді түрде оқу үрдісіне тартылады. Дәстүрлі
оқыту жүйесінің жетіспейтін жағы – барлық оқушыларды оқу үрдісіне
белсенділік танытуын қамтамасыз етпеуі. Мысалы, жаңа материалды түсіндіру
кезінде көптеген оқушылар барлық күш-жігерін жұмсап жұмыс жасамайды.
Себебі, біреулеріне жаңа материал түсініксіз, екіншісіне бұл мәселе
бұрыннан таныс, үшіншілері бұл кезде басқа нәрсе ойлап отырады, т.б.
Компьютер оқу үрдісін басқарудың икемділігін қамтамасыз ете отырып,
оқушылардың іс-әрекетін бақылаудың сапасын өзгертеді. Дәстүрлі оқытудың
негізгі кемшілігі – оқу іс-әрекетінің маңызды кездерін бақылаудың мұғалім
үшін мүмкін еместігі. Сынып оқушыларымен жұмыс жасау барысында мұғалім
оқшылардың әрқайсысының орындаған барлық тапсырмаларын тексере алмайды, ал
дер кезінде түзелмеген қателер игерілетін білім туралы кері пікір тудырады,
ал бұл қателерді түзету кейіннен өте қиын.
Компьютер барлық жауаптарды тексеруге мүмкіндік береді, ал көпшілік
жағдайда ол қателерді көрсетіп қана қоймай, оның типін анықтап, дер кезінде
оның пайда болу себебін көрсетеді. Оқу үрдісін компьютер көмегімен басқару
диапазоны өте кең: оқушының сұрақ қоя алу мүмкіндігінен оқыту стратегиясын,
тапсырмалардың қиындық деңгейін, көмек мөлшерін, кейбір жағдайда оқу
материалын түсіндіру ретін таңдауға дейін. Оқушы тапсырманы орындау
барысында өзі қажет ететін көмекті дер кезінде алу өте маңызды. Бұған
дейін ешбір оқыту құралы мұндай мүмкіндікке ие болған емес. Компьютер
оқушыға өз іс-әрекетінің нәтижесін көрнекті түрде көруге мүмкіндік береді.
Оқыту үрдісіне жаңа ақпараттық технологияны пайдалану педагогикалық
психологияның алдына бірқатар көкейкесті мәселелерді қояды. Біздің
ойымызша, бұл мәселелерді екі топқа бөлуге болады. Олардың біріншісі,
оқылатын функциялар немесе олардың кейбіреулері техникалық құрылғыға
жүктелетіндігімен байланысты ең алдымен, бұл – оқушы мен компьютердің дара
қарым-қатынасы мәселелері. Бұл тек қана компьютер жүйелерінің техникалық
немесе программалық жабдықталуының кемшілігінен ғана емес, адам мен адамның
және адам мен компьютердің қарым-қатынасының айтарлықтай ерекшелігінен
туындайды. Компьютер мұғалімді алмастыра алмайды, себебі ол оқу үрдісінің
орталық тұлғасы бола тұра оқушыға тек бағыттаушы ретінде әсер етеді, оқу
материалын дайындайды, көмек беру деңгейін анықтайды.
Оқытудағы жаңа ақпаратты технология аса қажетті педагогикалық
мәселелердің шешімін табуға, ой еңбегін арттыруға, оқу үрдісін тиімді
басқаруға арналған. Жаңа ақпараттық технологияның білім саласына енуі
педагогтерге оқытудың мазмұны, әдістері мен ұйымдастыру түрлерін сапалы
түрде өзгертуге береді.
Жаңа ақпараттық технология мүмкіндіктерін пайдаланудың педагогикалық
сәйкестігін ескеріп оқыту үрдісіне енгізу сабақты ұйымдастырудың және оқыту
әдістерін өзгеруіне әкеледі.
Жаңа ақпараттық технологияларды пайдаланудағы негізгі мақсаттарға
мыналар кіреді:
- Ақпараттық жұмыс жасау іскерлігін қалыптастыру, баланың қабілітін
дамыту;
- ақпараттық қоғамның жеке тұлғасын дайындау;
- Берілетін оқу материалының көлемін оқушы меңгере алатын деңгейге дейін
өсіру;
- Зерттеу іскерлігін, тиімді шешім қабылдай білу іскерлігін
қалыптастыру;
Компьютер оқу материалын беру мүмкіндігін едәуір кеңейтеді. Түсті,
графиканы, мультимедияны, бейнетехниканың барлық мүмкіндіктерін пайдалану
оқушыға ерекше психологиялық әсер етеді . Сонымен қатар оқу мотивін
күшейтуге мүмкіндік береді.
Информатика сабақтарында сабақтың сапасын арттыру мақсатында жаңа
технологияларды пайдалану , оқушылардың қызығушылығын арттыру-мұғалімнің
басты міндеттерінің бірі. Сабақты түрлендіру арқылы оқушының ойын дамыту,
тапқырлық ізденімпаздық қасиеттерге жетелеу, оқушының информатикалық тіл
байлығын жетілдіру. Мұғалім әр түрлі оқыту стратегияларын сабақтың ұтымды
жерлерінде қолдана білуі тиіс.
Нәтижеге бағытталған оқыту-бұл қорытынды нәтижелер, яғни оқу
бітіргеннен кейінгі маңызды білім, шеберліктер мен бағыттарды білдіреді.
- қарым-қатынасқа түсе алу қабілеттіліктері.
(оқу дербес компьютерде әр түрлі программалау тілдерінде жазу, сөйлей,
тығдай алулары);
- әлеуметтік қарым-қатынастарға бейімділіік;
- талдау жасай алу қабілеттіліктері;
- мәселелерді шеше білу, өмірдегі қайшылықтарды жеңу;
- шығармашылық шеберліктерді игерту және өзара шығармашылығын қабылдай
білу қабілеттіліктері;
- білімнің құралы ретінде технологияларды қолдана алу шеберліктері
Инновациялық технологияның маңыздылығы-студенттердің белсенділіктерін және
шығармашылықтарын қалыптастыру шарттарын анықтап, әр студенттің өз бетімен
жұмыс жасауға шығармашылығынодан әрі арттыруға бағыт беру.
Педагогикалық іс-тәжірибенің жаңалығы сабақты тиімді өткізу жолдарын
қазіргі заманға сай ақпараттық, дидактикалық материалдар арқылы жеткізу.
1.5. 12 жылдық білім беру жағдайында мұғалімдердің кәсіби құзіреттілігін
қалыптастыру
Тәуелсіз мемлекеттің білімі мен ғылымының дамуы үшін дүниежүзілік
білім кеңістігіне ену - бүгінгі күннің басты міндеті. Қазақстан
Республикасының Білім туралы Заңында атап көрсеткендей, білім білім
беру жүйесінің негізгі міндеті бала тұлғасының рухани және дене қабілеті
мүмкіндіктерін ашу, оны оқыту, тәрбиелеу мен өзіндік келбетін дамыту
барысында жағдай жасау арқылы ақыл –ойын дамыту болып табылады. Қоғам
алдында тұрған талаптарға сәйкес, білім беру жүйесін түбегейлі жаңғырту,
XXI ғасырда жалпы білім беретін мектептерде оқушының жеке өзін үйлесімді
дамьпуға бағытталған жаңа үлгісін таңдау міндеті тұр.
Қазақстанға әлемдік қауымдастықтың толыққанды мүшесі болу үшін білім
жүйесінің үлгісін жасау қажет. Ал білім беруді модернизациялаудағы ең
басты жаңалық-12 жылдық беру жүйесіне көшу. 12 жылдық оқытуға көшу
Қазақстандық білім беру реформасының стратегиялық міндеттерін ойдағыдай
шешуге мүмкіндік береді. Ал оның мәнісі шығармашылық тұлғаны
қалыптастыруға бағытталған жаңа ұлттық моделді дамытуға, жалпыға
арналған білім үлгісінен таңдауы бойынша білім алу үлгісіне сапалы
көшуде әлемдік білім беру кеңістігіне тезірек кіруді қамтамасыз етуде
жатыр. Қазақстандағы білім беруді халықаралық стандарттарға
сәйкестендіру мақсатьшда қабылданған 12 жылдық оқытудың түжырымдамасында
білім мазмұнын жас ерекшеліктеріне сәйкестендіру мен оны халықаралық
нормалармен үйлестіру турасындағы мәселелер көтеріліп, соған сәйкес
негізгі міндеттер республикадағы білім жүйесін дамытудың 2010 жылға
дейінгі бағдарламасында айқындалды. Білім беру саласының негізгі
басымдылықтары ретінде нәтижеге бағытталған білім тұжырымдамасы
даярланып, оның негізгі көрсеткіші ретінде құзырлылық ұстанымдарына көшу
бағыты айқындалды.
Қазақстан Республикасы 2015 жылғы дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасында нәтижеге бағытталған білімге тек мұғалімнің кәсіби
біліктілігі арқылы жетуге болатындығы айрықша сөз етілген. Яғни өмірге
жаңа тұрпатты педагог керек. Ал бүгінгі жаңа формациядағы педагог
ізденімпаз, өзіне-өзі талап қоя білетін, кәсіби-құзырлылық және шеберлік
деңгейі жоғары, рухы биік, даралық сапалары жетілген, шығар тауы биік
маман болу қажет. Бүгінгі педагог білім мен ақпаратты тасымалдаушы ғана
емес, ол Тәуелсіз Қазақстанның білім жүйесін әлемдік деңгейге бағыттау
мақсаты туындап жатқан қазіргі таңда педагогтік мамандыққа қойылатын
талаптарға жауап бере алатын, білім мен іс-әрекетін ұйымдастыру
іскерлігінің жоғары деңгейіне ие маман болуы тиіс. Сондықтан да 12 жылдық
мектеп мүғалімдерінің алдында күрделі міндеттер түр.
Бүгінгі танда білім саласында қызмет ететін әрбір педагог жаңару
процесін жатырқамай қарсы алып, өзінің іс-тәжірибесіне енгізуге асығуы
тиіс. Өйткені өркениетті елдің білім саясаты жаңа тұрпатты педагогтың тың
көзқарасын қажет етеді.
