Ешкілерді импорттауға қойылатын ветеринариялық - санитариялық талаптар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
"ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ"
КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ
"ВЕТЕРИНАРИЯ және ЗООИНЖЕНЕРИЯ" ФАКУЛЬТЕТІ
"ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ САНИТАРИЯ" КАФЕДРАСЫ

РЕФЕРАТ ЖҰМЫСЫ

Тақырыбы: ҚР-на ешкілерді импорттау кезіндегі қойылатын ветеринариялық - санитариялық талаптар және оларды жақсарту шаралары

Орындаған: 6В09102 - "Ветеринарлық санитария"
БББ: ВС 21-10 (К) топ студенті Қахарманова Алина
Тексерген: Алимов Айтбай Айткенұлы,в.ч.к., доцент

АЛМАТЫ 2025

ЖОСПАР:

І КІРІСПЕ
ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Ветеринариялық-санитариялық талаптардың маңызы
Ешкілерді импорттауға қойылатын ветеринариялық-санитариялық талаптар
ҚР ветеринариялық заңнамасы және халықаралық стандарттар
Импортқа рұқсат етілген ешкілердің денсаулығына қойылатын талаптар
Ветеринариялық сертификаттар мен рұқсат қағаздары
Қойылатын карантиндік шаралар мен тексерістер
Ешкілерді импорттау кезінде орын алуы мүмкін инфекциялық аурулар
Аурулар және олардың жұғу жолдары
Ветеринариялық бақылау мен профилактикалық шаралар
Ауруларды анықтау үшін зертханалық тексерулер
Импорттау процедуралары мен талаптарын жақсарту шаралары
Ветеринариялық бақылауды күшейту
Халықаралық тәжірибе мен заманауи технологияларды енгізу
Экономикалық тиімділікті арттыру
Ветеринариялық-санитариялық талаптарды жақсарту ұсыныстары
ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ
ІV ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы саласы мал шаруашылығымен тығыз байланысты болып келеді. Ешкі шаруашылығы да ел экономикасында маңызды орын алатын секторлардың бірі. Ешкілердің ет, сүт, жүн өнімдері адам өміріне қажетті азық-түлік және тұрмысқа қажетті заттар ретінде қолданылып, ауыл шаруашылығының тиімділігін арттыруға ықпал етеді. Дегенмен, ел ішіндегі ешкі тұқымдарының жеткіліксіздігі мен оларды өсірудің даму қарқынының баяулығы, шет елдерден сапалы ешкілерді импорттау қажеттілігін туғызады. Ешкілерді импорттау үрдісінде ветеринариялық-санитариялық талаптардың маңызды рөлі бар. Бұл талаптар жануарлардың денсаулығын қамтамасыз ету және түрлі инфекциялық аурулардың ел ішіне таралуының алдын алу мақсатында белгіленеді. Дұрыс ұйымдастырылған бақылау мен тексерулер елімізге тек сау малдардың кірісуін қамтамасыз етіп, агроөнеркәсіптік кешеннің тұрақтылығын сақтауға ықпал етеді. Бұл рефератта Қазақстан Республикасына ешкілерді импорттау кезіндегі ветеринариялық-санитариялық талаптар мен оларды жақсарту шаралары қарастырылады. Сонымен қатар, елімізде мал импортын реттейтін заңнамалық және ұйымдастыру шараларының тиімділігі талданады.
