Бағалы қағаздардың қалыптасуы мен даму

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 45 бет
Таңдаулыға:

жағдайда алуға мүмкiндiк бередi. Мемлекет бюджет кемшiлiгiн толтыру мақсатында да ақша белгiлерiн эмиссияламай, мемлекеттiк бағалы қағаздар шығарумен шұғылданады.

Курстық жұмыстың өзектілігі. Қазақстанда бағалы қағаздарды толық қалыптастыру үшін ұлттық өндіріс пен ішкі ұлттық нарық жүйесін қалыптастырып тереңдету керек. Қазақстан экономикасының өндірістік құрылымын қайта құрып жетілдіру мәселесін қарастыру қажеттігін тудырады.

Курстық жұмыстың мақсаты мемлекеттік бағалы қағаздардың дамуын, оның экономикадағы ролін анықтау болып табылады. Ол қазіргі күннің ең басты мәселелері болып саналады, өйткені дамыған нарықтық экономикада мемлекеттік бағалы қағаздар және оның нарығы мемлекет пен ұйымдарға қажетті бос ақшалай қаражаттарын мобилизациялауда үлкен рөл атқарады.
Курстық жұмысының мақсатына байланысты, оның келесі міндеттері анықталып шешіледі: Қазақстандағы мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының пайда болуы мен дамуының теориялық негіздеріне негізделе отырып Қазақстандағы мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының қалыптасуы мен қазіргі жағдайын талдау арқылы Қазақстандағы мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының даму болашағы.

Курстық жұмыс негізгі үш бөлімнен тұрады:

Қазақстандағы мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының пайда болуы мен дамуының теориялық негіздері:
Мемлекеттік бағалы қағаздар түсінігі, рөлі;
Мемлекеттік бағалы қағаздардың жіктелуі;
Шетелдік бағалы қағаздар нарығын талдау(АҚШ-тың мысалында) ;
Қазақстандағы мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының қалыптасуы және оның қазіргі жағдайын талдау:
Мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының заңнамалық реттеу негіздері;
Мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының қазіргі жағдайын талдау;
Мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының инвестициялық саладағы рөлі;
Қазақстандағы мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының даму болашағы:
Қазақстандағы мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының дамуын талдау;
Қазақстандағы мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының даму.

Жоғарыда көрсетілгендер курстық жұмыстың құрлымы болып табылады.

1 Қазақстандағы мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының пайда болуы мен дамуының теориялық негіздері.

Мемлекеттік бағалы қағаздар түсінігі, рөлі.

Мемлекеттік бағалы қағаздар - бағалы қағаздардың бұл түрі Қазақсатан Республикасының заң актілеріне мемлекеттік сыртқы және ішкі қарыздарын қайтару мақсатында шығарылған. Сонымен қатар бағалы қағаздардың бұл түрі Қазақстан Республикасының Ұлттық банк мемлекетімен эмитенттелінетін бағалы қағаз болып табылады. Үкімет өз атынан бағағалы қағаздардың бұл түрін шығара отырып, Республикалық бюджеттің тапшылығын қарастыру мен инфляцияны болдырмау жағын қарастырады. Осыған сәйкес Ұлттық банк мекемесі айналымдағы ақша қаражаттарының қозғалысын реттеуді көздейді.

Мемлекеттік бағалы қағаздар- мемлекет шығарған ұзақ мерзімді бағалы қағаздар. ҚР қаржы министрлігі немесе ҚР Ұлттық банкі эмитенті болып табылады.

Мемлекеттік бағалы қағаздар шығару формасы - құжатсыз формада.

Мемлекеттік бағалы қағаздар әртүрлі әдістермен орналасуы мүмкін (акциондарда, саудада, ашық саудада және жабық таратылуда және т. б. )

Мемлекеттік бағалы қағаздар сатып алушылары кез келген жеке және заңды тұлғалар, сондай-ақ резиденттер еместер де болуы мүмкін.