В.А.Сластенин, И.Ф.Исаев, А.И.Мищенко және Е.Н.Шиянов еңбектерінде
мүғалімнің кәсіби құзіреттілігі педагогикалық іс-әрекетті жүзеге асырудағы
теориялық және практикалық даярлығы деп атап көрсетілген. Ал,
В.А.Адольф педагогтың кәсіби құзіреттілігі нәтижелі педагогикалық қызметке
теориялық, әдістемелік, мәдениеттанымдық, пәндік, технологиялық және
психологиялық-педагогикалык даярлығы деп есептейді. Демек, бүгінгі
ұстаздың рөлі - ұйымдастырушы, басқарушы, танымдык ақиқатқа құрылған
шәкірттер диалогын іске асырушы, сараптаушы, құрастырушы. Білім берудің
жаңа парадигмасына көшу жағдайында мұғалімдерді кәсіби дамытудың үлгісін
жасауда төмендегі көрсеткіштер болуы қажет:
-инновациялық қызмет қажеттілігін түйсінуі;.
-мектептің іс-тәжірибесіне жаңалықтар енгізу бойынша шығармашылық
қызметке даярлығы (психологиялық, технологиялық және т.б);
- қабылданған шаралардың, әрекеттердің нәтижелілігіне сенімді болуы;
-шығармашылық сәтсіздіктерді жоя білуге даярлығы;
-инновациялық қызмет тұрғысынан өзінің бұрынғы тәжірибесін жағымды
және әділ талдай білуі;
-кәсіби өзін-өзі тани білуі, іске асыру қабілеттілігі.
Басшылар мен ұйымдастырушылар педагогикалық кадрларды кәсіби дамытуға
жағымды әсер ететін белгілі бір жағдайлар мен факторлардың болуы
әдістемелік жұмыстың сапасын қамтамасыз ететінін білуі қажет. Яғни,
мектепте төмендегідей ахуал болуы тиіс:
-ұжым мойындайтындай педагогикалық қызмет үлгілерін қүра алатын кадрлардың
болуы;
- басқаларды үйретіп, оларға өз тәжірибесін беруге даяр және соған
қабілетті кадрлардың болуы;
- тәжірибе алмасуға және бірлесе қызмет істеуге бағытталған микроахуал;
- біірлесе кызмет етуді талап ететін міндеттердің болуы.
Жаңа тұрпатты педагогтың қажет ететін жоғарыда сипатталып өткен білім
саласындағы негізгі басымдылықтарды жүзеге асыру тек әрбір мұғалім
шығармашылық жағдайда еңбек еткенде ғана нәтижелі болатыны түсінікті
Жоғарыда көрсетілген талаптардың орындалуының маңызды алғы шарты болашақ
мүғалімдердің білім-біліктіліктерін шыңдау, кәсіби мәдениетке
ьшталандыру, тәрбиелеу, соған сәйкес атқарар іс-әрекетгің тетігін ұсыну
болып табылады.
Жаңа түрпатты педагогтың нәтижелі жүмыс жасауының алғы шарты
-мектептің оқу- материаддық базасын нығайту. Осы орайда білім беру
мекемелерінде 12 жылдық білім беруге көшу бағытында нәтижелі жұмыстар
жүргізілуде.
Сонымен қатар білім алушылардың шығармашьшығын
дамыту, жаңа білімді өз бетінше меңгерту, оқушьшардың танымдык әрекетін
ұйымдастыру, әлемдік телекоммуникациялық жүйелермен байланысу
мәселелерін шешу- білімді ақпарттандыру болып табылады. Мектеп
мұғалімдері электрондық, мультимедиалық оқулықтар жазып, оларды оқу-
тәрбие үрдісінде
тиімді пайдалану және қашықтыктан оқыту мүмкіндігіне ие болып отыр.
12 жылдык білім беруге көшуде мүғалімдердің білім деңгейін көтерудің
кұзіреттілігі-
технологияландыру.Технологиялық қызметтің негізгі мақсаты мектеп
мүғалімдеріне педагогикалық, коммуникативтік, басқару технологияларының
теориялық моделдерімен таныстыру, алгоритмдеу.
Мектептегі оқу-тәрбие жұмысьш үйымдастыруда жүргізілетін жұмыстардың
ғылыми жаңашылдығы мен теориялық ерекшелігі оқушыны жекелей дамытуды
көздеген педагогикалық технологиялардың негізі мен жиынтығын анықтауда,
мектеп пен оқушы арасындағы гармонизацияны ашуда, сонымен қатар жеке
басты оқыту технологияларына жататын түрлі деңгейлік варианттарын (ойьн
технологиясы, дамыта оқыту, оқу зерттеуін ұйымдастыру технологиясы,
жобалау әдісі, тәй-тәй технологиялары және т.б.) өндеп, технологиялық
режимде жұмыс жасайтын мектеп моделін құруда айқындалады.
Біліктілікті арттыру жүйесін
технологиялаңдыру негізіңде:
- педагогикалық мақсаттарға жету құралы қызметі;
- білім мазмүньгаың әрекеттік компоненттік қызметі;
- оқу әрекеті жобасының қалыптасу, өзін-өзі дамытуға қабілеттілікті
дамыту қызметі;
-Білім алу-оқыту бірлескен әрекетін ұйымдастыру қызметі жүзеге
асады.
Білімдік үрдісті технологияландыру-оның педагогикалық және әлеуметтік
мүмкіндіктерін ашады, педагогикалық үрдістің болашағын болжап,
нәтижеге жетуді тиімді басқаруды, білімдік, тәрбиелік мәселелерді
кешенді шешу, тұлғаньщ дамуына қолайлы жағдай жасауды қамтамасыз етеді.
Ал білім көтеру ісін технологияландыру ұстаздардың кәсіби
құзырлылықтарын калыптастырып, шығармашылығын арттырады.
Сонымен қатар 12 жылдық мектеп мүғалімінің алдында оқушыларға білім
берумен қатар, олардың дені сау, дене бітімін дұрыс жетілуін
қадағалауға арналған денсаулық сақтау технологиясын енгізу міндеті
бар. Бүгінгі оқушы-ертеңгі еліміздің экономикалық қуатын, мәдени және
рухани байлығын жақсартуға ықпал ететін жеке түлға. Мұндай түлғаны
тәрбиелеу барысында мүғалімдер білім апушының жұмыс қабілетін арттыратын 3-
4 жаттығудан тұратын сергіту сәттерін, биологиялық қозғалыс қажеттілігін
қанағаттандыратын гимнастика, қозғалыс ойындарын, таза ауадағы ойындарды
өткізуі қажет.
Алайда 12 жылдық білім беруге көшуте дайындық жүмысын жүргізу
барысында бірқатар жұмыстар легі ізденіс пен ғылыми- әдістемелік
қамтамасыз етуді талап етеді:
- Жаңа жүйе талаптарына сай вариативті білім беру бағдарламалары
негізінде таңдау курстарын ұйымдастырудағы әдістемелік жетіспеушіліктер;
- Жаңа педагогикалық технологияларды енгізудегі және әр пән
ерекшелігіне сай
өңдеудегі қиындықтар;
- Педагогикалық білім жүйесіңдегі ақпараттық орта мен
мәдениеттің дамуындағы қиындықгар;
- Оқу бөлмелерінің 12 жылдық білім беру талабына сай жабдықталуы.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазіргі кездері компьютерлік технологияның даму деңгейі жаңа дәуірдің
мультимедиялық, телекоммуникациялық мүмкіндіктері мен артықшылықтарын
көрсететін алғы шарттар болып табылады. Бұндай мүмкіндіктері жүзеге асыру
үшін білім саласында да, қазіргі кездегі ақпараттық технологияны дамыту
саласында мамандар біріктіруге күш салуда. Бүгінгі таңда мектеп пәндерін
компьютер көмегімен оқыту нәтижелілігін зерттеудегі ғылыми мәселелерді шешу
ең басты орын алды. Зерттеу нәтижесі көрсетіп отырғандай, мектеп пәндерін
оқыту процесінде компьютерді қолдану мұғалім мен оқушы қарым-қатынасы
жүйесінде олардың іс-әрекеті мазмұнына, құрылымына өзгеріс әкеледі,
түрлендіреді. Демек, оқыту процесінде компьютерді қолдану білім мен
біліктілікке қоятын талаптарды жетілдіріп, жүйелеуді талап етеді.
Информатика оқу пәні ретінде Қазақстан Республикасы жалпы орта білім
берудің базистік оқу жоспарының мемлекеттік компонентін құраушылардың бірі
болып табылады.
Информатика курсы білім алушыларға осы курсты оқыту саласындағы іргелі
білімдердің жеткілікті деңгейдегі толық көлемін беруді, оқушылардың ойлау,
танымдық және шығармашылық қабілеттерін дамытуды, ақпараттық қоғам
өміріндегі информатиканың ролі туралы түсінігін қалыптастыру және
жалпыадамзаттық құндылықты дамытуды, табиғатқа ғылыми көзқарасын, адамның
дүниетанымдық көзқарасына алғы шарт болып табылатын әлеуметтік маңызды
бағдарларын, түрлі мәселелерді шешуде алған білімін шығармашылықпен қолдану
дағдыларын қалыптастыруды көздейді.
Қазіргі мектепке шығармашылық ізденіс қабілеті дамыған, жаңа
педагогикалық технологияларды жете меңгерген, мамандық шеберлігі
қалыптасқан мұғалім қажет.Ол оқушының шектеусіз қабілетін дамыта алатындай
білім берудің әлемдік кеңістігін құруға қабілетті бола білуі шарт.
Сондықтан да қазіргі таңда оқытудың жаңа формалары талданып,
оқушыларға білім беруді жоғары деңгейге көтеру жұмыстары жүргізілуде.
Ұсынылып отырған жұмыстың өзектілігі – осы мәселелер төңірегінді, яғни орта
мектептерде информатиканы оқытудың жаңа формаларын айқындау, солар арқылы
сабақтың тиімділігін арттыру. Жеке тұлғаға бағытталған педагогика қазіргі
заманғы мектептерде оқыту процесін ұйымдастырудың дәстүрлі емес тәсілдерін
қолдануды ұсынады.