1. Ветеринариялық-санитариялық талаптардың маңызы
Ветеринариялық-санитариялық талаптар -- бұл елдің мал шаруашылығына арналған маңызды ережелер мен нормалар жүйесі, олар жануарлардың денсаулығын, өнімнің сапасын және жалпы экологиялық жағдайды қорғауға бағытталған. Бұл талаптар ешкілерді импорттау кезінде үлкен маңызға ие, себебі олар әртүрлі инфекциялық аурулардың ел ішінде таралуының алдын алуға көмектеседі. Осы талаптардың маңыздылығы бірнеше негізгі аспектілерде көрінеді: Ветеринариялық-санитариялық талаптар, ең алдымен, елге кіретін малдардың аурулармен жұқпауын қамтамасыз ету үшін қажет. Жануарлар түрлі инфекциялық ауруларды тасымалдаушы болуы мүмкін, сол себепті оларды арнайы тексеруден өткізіп, сау екендігіне кепілдік берілуі керек. Импортталатын ешкілердің денсаулығын тексеру арқылы малдың инфекцияларды ел аумағына таратпауына жол беріледі. Жануарлардан адамға жұғатын аурулар (зооноздық аурулар) үлкен қауіп төндіреді. Ветеринариялық талаптардың орындалуы осы аурулардың таралуын болдырмауға мүмкіндік береді. Мысалы, сарып (туберкулез), бруцеллез, ұшық сияқты аурулар малдан адамға жұғуы мүмкін, сондықтан олардың алдын алу үшін импортталған ешкілердің денсаулығы тексерілуі тиіс. Ветеринариялық-санитариялық талаптар малдың өнімдерін (сүт, ет, жүн және т.б.) сапасын қамтамасыз ету үшін де маңызды. Егер ешкілердің денсаулығы тексерілмесе, өнімнің сапасы төмендеп, адамға зиян тигізуі мүмкін. Импорттық ешкілердің тексерістен өтуі олардың өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Ветеринариялық-санитариялық талаптар ауыл шаруашылығының тұрақтылығын сақтау үшін қажет. Егер шетелден келген ешкілер денсаулығы төмен немесе ауру тасымалдаушы болса, ол бүкіл елдің мал шаруашылығына үлкен экономикалық шығындар әкелуі мүмкін. Талаптарды сақтай отырып, экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз етуге болады. Ветеринариялық-санитариялық талаптар халықаралық сауда мен интеграцияның маңызды бөлігі болып табылады. Қазақстан әлемдік нарықта бәсекеге қабілетті болу үшін, шет елдермен сауда қатынасында халықаралық стандарттарға сай болуға міндетті. Бұл талаптардың орындалуы Қазақстанның ауыл шаруашылығы өнімдері мен мал шаруашылығының халықаралық деңгейде танылуына ықпал етеді. Осылайша, ветеринариялық-санитариялық талаптар тек қана елдің денсаулығын сақтау үшін емес, сонымен қатар ауыл шаруашылығының тұрақтылығын қамтамасыз ету, экономика мен халықаралық сауданы нығайту үшін де өте маңызды рөл атқарады.
2. Ешкілерді импорттауға қойылатын ветеринариялық-санитариялық талаптар
2.1. ҚР ветеринариялық заңнамасы және халықаралық стандарттар
Қазақстан Республикасының ветеринариялық-санитариялық талаптары мен заңнамасы елдің ішкі нарығын қорғау және жануарлар мен олардың өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында тұрақты түрде дамып отырады. Бұл талаптар елдің агроөнеркәсіптік саласының тиімді жұмыс істеуі үшін, сондай-ақ халықаралық талаптарға сәйкестікті қамтамасыз ету үшін маңызды. Қазақстан Республикасында жануарлар мен олардың өнімдеріне қатысты ветеринариялық бақылау мен қадағалауды жүзеге асыратын негізгі нормативтік-құқықтық актілерге мыналар жатады: Бұл заң Қазақстандағы ветеринариялық қызметтің негізгі принциптерін, қызмет түрлерін және жануарлар мен олардың өнімдеріне қойылатын талаптарды анықтайды. Заңда жануарларды қорғау, оларды аурулардан сақтау, сондай-ақ шет елдерден әкелінетін жануарлардың санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сай болуын қадағалау мәселелері қарастырылған. Қазақстанның аграрлық саласын реттейтін қосымша нормативтік-құқықтық актілер ветеринария саласында да қолданылатын шараларды қамтиды. Бұл актілер малды тасымалдау, карантиндік шаралар мен тексерулерді ұйымдастыру, ветеринариялық бақылауды күшейту бойынша бағыттарды қамтиды. ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі, оның ішінде Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитеті шетелден әкелінетін малдардың денсаулығын тексеру, ветеринариялық сертификаттар беру және карантин шараларын бақылау міндетін атқарады. Сонымен қатар, әрбір облыс бойынша ветеринариялық инспекциялар жұмыс істейді, олар жергілікті деңгейде малдардың жағдайын қадағалайды. Қазақстанның халықаралық саудада өз орнын нығайту үшін әлемдік ветеринариялық талаптар мен стандарттарды сақтау өте маңызды. Бұл үшін бірнеше халықаралық ұйымдардың стандарттары мен ұсыныстары қабылданады: ДСҰ мен Халықаралық сауда ұйымы мал шаруашылығы өнімдерін импорттау және экспорттау кезінде халықаралық ветеринариялық стандарттарды ұстануды талап етеді. Бұл ұйымдар ұлттық ветеринариялық заңнамаларға сәйкестікті бақылап, халықаралық саудадағы техникалық кедергілерді жоюға көмектеседі. ОИЕ -- бұл жануарлар ауруларының таралуын бақылау және болдырмау бойынша халықаралық деңгейде әрекет ететін ұйым. ОИЕ ветеринариялық санитарлық талаптарды анықтайды және оларды елдердің ішкі заңнамаларында ескеру ұсынылады. ОИЕ-нің стандарттары әрбір елдің импорттық және экспорттық операцияларын реттеу үшін пайдаланылады. Қазақстан үшін бұл стандарттар халықаралық саудада талап етілетін сертификаттау мен бақылау жүйелерін қамтамасыз етеді. Еуропалық Одақ елдеріне экспорттау үшін олардың ветеринариялық-санитариялық талаптарына сай болу міндетті. Бұл талаптар малды тасымалдау, вакцинациялау, диагностикалық тексерулер мен санитарлық шаралар бойынша жоғары деңгейдегі қауіпсіздік шараларын талап етеді. Қазақстанның ветеринариялық заңнамасы осы талаптармен үйлесімді болуы қажет, бұл елдің халықаралық нарықта бәсекеге қабілетті болуына мүмкіндік береді. Қазақстанның ветеринариялық заңнамасы мен халықаралық стандарттар арасында үйлесімділік орнату өте маңызды. Бұл елдің мал шаруашылығының тиімділігін арттыру, инфекциялық аурулардың таралуын болдырмау және әлемдік нарықта бәсекеге қабілетті болу үшін қажет. Қазақстанның шетелден мал импорттау кезінде ветеринариялық-санитариялық талаптарды қатаң сақтау және халықаралық стандарттарға сәйкестікті қамтамасыз ету агроөнеркәсіптік кешеннің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің негізгі жолы болып табылады.
2.2. Импортқа рұқсат етілген ешкілердің денсаулығына қойылатын талаптар
Ешкілерді Қазақстан Республикасына импорттау кезінде олардың денсаулығына арнайы ветеринариялық талаптар қойылады. Бұл талаптар жануарлардың аурулардан таза болуын қамтамасыз ету және елдің мал шаруашылығын қорғау мақсатында белгіленеді. Импортқа рұқсат етілген ешкілердің денсаулығына қойылатын негізгі талаптар:
:: Импортқа рұқсат етілген ешкілер денсаулығын тексеру үшін оларды алдын ала зертханалық тексеруден өткізу қажет. Бұл тексерулердің мақсаты -- жануарлардың инфекциялық және паразитарлық ауруларынан таза екендігіне көз жеткізу. Әсіресе, сарып (туберкулез), бруцеллез, лейкоз, ішек инфекциялары және басқа да жұқпалы аурулардың болуы тексеріледі. Барлық тексерулер ветеринариялық стандарттар мен халықаралық талаптарға сай болуы тиіс.
:: Импортталатын ешкілердің денсаулығы ветеринариялық сертификатта көрсетілуі тиіс, ол ешкінің белгілі бір аурулардан таза екенін растайды. Ешкілердің сау болуының тағы бір шарты -- олардың вакцинациялануы. Жануарлар белгілі бір инфекциялардан алдын ала егіліп, вакцинацияланған болуы керек. Әсіресе, бруцеллез, туберкулез, ауспаи (сопақша безгек) сияқты жұқпалы аурулардың алдын алу үшін бұл өте маңызды.
:: Импортқа келетін ешкілер бірінші кезекте карантиндік аймақта болуы тиіс. Бұл жерде олар белгілі бір уақыт бойы бақылауда болады және олардың денсаулығына тұрақты тексерулер жүргізіледі. Карантин шаралары инфекциялардың таралуын болдырмау үшін қажет. Қарастырылатын мерзім ішінде ешкілерге толық зерттеулер жүргізіліп, олардың денсаулығының барлық аспектілері тексеріледі.