Мемлекеттік бағалы қағаздар шығару мақсаты:

Республикалық бюджет дефицитін инфляциясыз негізде қаржыландыру (қолданысқа қосымша ақша шығармай-ақ) .
Мемлекеттік бағдарлама мақсатында қаржыландыру (тұрғын үй құрылысы, әлеуметтік қамсыздандыру және т. б) .
Экономикалық белсенділікті реттеу (қолданыстағы ақшаны, бағаға және инфляцияға әсер етуін, экономикалық өсімді, инвестцияның бағытын және т. б. )
Бағалы қағаздар нарығының барлық қатысушыларына қаржының сенімді және жоғары ликвидті жинақталуы ұсынылады. (МБҚ бойынша кіріс инфляция деңгейінен артады) .
Айналысқа қосымша ақша массасын шығармай ақ белгілі бір күнтізбелік күнге бюджеттік шығын кассадағы бар қаражаттан көп болғанда(кассалық тапшылық) ; бір айда немесе тоқсанда түскен табыс, осы мерзңмге бюджет шығындарын қаржыландыру үшін қажетті қаражаттан кем болғанда(маусымдық тапшылық) ; қорытындысында бюджетке түскен табыс бюджет шығындарын кем болып, ол тапшылық келесі жылы бюджеткетүсетін түсімнен өтелмегенде (жылдық тапшылық) мемлекеттік бюджеттің тапшылығын инфляцияға соқтырмай қаржыландыру;
Тұрғын үй құрылысы, инфрақұрылымдар, әлеуметтік қамтасыз ету және с. с. мемлекеттік мақсатты бағдарламаларды қаржыландыру;
Айналыстағы ақша массасын, инфляция мен бағаны, инвестиция бағытын, экономикалық даму, төлем балансын және т. б. экономикалық өрлеу процестерін реттеу. [1. 373 б]

Мемлекеттік бағалы қағаздар кез-келген мемлекеттің бағалы қағаздар маңызды құрамдас бөлігі болып есептеледі. Бағалы қағаздардың бұл түрі мемлекеттің экономикалық қызметтің дамуына байланысты пайда болады. Оны атқару үшін мемлекеттің қаржы жүйесі құрылады.

Сондай-ақ, мемлекеттің бағалы қағаздар қор нарығында айналысқа түсу қабілетіне қарай бастапқы қалпына қайтымды және қайтарымсыз бағалы қағаздар болып та бөлінеді. Қайтымды қағаздар деген олармен сауда - саттық қор нарығының кез - келген бөлімінде жүргізілетін қағаздар. Олар- қазынашылық вексельдер (мерзімі 3айдан 12 айға дейінгі, қазынашылық ұзақ мерзімді облигациялар мерзімі 10-30 жылға дейінгі) . Қайтымды бағалы қағаздар, әдетте, алдын -ала белгіленген мерзімде үнемі ашық аукциондарда сатылады.

Қайтымсыз қағаздар деген сатып алу- сатуға болмайтын мемлекеттік бағалы қағаздар. Олар бойынша тек алғашқы сатып алушы шығынының орны толтырылады. Оларды басқаға беруге және ссуданы қамтамасыз ету үшін қолдануға болмайды.

Мемлекеттік қағаздарды келесілерге қаражат тарту мақсатымен шығарады:

Ағымдағы бюджеттік тапшылықты қаржыландыру;
Бұрын орналастырылған қарыздарды жабуға;
Мемлекеттік бюджеттің кассалық атқарылуын қамтамасыз ету;
Салықтық төлемдердің түсімін әркелкі тегістеу;
Өтімді активтермен коммерциялық банктерді қамтамасыз ету;
Жергеілікті билік органдармен жүзеге асырылған мақсатты бағдарламаларды қаржыландыру;
Әлеуметті маңызды мекемелер мен ұйымдарды қолдау.