Ұсынылып отырған Информатикадан дәстүрлі емес сабақтарды жүргізу
ерекшеліктері атты дипломдық жұмыстың мақсаты – информатика пәні бойынша
өткізілетін жаңа сипаттағы сабақтардың ерекшеліктерін айқындап, олардың
тұлғаны қалыптастырудағы дидактикалық шарттарын теориялық және практикалық
тұрғыда негіздеу. Дипломдық жұмыс үш бөлімнен тұрады: бірінші бөлімде
қазіргі кездегі елімізде білім беру жүйесін ақпараттандыру мәселелері,
екінші бөлімде оқу үрдісіндегі ақпараттық технологиялардың білім сапасын
арттырудағы, білім алушының ақпараттық кеңістіке жұмыс істеуінедегі
тиімділігі қарастырылған. Жұмыстың үшінші бөлімінде тақырыптың мағынасын
ашу мақсатында информатикадан өткізілетін дәстүрлі емес сабақтардың
үлгілері берілген.
Дәстүрлі емес сабақтар оқушылардың интеллектуальдық және шығармашылық
қабілеттерін дамытуда, пәнге деген қызығушылығын арттыруда әсері мол.
Оқушылар өз бетінше мұғалім ұсынған әдебиеттер бойынша жұмыс істеп, жауабын
алғысы келген сұрақтарды дайындайды. Мұндай сабақ түрлері оқушыны әртүрлі
әдебиеттерді қарастыру нәтижесінде білімін тереңдетуге ынталандырады.
Егер мұғалім оқыту процесін ұйымдастырудың жаңа формасын таңдап,
жақсы дайындықпен келсе, онда бұл процестің қызықты әрі қажетті екендігі
дәлелденеді, ал оқушылар берілген мәселені шешуге белсенді түрде атсалысып,
оқу сапасы жоғарылар еді. Білім беру мазмұны білім, білік, дағды,
шығармашылық қызметтің, тұлғаның дүниетанымдылық және тәрбиелік сапасының
жүйесін құрайды, ал оның өзі білім алушының жоғары деңгейде білім алуына
бағытталған қоғам талаптарын қанағаттандыруы қажет [1].
1. ҚАЗАҚСТАНДА БIЛIМ БЕРУ ЖҮЙЕСIН АҚПАРАТТАНДЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
1.1.Бiлiм беру жүйесiн ақпараттандыруды дамытудағы тұжырымдамалық
көзқарастар
Қазақстан Республикасында бiлiм берудi ақпараттандырудың негiзгi
мақсаты бiртұтас бiлiмдiк ақпараттық ортаны құру болып табылады. Олай
болса, бiлiм беру саласында жаңа ақпараттық технологияны пайдалануға,
Қазақстан Республикасындағы ақпараттық кеңiстiктi әлемдiк бiлiм беру
кеңiстiгiмен сабақтастыруға мүмкiндiк бередi
Бiлiм берудi ақпараттандырудың негiзгi мiндеттерi:
- ақпараттық және телекоммуникациялық техникалық құралдармен
қамтамасыз ету;
- бiлiм берудi ақпараттандыру бойынша практикалық шараларды анықтап,
жүзеге асыру;
- оқу-тәрбие процесiне жаңа ақпараттық технологияны енгiзудi
қамтамасыз ету бойынша ғылыми-iзденушiлiк және оқу-әдiстемелiк
жұмыстарын жүргiзу;
- мектеп пәндерi бойынша жасақталатын жалпыға мiндеттi бiлiм
стандарттарының және оқу-әдiстемелiк кешендерiнiң мазмұнын ақпараттық
технологияны пайдалану мүмкiндiктерiмен жетiлдiру бiлiм берудi
басқаруда ақпараттық жүйенi құру;
- бiлiм беру мекемелерiнiң қызметкерлерi үшiн программалық-техникалық
құралдарды қамтамасыз ету және мультимедиялық программаларды,
электрондық оқулықтарды жасақтау;
- педагог кадрларды жаңа ақпараттық технологияны өз қызметтерiне еркiн
пайдалана бiлуге дайындау және жүйелi түрде бiлiктiлiктерiн көтеру.
Бiлiм берудi ақпараттандырудың қағидалары:
- қоғамның әрбiр мүшесi үшiн алынатын бiлiмдер мен мәлiметтердiң
түсiнiктiлiгi ;
- жеке тұлғаның интеллектуальдық және шығармашылық қабiлеттерiн дамыту;
- бiлiм мен тәрбиенiң бiрiздiлiгi;
- жалпы компьютерлiк сауаттылық;
- оқыту мен тәрбиелеудiң жылдамдығы (интенсификация).
Нәтижелер:
- жаңа ақпараттық технологияны қолдану арқылы бiлiмнiң сапасын көтеру;
- жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды енгiзу
арқылы бiлiм беру мазмұнын жаңарту;
- жаңа ақпараттық технологияны қолдану саласы бойынша оқушылардың
мамандыққа баулу механизмiн құру;
- бiздiң елiмiздегi және шет елдердегi жинақталған ақпараттық
ресурстарға жедел ену;
- мультимедиялық электрондық оқулықтарды, виртуальдық лабораторияларды
және бақылау программаларын жасақтап, қамтамасыз ету;
- отандық бiлiм беру жүйелерiн бiртұтас әлемдiк ақпараттық бiлiмдiк
кеңiстiкке ену арқылы сабақтастыру;
- бiлiм берудiң телекоммуникациялық желiлерiн құру;
- республиканың бiлiм беру мекемелерiн басқарудың бiртұтас ақпараттық
желiсiн құруға негiздеп, бiлiм берудiң басқару салаларының
ақпараттық желiсiн құру.
Бiлiм берудi ақпараттандыруды дамыту индикаторлары:
I. Нормативтiк-құқықтық қамтамасыз ету;
1. Орта бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың мемлекеттiк бағдарламасы
2. Қазақстан Республикасы бастауыш және орта кәсiптiк оқу мекемелерiн
ақпараттандыру бағдарламасы 3. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2001
жылғы 6 тамыздағы
№ 1037 қаулысымен қабылданған “Қазақстан Республикасының бiлiм беру
жүйесiн ақпараттандырудың 2002-2004 жылдарға арналған тұжырымдамасы”
II. Оқу жоспары және бағдарламасы;
1998 жылы “Информатика 7-11”, “Информатика 8-11”, “Информатика 10-11” оқу
бағдарламалары;
2001, 2003 жылдар “Информатика -7” оқу бағдарламасы
III. Аппараттық және техникалық жағынан қамтамасыз ету;
Жаңа типтi компьютерлермен қамтамасыз етiлдi (1998-2001жж)
IҮ. Программалық жағынан қамтамасыз ету;
Қолданбалы программалық құралдар (үйрету программалары, жаттықтырушы, ойын,
бақылау (тест) программалары), электрондық оқулықтар, виртуальды
лабораториялар (физика, химия)
Ү. Мамандармен қамтамасыз ету;
Кезеңдер бойынша мамандардың ақпараттық мәдениетiн қалыптастыру: I-кезең
“Ақпараттық технология негiздерi” (компьютермен жұмыс жасау технологиясы).
II-кезең “Электрондық оқулықтармен жұмыс жасау технологиясы” III-кезең
“Интернет-технология. Web-сайтты құру технологиясы”
IҮ-кезең “Жаңа қолданбалы программалық құралдардың мүмкiндiгiн шығармашылық
бағытқа пайдалану технологиясы”
ҮI. Глобальды коммуникациялық құралдар.
Интернетке қосылу арқылы әлемдiк бiлiмдiк кеңiстiкке шығу. Қашықтықтан
оқыту формасына көшу.
1.2.Ақпараттық-коммуникациялық технологияның мүмкіндіктерін қолданудың
қысқаша мазмұны
Негiзгi ұғымдар
1. Мемлекеттiк ақпараттық саясат – ақпараттық қоғам жағдайында түрлi
қызмет салаларын ақпараттандыру және бiртұтас әлемдiк ақпараттық
кеңiстiкке енудi қалыптастыруға бағытталған құжаттардың мемлекеттiк
органдарда бекiтiлiп, жүзеге асыру механизмдерiн реттеу.
2. Бiлiм берудi ақпараттандыру - бiлiм беру саласының теориясы мен
практикасына жаңа ақпараттық технологияны жан-жақты пайдалану және
оқыту мен тәрбиелеудiң психологиялық-педагогикалық мақсаттарын жүзеге
асыратындай жағдайда оның мүмкiндiктерiн қолдану процесi.
3. Ақпараттық кеңiстiк - белгiлi бiр ереже мен қағидаға негiзделiп
ақпараттық субъектiлердiң өзара әрекетiн және ақпараттық
тұтынушылардың қызметiн толығымен қанағаттандыруды қамтамасыз ететiн
ақпараттық ресурстар мен жүйелер және телекоммуникациялық жүйелер мен
желiлердiң жиынтығы.
4. Ақпараттық ресурстар – ақпараттық жүйелердегi жекелеген құжаттардың
немесе құжаттар жиынтығы (кiтапханалардағы, архивтердегi, деректер
қорындағы және басқа да ақпараттық жүйелердегi).
5. Ақпараттық жүйе - ақпараттық процестердi жүзеге асыратын ақпараттық
технологиядағы реттелген құжаттар мен бiрнеше құжаттар жиынтығы.
6. Ақпараттық процестер – ақпаратты жинау, өңдеу, алу, сақтау, iздеу және
тарату процестерi.
7. Ақпараттық орта – ақпараттық процестермен қарым-қатынас кезiнде пайда
болатын ақпараттық ресурстар мен жүйелердiң жиынтығы.
8. Ақпараттық процестер субъектiсi – ақпараттық ресурстар иегерi және
меншiгi ретiнде ақпараттық процестерге қатысушы жеке және заңды
тұлғалар, ақпаратты қолданушылар, басқарудың инфрақұрылымына
қатысушылар.
9. Ақпараттық процестер объектiсi – ақпараттық ресурстар мен жүйелер,
технологиялар мен оларды қамтамасыз ету құралдары.
10. WWW (World Wide Web) – гипермәтiн құрылғысы көмегiмен мультимедиялық
құрылғыларға өту мүмкiндiгi мен iздеу навигациялар жүйесi.
11. Гипермәтiн – басқа мәтiндермен байланысты жүзеге асыру мәтiнi.