:: Импортталатын ешкілердің жағдайын тұрақты ветеринариялық бақылау қажет. Бұл бақылау импорттан кейін жануарлардың мінез-құлқынан бастап, дене температурасына дейін барлық көрсеткіштерді тексеруді қамтиды. Егер ешкілерде ауру белгілері анықталса, олар дереу оқшауланып, емделуге жіберіледі.
:: Импортталған ешкілерді тасымалдау кезінде де денсаулығының сақталуын қамтамасыз ету үшін арнайы жағдайлар жасалады. Тасымалдау кезінде ешкілердің стресстен аулақ болуы, тынығу мен тамақтануы, таза ауа мен су болуы керек. Тасымалдау құралдары мен орындары санитарлық талаптарға сай болуы шарт.
2.3. Ветеринариялық сертификаттар мен рұқсат қағаздары
Импортқа рұқсат етілген ешкілердің денсаулығын қамтамасыз ету және оларды Қазақстан Республикасына енгізу процесі тек заңды ветеринариялық құжаттардың негізінде жүзеге асырылады. Бұл құжаттар импортталған малдардың тексерілгені және белгілі бір санитарлық талаптарға сәйкес келетінін растайды. Ветеринариялық сертификат -- бұл жануарлардың денсаулығы мен тасымалдануының қауіпсіздігі туралы ресми құжат болып табылады. Ол шетелде шыққан малдардың барлық медициналық тексерулерден өткенін, аурулардан таза екенін және халықаралық ветеринариялық талаптарға сай екенін дәлелдейді. Ветеринариялық сертификат жануардың ауруларға қатысты жағдайын және вакцинациясын көрсетеді, сондай-ақ импорттаушы елдің денсаулық сақтау талаптарына сәйкестігін растайды. Қазақстан Республикасының Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитеті импортталған ешкілер үшін арнайы рұқсат құжатын береді. Бұл құжат импорттау процесін заңды түрде реттейді, жануарлардың тексеруден өтуін қамтамасыз етеді және олардың ел аумағына енуін заңдастырады. Импорт рұқсатын алу үшін, мал тасымалдаушы компания тиісті құжаттарды ұсынуы керек, оның ішінде ветеринариялық сертификат, тасымалдау жағдайлары туралы мәліметтер және басқа да қажетті құжаттар болуы тиіс. Ветеринариялық сертификат пен рұқсат қағаздары халықаралық стандарттарға сай болуы тиіс. Қазақстан Республикасы шетелден келген жануарларға қатысты халықаралық ветеринариялық-санитариялық ережелер мен келісімдерге сәйкес жұмыс істейді. Бұл құжаттар, әдетте, Дүниежүзілік сауда ұйымы (ДСҰ), Халықаралық эпизоотиялық бюро (ОИЕ), сондай-ақ Еуропалық одақ сияқты халықаралық ұйымдардың талаптарына сәйкес дайындалады. Ветеринариялық сертификаттан басқа, импортқа рұқсат етілген ешкілер үшін қосымша құжаттар да талап етілуі мүмкін. Олар тасымалдау кезінде жануардың қауіпсіздігі мен жағдайын растайтын құжаттар, карантиндік шаралардың іске асырылғаны туралы анықтамалар, сондай-ақ арнайы зертханалық тексерулердің нәтижелері болуы мүмкін. Ешкілерді импорттау кезінде ветеринариялық сертификаттар мен рұқсат қағаздары маңызды құжаттар болып табылады. Олар жануарлардың денсаулығының жоғары деңгейде сақталуын қамтамасыз етеді, сонымен қатар еліміздің мал шаруашылығын түрлі инфекциялық аурулардан қорғауға көмектеседі. Ветеринариялық талаптарды сақтау, сондай-ақ халықаралық стандарттарға сәйкес құжаттарды рәсімдеу Қазақстанның аграрлық секторын дамыту үшін қажетті негізгі шарттардың бірі болып табылады.
