Саңырауқұлақтардың құрылысы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ

Су, жер және орман ресурстары факультеті
6В08302-Орман ресурстары және орман шаруашылығы мамандығы

РЕФЕРАТ
Тақырыбы:Саңырауқұлақтардың азықтық маңызы және олардың дәрілік қасиеттері

Орындаған: Батай Сабит Айдынұлы Тобы: ЛР-2105 тобының 2-курс студентіҚабылдаған:________________ _______

Алматы, 2022 жыл.
Жоспары:
І
Кіріспе бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3
ІІ
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4
а.
Саңырауқұлақтардың құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4
б.
Саңырауқұлақ түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5
в
Саңырауқұлақтардың азықтық маңызы және олардың дәрілік қасиеттері
7
ІІІ
Қорытынды бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9

Пайдаланылған әдебиетер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
10

І Кіріспе
Саңырауқұлақтар- зең, ашытқы, қозықұйрық сияқты эукариоттық ағзалардың бір тобы. Жануар қасиеттерін де, өсімдік қасиеттерін де қамтиды, сондықтан бөлек бір патшалық болып табылады. Саңырауқұлақтарды өсімдік, бактерия және кейбір простистен айыратын қасиет - хитиннен тұратын жасуша қабырғасы. Олар жануарлар сияқты гетеротрофты, яғни олар тамақты органикалық молекула сіңіру арқылы табады және фотосинтез жасамайды. Мекенін өсу арқылы ауыстырып, ауа және сумен қозғала алатын спора шығара алады. Эко жүйеде редуцент рөлін атқарады, демек өлген ағза мен органикалық қоқыс ыдыратып, ағзалар арасындағы зат айналымын әрі қарай қозғайды. Саңырауқұлақты зерттейтін ғылым микология (ежелгі грекше μύκης -саңырауқұлақ) деп аталады. Бұрын ол ботаниканың бір бөлігі болып саналатын, бірақ қазіргі деректер бойынша, саңырауқұлақ филогенетикалық жағынан өсімдіктен гөрі, жануарға жақын.
Оларды өсімдіктермен ұқсастығы
Жақсы білінетін жасушалық қабырғаның болуы;
вегетативтік күйдегі қозғалмауы;
даудың көбеюі;
витаминдер синтезіне қабілеттілігі;
сіңу жолымен тамақты сіңіру (адсорбция).
Жануарлармен ұқсастығы
гетеротрофность;
клеткалық қабырғаның құрамында буынаяқтылардың сыртқы қаңқасына тән хитиннің болуы;
клеткаларда хлоропласт пен фотосинтездейтін пигменттердің болмауы;
гликогеннің қосалқы зат ретінде жиналуы;
метаболизм -- несепнәр өнімінің пайда болуы және бөлінуі болып табылады.
Саңырауқұлақтардың құрылысы мен тіршілік әрекетінің бұл ерекшеліктері оларды өсімдіктермен тікелей эволюциялық байланысы жоқ эукариотты организмдердің ең көне топтарының бірі деп есептеуге мүмкіндік береді. Саңырауқұлақтар мен өсімдіктер суда өмір сүрген микроорганизмдердің әр түріне қарамастан пайда болды.
Саңырауқұлақтардың басым бөлігі гифа ретінде өсіп, тіршілік етеді. Гифа деген диаметрі 2 - 10 м, ұзындығы бірнеше сантиметрге жететін, цилиндрлік жіп пішінді құрылым. Гифа ұшынан өседі; жаңа гифалар ескі гифалардың жаңа ұш өсіріп, тармақтануы немесе бір ұштың екіге бөлінуі арқылы пайда болады. Бір-біріне ұшырасқан гифалар бірігіп, мицелий деген матасқан гифалар желісін құрайды.

ІІ Негізгі бөлім
Саңырауқұлақтардың құрылысы
Саңырауқұлақтардың басым көпшілігінің вегетативті денесі-бұл мицелий немесе жұқа түссіз (кейде сәл боялған) жіптерден немесе гиф, шексіз бойы және бүйірлі бұтақтары бар саңырауқұлақтар.
Мицелий әдетте екі функционалдық әр түрлі бөлікке бөлінеді: субстратқа бекіту, су сіңіру және тасымалдау және онда ерітілген заттар үшін қызмет ететін субстратты және субстраттың үстінен көтерілетін және көбею органдарын құрайтын ауа.
Бұл склероция, столондар, ризоидтар, ризоморфтар, ап-прессориялар, гаусториялар және т.б. мысалы, ауа доға тәрізді гиф -- грибтің көмегімен субстрат бойынша тез таралады. Бағаналар ризоидтар субстратына бекітіледі. Бекіту функциясын гиф бұтақтарында жалпақ қалыңдықтардың түрі бар аппрессориялар да орындайды. Паразит-саңырауқұлақтарға тән гаусториялар иесінің жасушаларына енетін және олардан қоректік заттарды сіңіретін мицелийдің арнайы өсінділері болып табылады.