Электрондық оқулық және оның құрылымы
Орта бiлiм беру жүйесiн ақпараттандырудың мемлекеттiк бағдарламасының
негiзгi бағыттарының бiрi – оқыту процесiн ақпараттандыру. Аталған бағытты
жүзеге асыру үшiн жаңа буын оқулықтарын электрондық вариантқа аудару қажет.
Электрондық оқулықтың мазмұны оқушының интеллектiлiк ойлау қабiлетiн
дамытуға бағытталуы қажет және оның мына қасиеттердi қанағаттандыруы
жеткiлiктi: жинақтылық, жүйелiлiк, эстетикалық көркемдiлiгi, жылдамдылығы
және т.б.
Электрондық оқулықтар ара қашықтықтан оқыту формасына негiзделiп
жасақталады және оны жүзеге асыру үшiн қолданылады.
Осы уақытқа дейiн бақылаушы, жаттықтырушы, модельдеушi, дидактикалық
ойындар сияқты қолданбалы программалар қолданылып келдi. Бұл программалар
оқушының өздiгiнен оқып-үйренуiне және өзiндiк жұмыс жасау қабiлетiн
дамытуға мүмкiндiк бередi.
Электрондық оқулықты құрастырған кезде оның мәтiндiк ақпараттан гөрi
графиктiк ақпарат көбiрек қамтылуы керек, себебi ол оқушының ақпаратты тез,
әрi көрнекi түрде қабылдауына жағдай жасайды.
Электрондық оқулықтың құрылымы
Бiз оқулықтың сыртқы құрылымын қарастыратын боламыз. Оқулықтың сапалылығы
тақырыптық мазмұнның баяндалуымен анықталады. Егер аталған оқулық бойынша
үйренушi сынақ немесе емтихан тапсыратын болса, онда оның мазмұндық
материалы келесi үш түрде өрнектелетiн болады:
1. материалдың мәтiн, сурет, график, кескiн, кесте және т.б. түрлерде
баяндалуы. Ол оның дәстүрлi оқулықтан ерекшелiгiн көрсетедi.
2. материалдың кескiн түрiнде баяндалуы – оқулық мазмұнының графиктiк-
мәтiндiк түрде бейнеленуi. Онда оқу материалының негiзгi идеясын
айқындайтын үзiндiлерiн оқушының меңгеруiне ыңғайлы етiп, графиктiк
түрде бейнелеу.
3. Өзiндiк тексерудiң (өзiндiк бақылаудың) тестiлiк жүйесi. Онда оқу
материалын қаншалықты деңгейде меңгергенiн айқындайтын сұрақтар мен
тапсырмалар берiледi.
Материалдың мұндай түрде бейнеленуi оқушының есте сақтау қабiлетiнiң
дамуына және өткен материалды ұмытпай, оны дамытуына игi әсерiн тигiзедi.
Ал ендi электрондық оқулықтың құрылымдық элементтерiне жан-жақты
тоқталайық:
- сыртқы бетi;
- титульдық экран;
- мазмұны;
- аннотация;
- оқу материалының толық баяндалуы (кескiндер, кестелер, графиктер,
бейнелер);
- оқу материалының қысқаша мазмұны (кескiн курс түрiнде берiлуi);
- қосымша әдебиеттер (оның тiзiмiн ғана емес, мәтiндердi де енгiзу
қажет);
- өзiндiк бiлiмдi тексеру жүйесi;
- өзiндiк бақылау жүйесi;
- мәтiндiк үзiндiлердi iздеу функциясы;
- авторлар тiзiмi;
- терминдiк сөздер;
- оқулықтың элементтерiн басқару бойынша анықтамалық жүйе;
- оқулықпен жұмысты басқару жүйесi.
Әрбiр құрылымдық элементке жеке-жеке тоқталып, сипаттама берейiк:
Сыртқы бетi түрлi-түстi бояулармен боялып, эстетикалық тұрғыдан әдемi
безендiрiлуi қажет. Ол үшiн графиктiк қойылымдар мен түстер қолданылады.
Оқулықты көрмеге қою мақсатында анимациялық құбылыстармен безендiрiлуi
қажет.
Титульдық экран. Онда оқулықтың атауы, жоғарғы бiлiм мекемелерi (мысалы,
Қазақстан Республикасы бiлiм және ғылым министрлiгi), авторлық құқық,
оқулықтан лицензиядан өткен белгiсi, баспаға тапсырылған күнi, оқулық
авторларының мекемелерi туралы ақпараттар жазылады.
Мазмұны. Ол оқулықтың негiзгi құрылымдық элементтерiнiң қатарына енедi.
Оқулық мазмұнының негiзгi құрылымдық бөлiктерiн шағын түрде үйренушiнiң
оқуына жеңiл болатындай етiп көрсету қажет.
Электрондық оқулықты жасақтаушылар алдына мынадай мәселелер қойылады:
неден бастау керек? электрондық оқулықтың типi қалай таңдалады? оны құрудың
негiзгi мақсаты қандай? оқулықтың бөлiмдерiн үйренушiнi ынталандыру
бағытында қалай таңдап алуға болады? оқулықтың сценарийiн қалай жазуға
болады? оның құрылымдық мазмұнын қалай құруға болады? электрондық оқулықпен
оқытуда үйренушiнiң қызметiн қалай ұйымдастыруға болады? оқытудың
нәтижелерiн қалай бақылауға болады? электрондық оқулықты құруды қалай
сипаттауға болады? және т.б.
Электрондық оқулыққа қойылатын талаптар:
1. Жан-жақтылығы.
2. Iзгiлiктiлiк. Онда кез келген орындаушы өзiне қажеттi бiлiмдi ала
алады.
3. Бейiмдiлiгi. Ұсынылып отырған оқу материалы барлық орындаушылар үшiн
бiрмәндi болуы керек. Бiрақ оқу материалы әр түрлi формада берiлуi
мүмкiн.
4. Модульдiк. Кез келген электрондық оқулықты дәстүрлi оқулықтар
негiзiнде құрылымын жасақтау.
5. Экономикалық тиiмдiлiгi. Аталған оқулыққа сұраныс көп болуы қажет және
сәйкес түсетiн пайданы да қарастыру қажет.
6. Тұтынушыға бағдарлау.
Электрондық оқулықтың құрамы:
- аннотация;
- пән туралы қысқаша ақпарат;
- жұмыс бағдарламалары;
- электрондық оқулықпен және оның бөлiктерiмен жұмыс жасау туралы
әдiстемелiк нұсқаулар;
- ұсынылатын бiлiм беру бағдарламалары;
- теориялық материалдар (лекция конспектiлерi);
- теориялық материалдарға негiзделген оқу құралы;
- практикалық жұмыстарды орындауға негiзделген әдiстемелiк құрал;
- практикалық жұмыс пен бақылау жұмыстарының тапсырмаларының тiзiмi;
- бақылау тапсырмалары;
- лабораториялық жұмыстардың әдiстемелiк нұсқалары;
- бiлiмдi бағалау критерийлерiн айқындайтын тапсырмалар;
- бақылау тестiлерiнiң жинағы;
- телекоммуникациялық құрылғыларды қолдану арқылы консультация түрлерi
мен графигi;
- глоссарий;
- әдебиеттер тiзiмi және Интернеттiң ақпараттық ресурстарына сiлтемелер;
- озат мұғалiмдердiң жасақтаған қосымша авторлық материалдары;
- үйренушiнiң жұмыс папкасы;
- мұғалiмнiң жұмыс папкасы.
Аталған құрам арқылы электрондық оқулықтың құрылымы тұрғызылады.
Электрондық оқу курсының құрылымы
Электрондық оқулықты құрастыру мына алгоритм бойынша жүзеге асырылады:
1. Оқу пәнiнiң мазмұндық көлемiн бағалау.
2. Оқу элементтерiн үйренушiнiң бiлiмдiлiк, икемдiлiк дағдыларын
қалыптастыру деңгейiне сай анықтау.
3. Оқу материалын өзiндiк бiлiм алу деңгейiне бөлу.
4. Оқу материалының мазмұнының негiзгi элементтерi (тарау, тақырып,
сабақтар) аралығындағы мағыналық байланыстар жүйесiн айқындау.
5. электрондық сөздiк-анықтаманы (глоссарий) дайындау.
6. Әрбiр тақырыптар бойынша динамикалық және статистикалық компьютерлiк
слайдтар жиынтығынан құралған лекциялар конспектiсiн дайындау.
7. Тест материалдарын дайындау (тест тапсырмалары қиындықтары бойынша 3
деңгейде – жабық, ашық және типтiк емес есептердi шешу).
8. Көрнекi материалдарды электрондық түрде дайындау.
9. Өзiндiк және практикалық сабақтарды жүргiзетiн материалдарды
дайындау.
10. Электрондық баспаны дайындау жұмыстарын мультимедиялық
лабораториялардың мамандары (программалаушы, дизайнер, инженер)
жалғастырады.
Жаңа ақпараттық технология құралдарын пайдалану
Қашықтықтан оқыту компьютерлiк техника мен телекоммуникациялық желiлердi
қолдану барысында ұйымдастырылады. Телекоммуникациялық желiлер мұғалiм мен
үйренушi арасында қашықтық проблемасын шешедi және жедел байланысты
ұйымдастырады. Қазiргi ақпараттық технология құралдары материалдарды әр
түрлi формада (графика, дыбыс, анимация, видео) пайдалануға мүмкiндiк
бередi. Компьютерлiк үйрету және бақылау программалары тыңдаушыға, бiр
жағынан, оқу материалын жедел меңгеруге көмектессе, ал екiншi жағынан, оқу
материалдарын қандай деңгейде жедел меңгергенiн бақылауға көмектеседi.
Оқыту процесiн қашықтық режимiнде ұйымдастыру барысында барлық
ақпараттық қызмет типтерi пайдаланылады:
Электрондық пошта телеконференция:
• мәлiметтердi жiберу (FTP-сервер)
• гипермәтiндiк орта (WWW-сервер)
• Интернет желiсiнiң әлемдiк ресурстары (WWW кеңiстiгi, деректер қоры,
ақпараттық iздеу жүйелерi)
• видеоконференциялар
Аталған типтердiң көмегiмен тыңдаушы мен мұғалiм арасында оқыту мен
дидактикалық мiндеттер шешiледi. Бұл құралдар WWW-сервер арқылы хаттар мен
файлдарды жiберу мен телеконференция типi түрлi талқылауларды жүзеге
асырады.