Бюджеттік тапшылықты жабу бағыттарының бірі мемлекеттік бағалы қағаздарды сату жолымен жеке қаражаттарды тарту болып табылады. Бірақ айта кету керек, мемлекеттік бағалы қағаздар шығарылымы ақша эмиссиясынан тартылған табыстар мен орталық банктен қарызға алған қаражаттар тэжірибесімен бюджеттік тапшылықты қаржыландыруды салыстырғанда көбінесе мақсатқа сай әдіс болп табылады. Шынымен де, орталық банктің несилік ресурстарын пайдалану несие нарығын реттеу мүмкіндіктерін тежейді, сондықтан көбінесе нарықтық экономикасы бар барлық елдерде үкіметтің осы ресурстарға деген мүмкіндіктеріне шектеу орнатылған. Ақша эмиссиясы арқылы бюджет тапшылығын жабу- инфляциямен байланысты ақша айналымының бұзылуы, төлем құралдарымен қамтамасыз етілмеген нақты активтер айналысына түсуіне алып келеді.

Айта кету керек, қарыздық құралдарды шығару қажеттілігі ағымдағы жылда бюджетте тапшылық болмаса да үкіметтің бұрын шығарған қарыздарын өтеу қажеттіліктерін байланысты пайда болуы мүмкін. Берілген себептердің болуына қарамастан бір бюджеттік жыл ішнде мемлекеттік шығыс пен табыс арасында салыстырмалы қысқа құлдыраулар пайда болды.

Нарықтық экономикасы бар елдерде мемлекеттік бағалы қағаздар келесідей қызметтерді орындайды:

Біріншіден, оның көмегімен халықтың, әр түрлі ұйымдардың, инвестицилық және қаржылық компаниялардың, коммерциялық банктердің уақытша бос ақша қаражаттарын мемлекетпен орталықтандырылған қарыз алуға жүзеге асырылады. Осылай алыған ақша ресурстары дәстүрлі түрде мемлекеттік бюджеттің тапшылығын инфляциялық емес қаржыландыру үшін қолданылады. Яғни, мемлекеттік бағалы қағаздарды жүзеге асырудан алынған қаражаттар.

Екіншіден, әр түрлі мемлекеттік бағалы қағаздар орталық банкпен ақша- несиелік саясатты жүргізуде белсенді пайдаланылады.

Үшіншіден, мемлекеттік бағалы қағаздар, келешекте сенімді және өтімді активтер ретінде, қаржылық- несиелік мекелердің өтімділік балансын қолдау үшін қолданылады.

Төртіншіден, бағалы қағаздар сол жердегі билік органдармен жүзеге асырылатын бағдарламаларды қаржыландыру үшін, сонымен қатар бюджеттен тыс қорларға қаражаттарды тарту үшін шығарылуы мүмкін.

Мемлекетті қаржыландыруда мемлекеттік бағалы қағаздардың рөлі мен мәніне келіп тоқталсақ.

Қазіргі нарықтық экономикада бағалы қағаздардың ең басты эмитенттерінің бірі- мемлекет. Бүкіл әлемде бағалы қағаздардың орталықтандырылған шығарылымы кең мағынада экономиканы мемлекеттік реттеудегі құрал ретінде, ал тар мағынада ақша айналысы мен ақша массаның көлемін басқаруға әсер ету тетігі, жергілікті және мемлекеттік бюджеттің тапшылығын эмиссисиялық емес жабу құралы, сол немесе басқа белгілі мәселерді шешу үшін халық пен ұйымдардың ақшалай қаражаттарын тарту тәсілі болып табылады.

Нормативті құжаттарда мемлекеттік бағалы қағаздар Үкіметпен шығарылатын немесе кепілдендірілетін деп түсіндірілген.

Экономикасы дамыған елдерде мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының негізінде келесі функционалды құрамалар жатыр:

Халықтың, банктік емес қаржылық- несиелік мекемелердің, ұйымдардың, коммерциялық банктердің уақытша бос ақша қаражаттарын мобилизациялау;
мемлекеттік бағалы қағаздарды ақша- несиелік қатынастарды белсенді реттеуші ретінде қолдану ( сонымен қатар, орталық банктің негізінде ақша- несиелік саясатты қалыптастырады, ақша айналысын үйлестіреді) ;
мемлекеттік бағалы қағаздарға салынған потенциалды тиімді жүзеге асыру шегінде қаржылық- несиелік институттардың балансын өтімділікпен қамтамасыз ету.

Мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының рационалды қызмет етуі оған қатысушылардың құқықтық негіздерін және заңдық қатынастарын қамтитын тиісті құжаттарды жасауды, мемлекеттік бағалы қағаздардың айналым жіне қолданыс технологиясын, керекті есеп айырысуларды жүзеге асыру үшін ақпараттық базаны қалыптастыру жіне депозиттерді кірістеуді қажет етеді.

Қазіргі уақытта экномикасы дамыған елдерде мемлекеттік бағалы қағаздар нарығының қызмет етуінің нәтижесіне көбінесе мемлекеттік бюджетті қалыптастыру, ақша- несиелік саясатты тиімді қамтамасыз ету; экономиканың сауда фирмалардың, халықтың мүдделерін көрсететін мемлекеттік қаржылық құралдарды өтеу көздерін басқару тәжірибесі жинақталған және кеңінен қолданылады. [2. 189 б]

Мемлекеттік бағалы қағаздардың жіктелуі.

Әлемдік қор нарығында мемлекеттік қарыздық міндеттемелердің әр түрлері айналымда жүр: облигацилар, вексельдер, ноталар, сертификаттар және т. б. Бірақ бұл барлық міндеттемелер қарыздық бағалы қағаздарға тән, олар кепілденген табыс әкелетін билік органдары олардың өкімінде тұрған активтерге жауап береді.

Мемлекеттік бағалы қағаздар эмиссияся мемлекеттік маңызды маңызы бар мәселелерді шешуге бағытталған (мемлекеттік бюджеттегі тапшылықты үнемі жабу, үкіметтің мақсатты шығындарын жабу) .

Мемлекеттік бағалы қағаздарды еркін нарықта айналымда немесе биржаларда қайталама айналымға кіруіне және эмитентке олардың жүзеге асыру мерзімі аяқталғаннан кейұін еркін қайтарылуына байланысты нарықтық және нарықтан тыс деп бөлу қажет. Мемлекеттік бағалы қағаздардың негізгі бөлігін нарықтық алып жатыр.

Мемлекеттік қарыздық міндеметтемелерді әр түрлі белгілер бойынша жіктеуге болады.

Қарыз алу мерзімі бойынша мемлекеттік бағалы қағаздар қысқа, орта және ұзақ мерзімді болып бөлінеді.

Қазынашылық вексельдер - қысқа мерзімді мемлекеттік мендеттемелер, бір жыл ішінде өтелетін және дисконтпен жүзеге асырылатын, яғни олар номинал құнынан төмен өтеледі(немесе номиналы бойынша сатылатын, бірақ номинал құнынан жоғары шығарылған) .

Орта мерзімді қазынашылық вексельдер, қазынашылық бондтар- бір жылдан бес жылға өтеу мерзімі бар, белгіленген пайыз төлемдердің шарттарымен шығарылатын қазынашылық міндеттемелер.

Ұзақ мерзімді қазынашылық міндеттемелер - өтеу мерзімі он жыл және одан жоғары, ол бойынша купондық пайыздар төленеді. Мемлекеттік бағалы қағаздарды ұстаушылар өтеу мерзімі өткеннен кейін олардың құнын қолма- қол ретінде алуға немесе басқа бағалы қағаздарға қайта қаржыландыруға құқығы бар. Кейбір жағдайларда ұзақ мерзімді міндеттемелер алдын ала белгіленген күн келгенде өтелуі мүмкін, яғни ресми өтелуңне бірнеше жыл қалғанда.

Табысты алу тәсілі бойынша мемлекеттік бағалы қағаздар дисконттық және купондық болып бөлінеді:

Дисконттық- инвесторларға номиналынан төмен бағамен сатылатын бағалы қағаздар.

Купондық - купонмен шығарылған бағалы қағаздар, олар бойынша купондық табыс анықталған кезеғмен төленеді. Көптеген жағдайларда орта мерзімді және ұзақ мерзімді бағалы қағаздар купонмен шығарылады.

