Биологияны оқытудағы тәрбие элементтері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Мирас университеті

Университет Мирас

Химия және биология
секторы

Сектор
Химии и биологии

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
КУРСОВАЯ РАБОТА

Курстық жұмыс тақырыбы
Тема курсовой работы Биологияны оқытуда оқушыларды ұлтжандылық, эстетикалық, гигеналық, экологиялық тәрбиелеу

ПәнДисциплина Биологияны оқыту әдістемесі

СтудентСтудент
Абдулазизова Шахруза Хасантайқызы

(студенттің Аты-жөніФ.И.О. студента)

212-92

(топгруппа)

6В01501

Химия және биология

(кодкод)
(БББ атауынаименование ОП)

Курстық жұмыс
Курсовая работа защищен на

қорғалды

(бағасыоценка)

Жетекші
Руководитель

Амирбекова Э. М.

(қолыподпись)

(Аты-жөніФ.И.О.)

ж.г.

Шымкент 2021 ж.г.

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ3
НЕГІЗГІ БӨЛІМ5
1 Биологияны оқыту анықтамасы және оқыту арқылы білім беру5
1.1Оқыту дегеніміз не?5
1.2Биологияны оқыту үрдісіндегі білім беру7
2 Биологияны оқытуда оқушыларды ұлтжандылық, эстетикалық, гигеналық, экологиялық тәрбиелеу11
2.1 Биология сабағында мектеп оқушыларына экологиялық білім беру мазмұны11
2.2 Биологиялық білім беру процесінде негізгі мектеп оқушыларының эстетикалық тәрбиесінің теориялық негіздері14
2.3 Жаратылыстану сабағында ұлтжандылық тәрбие беру16
2.4 Биология пәні оқытуда гигиеналық білім беру мазмұны18
ҚОРЫТЫНДЫ20
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ21

КІРІСПЕ

Адамзат тарихы табиғат тарихымен тығыз байланысты. Қазіргі кезеңде оның адамдармен дәстүрлі қарым-қатынасы мәселелері жаһандық экологиялық проблемаға айналды. Экологиялық білім беру - мемлекеттік саясаттың жаңа басымдығы және адамдарды тез өзгеретін қоршаған ортаға бейімдеу құралы.
Қазіргі кезде орта білім беру жүйесінде, оның ішінде биологиялық білім беруде жалпы білім берудің құрылымы мен мазмұнын жаңарту, білім берудің жаңа сапасына қол жеткізуді қамтамасыз ету мәселелері бірінші орында тұр. Бұл мәселелер биологиялық білім берудегі басымдықтарды өзгертуді, мақсаттарды қайта қарауды және оның мазмұнын қоғамның жаңа қажеттіліктеріне, әлемдік тенденцияларға, қазіргі кезеңдегі өмір туралы ғылымның жетістіктеріне сәйкестендіруді талап етеді.
Эстетикалық тәрбие - адамның күнделікті өмірде, өнерде әсемдікті қабылдау, бағалау, талдау және жасау қабілетін дамыту. Эстетикалық тәрбие - адамды әсемдікті түсінуге, бағалай білуге үйрету - педагогиканың бір саласы.
Ұлтжандылық тәрбие - бұл студенттерді демократиялық қоғамда әрекет ету мен өзара әрекеттесу, белсенді еңбекке, қоғамдық құнды істерді басқаруға қатысуға, құқықтар мен міндеттерді жүзеге асыруға, сондай-ақ олардың саяси жауапкершілігін күшейтуге дайындаудың мақсатты, адамгершілік тұрғыдан айқындалған процесі.
Гигиеналық білім беру тек Адам курсының емес, биологияның барлық бөлімдерінің ортақ міндеті болып табылады. Анатомиялық және физиологиялық түсініктер студенттерге өз тәжірибесін бағалауға, гигиеналық ережелерді түсінуге мүмкіндік береді.
Зерттеудің мақсаты: мектеп оқушыларына биология сабағында экологиялық, эстетикалық, ұлтжандылық, гигеналық білімді қалыптастыру.
Зерттеу объектісі тұлғаны дамыту факторы ретінде мектеп оқушыларына экологиялық, эстетикалық, ұлтжандылық, гигеналық тәрбие беру процесі болып табылады.
Зерттеу пәні биология сабақтарында мектеп оқушыларының экологиялық, эстетикалық, ұлтжандылық, гигеналық тәрбиесін педагогикалық қамтамасыз ету болып табылады.
Зерттеудің гипотезасы мектеп оқушыларына биология сабағында экологиялық, эстетикалық, ұлтжандылық, гигеналық білім беру табысты болады деген болжамға негізделген
Зерттеу міндеттері:
Биологияны оқыту үрдісіндегі білім беру
Биология сабағында мектеп оқушыларына экологиялық білім беру мазмұны
Биологиялық білім беру процесінде негізгі мектеп оқушыларының эстетикалық тәрбиесінің теориялық негіздері
Жаратылыстану сабағында ұлтжандылық тәрбие беру
Биология пәні оқытуда гигиеналық білім беру мазмұны
Зерттеу әдістері: психологиялық, педагогикалық, әдістемелік әдебиеттерге теориялық талдау жасау; биология пәні бойынша оқулықтарды талдау, оқушылардың іс-әрекетінің өнімін зерттеу, озық педагогикалық тәжірибені зерделеу, тестілеу, бақылау, нәтижелерді талдау.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1 Биологияны оқыту анықтамасы және оқыту арқылы білім беру
Оқыту дегеніміз не?

