Тұмандық теориясы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Курстық жоба

«М. Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті» КЕ АҚ

Педагогика және әлеуметтік ғылымдар факультеті

Мектепке дейінгі және бастауыш білім беру кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

«Дүниетанумен жаратылыстануды оқыту әдістемесі» пәні бойынша

Тақырыбы: «Жердің пайда болуы. Органика әлемі»

Білімгер Тобы ПМНО 23-3

/қолы/

Жетекші п. ғ. к., доцент Сарыбекова Қ. Н.

Қорғауға жіберілді «» 20___ж.

/қолы/

Жұмыс қорғалды «» 20___ж. бағасы

/жазбаша/

Комиссия мүшелері:

/аты-жөні//қолы/

Тараз 2025

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 4

1. ЖЕРДІҢ ПАЙДА БОЛУЫ ЖӘНЕ ОРГАНИКА ӘЛЕМІ ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМИ ТҮСІНІКТЕР . . . 6

Жердің пайда болуы туралы ғылыми теориялар . . . 6

1. 2 Органикалық дүниенің құрылымы мен эволюциясы . . . 9

2. БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА ЖЕРДІҢ ПАЙДА БОЛУЫ ЖӘНЕ ОРГАНИКА ӘЛЕМІН ОҚЫТУДЫҢ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРІ . . . 13

2. 1 Жердің пайда болуы және органика әлемі тақырыбын оқытудың тиімді әдістері . . . 13

2. 2 1-4 сынып аралығындағы оқулықтарға шолу жасау . . . 17

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 20

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 21

КІРІСПЕ

Зерттеудің өзектілігі: Жердің пайда болуы және органика әлемі туралы білімдер, әсіресе бастауыш сыныптар деңгейінде, баланың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру үшін үлкен маңызға ие. Осы тақырыптың өзектілігі оның өмірдегі барлық құбылыстармен байланысы мен табиғат туралы алғашқы түсініктерді меңгеруде маңызды рөл атқаруында. Жердің пайда болу тарихы мен органика әлемі туралы мәліметтер баланың табиғатты түсінуіне ықпал етіп, экологиялық сана мен табиғатты қорғау мәселелеріне деген көзқарасын қалыптастырады. Сонымен қатар, бастауыш сынып оқушыларының дүниетанымын кеңейту үшін, ғылыми білімдерді дұрыс әдіс-тәсілдермен жеткізу аса маңызды.

Зерттеу нысаны: Бастауыш сынып оқушыларына арналған табиғаттану және экология пәндері болып табылады. Бұл пәндер жердің пайда болуы мен органика әлемі туралы негізгі ұғымдарды үйретуге бағытталған.

Зерттеу пәні: Дүниетану мен жаратылыстануды оқыту әдістемесі

Зерттеудің мақсаты: Жердің пайда болуы мен органика әлемі туралы бастауыш сынып оқушыларына арналған білім беру әдіс-тәсілдерін анықтап, олардың ғылыми танымдарын дамытуда тиімді оқыту әдістемелерін ұсыну болып табылады. Сондай-ақ, табиғаттың күрделі құбылыстарын жеңіл әрі түсінікті етіп жеткізу жолдарын анықтау.

Зерттеу міндеттері:

Жердің пайда болуы мен органика әлемі туралы ғылыми түсініктерді бастауыш сынып оқушыларына қалай жеткізу керектігін анықтау.
Бастауыш сынып оқушыларына табиғаттану пәнін оқытудағы негізгі әдіс-тәсілдер мен құралдарды зерттеу.
Жердің пайда болуын және органикалық дүниені оқытуда қолданылатын педагогикалық әдістердің тиімділігін талдау.

Зерттеудің ғылыми болжамы: Егер бастауыш сынып оқушыларына жердің пайда болуы мен органика әлемі туралы ғылыми ұғымдарды заманауи педагогикалық әдіс-тәсілдермен жеткізетін болса, онда олардың ғылыми дүниетанымы кеңейіп, табиғатқа деген қызығушылығы артады, бұл өз кезегінде экологиялық сауаттылықтарын арттырады.