2.4. Қойылатын карантиндік шаралар мен тексерістер
Ешкілерді Қазақстан Республикасына импорттау кезінде карантиндік шаралар мен тексерістер маңызды роль атқарады. Бұл шаралар жануарлардың денсаулығын бақылау және елге түрлі инфекциялық аурулардың таралуын болдырмау мақсатында қабылданады. Импортталған ешкілердің карантинге алынуы мен олардың денсаулығын тексеру процесі ветеринариялық заңнамалар мен халықаралық стандарттарға сәйкес жүргізілуі тиіс. Импортталған ешкілер ел аумағына кірген сәттен бастап карантиндік аймаққа орналастырылады. Карантин -- бұл арнайы аймақ, онда жануарлар белгілі бір уақыт кезеңі ішінде оқшауланып, олардың денсаулығы бақылауға алынады. Әдетте, карантиндік мерзім 14-30 күн аралығында болады, бірақ бұл уақыт елдің ветеринариялық заңнамаларына және жануарлардың денсаулығына байланысты өзгеруі мүмкін. Карантин мерзімінде ешкілердің инфекциялық аурулар мен паразиттерге ұшырамағаны тексеріледі, және олардың жағдайы ветеринариялық инспекторлар тарапынан бақылауда болады. Карантиндік шаралар барысында ешкілерге бірнеше рет медициналық тексерулер жүргізіледі. Бұл тексерулердің басты мақсаты -- жануарлардың денсаулығын толық бағалау және аурулардың болуын анықтау. Ешкілерге қатысты жүргізілетін негізгі тексерістер: Жануарлардың қанын, зәрін, нәжісін және басқа да биологиялық үлгілерін зертханалық сараптамаға жіберу арқылы инфекциялық ауруларды анықтау. Ветеринариялық дәрігерлер жануарлардың жалпы жағдайын, температурасы мен мінез-құлқын, терісінің жағдайын, тыныс алу және жүрек жұмысының дұрыстығын тексереді.
Қажет болған жағдайда импортталған ешкілерге алдын ала вакцинация жасалады. Бұл шара инфекциялық аурулардың таралуының алдын алу үшін жүргізіледі, әсіресе бруцеллез, туберкулез және ауспаи сияқты ауруларға қарсы. Импортталған ешкілер карантинде болған кезде олардың тұрған орнындағы санитарлық жағдайлар қатаң бақыланады. Карантиндік аймақ малдың денсаулығы үшін қауіпсіз болуы тиіс. Бұл жерде арнайы тазалық шаралары, азық-түлік пен судың қауіпсіздігі, сондай-ақ жануарлардың тынығуы үшін қолайлы жағдайлар жасалуы қажет. Карантиндік аймақта ешкілерге тексеріс жүргізу барысында олардың айналасындағы барлық факторлар да есепке алынып, бақылау жүргізіледі. Карантин мерзімі аяқталған соң, егер ешкілердің денсаулығы қалыпты болса, олар басқа аймақтарға немесе шаруашылықтарға тасымалдануға рұқсат беріледі. Бірақ соңғы шешім ветеринариялық инспекторлар мен қадағалау органдары тарапынан қабылданады. Әрбір жануар бойынша жеке тексеріс нәтижелері мен құжаттары толық болып, оларды тасымалдауға немесе пайдалану үшін арнайы рұқсат алынуы керек. Карантиннен кейін де импортталған ешкілерге қатысты қадағалау жалғасады. Осы кезеңде малдың денсаулығына қатысты жаңа өзгерістер, ауру белгілері немесе басқа да мәселелер пайда болса, олар дереу анықталып, қажетті шаралар қабылданады. Бұл қосымша бақылау ешкілердің өнімдеріне қатысты санитарлық талаптардың сақталуын қамтамасыз етеді. Карантиндік шаралар мен тексерістер импортталған ешкілердің денсаулығын қамтамасыз ету және Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы саласын инфекциялық аурулардан қорғау үшін маңызды құрал болып табылады. Олардың нәтижесінде елге тек сау және дені сау жануарлар ғана кіреді, ал аурулар мен паразиттердің таралуы алдын алады. Карантиндік жүйе мен ветеринариялық тексерістердің тиімділігі Қазақстанның мал шаруашылығын нығайтуда және аграрлық секторды халықаралық деңгейде бәсекеге қабілетті ету жолында маңызды рөл атқарады.