Сонымен қатар, мемлекеттік бағалы қағаздар:

шығару формасы бойынша құжатты бағалы қағаздар және құжатсыз бағалы қағаздар болып бөлінеді. Құжатсыз бағалы қағаз- ол құжатты нысанда шығарылған (қағаздағы немесе арнайы техникалық құралдарды пайланбай -ақ бағалы қағаздардың мазмұнын тікелей оқуға болатын өзге де материалдық берілім кезіндегі) бағалы қағаздар. Құжатсыз бағалы қағаздар- ол құжатсыз нысанда (электрондық жазбалардың жиынтығы түрінде) ышғарылған бағалы қағаздар;
өтеу мерзімі бойынша: қысқа мерзімді - айналыс мерзімі 1 жылға дейінгі, орта мерзімді- айналыс мерзімі 1 жылдан 5 жылға дейін және ұзақ мерзімді - айналыс мерзімі 5 жылдан артық бағалы қағазадр болып бөлінеді;
процент түріндегі табысты есептеу және төлеу бойынша пайыздық мөлшері белгіленген, сатылы және ауыспалы бағалы қағаздар болып үшке бөлінеді. Басқаша айтқанда, бағалы қағаздар ақшаға айналдырғанда онда көрсетілген құнынан кемітіп сатады;
айналыс сипаты бойынша нарықтық және нарықтан тыс бағалы қағаздар болып бөлінеді. Нарықтық бағалы қағаздар биржада да, биржадан тыс нарықта да еркін сатылады. Нарықтан тыс бағалы қағаздар тек алғашқы нарықта ғана сатылады, екінші нарықты қайта сатылмайды. Олар негізінен халыққа сату үшін шығарылады. Олар мемлекеттік әлеуметтік, сақтандыру және зейнетақымен қамтамасыз ету қорларының бағалы қағаздар;
эмитентінің түрі бойынша бағалы қағаздар қазынашылық, муниципалдық болып бөлініп, оларды сәйкесінше Үкіметпен және жергілікті атқарушы органдар шығарады.

Әдетте, мемлекеттік бағалы қағаздарды таратып орналастыру:

мемлекеттің Ұлттық банкі немесе Қаржы министрлігі арқылы жүзеге асрылады. Шығарылған облиғацилардың түріне қарай олардың негізгі инвесторлары болып халық, банктер, зейнетақы және сақтандыру компаниялары мен қорлары, инвестициялық компаниялар мен қорлар саналады.
құжатты (бланктік) немесе құжатсыз формаларда (арнаулы шоттарда жазу түрінде) шығарылады. Қазіргі кезде мемлекеттік бағалы қағаздарды құжатсыз формада шығару өрістеуде.
аукциондық сауда, бекітілген бағамен барлық сатып алуға тілек білдіргендерге ашық түрде сатуға (ашық сауда), белгілі бір инвесторларға жабық саудадаүлестіру(жабық сауда) жіне басқа да әр түрлі әдістерді қолдану арқылы айналысқа түсіріледі.

Мемлекеттік бағалы қағаздардың бір түрі - жергілікті атқарушы органдардың бағалы қағаздары. Олар муниципалдық бағалы қағаздар деп те аталады. Мунипицалдық бағалы қағаздар, әдете, муниципалдық облигациялар формасында формасында шығарылады. Әлемде муниципалдық бағалы қағаздарды шығару жөнінен АҚШ елдердің көш басында келеді. Бұл елде соңғы екі жүз жылда ел штаттары мен жергілікті үкімет органдары бағалы қағаздар шығаруда. Муниципалды бағалы қағаздар нарығында олардың ойлап тапқан қаржы құралдарының түрлері кейіннен басқа дамыған және дамушы елдерде шығарылып, зор табыспен қолдануда.

Муниципалды бағалы қағаздар деген жергілікті атқарушы органдардың жергілікті бюджет тапшылығын жоюд және территориялық бағдарламаларды қаржыландыру мақсатында шығарылатын бағалы қағаздар.

Муниципалдық бағалы қағаздар жоғарғы сенімділігі жөнінен тек үкіметтің бағалы қағаздарынан кейінгі орында деп саналады. Әдетте, муниципалды облигациялар жергілікті бюджеттің табысымен, муниципалды мүліктерімен немесе осы облигацияларды шығару арқылы инвестицилық жобаларды орналастырудан түскен табыспен қамтамасыз етіледі.