Оқыту - белгілі бір түрде ұйымдастырылған және мұғалімнің бақылауында болатын күрделі және көп қырлы таным процесі.
Оқытудың компоненттері
Оқыту процесінде мұғалімнің рөлі зор. Мұғалім оқу материалын жан-жақты меңгеруге қажетті жағдай жасайды, оқушылардың ақыл-ой қабілетін дамытуға бағытталған жұмыстарды жүргізеді, шығармашылыққа баулиды.
Мұғалім оқушының оқу материалын меңгеруде қандай бағытта жұмыс істеу керектігін анықтайды, дүниетанымын, әлеуметтік, дүниетанымдық, адамгершілік нормаларын қалыптастырады. Осыған байланысты оқу тәрбиемен тығыз байланысты.
Оқытудың екі негізгі бағыты бар:
оқушы мен мұғалімнің өзара әрекеті, оның барысында оқушыларда білім базасы, іскерлік пен дағды қалыптасады;
мақсаты білім мен дағдыны меңгеру болып табылатын оқушылардың белсенді өздік жұмысын ұйымдастыру.
Анықтаушы фактор мұғалім мен оқушы арасындағы тиімді әрекеттестік болып табылады. Белгіленген байланыстың болмауы, оқу процесі қиындықтармен жүреді. Осыған байланысты оқу процесінде мұғалім мен оқушының бірлігін жүзеге асырудың маңызы зор және мұғалімнің жеке ықпалы қамтамасыз етіледі.
Сабақтар оқушының білім алуға бағытталған өздік жұмысын жүргізуге мүмкіндігі болатындай етіп құрылуы керек. Ол үшін мұғалім оқушыларға тікелей ғана емес, жанама түрде де әсер етуі керек.
Тікелей әрекеттестік міндеттерді бірлесіп шешуді көздейді. Делдалдық өзара әрекеттестік мұғалім берген тапсырмалар мен нұсқауларды орындаудан тұрады.
Қашықтықтан оқытудың мәні мен құрылымы оқыту үдерісінің мұғалімсіз жүруі мүмкін екендігін көрсетеді. Дегенмен, оқушының белсенді оқу үрдісінсіз оқу процесі мүмкін емес.
Оқыту процесі біртұтас, ол оқыту мен оқу мақсаттарының ортақтығынан көрінеді. Оқыту процесі мұғаліммен белсенді әрекеттесу және таным процестерін қамтиды. Қарым-қатынас мотивацияның жоғары деңгейін қамтамасыз етеді, оқу процесіне қатынасты анықтайды.
Жұмыстың анықтығы мен жақсы ұйымдастырылуы, мұғалімнің өз ісіне деген құлшынысы, оқушылармен қарым-қатынастағы әдептілік, материалды меңгеруге көмектесу және білімді бағалауда сәйкестік сияқты факторлар оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыруға ықпал етеді.