3. Ешкілерді импорттау кезінде орын алуы мүмкін инфекциялық аурулар
3.1. Аурулар және олардың жұғу жолдары
Ешкілерді Қазақстан Республикасына импорттау кезінде олар түрлі инфекциялық ауруларды елге әкелуі мүмкін. Мұндай аурулардың алдын алу үшін ветеринариялық-санитариялық талаптар мен карантиндік шаралар маңызды болып табылады. Импортталған ешкілердің денсаулығын бақылау барысында инфекциялық аурулардан сақтану үшін жануарларды арнайы тексерістер мен зертханалық зерттеулерден өткізу қажет. Импортталған ешкілердің ішінен бірнеше инфекциялық аурулардың таралу қаупі бар. Осы аурулар әртүрлі жұғу жолдары арқылы таралады, олар инфекциялардың ел аумағына енуіне себеп болуы мүмкін. Ең жиі кездесетін аурулар мен олардың жұғу жолдарын қарастырайық.
Бруцеллез. Жұғу жолдары: Бруцеллез -- бұл малдың жұқпалы ауруы, ол бактериялық инфекция болып табылады. Бұл ауру ешкілер арасында жұғуы мүмкін, әсіресе сүт, қан, не болмаса тікелей жанасу арқылы. Сонымен қатар, жұқпалы жануарлардың жас төлдерінен жұғу қаупі жоғары. Ауру тудыратын бактериялар (Brucella) көбінесе ұрпақ беруші мүшелерде және аналықтың сүтінде орналасады.
Таралуы: Жануарлар арасында тікелей байланыс, сүт немесе қан арқылы, сондай-ақ таза емес жабдықтар мен құралдар арқылы таралады. Адамдарға бруцеллез тек жанасу немесе сүт өнімдерін пайдалану арқылы берілуі мүмкін.
Туберкулез. Жұғу жолдары: Туберкулез (Mycobacterium bovis) -- бұл бактериялық ауру, ол көбінесе өкпе арқылы жұғады. Туберкулездің негізгі таралу жолы - ауа-тамшы жолы, яғни жұқтырған жануарлардың жөтелу немесе түшкіруі кезінде түскен микобактериялар арқылы. Сонымен қатар, туберкулез қан, сүт немесе басқа да сұйықтықтар арқылы да таралуы мүмкін.
Таралуы: Туберкулез тек жануардан жануарға емес, сонымен қатар малдан адамға да жұғуы мүмкін. Ол көбінесе өкпе немесе ас қорыту жүйесі арқылы таралады.
Сарып (Қозы мен ешкілерде). Жұғу жолдары: Сарып -- бұл жануарлар мен адамдар арасында жұғатын бактериалды инфекция. Бұл ауру қозылар мен ешкілерде жиі кездеседі және олар аурудың тасымалдаушысы болып табылады. Сарып ауруы негізінен жыныстық қатынас, сүт және қан арқылы таралады.
Таралуы: Ауру жұқтырған ешкілердің сүті, ұрық, тіпті көз жасының да адамға берілуі мүмкін. Сондай-ақ, ауруды жануарларға бір-бірімен байланысу арқылы да жұқтыруға болады.
Ауспаи (Ауспаи ауруы немесе құтырма). Жұғу жолдары: Ауспаи -- бұл вирус тудыратын жұқпалы ауру, ол негізінен малдың инфекциялық ауруларын тудырады. Бұл ауру көбінесе мұрын, көз, ауыз арқылы жұғады, сондай-ақ малдың тыныс алу және ас қорыту жүйесі арқылы да таралуы мүмкін.
Таралуы: Ауспаи вирусы негізінен ауа-тамшы жолымен, яғни жұқтырған жануардың жөтелуі немесе түшкіруі арқылы таралады. Сонымен қатар, ауыз және мұрын арқылы да жұғуы мүмкін.
Құрттар мен паразиттер. Жұғу жолдары: Ешкілерде паразиттер мен құрттар (гельминттер) жиі кездеседі. Олар негізінен қоршаған орта арқылы таралады, мысалы, ластанған су мен азық арқылы. Құрттар мен паразиттер жануарлардың ішек-қарын жүйесінде өмір сүреді және олар малдың әлсіздігін тудыруы мүмкін.
Таралуы: Паразиттер мен құрттар көбінесе ас қорыту жолы арқылы жұғады, сондай-ақ сыртқы паразиттер (күйік, кенелер, биттер) тікелей жанасу арқылы да таралады.
Пневмония. Жұғу жолдары: Пневмония -- бұл өкпені зақымдайтын жұқпалы ауру. Ол мал арасында ауа-тамшы арқылы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.