Электрондық пошта көмегiмен мұғалiм мен тыңдаушы арасында оқу
материалдарын жiберу мен мұғалiмге өздерiне түсiнiксiз болған материалдар
бойынша сұрақтар жiберуiне мүмкiндiк алады. Бiр жағынан, ол мұғалiмнiң
жұмысын жеңiлдетедi. Бұл жағдайда, мұғалiмнiң жұмысы материалдар мен
тыңдаушылардың сұрақтарына жауаптарына жiберу қызметтерiн атқарумен
шектеледi.
Телеконференция оқу тақырыптары бойынша үйренушiлер арасында жалпы
пiкiрталасты ұйымдастыруға мүмкiндiк бередi. Телеконференция мұғалiмнiң
басқаруымен өткiзiледi. Мұғалiм пiкiрталастың тақырыбын белгiлейдi,
конференция барысында өткiзiлетiн мазмұндарды бақылайды. Телеконференцияға
қатынасушылар түскен хабарламаларды қарап, конференцияға өзiнiң
хабарламаларын (хаттарын) жiбере отырып, пiкiрталасқа қатынасады.
FTP-серверлерiнiң қызметi өте үлкен көлемдегi файлдарды (ақпараттарды)
жiберуге мүмкiндiк бередi. Мұндай жiберулердi ұйымдастыру мен оны бақылауда
FTP-серверлерiнiң қызметiн атқаратын функциялар орналасады. Ал WWW-серверi
оқу материалдарын орналастыруға мүмкiндiк бередi. Бұл материалдар
гипермәтiн түрiнде ұйымдастырылатын болады. Гипермәтiн материалдарды
жүйелеп құруға, атап айтқанда, оқу материалдарының бөлiмдерiн гипербайланыс
арқылы бiр-бiрiмен байланыстыруға, материалдарды бiр-бiрiмен толықтырып
отыруға мүмкiндiк бередi. WWW-құжаттарында тек мәтiндiк ақпаратты ғана
емес, сонымен бiрге, графиктiк, дыбыстық және видеоақпараттарды да
орналастыруға болады.
WWW-желiсiнiң әлемдiк ресурсында гипермәтiн түрiнде көрнекi және
анықтамалық материалдар орналастырылады. Мұғалiм iздеу жүйелерiнiң
көмегiмен WWW-беттерiнде Интернет ресурстары бойынша анықтамалар арқылы
сiлтемелер жинағын дайындауға болады. Педагог мамандардың үйренетiн
материалдарын да осы құжатқа енгiзедi және ол жөнiнде оған хабарлама
берiледi. Егер олар Интернетке шыға алатындай мүмкiндiк алса, онда ол осы
берiлген материалдарды оқи алады.
Оқыту ортасын дамыту құралдары
Жаңа ақпараттық технология құралдары оқыту құралы қызметiн атқарады.
Дәстүрлi оқу құралдарынан басқа тыңдаушыға мына типтегi материалдар
ұсынылады:
• компьютерлiк үйрету бағдарламалары
• электрондық оқу құралдары
• компьютерлiк тестiлеу жүйесi мен бiлiмдi бақылау
• электрондық анықтамалар мен энциклопедиялар
• аудио және видеоматериалдар
• Интернет желiсiндегi ақпараттық материалдар
Аталған құралдар оқу материалдарын жеделдетiп меңгеруге және оқытудың
сапасын арттыруға игi әсерiн тигiзедi. Қашықтықтан оқыту материалдарын
жасақтаушылар осы құралдарды негiзге алуы қажет. Оқу құралдарын жасақтау
ұзақ процесс. Оқу құралдарын жасақтау қашықтықтан оқыту формасының
тиiмдiлiгiн арттырудың негiзгi көзi болып табылады.
1.3.Ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдануда пән мұғалiмдерiн
дайындау
Ақпараттандырудың негiзгi мiндеттерiнiң бiрi – мектепте компьютердi
оқыту құралы ретiнде қолдану: оның мүмкiндiктерiн жаңа материалды баяндауда
(бiлiмдi виртуальды өмiрде қолдану), үйрету программаларын қолдану арқылы
виртуальды лабораториялық жұмыстарды жүргiзу, баяндалған материалды бекiту
(тренинг), Интернет-технологияларды қолдану.
Ендi мұғалiмдердi оқушылардың үйрететiн мезгiлi келдi. Соңғы кезде
уақыт көрсетiп отырғанындай, мұғалiммен салыстырғанда оқушыда көп ақпарат
болатыны кейiнгi көрсетiлген тәжiрибелер дәлелдеп отыр. Сондықтан әрбiр
мұғалiм өз қызметiне ақпараттық технологияны пайдалана бiлуi қажет. Бұл
мәселе – бiлiм берудi ақпараттандырудың қажеттi шартына айналып отыр.
Мектеп мұғалiмдерiн ақпараттық технологиямен алғаш танысу институт
базасында өткiзiлетiн салаларының бiрi ретiнде қарастырылған.
Негiзгi мақсаты: бiлiм мекемелерi қызметкерлерiнiң ақпараттық мәдениетiн
қалыптастыруға жағдай жасау, оның iшiнде, жаңа технология құралын пайдалану
арқылы өзiндiк жұмыстарды ұйымдастыру.
Егер мұғалiм компьютермен таныс болмаса, онда оған психологиялық тұрғыдан
зияндылық жасамау керек. Ақпараттық технология құралдарын пайдаланудың
алғашқы ұғымдарын, оны дамытудың дағдысын қалыптастыру және
мультимедиялық құралдарды пайдалану арқылы оқу ақпараттарын беру
әдiстемесi элементтерiн демонстрация жасау.
Еліміздің саяси, әлеуметтік-экономикалык өзгерістерге сай білім беруді
жетілдіру бағыттарының бірі-білім беруді акпараттандыру.
Осы бағыттағы жұмыстар 1997 жылы қабылданған Орта білім беру жүйесін
ақпараттандырудың Мемлекеттік бағдарламасына сәйкес жүзеге асырылуда.
Қазіргі таңда республика мектептерін жаңа компьютерлік технологиямен
қамтамасыз ету жұмыстары іске асьш, енді сол ақпараттық технологияны
қолдану мен оны мектептерге енгізу саласында, оқушылардың ақпараттық
мәдениетін қалыптастыру мақсатында информатика оқытуды жетілдіру жұмыстары
жүргізілуде.
Бүгінгі таңда мектеп пәндерін компьютер көмегімен оқыту нәтижелілігін
зерттеудегі ғылыми проблемаларды шешу ең басты орын алады. Бұған себеп
психологиялық-педагогикалық проблемараның оқыту процесін
компьютерлендірудің барлық бағыттарын жан-жақты қамтуы болып табылады.
Зерттеу нәтижелері көрсетіп отырғандай, мектеп пәндерін оқыту
процесінде компьютерді Қолдану мұғалім мен оқушы қарым-катынасы жүйесін,
олардың іс-әрекеттерінің мазмұнын, құрылымын өзгерте отырып, түрлендіре
алады және осы әрекет мүшелерінің мотивіне әсер ете отырып, олардың
мотивациялык, эмоционалдық ортасына, сезімнің өсуіне әсер етеді.
Демек, оқыту процесінде компьютерді қолдану білім мен біліктілікке
қоятын талаптарды қайта қарап, жетілдіріп, жүйелеуді талап етеді.
Оқушылардың жалпы оқу біліктілігіне жататын оқу-компьютерлік
біліктіліктерін клавиатурамен жұмыс, программа тізу, принтермен жұмыс
істей білу, дайын программаларды қолдана білу, текстік, графикалық
редакторлармен жұмыс істей білу жүйелі түрде қалыптастыру бүгінгі күннің
кезек күттірмес талабына айналуда.
Адамдарды әр түрлі әлеуметтік ортада өмір сүруге дайындау үшін білім
беру ісіндегі шығармашылық бастауды (креативтілікті) арттыру (дамыта білім
беруді қамтамасыз ету), қазіргі білім беру жүйесіндегі академиялық
жұртшылық білім беру жүйесін дамытудың маңызды және перспективалык,
акпараттық және телекоммуникациялық технологияларды пайдалану негізінде
кашықтықтан оқыту әдістерін кеңінен енгізу керек екенін мойындап отыр.
Қашықтықтан оқыту болашақ 12 жылдық мектеп үшін елеулі білімдік мәні
бар бірқатар қосымша мүмкіндіктерге ие болып отыр;
Жедел (кеңістіктегі және уақыт ішіндегі кедергілерді жеңу, өзекті тың
ақпарат алу, жедел кері байланыс);
Ақпараттық (арнайы салалардағы білім ауқымының кол жетімділдігі
артады, тұтынушыға интерактивті веб-арналардьң көмегімен жеткізіледі;
телеконференцияларда, жөнелту тізімдерінде және интернет желісін басқа да
кұралдарында жарияланады);
Коммуникациялау (бір-бірімен электр желілерінің көмегімен жедел
байланысатын оқуға қатысушылардың окушылардың, педагогтардың, мамандардың
саны өседі; интернет сабақтарды. жобаларды, олимпиадаларды өткізуге
қойылатын шектеулер алынады.);
Педагогикальқ (қашықтықтан жүргізілетін телекоммуникацилардың өзіндік
ерекшеліктеріне қарай оқыту бұрынғыдан гөрі интерактивті, технологиялық
және дәлелді бола түседі, дараландырады; оқушылар жұмыстарының желідегі
жариялымдары, оларды сараптау мен бағалау жеңілдетіледі.);
Психологиялық (оқушынын өзін танытуы үшін дәстүрлі эмоциялық-
психояогиялық жағдайлармен салыстырғанда анағұрлым жағдайлар жасау;
психологиялық кедергілер мен проблемаларды ашу, ауызша сөйлеудің
кемшіліктерін жою);
Экономикалық (көлік шығыстарын, үй жайын жалға алуға кететін
шығындарды үнемдеудің есебінен оқуға жұмсалатын шығындар 40 пайыз шамасында
кемиді. Қағазбен іс жүргізу, оқу кұр'алдарының таралымы азаяды.);
Қашықтықтан оқыту - адам білім алуға және ақпарат алуға деген
құқықтарын іске асыратын үздіксіз білІм беру жүйесі нысандарының бірі.