Муниципалды бағалы қағаздардың инвесторлар үшін тартымды болуының екі түрі бар:

салықтық жеңілдіктер есебінен банктік несиеден гөрі олардың жоғары табыстылығы;
уақытша бос ақша қаражаттарын акционерлік қоғамдардың бағалы қағаздарына немесе банктерге орналастырумен салыстырғанда олардың жоғарғы сенімділігі.

Муниципалдық бағалы қағаздарды шығару және айналысқа түсіру жөнінде жергілікті атқарушы үкімет органдары шешім қабылдайды. Қазақстанда алғаш рет бұндай бағалы қағаздарды шығарғанда Маңғыстау облыстық және Алматы, Астана қалаларының әкімшіліктері Қазақстан Республикасы Заңының негізінде өз шешімдіерін қабылданады. Муниципалдық облигациялық займдарды орналастыру бір немесе бірнеше өкілетті коммерциялық банктердің немесе басқа коммерциялық құрылымдардың делдалдық етуімен жүргізіледі.

Мемлекеттік бағалы қағаздардың мәні олар мемлкеттің қаржы- несиелік қатынастарының жиынтығы болып саналады. Бұл қатынастарда мемлекет қарыз алушы ретінде негізінен халықтың уақытша бос ақша қаражаттарын қарызға алып, оны бағалы қағаздар шығаруға жұмылдырады. Әрбір мемлекеттік бағалы қағаздардың экономикалық мәні бірдей, яғни олар қарыздық бағалы қағазадар болғанымен, іс- тәжірибеде олардың әрқайсысының өз алдына атауы болады. Мемлекеттік бағалы қағазадар, әдетте, бюджеттің ағымдағы кемшілігін қаржыландыру; мемлекеттік қарызды жою, атап айтқанда, бұрыңғы займды өтеу; мемлекеттік бюджеттің кассалық орындалуын қамтамасыз ету; коммерциялық банктерді өтімді резервтік активтермен қамтамасыз ету; жергілікті әкімшілік органдардарының атқаратын маөсатты бағдарламасын қаржыландыру және әлеуметтік мекемелер мен ұйымдарды қаражатпен қамтамасыз ету мақсатында шығарылады.

Мемлекеттік бағалы қағаздар шығару- Ұлттық банктен қарыз алу және ақша белгілерін эмиссиялаумен салыстырғанда- бюджет кемшілігін қаржыландырудың экономикалық тиімді әдісі. Себебі нарықтық экономика жағдайында Ұлттық банктің несиелік қорын пайдалану оның капитал нарығын реттеу мүмкңндңгңн шектейді. Ал бюджет кемшілігін ақша эмиссиялаумен жою айналымға нақты тауарлармен қамтамасыз етілмеген төлем құралдарын шығарумен бара - бар. Ол әрине, инфляцияны туындатады.

Мемлекеттік бағалы қағаздарды басқа қағаздармен салыстырғанда екі артыұшылығы бар. Біріншіден, оның жұмсаған қаражат үшін сенімдігі өте жоғары және соған сәйкес жұмсаған негізгі капиталды және түсетін табысты жоғалту тәуекелі төмен. Екіншіден, басқа бағалы қағаздарға немеес басқаға жұмсаған капиталға салынатын салықпен салыстырғанда бқл бағалы қағаздарға жеңілдетілген салық салынады. Әдетте мемлекеттік бағалы қағазадармен жүргізілген операцияларға және олардан түсетін табысқа салық салынбайды. [4. 562 б]

Мемлекеттік бағалы қағаздардың мынадай түрлері бар:

Ұлттық жинақ облигациялары;
Мемлекеттік қысқа мерзімді қазынашылық міндеттеме (МЕККАМ)
Мемлекеттік орта мерзімді қазынашылық міндеттеме (МЕОКАМ)
Қысқа мерзімді (МЕККАМ)