Зерттеудің теориялық негіздері: Осы зерттеу жұмысының теориялық негіздері ретінде табиғаттану, экология және педагогика ғылымдарының басты қағидалары алынды. Жердің пайда болуы, органикалық дүниенің эволюциясы мен экологияның негізгі принциптерін зерттеген ғалымдардың еңбектері негізге алынған. Сондай-ақ, оқыту әдіснамасының теориялық аспектілері де қарастырылды, оның ішінде бастауыш сынып оқушыларына арналған жаңа әдіс-тәсілдер мен құралдарды қолдану теориясы басты назарда болды.

Жұмыстың практикалық маңыздылығы: Бұл зерттеу жұмысында алынған нәтижелер бастауыш сынып оқушыларына арналған табиғаттану және экология пәндерін оқытуда практикалық маңызға ие. Жердің пайда болуы мен органика әлемі туралы ғылымды оқыту әдістемелерін жетілдіру арқылы оқу процесі тиімдірек болады. Сондай-ақ, бұл зерттеу жұмысы оқытушыларға оқушылардың ғылыми танымын дамыту үшін жаңа әдіс-тәсілдер мен білім беру құралдарын ұсынуға мүмкіндік береді.

Жұмыс кезеңдері:

Жердің пайда болуы және органика әлемі туралы әдебиеттерді зерттеу, осы тақырыптың ғылыми негіздерін анықтау.
Бастауыш сыныптарға арналған оқыту әдіс-тәсілдерін зерттеу және олардың тиімділігін талдау.
Әдіс-тәсілдердің эксперименттік түрде қолданылуын тексеру.
Зерттеу нәтижелерін талдау және қорытындылар шығару.

Курстық жұмыс құрылымы : Жұмыс кіріспеден, екі негізгі бөлімнен, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. ЖЕРДІҢ ПАЙДА БОЛУЫ ЖӘНЕ ОРГАНИКА ӘЛЕМІ ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМИ ТҮСІНІКТЕР

1. 1 Жердің пайда болуы туралы ғылыми теориялар

Жердің пайда болуы жөніндегі ғылыми түсініктердің дамуы бірнеше кезеңге бөлінеді. Ертеректе адамдардың мифологиясы мен діни көзқарастары басым болса, соңғы бірнеше ғасыр ішінде ғылыми зерттеулер арқылы Жердің пайда болуының нақты теориялары қалыптасты. Бұл кезеңде ғалымдар Жердің пайда болуын түсіндіруге арналған әртүрлі гипотезаларды ұсынды, бірақ олардың көпшілігі қазіргі ғылымның жетістіктерімен салыстырғанда жеткілікті дәл емес болатын. Адамзаттың космологияға деген қызығушылығы артып, әртүрлі астрономиялық құралдардың дамуы жердің құрылымына, оның шығу тегіне деген ғылыми көзқарастарды тереңірек зерттеуге мүмкіндік берді.

Жердің пайда болуы туралы ғылыми теориялардың дамуында негізгі кезеңдер байқалады. Алғашқы кезеңде ғалымдар Жердің пайда болуы туралы дінге негізделген түсініктерді ұстанса, кейінгі кезеңдерде эксперименталды және теориялық негіздегі ғылыми әдістер қолданылды. ХVII-XVIII ғасырларда жаңа ғылыми революциялардың арқасында астрономия мен геология салаларында үлкен өзгерістер болды. Ғалымдар Жердің пайда болуы мен оның даму тарихын түсіндіру үшін космологиялық және физикалық заңдылықтарды зерттей бастады. Осы кезеңде Жердің пайда болуы туралы бірнеше гипотезалар қалыптасып, олар әр түрлі ғылымдардың үйлесімділігімен нығая түсті.