Өзара әрекеттесу әсерін төмендетуге болады:
мұғалімнің қарым-қатынас стиліне назар аудармауы;
оқу іс-әрекетінің нашар ұйымдастырылуы.
Оқытудың негізі:
адам санасында объективті шындыққа айналатын ақпарат;
практикалық және теориялық әрекеттерді өз бетінше орындауға мүмкіндік беретін дағдылар;
сананың бақылауында болмайтын дағдылар (сенсорлық, қозғалыс, интеллектуалдық).
Білім - оқудың нәтижесі. Білім - заттар мен құбылыстар туралы бейнелер мен тұтас идеяларды қалыптастыру.
Оқу процесінің негізгі құрылымдарына мыналар жатады:
оқу материалының жекелеген бөліктерімен түзілетін үздіксіз байланыс тізбегі болып табылатын сызықтық құрылым;
концентрлік құрылым, бұл студенттерге оқу материалының мазмұнын қайта қарау және кеңейту үшін үйренгеніне қайта оралуға мүмкіндік береді;
білімді кеңейтуді және тереңдетуді талап ететін тақырып бойынша сұрақты немесе мәселені тұжырымдауға негізделген спиральдық жүйе;
аралас жүйе.
Оқыту мазмұнының ең қолайлы құрылымын таңдау оқытудың міндеттерімен, оқушыларды дайындаудың бастапқы деңгейімен, оқытылатын оқу материалының ерекшеліктерімен анықталады.
Сызықтық оқыту процесі ең кең таралған оқыту жүйесі болып табылады. Ол бірнеше жыл бойына тақырып бойынша жан-жақты білім алуға мүмкіндік береді.
Оқытудың бірқатар ерекшеліктері бар:
оқу материалын меңгеру;
іс-әрекеттің жалпы әдістері мен ғылыми ұғымдарды игеру;
адамда жеке өзгерістерді бастау;
мінез-құлық және қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру.
Оқытуда бірқатар құрамдас бөліктер ажыратылады, олардың негізгілері:
білімге деген қажеттілікті қамтитын ынталандыру;
оқу әрекетінің мақсаты болып табылатын бағдарлама-мақсат;
бақылау және реттеу.
Оқыту - адамның алдында тұрған саналы мақсатқа сәйкес өз іс-әрекетін реттей алған жағдайда жүзеге асырылатын белгілі бір қызмет түрі. Оқыту - бұл әрі процесс, әрі жеке тәжірибені меңгерудің нәтижесі.
Білім беру - қоғамдық-тарихи тәжірибені мақсатты түрде берудің, білім қорын, іскерлік пен дағдыны қалыптастырудың сызықтық процесі. Тәрбиенің әдіснамалық негізі ретінде таным мен рефлексия теориясы, диалектика және шындықты танудың негізгі әдісі ретінде жүйелі көзқарас қызмет етеді.