Қазақстанда қашықтықтан білім берудің рөлін өзекті ететін әлеуметтік
саяси прогрестер:
Білім беруге жаңа талаптар коятын экономикалык реформаларды дамыту.
Халықаралық байланыстардың оның ішінде білім беру саласындағы
байланыстардың өсуіне ықпал ететін саяси өзгерістер;
Білім беру қызметін көрсетулердің әлемдік рыногында бәсекелестіктің
артуы кезінде білім беру
Ақпараттық технологиялардың өзекті мәселелері
Ісіндегі халықаралық ықпалдастықты күшейту.
Білім беру процесіне қатысушылардың арасында ақпарат алмасудың сапалық
тұрғыдан жаңа техникалық құралдарының пайда болуы және олардың жедел дамуы.
Халықтың білім берудің мазмұны мен технологияларына қатысты жаңа
сұраныстарын қалыптастыру. Қашықтықтан білім берудің әлеуметтік
функциялары:
- халыктық әлеуметтік және кәсіби жұмылуын оның кәсіпкерлік әлеуметтік
белсенділігін арттыру;
- елдің сапалы даярланған білікті мамандарға деген сұраныстарын
қанағаттандыру;
- отандық жоғары мектепте жинақталған білімді кадрлық және материалдық
әлеуметті сақтауға және көбейтуге жәрдемдесу.
- қоғамның білімділік деңгейін және білім сапасын арттыру
- халықтың әр түрлі білім беру қызметтеріне деген, өсіп келе жатқан
қажеттіліктерін қанағаттандыру.
Икемділік. Білім алушылар лекциялар, семинарлар түріндегі күнделікті
сабақтарға қатыспайды. Өздеріне ыңғайлы уақытта, ыңғайлы орында және
ыңғайлы қарқында сабақ оқиды. Әркім оқу курсының белгілі бір пәнін меңгеру
үшін өзіне қанша кажет болса, сонша оқиды.
Модульдік. ҚО бағдарламасының негізіне модульдік принципі алынған.
Оқушылар меңгерген әрбір жекелеген пән (оқу курсы) мазмұны бойынша белгілі
бір пәндік салаға барабар. Бұл тәуелсіз (бірақ, әрине, логикалық жағынан
өзара байланысты) оқу курстарының жиынынан жеке немесе топтық
қажеттіліктерге жауап беретін оқу жоспарын жасауға мүмкіндік береді. Оқушы
өзі үшін өзінің жеке ұйғарымдарын білдіретін іс жүзіндегі жеке оқу жоспарын
жасағанда, әзірше білім алудың дәстүрлі нысандарына тән емес, оңтайлы
мүмкіндік туады,
Қосарлылық. Оқыту негізі кәсіптік қызметпен, тіпті оқумен ұштастырыла,
яғни өндірістен қол үзбей жүргізіледі.
Қашыктықтағы әрекет. Білім алушының тұратын жерінен білім беру
мекемесіне дейінгі қашықтық тиімді білім беру процесі үшін кедергі
(байланыс сапалы жұмыс істегенде жағдайда) болып есептелмейді.
Оңтайлылығы. Оқу процесінде білім беруші мен білім алушы қашықтықтан
оқыту технологиясын уақытқа қарамастан, яғни әрқайсысына ыңғайлы сабақ
кестесі немесе жұмыс кестесі бойынша іске асыра алады.
Қамту немесе бұқаралық. Білім алушылардың саны сыни тұрғыдағы өлшем
болып есептелінбейді. Олардың барлық үлгідегі оқулықтар мен анықтамалық
көздеріне (электронды кітапханаларға, ақпараттық деректер қорына) қолдары
жетеді, сондай-ақ олар бір-бірімен және оқытушымен теле-коммуникациялық
желілер және байланыс құралдары арқылы хабарласа алады.
Рентабельдік. Бұл - ҚО-ның жоғары экономикалық тиімділігі. Шетелдік
және отандық мамандардың бағалауы көрсеткендей, ҚО білім алудың басқа
нысандарына қарағанда шамамен 1,5-2 есе арзанға түседі.
Оқытушы. Әңгіме оқытушының жаңа рөлі және өзіндік функциялары туралы
болып отыр.
Білім алушылар. Нақтырақ айтсақ, білім алушының жаңа рөлі және іс-
әрекеті.
Жаңа ақпараттык, технологиялар. Ақпараттық технологиялардың барлық
түрлері, бірақ та көбінесе жаңа ақпараттық технологиялар (компь-ютерлер,
компьютерлік желілер, мультимедия жүйелері, т.с.с.) пайдаланылады.
Әлеуметтілігі. ҚО тұрғыдан жеріне, жағдайына және белгілі бір дәрежеде
материалдық жағдайына қарамастан, білім алудың баршаға бірдей мүмкіндігін
қамтамасыз ете отырып, белгілі бір дәрежеде әлеуметтік кикілжіңді азайтады.
Интернационалдығы. ҚО білім беру қызметін экспорттауға және
импорттауға қолайлы жағдай туғызады.
Қашықтықтан оқитын оқушы жасаған білім нәтижелері, оның ішкі жеке
басының өсуіне сәйкес келеді. Ғылыми білім беретін интернет-ресурстардың
көлемінің өсуі адамзаттың әлемдік мәдени-тарихи жетістіктеріне жетудің
мүмкіндігі білім берудін мазмұнының ролін өзгертеді. Дәстүрлі білім берудің
негізгі мақсаты таңдап алынған мазмұнды оқушыларға жеткізу болып табылатын
бірыңғай көздерге - оқулықтар мен оқу құралдарына шоғырландырылады. Web -
ортада, СВ КОМ. ВҮВ-тасушыларда, электронды кітаптар мен вертуальді
кітапханаларда бар білімдік ақпараттық қол жетімділдігі және көлемнің
ұлғаюы және қашықтықтан оқыту қызметі нысандарының ашықтығы оқушылардың
дүниетанымын әлемдік деңгейге дейін кеңейтеді. Сондықтан болашақ 12 жылдық
мектепте қашықтықтан оқыту нысандарын бірыңғай ашық білім беру
кеңістігіндегі ғаламдық білім беретін телекоммуникациялардың тиімді құралы
ретінде лайықты орын алатыны анық.
1.4. Білім беру жүйесінде ақпараттық және инновациялық технологияларды
пайдалану
Қазақстан Республикасында оқыту үрдісін қазіргі заманғы
технологиялармен білім беруді ақпараттандыру форумдарын өткізу дәстүрге
айналып келеді. Онда білім беруді ақпараттандыру мәселелері, ақпараттандыру
үрдісін жетілдіру жолдары қаралды. Қашықтан оқыту-үздіксіз білім формасы:
тәжірибе және даму болашағы, оқытуда арналған программалық құралдар жасау
әдіснамасы атты ғылыми секциялар жұмыс жасап тұңғыш рет білім берудің
барлық деңгейлеріне арналған электрондық басымалдар ұсынылады.
ҚР-да қабылданған білім ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламалары
еліміздің бүкіл дүниежүзілік білім кеңестігіне ену мүмкіндіктерімен
байналысты білім беру сапасын ақпараттық тұрғыдан етудің жаңа сатылық
жүйесін сақтауға бағытталған. Бағдарламаның жүзеге асуы білім мекемелерін
компьютерленуге ғана емес, білім беруді ақпараттандыруды қамтамасыз ету
әдістемесінде де тәуелді.
Қазіргі кездері компьютерлік технологияның даму деңгейі жаңа дәуірдің
мультимедиялық, телекоммуникациялық мүмкіндіктері мен артықшылықтарын
көрсететін алғы шарттар болып табылады. Бұндай мүмкіндіктері жүзеге асыру
үшін білім саласында да, қазіргі кездегі ақпараттық технологияны дамыту
саласында мамандар біріктіруге күш салуда. Бүгінгі таңда мектеп пәндерін
компьютер көмегімен оқыту нәтижелілігін зерттеудегі ғылыми мәселелерді шешу
ең басты орын алды. Зерт теу нәтижесі көрсетіп отырғандай, мектеп пәндерін
оқыту процесінде компьютерді қолдану мұғалім мен оқушы қарым-қатынасы
жүйесінде олардың іс-әрекеті мазмұнына, құрылымына өзгеріс әкеледі,
түрлендіреді. Демек, оқыту процесінде компьютерді қолдану білім мен
біліктілікке қоятын талаптарды жетілдіріп, жүйелеуді талап етеді.
Алдымен жаңа ақпараттық технологияларға көшпей тұрып, оқу-тәрбие
үрдісінде білім беруді ақпараттандыру мүмкін емес. Білім берудегі жаңа
ақпараттық технология дегеніміз- оқу мен оқу-тәрбие материалдарын үйретуге
арналған есептеуіш техника құралдарының оқу үрдісіндегі рөлі мен орны
мұғалімдер мен оқушылардың еңбегін жеңілдету, оларды пайдаланудың түрі мен
әдістері туралы ғылыми білімнің жүйесі екені белгілі.
Компьютермен жұмыс жасай отырып, оқушы кез келген тапсырманы аяғына
дейін орындау мүмкіндігіне ие. Себебі, оған қажетті көмек көрсетіліп
отырады. Егер тиімді оқытатын жүйелер пайдаланылса, оған тапсырманың шешімі
де түсіндіріліп, тиімді және тиімсіз жүрістер талқыланылады. Қарастырылып
отырған мәселенің тәжірибелік маңызын аша отырып, өзінің ақыл-ойын
пайдалануға, кез келген сұрақ қойып, кез келген шешім жолын айтып, нашар
баға алудан қорықпауға мүмкіндік беретін компьютер оқуға деген көзқарас
қалыптастырады.
Қазіргі замандағы ақпараттық технологиялар білім беру үрдісінде
оқушының қабілетін дамытуға мүмкіндік береді, және оқушының танымдық іс-
әрекеттері күшейіп, өзіндік жұмыстарды тез орындау мүмкіндіктері артады.
Осылайша оқыту құралдарының бірі – электрондық оқулық. Ол оқушыларды
даралай оқытуда жаңа ақпараттарды жеткізуге, игерілген білім мен біліктерді
тестік бақылауға арналған программалық құрал.