Саңырауқұлақтардың денесі өте нәзік жіпшелерден, яғни гифтерден тұрады. Бұл гифтердің өз ара шатасып орналасуынан барып мицелий пайда болады. Кейбір саңырауқұлақтардың денесі жіптерден құралмайды. Мұндай саңырауқұлақтардың басым көпшілігі өсімдіктер ауруын қоздырады. Мәселен, бұларға картоптың рак ауруын қоздыратын сақырауқұ-лақтар жатады. Саңырауқұлақтар бір клеткалы және көп клеткалы болып бөлінеді. Бір клеткалы саңырауқұлақтың бұтақталған мице-лийі бір ғана клеткадан тұрады, ал көп клеткалы саңырауқұлақтардың гифінде аралық перделер болады.
Жалпы саңырауқұлақтар клеткаларының құрылысы басқа организмдердің клеткаларының құрылысына ұқсас. Клеткалары сыртқы қабықтан, цитоплазмадан, бір немесе бірнеше ядродан тұрады. Қабық құрамында клетчатка, пектин және азот тектес заттар бар. Цитоплазмада әр түрлі заттармен бірге вакуоля да бар. Қор заттары ретінде клеткада углевод және май заттары кездеседі.

Саңырауқұлақ түрлері
Жеуге жарамды саңырауқұлақтар да жоғары сатыдағы ағзалар. Оларды өсімдік еті деген атпен бағалы тағамдардың қатарына қосады. Оның құрамындағы 10-20% құрғақ затының 2-4%-ы нәруыз, 1%-ы май болады. Құрамында қантты заттары да кездеседі. Бұл заттар саңырауқұлақтың дәмін жақсарта түседі. Жеуге жарайтын саңырауқұлақтарды улы саңырауқұлақтардан ажырата білу керек. Жауынды жыл мезгілдерінде саңырауқұлақтардың қандай түрін болса да кездестіруге болады. Солардың ішінде жеуге жарайтын саңырауқұлақтың 100-ге жуық түрі бар.
Ерте көктемде (наурыз, сәуір айларында) Қазақстанда ақ саңырауқұлақтар топталып өседі. Бұл саңырауқұлақ тіпті шөл және шөлейтті жерлерде де кездеседі. Оның дөңес қалпақшасы, мықты түбіртегі болады және қалпақшасының астында түтікшелері бар. Бұл саңырауқұлақты ормандағы қайыңның,шыршаның, еменнің түбінде өсетін ақ саңырауқұлақтармен шатастыруға болмайды. Арышқұлақтар - қарағайлы, шыршалы орманда, терекқұлақ көктеректің түбінде өседі. Ал жеуге жарамды ақ жерқұлақтың (белый трюфель) денесі топырақтың үстіңгі қабатында дамыды. Майқұлақ, ойысқұлақ, түлкіжем,қозықұйрық, бүріскі (сморчок) саңырауқұлақтары да жеуге жарамды.

Арықтардың шіріті мол жағасында жас кезінде жеуге жарамды көңқұлақ өседі. Түбіртегі жіңішке, ұзын. Қалпақшаң жұқа, төбесі сүйірлену келеді. Бұл саңырауқұлақтың қалпақшасының астында жетілген споралары қара түсті сұйық затпен бірге шашылады. Спорасын сол сұйық затпен қоректенетін бунақденелілер таратады.
Жеуге жарамайтын жалған түлкіжем кәдімгі түлкіжемге өте ұқсас. Жалған түлкіжемнің қалпақшасының үстіңгі беті тегіс, қызғылт-сары түсті. Кәдімгі түлкіжем қалпақшасының шеті желбіреген, үстіңгі беті ақшыл-сарғылт түсті. Қалпақшасын бөліп қарағанда, ақ шырын бөлінеді. Улы саңырауқұлақтар боз арамқұлақ, сырттай қарағанда, қозықұйрыққа ұқсас. Бірақ оның қозықұйрықтан айырмашылық боз арамқұлақ қалпақшасының астыңғы жағы ақшыл-жасыл түсті. Қозықұйрықтың қалпақшасының астыңғы жағы алқызыл түсті болады. Қозықұйрықтың Қазақстанның сазды, тақыр жерлерінде өсетін де түрі бар.
Сұр және қызыл шыбынжұты, көңілкеш (веселка), жалдан түбіртек саңырауқұлақтары - улы. Сұр шыбынжұты саңырауқұлағының қалпақшасының үсті сұр түсті және ақ лақты. Қызыл шыбынжұтының қалпақшасының үсті қызыл түсті және ақ лақты болып келеді. Жалдан түбіртек саңырауқұлағының қалпақшаң сының астыңғы жағы қою сарғылт-жасыл. Қалпақшасының үсті мен түбіртегі ашық сарғылт-жасыл түсті болады. Түбіртегінде белдеуше сақинасы жоқ.
Саңырауқұлақтан уланып қалмау үшін әбден қарап, тексеріп алу қажет. Егер кездескен саңырауқұлақтар улы саңырауқұлаққа ұқсас болса, оны алмаған жөн. Әбден пісіп, жетілген әрі кеуіп кеткен саңырауқұлақтардың да улы болуы мүмкін. Ақ саңырауқұлақ және басқаларын асқа пайдаланудың алдында екі рет суға қайнатып, қайнатқан суды төгіп тастау қажет. Төккен сумен бірге саңырауқұлақтардағы улы заттар кетеді. Жаңадан теріл әкелген жас саңырау - құлақтарды бір тәуліктен артық сақтамайды. Одан жасалған тағамдарды екінші тәулікке қалдыруға болмайды. Саңырауқұлақтарды кептірсе де, сүрлемелесе де, маринадтаса да олардың құрамындағы улы заты жойылмайды. Сондықтан саңырауқұлақтан қыста да уланып қалуға болады. Уланудың белгілері саңырауқұлақты жегеннен кейін, бірнеше сағаттап соң білінеді. Уланған ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.