Биологияны оқыту үрдісіндегі білім беру

Мектептегі оқудың тәрбиелік сипаты Биология пәнінің мақсаты мен мазмұнымен анықталады. Биология ғылымының тәрбиелік күші зор. Сондықтан биологиялық білімді қоршаған әлеммен танысу, дүниенің ғылыми бейнесін қалыптастыру үшін белсенді түрде пайдалану керек.
Биологияны оқыту әдістемесінде И.Д. Зверев биологияны оқытуда оқушыларды тәрбиелеудің элементтер жүйесін жасаған.
Тәрбие - тәрбиешінің тәрбиеленушіге мақсатты және арнайы ұйымдастырылған ықпалы. Бұл адамды тәрбиелеуге немесе өзгертуге арналған әрекеттердің бірі. Тәрбиенің мәні білім алушының сана-сезімін, көзқарасын, психикалық жай-күйін, білімін, дағдысын, іс-әрекет тәсілін немесе басқа да тұлғалық аспектілерін өзгертуге бағытталған тәжірибелік-түрлендіруші әрекет Әдетте, тәрбие қоғамдық тәжірибе мен жалпы адамзаттық мәдениетті беруге, өнімді іс-әрекет пен салауатты өмір салтын ұйымдастыруға, сонымен қатар тұлғаның дамуына жағдай жасауға, қиындықтар туындаған жағдайда қарым-қатынас пен оқуға көмектесуге бағытталған.
Оқыту оқумен, білім мен дағдыларды меңгерумен байланысты болса, жүйеде және өзара әрекеттесетін элементтерді дамытуда жүзеге асырылса, білім табысты болуы мүмкін. Биологияны оқытуда дұрыс жүргізілген білім мектеп оқушыларында қоршаған шындыққа, оның ішінде табиғатқа және ондағы адамның рөліне деген құндылық көзқарастың белгілі бір жүйесін қалыптастыра алады.
Білім беру, сонымен қатар білім мен іс-әрекет әдістерін меңгеру оқу процесінде жүзеге асырылады. Тәрбие процесі тәрбиенің негізгі элементтерінің: тәрбиенің мақсаттары мен мазмұнының, тәрбие әдістері мен құралдарының, тәрбие нәтижесінің өзара байланысын білдіретін белгілі бір құрылыммен сипатталады.
Білім берудің мақсаттары - ерекше тәрбиелік ықпалдағы оқушылардың тұлғасында күтілетін өзгерістер. Тәрбиенің нәтижесі адамның дүниеге, қоғамға және өзіне деген қарым-қатынас жүйесінде көрінетін тұлғалық өзгерістері болып табылады.
Педагогика мәселесі және биологияны оқыту әдістемесі ретінде тәрбие қазіргі уақытта өте өзекті, өйткені біздің қоғамдағы идеологиядағы, әлеуметтік өмірдегі және білім беру жүйесіндегі түбегейлі өзгерістер жағдайында құндылықтардың басымдықтары айтарлықтай өзгерді. Адамның тұлға ретінде қалыптасуына, ғылыми дүниетанымын, ақыл-ойын, адамгершілікке, эстетикалық талғамға, табиғатты қастерлеуге, экологиялық мәдениетке тәрбиелеуге көп көңіл бөлінеді.
Мектептегі білім беру қазіргі қоғамда өмірге және еңбекке дайын жан-жақты және үйлесімді дамыған жеке тұлғаны тәрбиелеуге бағытталған. Осы мақсатқа сәйкес оқу процесінде адамгершілік, еңбек, дене, эстетикалық, әлеуметтік-құқықтық, экономикалық, азаматтық, патриоттық, экологиялық тәрбие жүргізіледі.
Заманауи жағдайда әлеуметтік тәрбиенің жандануымен қатар мектептегі білім ізгілендіруге бағытталған, т.б. тұлғаның өзіне деген сенімділігін, дербестігін, мұғалім мен оқушы арасындағы адамгершілік, сенімді қарым-қатынастың көрінісін шарттайтын аспектілерін тәрбиелеу.
Гуманизм идеяларына негізделген тәрбиенің міндеті - оқушының жеке тұлғасын қалыптастыруға, оның қажеттіліктері мен қызығушылықтарын сезінуіне көмектесу. Тәрбиенің мәні адамды адамзат мәдениетінің барлық байлығымен таныстыратын қоғамдық тәжірибені жеке тәжірибеге мақсатты түрде өзгертуде жатыр.
Жоғарыда аталған білім беру мақсаттарының барлығы мектеп оқушыларына биологиялық білім беру процесінде табысты жүзеге асырылуы мүмкін.
Биологияны оқыту әдістемесі барлық уақытта білім беруді жүзеге асыруда бұл пәннің үлкен рөлін атап өтті. Сонымен бірге мектептің барлық пәнін және оның жеке курстарын оқу процесінде табысты жүзеге асырылуы мүмкін білім беру элементтерінің тұтас жүйесі анықталды.
Кесте 1. Биологияны оқытудағы тәрбие элементтері
Тәрбие жақтары