Ең алғаш рет Жердің пайда болуы туралы ғылыми гипотезаларды XV-XVII ғасырларда зерттеген ғалымдар болды. Олардың ең белгілісі - Николай Коперник пен Иоганн Кеплердің геоцентризм мен гелиоцентризм теориялары. Коперник Жер мен басқа планеталардың Күннің айналасында қозғалатындығын түсіндіріп, ғаламның құрылымына жаңа көзқарас ұсынды. Бұл теориялар сол кезеңдегі астрономиялық және физикалық заңдардың дәлелдеріне негізделіп, кейінгі ғасырларда Жердің пайда болуы туралы түсініктердің дамуына ықпал етті. Бірақ осы кезеңдегі ғылыми білімдер әлі толық қалыптаспаған еді, сондықтан Жердің пайда болуы туралы нақты болжамдар жасау мүмкін болмады.

XVIII ғасырдың аяғында Жердің пайда болуы туралы ғылыми түсініктер үлкен өзгерістерге ұшырады. Геологтар мен астрономдар Жердің құрылымын және оның даму тарихын түсіндірудің жаңа әдістерін іздеді. Бұл кезеңде ағылшын ғалымы Джеймс Хаттонның геологиялық циклдер мен жердің жасын зерттеуі маңызды орын алды. Сонымен қатар, швейцариялық астроном Иоганн Генрих Ламберт планеталардың түзілуі мен олардың динамикасына арналған алғашқы тұжырымдамаларды ұсынды. Бұл тұжырымдар Жердің және оның орбитасының физикалық процестерін зерттеуге негіз болды.

Тұмандық теориясы (немесе Небулярлық гипотеза) - Жердің пайда болуы туралы ең ерте және кең тараған ғылыми теориялардың бірі. Бұл теорияны алғаш рет 1755 жылы Иммануил Кант ұсынған. Оған сәйкес, Жер және басқа планеталар ең алғаш пайда болған кезде, олар бір үлкен тұмандықтың, яғни космостық газ бен шаңның тығыз массасының нәтижесі ретінде пайда болған. Тұмандықтың тығыздалып, центрифугалық күштердің әсерінен бөлшектердің бірігуі нәтижесінде Жер мен басқа планеталар қалыптасты.

Бұл гипотеза ғарыштық денелердің өзара әрекеттесуін және олардың гравитациялық тартылыс күштері арқылы қалыптасқанын түсіндіреді. Сонымен қатар, тұмандық теориясы бойынша Күн жүйесі қазіргі құрылымына жеткенше көп уақыт бойы қалыптасу процесінен өтті. Тұмандық теориясының ең басты дәлелдері - күн жүйесіндегі барлық планеталар мен Күннің айналасындағы қозғалыс заңдары. Астрономиялық бақылаулар мен зерттеулер тұмандықтың айналуынан туындаған құрылымдардың құрылуы мен олардың даму жолдарын дәлелдеді.

Планетарлық теория (немесе Планетарлық гипотеза) - Күн жүйесінің жұлдыздар арасында пайда болған үлкен ғарыштық тозаңның бірігуі және оның планеталық денелерге айналуына негізделген. Бұл теорияның негізін 18 ғасырдың соңында швейцариялық астроном Иоганн Генрих Ламберт қалаған. Планеталар тұмандықтың шоғырлануынан емес, сол тұмандықтан бөлінген газ бен шаңның Күннің айналасындағы орбиталарда тығыздалып, белгілі бір нысандарға айналуы арқылы қалыптасады.

Планетарлық гипотезаның негізгі идеясы - Күн мен оның айналасындағы газдардың Күннің тартылыс күшінің әсерінен тығыздалып, содан кейін планеталар мен астероидтар сияқты денелерге айналуы. Бұл гипотеза жердің және оның серіктерінің пайда болуын түсіндіріп қана қоймай, сол кезеңдердегі ғарыштық қозғалыстардың табиғатын да зерттеді.