Білім беру процесі – ақпараттық қоғам жағдайындағы жас өспірімдерді жан-
жақты даярлайтын процесс болуы керек. Сондықтан білім беру жүйесіндегі
компьютерлерді пайдаланудың маңызы зор. Өйткені компьютер адам қызметінің
барлық саласында еңбек өнімділігін арттыру құралына айналады. Болашақ
мамандардың ақпараттық мәдениеті негіздерін қалыптастыру оқушылардың
компьютерде жұмыс жасауды игерумен тығыз байланысты. Компьютерді мектепте
оқытуды практикаға енгізу әлеуметтік, экономикалық, теориялық және
практикалық сипаттағы түйінді мәселелерге жол ашып отыр. Атап айтқанда,
ғылыми-техникалық прогрестің тез өсу қарқынды жоғары деңгейлі мамандар
даярлауда жаңаша оқыту әдістерінің қажеттігін алға қоюда.
Білім беруді ақпараттандыру мәселелерінің ауқымы өте кең және көп
салалы. Қазіргі кезде информатика курсын мектепте оқытудың айтарлықтай
тәжірибесі жинақталды. Атап айтқанда мектеп оқушыларын алгоритмдік және
компьютерлік сауаттылыққа үйрету әдістемесі жасалды.
Қоғамдық ақпараттандырудың негізгі бағыттарының бірі – оқыту процесін
ақпараттандыру. Ал ақпараттандыру болса үздіксіз білім берудің бір бөлігі.
Қоғамдық ақпараттандыру жағдайында үздіксіз білім беру жүйесі мыналарға
сүйенеді:
- білім беру сапасын арттыру, даму қарқынын күшейту; қоғам мүшелерінің
ой-өрісін даму деңгейін көтеру;
- өз бетінше білім алу мүмкіндіктерін кеңейту.
Білім беруді ақпараттандырдың негізгі бағыттары:
- әдістері мен формасын ұйымдастыру, оқудың әдістемелік жүйесін жасау;
- қоғамдық ақпараттандырудың қазіргі жағдайда тұлғаны тәрбиелеу және
дамыту;
- оқушының интеллектуалды потенциалын дамытуға бағыттау;
- өз бетімен білім алу біліктілігін қалыптастыру;
- информациялық – оқу, эксперименттік – зерттеу қызметінің өз бетімен
түрлі іс-әрекеттерін жүзеге асыру.
Оқытудың жаңа ақпараттық технология аса қажетті педагогикалық
мәселелердің шешімдерін табуға, ой еңбегін арттыруға, оқу процесін тиімді
басқаруды қамтамасыз етеді. Жаңа ақпараттық технологияның негізгі
ерекшелігі ол мұғалімдер мен оқушыларға өз бетімен және бірлесіп
шығармашылық жұмыс жасауға мүмкіндік береді.
- оқушылардың білім негіздері туралы түсініктерді тереңдету; ақпаратты
тарату және қолдана білу арқылы әлемнің қазіргі ғылыми бейнесін
қалыптастыру;
- оқушыларға ақпараттық процестердің мәнін ашып көрсету;
- компьютерді оқу процесінде де, кәсіби қызметте де ұтымды пайдалану.
Оқушылардың барлығын белсенді түрде оқу үрдісіне тартылады. Дәстүрлі
оқыту жүйесінің жетіспейтін жағы – барлық оқушыларды оқу үрдісіне
белсенділік танытуын қамтамасыз етпеуі. Мысалы, жаңа материалды түсіндіру
кезінде көптеген оқушылар барлық күш-жігерін жұмсап жұмыс жасамайды.
Себебі, біреулеріне жаңа материал түсініксіз, екіншісіне бұл мәселе
бұрыннан таныс, үшіншілері бұл кезде басқа нәрсе ойлап отырады, т.б.
Компьютер оқу үрдісін басқарудың икемділігін қамтамасыз ете отырып,
оқушылардың іс-әрекетін бақылаудың сапасын өзгертеді. Дәстүрлі оқытудың
негізгі кемшілігі – оқу іс-әрекетінің маңызды кездерін бақылаудың мұғалім
үшін мүмкін еместігі. Сынып оқушыларымен жұмыс жасау барысында мұғалім
оқшылардың әрқайсысының орындаған барлық тапсырмаларын тексере алмайды, ал
дер кезінде түзелмеген қателер игерілетін білім туралы кері пікір тудырады,
ал бұл қателерді түзету кейіннен өте қиын.
Компьютер барлық жауаптарды тексеруге мүмкіндік береді, ал көпшілік
жағдайда ол қателерді көрсетіп қана қоймай, оның типін анықтап, дер кезінде
оның пайда болу себебін көрсетеді. Оқу үрдісін компьютер көмегімен басқару
диапазоны өте кең: оқушының сұрақ қоя алу мүмкіндігінен оқыту стратегиясын,
тапсырмалардың қиындық деңгейін, көмек мөлшерін, кейбір жағдайда оқу
материалын түсіндіру ретін таңдауға дейін. Оқушы тапсырманы орындау
барысында өзі қажет ететін көмекті дер кезінде алу өте маңызды. Бұған
дейін ешбір оқыту құралы мұндай мүмкіндікке ие болған емес. Компьютер
оқушыға өз іс-әрекетінің нәтижесін көрнекті түрде көруге мүмкіндік береді.
Оқыту үрдісіне жаңа ақпараттық технологияны пайдалану педагогикалық
психологияның алдына бірқатар көкейкесті мәселелерді қояды. Біздің
ойымызша, бұл мәселелерді екі топқа бөлуге болады. Олардың біріншісі,
оқылатын функциялар немесе олардың кейбіреулері техникалық құрылғыға
жүктелетіндігімен байланысты ең алдымен, бұл – оқушы мен компьютердің дара
қарым-қатынасы мәселелері. Бұл тек қана компьютер жүйелерінің техникалық
немесе программалық жабдықталуының кемшілігінен ғана емес, адам мен адамның
және адам мен компьютердің қарым-қатынасының айтарлықтай ерекшелігінен
туындайды. Компьютер мұғалімді алмастыра алмайды, себебі ол оқу үрдісінің
орталық тұлғасы бола тұра оқушыға тек бағыттаушы ретінде әсер етеді, оқу
материалын дайындайды, көмек беру деңгейін анықтайды.
Оқытудағы жаңа ақпаратты технология аса қажетті педагогикалық
мәселелердің шешімін табуға, ой еңбегін арттыруға, оқу үрдісін тиімді
басқаруға арналған. Жаңа ақпараттық технологияның білім саласына енуі
педагогтерге оқытудың мазмұны, әдістері мен ұйымдастыру түрлерін сапалы
түрде өзгертуге береді.
Жаңа ақпараттық технология мүмкіндіктерін пайдаланудың педагогикалық
сәйкестігін ескеріп оқыту үрдісіне енгізу сабақты ұйымдастырудың және оқыту
әдістерін өзгеруіне әкеледі.
Жаңа ақпараттық технологияларды пайдаланудағы негізгі мақсаттарға
мыналар кіреді:
- Ақпараттық жұмыс жасау іскерлігін қалыптастыру, баланың қабілітін
дамыту;
- ақпараттық қоғамның жеке тұлғасын дайындау;
- Берілетін оқу материалының көлемін оқушы меңгере алатын деңгейге дейін
өсіру;
- Зерттеу іскерлігін, тиімді шешім қабылдай білу іскерлігін
қалыптастыру;
Компьютер оқу материалын беру мүмкіндігін едәуір кеңейтеді. Түсті,
графиканы, мультимедияны, бейнетехниканың барлық мүмкіндіктерін пайдалану
оқушыға ерекше психологиялық әсер етеді . Сонымен қатар оқу мотивін
күшейтуге мүмкіндік береді.
Информатика сабақтарында сабақтың сапасын арттыру мақсатында жаңа
технологияларды пайдалану , оқушылардың қызығушылығын арттыру-мұғалімнің
басты міндеттерінің бірі. Сабақты түрлендіру арқылы оқушының ойын дамыту,
тапқырлық ізденімпаздық қасиеттерге жетелеу, оқушының информатикалық тіл
байлығын жетілдіру. Мұғалім әр түрлі оқыту стратегияларын сабақтың ұтымды
жерлерінде қолдана білуі тиіс.
Нәтижеге бағытталған оқыту-бұл қорытынды нәтижелер, яғни оқу
бітіргеннен кейінгі маңызды білім, шеберліктер мен бағыттарды білдіреді.
- қарым-қатынасқа түсе алу қабілеттіліктері.
(оқу дербес компьютерде әр түрлі программалау тілдерінде жазу, сөйлей,
тығдай алулары);
- әлеуметтік қарым-қатынастарға бейімділіік;
- талдау жасай алу қабілеттіліктері;
- мәселелерді шеше білу, өмірдегі қайшылықтарды жеңу;
- шығармашылық шеберліктерді игерту және өзара шығармашылығын қабылдай
білу қабілеттіліктері;
- білімнің құралы ретінде технологияларды қолдана алу шеберліктері
Инновациялық технологияның маңыздылығы-студенттердің белсенділіктерін және
шығармашылықтарын қалыптастыру шарттарын анықтап, әр студенттің өз бетімен
жұмыс жасауға шығармашылығынодан әрі арттыруға бағыт беру.
Педагогикалық іс-тәжірибенің жаңалығы сабақты тиімді өткізу жолдарын
қазіргі заманға сай ақпараттық, дидактикалық материалдар арқылы жеткізу.
1.5. 12 жылдық білім беру жағдайында мұғалімдердің кәсіби құзіреттілігін
қалыптастыру
Тәуелсіз мемлекеттің білімі мен ғылымының дамуы үшін дүниежүзілік
білім кеңістігіне ену - бүгінгі күннің басты міндеті. Қазақстан
Республикасының Білім туралы Заңында атап көрсеткендей, білім білім
беру жүйесінің негізгі міндеті бала тұлғасының рухани және дене қабілеті
мүмкіндіктерін ашу, оны оқыту, тәрбиелеу мен өзіндік келбетін дамыту
барысында жағдай жасау арқылы ақыл –ойын дамыту болып табылады. Қоғам
алдында тұрған талаптарға сәйкес, білім беру жүйесін түбегейлі жаңғырту,
XXI ғасырда жалпы білім беретін мектептерде оқушының жеке өзін үйлесімді
дамьпуға бағытталған жаңа үлгісін таңдау міндеті тұр.