Н.М.Верзилин мен В.М.Корсунской бойынша
И.Д.Зверев бойынша
ХХІ ғасырдың басындағы биология курсында.
Диалектикалық-материалистік дүниетаным, табиғатты дінге қарсы түсіну және биосфераға дұрыс экологиялық көзқарас.
Идеялық-саяси тәрбие беру, ғылыми-атеистік, патриоттық және интернационалдық дүниетанымын қалыптастыру
Ғылыми дүниетаным. Дүниенің тұтас бейнесі
Теория мен практиканың байланысын, политехника және патриотизм идеяларын түсіну
Еңбек және политехникалық білім
Экологиялық тәрбие, экологиялық мәдениет және табиғатты құрметтеуге тәрбиелеу
Еңбек мәдениетін және алған білімін еңбекте қолдана білуге баулу
Эстетикалық тәрбие

Табиғатпен қарым-қатынаста болатын эстетикалық сезімдер және онымен байланысты Отанға деген сүйіспеншілік
Физикалық және гигиеналық тәрбие
Еңбек, дене және гигиеналық тәрбие

Биология пәні өткен жылдары да, қазіргі таңда да оқушылардың тұлғалық қасиеттерін тәрбиелеуге ықпал етіп отырғанын кестеден көруге болады. Сондықтан мұғалімнің бұл пәннің нақты мүмкіндіктерін ескеріп, оқу материалын біле отырып жүргізгені маңызды.
Тәрбие - тәрбиелік білімді жаттау емес, білімді түптеп келгенде дүниетанымды қалыптастыратын сенімге айналдыру. Сонымен қатар, сенімділік қоршаған әлемге, адамдарға қатысты қызығушылықта, іс-әрекетте, мінез-құлықта, мотивтерде, өмірлік мақсаттарда көрінеді.
Тәрбие процесі сабақта ғана емес, экскурсияда, сабақтан және мектептен тыс жұмыстарда да белгілі бір жүйені, жүйелі түрде жүргізілетін жұмысты талап етеді. Биологияны оқытудағы білім берудің барлық элементтері бір-бірімен тығыз байланысты. Мысалы, дүниетанымдық тәрбие экологиялық тәрбиемен, тіршілік әлемі мен қоршаған ортаға құндылық қатынасымен байланысты; еңбек тәрбиесі - еңбек мәдениетімен және эстетикалық тәрбиемен; этикалық тәрбие - экологиялық, ұжымда қиындықпен; руханилық - патриоттық және азаматтық, гуманистік, мәдени-экологиялық.
Әрбір элемент, жалпы алғанда, барлық білім беру оқушылардың танымдық әрекетімен байланысты екенін атап өткен жөн. Тәрбие мен іс-әрекеттің барлық элементтерінің осылайша өзара байланысы биологияны оқытудағы білім берудің табыстылығын қамтамасыз етеді.

2 Биологияны оқытуда оқушыларды ұлтжандылық, эстетикалық, гигеналық, экологиялық тәрбиелеу
2.1 Биология сабағында мектеп оқушыларына экологиялық білім беру мазмұны

Экологиялық тәрбие адамгершілік тәрбиесінің құрамдас бөлігі болып табылады. Сондықтан экологиялық тәрбиені табиғатпен үйлесімді экологиялық сана мен мінез-құлықтың бірлігі деп түсіну керек. Қоршаған ортаны тануға экологиялық білім мен сенімдер әсер етеді. Экологиялық түсініктер биология сабақтарында қалыптасады.
Биология - тіршілік туралы ғылым. Оны зерттеу мектеп оқушыларының биосфераны сақтау адамзаттың тіршілік етуінің ғана емес, дамуының да таптырмас шарты екенін ұғындыруға ықпал етеді.
Экологиялық білім мазмұны оның келесі аспектілерінен көрінеді:
Ғылыми (әлеуметтік-табиғи ортаға ғылыми-танымдық қатынасты дамыту);
Құндылық (қоғам мен адам өміріндегі табиғаттағы құндылықты анықтау);
Нормативтік (моральдық-құқықтық нормалар мен ережелер жүйесін меңгеру);
Белсенділік (танымдық, практикалық және шығармашылық дағдыларды, экологиялық сипаттағы іс-әрекет түрлері мен әдістерін қалыптастыру).
Экологиялық білім беру қоршаған табиғи орта және оның даму заңдылықтары туралы ғылыми-теориялық білімдерді жалпы табиғатты және оның жеке құрамдас бөліктерін құрметтеу қағидаттарымен ұштастыру қажеттілігін нақты айқындайтындықтан, бұл тәрбиенің күрделі сипаты айқын болады.
Оқушылардың жеке басының экологиялық мәдениетін қалыптастыру процесі экологиялық білімді, табиғатқа қатысты нормалар мен ережелер жүйесін, табиғатты зерттеудің құндылық бағдарлары мен дағдыларын қалыптастыруда кешенді тәсілді жүзеге асырған жағдайда тиімді болады.
Оны биологиядан сыныпта және сыныптан тыс жұмыстарда қорғау, оған мыналар кіреді:
табиғи орта және оның даму заңдылықтары туралы ғылыми-теориялық білімдердің жиынтығы және жалпы табиғатқа және оның жеке құрамдас бөліктеріне құрметпен қарауды қалыптастыру;
биология сабақтарында оқытудың әртүрлі әдістері, формалары мен тәсілдері;
биологиядан сыныптан тыс жұмыстарда оқытудың әр алуан әдістері, формалары мен тәсілдері;
жоғары сынып оқушыларының жеке және жас ерекшеліктерін ескеру.
М.А.Данилов, М.Н.Скаткин, И.Н.Лернер және т.б. экологиялық білім мен тәрбиенің мазмұнын анықтады, онда төрт компонент атап өтілді:
- табиғат, қоғам туралы, қоғам мен табиғаттың өзара әрекетінің нәтижелері туралы білімдер жүйесі;
- табиғи ортаны қорғау бойынша шығармашылық қызметтегі тәжірибе;
- табиғатты қорғау жоспарының жалпы танымдық және практикалық дағдылары мен дағдыларының жүйесі;
- жалпы адамзаттық адамгершілік негізінде қоршаған табиғи ортаға бағалау және эмоционалдық қатынаста көрінетін нормалар жүйесі.
Экологиялық білім мазмұны құндылық бағдарлардан туындайтын нормалар жүйесін қамтиды. Құндылықтар жүйесі табиғаттың бірегейлігі мен ішкі құндылығын түсінуге негізделген. Сонымен бірге адам табиғаттың бір бөлігі ретінде қарастырылып, табиғатты сипаттағанда оның адам үшін көп қырлы құндылығы атап өтіледі.
Экологиялық білім беру мазмұнын оқушылар әр түрлі іс-әрекеттерінде игереді. Оқу процесін ұйымдастыру формаларының әрқайсысы студенттердің танымдық іс-әрекетінің әртүрлі түрлерін ынталандырады: әртүрлі ақпарат көздерімен өзіндік жұмыс фактілік материалды жинақтауға, мәселенің мәнін ашуға мүмкіндік береді; ойын сәйкес шешім қабылдау тәжірибесін, шығармашылықты қалыптастырады, жергілікті экожүйені зерттеу мен сақтауға, құнды идеяларды насихаттауға нақты үлес қосуға мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта экология бойынша көптеген қызықты және назар аударарлық оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдар, мерекелер мен іс-шаралардың әдістемелік әзірлемелері жарық көрді, бірақ ешқандай оқу құралдары табиғатпен қарым-қатынасты алмастыра алмайды.тТапсырмалар мен ойындар арқылы табиғатқа экскурсия қоршаған әлемнің әртүрлілігімен танысуға көмектеседі.
Алғашқы кезеңде мектеп оқушыларының бойында қалыптасқан экологиялық құндылық бағдарларды, қызығушылықтар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.