ҚР Қаржы министрлігі шығаратын 3, 6 және 12 айға ұсынатын қысқа мерзімді қазыналық міндеттер.
Міндеттеменің номиналды бағасы - 100 теңге
Міндеттеме құжатсыз формада шығарылады және ҚР Орталық депозиттарийінде есептеледі.
Міндеттеме дисконттық бағада, яғни ҚР Қаржы министрлігінің тапсырмасымен ҚР Ұлттық банкі өткізетін аукциондар арқылы төмен бағада орналастырылады. Аукционға қатысуға Алғашқы дилерлер ғана, яғни Қаржы министрлігінде тендерден өткен және келісімге отырған банктер мен компаниялардың ғана құқығы бар. Алғашқы дилерлер болып саналмайтын барлық инвесторлар Алғашқы дилерлермен қызмет көрсету келісім-шартына отыру арқылы ғана операция жасай алады. Алғашқы дилерлер субдепозитарийлердің функциясын атқарады. Аукционды өткізу мерзімі мен эмиссия көлемі аукцион шарттарында хабарланады.

Орта мерзімді (МЕОКАМ)
Қысқа мерзімді (МЕКАВМ)

ҚР Қаржы министрлігі шығаратын 3, 6, 9 және 12 айға ұсынатын қысқа мерзімді қазыналық валюталық міндеттер. Міндеттеменің номиналды бағасы - 100 АҚШ доллары. Міндеттеу құжатсыз формада шығарылады және ҚР Орталық депозитарийінде есептеледі.
МЕКАВМ орналастыру және қолдану шарттары МЕККАМ-дың орналастыру және қолдану шарттарына сәйкес.
Инвестор төлем жасалған күнгі Ұлттық банктің курс бағамына сәйкес төлейді.
Эмитент төлем жасалған күнгі Ұлттық банктiң курс бағамына сәйкес төлейді. .

Идекстелген (МЕЙКАМ)

Индекстелген қазыналық міндеттемелер қазына иесіне оның өтем барысында оған номиналды құнын алуға және номиналды құнына пайызбен сыйақы алуға мүмкіндік береді. Инвесторлармен қазыналық индекстелген қазыналық міндеттемелерге құйылған ақшаның индексациясы индекстелген қазыналық міндеттемелерді ұсынудың үш айлық кезеңі аяқталған уақытта инфляция қарқыны белгіленген ағымдағы мөлшерлеме бойынша сыйақы төлеу жолымен жүргізіледі. Индекстелген қазыналық міндеттеменің номиналды құны - 1000 теңге.
Индекстелген қазыналық міндеттемелер оның ұстаушылары арасында номиналды құнымен орналастырылады. Индекстелген қазыналық міндеттемелердің алғашқы шығарылымы бойынша аукционда белгіленген эмиссиясына сәйкес кірістің шектеулі мөлшерін, индекстелген қазыналық міндеттемелерге құйылған инвесторлардың ақшасының инфляциясының шығын компенсациясын қосатын сыйақы мөлшерлемесімен белгіленеді. Кірістің шектеулі мөлшерлемесі сатып алушылардың ұсынысы бойынша аукциондық негізде олардың кірісінің ең төменгі мөлшерлемесінен бастап белгіленген эмиссияға қол жеткізуге дейінгі өтініштерінің қабылдануы арқылы белгіленеді. Қабылданған өтініштердің қанағаттандырылуы аукционға қатысушылардың қанағаттандырылған өтініштерінің ең жоғары дәрежесіне сәйкес ортақ шектеулі кіріс мөлшерімен жүзеге асырылады. Қазыналық міндеттемелердің орналасуы бойынша аукцион сәйкес эмиссия шарттары хабарланған сәтте басқа күн қарастырылмаса әдетте айына бір рет соңғы жұмыс күнінен бір күн бұрын жүргізіледі.

ҚР Ұлттық банкінің ноталары

Ұлттық Банкінің қысқа мерзімді ноталары 7 күннен 91 күнге дейінгі ұсынысымен ҚР Ұлттық Банкімен белігеленеді. ҚР ҰБ қысқа мерзімді ноталардың орналасуы мен ұсынылу тізбегі МЕККАмдардың орналасуы мен ұсынылуы шарттарымен бірдей. Аукционнның өткізілу мерзімі және эмиссиялардың көлемі ҚР-ның Ұлттық Банкісімен реттеледі және аукцион шарттарында хабарланады.