Қазақстанға әлемдік қауымдастықтың толыққанды мүшесі болу үшін білім
жүйесінің үлгісін жасау қажет. Ал білім беруді модернизациялаудағы ең
басты жаңалық-12 жылдық беру жүйесіне көшу. 12 жылдық оқытуға көшу
Қазақстандық білім беру реформасының стратегиялық міндеттерін ойдағыдай
шешуге мүмкіндік береді. Ал оның мәнісі шығармашылық тұлғаны
қалыптастыруға бағытталған жаңа ұлттық моделді дамытуға, жалпыға
арналған білім үлгісінен таңдауы бойынша білім алу үлгісіне сапалы
көшуде әлемдік білім беру кеңістігіне тезірек кіруді қамтамасыз етуде
жатыр. Қазақстандағы білім беруді халықаралық стандарттарға
сәйкестендіру мақсатьшда қабылданған 12 жылдық оқытудың түжырымдамасында
білім мазмұнын жас ерекшеліктеріне сәйкестендіру мен оны халықаралық
нормалармен үйлестіру турасындағы мәселелер көтеріліп, соған сәйкес
негізгі міндеттер республикадағы білім жүйесін дамытудың 2010 жылға
дейінгі бағдарламасында айқындалды. Білім беру саласының негізгі
басымдылықтары ретінде нәтижеге бағытталған білім тұжырымдамасы
даярланып, оның негізгі көрсеткіші ретінде құзырлылық ұстанымдарына көшу
бағыты айқындалды.
Қазақстан Республикасы 2015 жылғы дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасында нәтижеге бағытталған білімге тек мұғалімнің кәсіби
біліктілігі арқылы жетуге болатындығы айрықша сөз етілген. Яғни өмірге
жаңа тұрпатты педагог керек. Ал бүгінгі жаңа формациядағы педагог
ізденімпаз, өзіне-өзі талап қоя білетін, кәсіби-құзырлылық және шеберлік
деңгейі жоғары, рухы биік, даралық сапалары жетілген, шығар тауы биік
маман болу қажет. Бүгінгі педагог білім мен ақпаратты тасымалдаушы ғана
емес, ол Тәуелсіз Қазақстанның білім жүйесін әлемдік деңгейге бағыттау
мақсаты туындап жатқан қазіргі таңда педагогтік мамандыққа қойылатын
талаптарға жауап бере алатын, білім мен іс-әрекетін ұйымдастыру
іскерлігінің жоғары деңгейіне ие маман болуы тиіс. Сондықтан да 12 жылдық
мектеп мүғалімдерінің алдында күрделі міндеттер түр.
Бүгінгі танда білім саласында қызмет ететін әрбір педагог жаңару
процесін жатырқамай қарсы алып, өзінің іс-тәжірибесіне енгізуге асығуы
тиіс. Өйткені өркениетті елдің білім саясаты жаңа тұрпатты педагогтың тың
көзқарасын қажет етеді.
В.А.Сластенин, И.Ф.Исаев, А.И.Мищенко және Е.Н.Шиянов еңбектерінде
мүғалімнің кәсіби құзіреттілігі педагогикалық іс-әрекетті жүзеге асырудағы
теориялық және практикалық даярлығы деп атап көрсетілген. Ал,
В.А.Адольф педагогтың кәсіби құзіреттілігі нәтижелі педагогикалық қызметке
теориялық, әдістемелік, мәдениеттанымдық, пәндік, технологиялық және
психологиялық-педагогикалык даярлығы деп есептейді. Демек, бүгінгі
ұстаздың рөлі - ұйымдастырушы, басқарушы, танымдык ақиқатқа құрылған
шәкірттер диалогын іске асырушы, сараптаушы, құрастырушы. Білім берудің
жаңа парадигмасына көшу жағдайында мұғалімдерді кәсіби дамытудың үлгісін
жасауда төмендегі көрсеткіштер болуы қажет:
-инновациялық қызмет қажеттілігін түйсінуі;.
-мектептің іс-тәжірибесіне жаңалықтар енгізу бойынша шығармашылық
қызметке даярлығы (психологиялық, технологиялық және т.б);
- қабылданған шаралардың, әрекеттердің нәтижелілігіне сенімді болуы;
-шығармашылық сәтсіздіктерді жоя білуге даярлығы;
-инновациялық қызмет тұрғысынан өзінің бұрынғы тәжірибесін жағымды
және әділ талдай білуі;
-кәсіби өзін-өзі тани білуі, іске асыру қабілеттілігі.
Басшылар мен ұйымдастырушылар педагогикалық кадрларды кәсіби дамытуға
жағымды әсер ететін белгілі бір жағдайлар мен факторлардың болуы
әдістемелік жұмыстың сапасын қамтамасыз ететінін білуі қажет. Яғни,
мектепте төмендегідей ахуал болуы тиіс:
-ұжым мойындайтындай педагогикалық қызмет үлгілерін қүра алатын кадрлардың
болуы;
- басқаларды үйретіп, оларға өз тәжірибесін беруге даяр және соған
қабілетті кадрлардың болуы;
- тәжірибе алмасуға және бірлесе қызмет істеуге бағытталған микроахуал;
- біірлесе кызмет етуді талап ететін міндеттердің болуы.
Жаңа тұрпатты педагогтың қажет ететін жоғарыда сипатталып өткен білім
саласындағы негізгі басымдылықтарды жүзеге асыру тек әрбір мұғалім
шығармашылық жағдайда еңбек еткенде ғана нәтижелі болатыны түсінікті
Жоғарыда көрсетілген талаптардың орындалуының маңызды алғы шарты болашақ
мүғалімдердің білім-біліктіліктерін шыңдау, кәсіби мәдениетке
ьшталандыру, тәрбиелеу, соған сәйкес атқарар іс-әрекетгің тетігін ұсыну
болып табылады.
Жаңа түрпатты педагогтың нәтижелі жүмыс жасауының алғы шарты
-мектептің оқу- материаддық базасын нығайту. Осы орайда білім беру
мекемелерінде 12 жылдық білім беруге көшу бағытында нәтижелі жұмыстар
жүргізілуде.
Сонымен қатар білім алушылардың шығармашьшығын
дамыту, жаңа білімді өз бетінше меңгерту, оқушьшардың танымдык әрекетін
ұйымдастыру, әлемдік телекоммуникациялық жүйелермен байланысу
мәселелерін шешу- білімді ақпарттандыру болып табылады. Мектеп
мұғалімдері электрондық, мультимедиалық оқулықтар жазып, оларды оқу-
тәрбие үрдісінде
тиімді пайдалану және қашықтыктан оқыту мүмкіндігіне ие болып отыр.
12 жылдык білім беруге көшуде мүғалімдердің білім деңгейін көтерудің
кұзіреттілігі-
технологияландыру.Технологиялық қызметтің негізгі мақсаты мектеп
мүғалімдеріне педагогикалық, коммуникативтік, басқару технологияларының
теориялық моделдерімен таныстыру, алгоритмдеу.
Мектептегі оқу-тәрбие жұмысьш үйымдастыруда жүргізілетін жұмыстардың
ғылыми жаңашылдығы мен теориялық ерекшелігі оқушыны жекелей дамытуды
көздеген педагогикалық технологиялардың негізі мен жиынтығын анықтауда,
мектеп пен оқушы арасындағы гармонизацияны ашуда, сонымен қатар жеке
басты оқыту технологияларына жататын түрлі деңгейлік варианттарын (ойьн
технологиясы, дамыта оқыту, оқу зерттеуін ұйымдастыру технологиясы,
жобалау әдісі, тәй-тәй технологиялары және т.б.) өндеп, технологиялық
режимде жұмыс жасайтын мектеп моделін құруда айқындалады.
Біліктілікті арттыру жүйесін
технологиялаңдыру негізіңде:
- педагогикалық мақсаттарға жету құралы қызметі;
- білім мазмүньгаың әрекеттік компоненттік қызметі;
- оқу әрекеті жобасының қалыптасу, өзін-өзі дамытуға қабілеттілікті
дамыту қызметі;
-Білім алу-оқыту бірлескен әрекетін ұйымдастыру қызметі жүзеге
асады.
Білімдік үрдісті технологияландыру-оның педагогикалық және әлеуметтік
мүмкіндіктерін ашады, педагогикалық үрдістің болашағын болжап,
нәтижеге жетуді тиімді басқаруды, білімдік, тәрбиелік мәселелерді
кешенді шешу, тұлғаньщ дамуына қолайлы жағдай жасауды қамтамасыз етеді.
Ал білім көтеру ісін технологияландыру ұстаздардың кәсіби
құзырлылықтарын калыптастырып, шығармашылығын арттырады.
Сонымен қатар 12 жылдық мектеп мүғалімінің алдында оқушыларға білім
берумен қатар, олардың дені сау, дене бітімін дұрыс жетілуін
қадағалауға арналған денсаулық сақтау технологиясын енгізу міндеті
бар. Бүгінгі оқушы-ертеңгі еліміздің экономикалық қуатын, мәдени және
рухани байлығын жақсартуға ықпал ететін жеке түлға. Мұндай түлғаны
тәрбиелеу барысында мүғалімдер білім апушының жұмыс қабілетін арттыратын 3-
4 жаттығудан тұратын сергіту сәттерін, биологиялық қозғалыс қажеттілігін
қанағаттандыратын гимнастика, қозғалыс ойындарын, таза ауадағы ойындарды
өткізуі қажет.
Алайда 12 жылдық білім беруге көшуте дайындық жүмысын жүргізу
барысында бірқатар жұмыстар легі ізденіс пен ғылыми- әдістемелік
қамтамасыз етуді талап етеді:
- Жаңа жүйе талаптарына сай вариативті білім беру бағдарламалары
негізінде таңдау курстарын ұйымдастырудағы әдістемелік жетіспеушіліктер;
- Жаңа педагогикалық технологияларды енгізудегі және әр пән
ерекшелігіне сай
өңдеудегі қиындықтар;
- Педагогикалық білім жүйесіңдегі ақпараттық орта мен
мәдениеттің дамуындағы қиындықгар;
- Оқу бөлмелерінің 12 жылдық білім беру талабына сай жабдықталуы.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz