Заңдылық, құқықтық тәртіп және тәртіп

Көпшілік биліктің қалыптасу кезінде пайда болуы және алғашқы құқықтық ескерткіштердің көрінуінде, заңдылық қазіргі мемлекеттің бір анықтаушылық белгісінің біріне айналды.
Заңдылық – құқықтық өмірдің субъектілерімен заң нормаларын бұлжытпай іске асырудағы қатаң талаптары.
Заңдылықтың көбірек бөлігі, белгілеріне мыналарды көрсетуге болады:
• жалпылығы сонда көрінеді, егер барлық, кім болсын құқық нормасының шегінде болып міндетті түрде оларды орындаса ғана көрінеді, ешкімнің одан ауытқуы мүмкін емес: жекеленген азаматпен мемлекеттің өзімен және оның өкілімен;
• мұндағы атап айтатынымыз, әрекеттердің өзінікі емес тек сол әрекеттер қағидалары.
Заң ғылымында заңдылық үшін қасиетте көрінетін құбылыс ретіндегі көзқарас қалыптасты «қағида, әдіс және қоғамдық қатынастарға қатысушылардың және оның нәтижесінің құқық нормаларының заңдарында көрсетілген, соларға негізделген нормативтік өкілдердің және құқықтың басқа қайнар көздерінің тәртіп режиміне сайлығы:
• заңдылық қағида ретінде заңдарда бекітіледі және барлық субъектілердің әрекетінде негізделген идеяны өмір сүру идеясы ретінде жарияланады;
• әдіс ретінде – қандай болмасын құқық, субъектілерінің тәртіп жолдары заңдылық талаптарына сай келеді, олардың қылықтарының негізі болады;
• ерекше режим ретінде саяси, экономикалық, моральдық және басқадай өмір жағдайлары, онда кедергісіз құқықты адал ниетпен міндеттілікті іс жүзіне асыруы мемлекеттік органдардың және олардың лауазымды адамдарының әрекеттері, қағидалар болып табылады.
Заңдылықтың қағидаларына бірнеше негізделмеген идея-ларды жатқызуға болады, олар мемлекет пен жеке адамның қарым-қатынасының өмір сүруін үйлесімді қамтамасыз етеді:
• заңдардың жоғарылығы, басқа барлық құқықтық актілерге қарағанда, міндетті түрде заңдар ережелеріне сай болуы қажет, соларды орындау үшін қабылданады және қолданылады,
• заңдар міндетті түрде бойына жалпы адамдық идеалдарды және бағалылықты сіңіруі қажет;
• заңдар конституцияда бекітілген және адамның бостандығы мен заңды мүдделерін сонымен қатар, кепілденген солардың қорғалуын міндетті түрде көрсетіп қорғауын қамтамасыз етеді;
• заңдардың жалпығы, бірдейлігі, оларды түсінудің аумақтығы, олардың әрекеттерін қолданудың біртұтастығы ретінде;
• барлық құқық субъектілерінің кепілденген заңдарын қорғау бірдей мүмкіншілік, егер құқықбұзушылық кезде олардың құқығына және бостандығына заңды мүдделеріне қол сұғылса;
• заңдылық пен мақсатқа сәйкестікті бірін-біріне қарсы қоюды болдырмау;
• болдырмау және құқықбұзумен белсенді күрес;
• заңдардың орындалуын тиімді ұйымдастыру, тексеру және қадағалау.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Т.А.Ағдарбеков, З.Т.Ағдарбекова, М.С.Данишбаева. Мемлекет және құқық теориясы. Түркістан: 2012 ж. - 208 б.
2. Т.А.Ағдарбеков. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы: 2003 ж. - 328 б.
3. Д. А.Булгакова. Мемлекет жəне құқық теориясы. Алматы: 2006 ж. - 106 б.