Ұлы жарылыс теориясы (Big Bang Theory) - қазіргі кезде ең танымал әрі қолдау тапқан теориялардың бірі. Бұл теория бойынша ғаламның басталуы шамамен 13, 8 миллиард жыл бұрынғы ғаламшарлардың бір үлкен жарылыстан пайда болуының нәтижесі ретінде қарастырылады. Ұлы жарылыстың нәтижесінде барлық планеталар мен жұлдыздар, соның ішінде Жер де пайда болды. Бұл теорияны алғаш рет ғалым Георги Гамов ұсынды, ал кейінірек Эдвин Хаббл ғарыштың кеңеюін бақылап, оны дәлелдеді.

Ұлы жарылыс теориясының басты қағидалары ғаламның бірінші бастапқы нүктеде шоғырланғандығын, содан кейін жарылып кеңеюін, және сол кеңею нәтижесінде барлық ғарыштық денелердің, оның ішінде Жердің пайда болғанын айтады. Жердің түзілуі осы ғаламның эволюциясына негізделеді, ал ғарыштық сәулелер мен радиация деңгейі осы теорияны қолдайды.

Жердің пайда болуы туралы теориялардың дұрыстығын тексеру үшін көптеген астрономиялық және геологиялық зерттеулер жүргізілді. Ғылыми дәлелдер мен бақылаулар ғаламшарлар мен ғарыштық денелердің физикалық қасиеттерін түсінуге мүмкіндік берді. Ғарыштық зерттеулер мен жер бетіндегі зерттеулердің нәтижелері, сондай-ақ Жердің магниттік өрісі, атмосферасы және оның химиялық құрамы Жердің пайда болу теорияларын тексеру үшін қолданылды. Бұған қоса, планеталар мен жұлдыздар арасындағы қашықтық, олардың қозғалысы және радиация деңгейлері бұл теориялардың дұрыстығын растауға көмектесті.

Теорияның атауы

Негізгі идеялар

Құрастырушылар

Қолдаушы дәлелдер

Теорияның атауы: Тұмандық теориясы

Негізгі идеялар: Жер мен Күн жүйесі бір тұмандықтан пайда болған

Құрастырушылар: Иммануил Кант, Пьер-Симон Лаплас

Қолдаушы дәлелдер: Жұлдыздардың эволюциясы, газ бен шаңның конденсациясы

Теорияның атауы: Планетарлық теория

Негізгі идеялар: Күннен бөлінген газ бен шаң планеталарға айналды

Құрастырушылар: Иоганн Генрих Ламберт

Қолдаушы дәлелдер: Планеталардың айналуы мен олардың орбиталық қозғалыстары

Теорияның атауы: Ұлы жарылыс теориясы

Негізгі идеялар: Ғалам мен Жер барлық заттар мен энергиядан тұратын бір нүктеде пайда болды

Құрастырушылар: Георги Гамов, Эдвин Хаббл

Қолдаушы дәлелдер: Ғарыштың кеңеюі, фондық радиация, галактикалардың қозғалысы

Кесте 1. Жердің пайда болуы туралы негізгі теориялар

Жердің пайда болуы туралы теориялар ғаламшардың түзілуі мен дамуының күрделі процестерін түсіндіруге бағытталған. Әртүрлі теориялар өзара толықтырылып, Жердің пайда болуына қатысты ғылыми түсініктерді дамытуға ықпал етті. Қазіргі таңда ең кең таралған теориялар арасында тұмандық теориясы мен Ұлы жарылыс теориясы бар. Алайда, бұл мәселеге қатысты ғылыми зерттеулер әлі де жалғасуда, және болашақта жаңа деректер мен дәлелдер бұл теорияларды одан әрі жетілдіруге мүмкіндік береді.

Органикалық дүниенің құрылымы мен эволюциясы

Органикалық дүние - тірі организмдердің жиынтығы болып табылады. Бұл дүниенің құрылымын түсіну үшін алдымен тіршілік түрлерінің ұйымдастырылу деңгейін қарастыру керек. Барлық тірі организмдер өздеріне тән ерекшеліктермен сипатталады, олар клеткалық деңгейден бастап, экологиялық жүйелер деңгейіне дейінгі құрылымдармен бірігіп жұмыс істейді. Тірі организмдер негізінен екі негізгі категорияға бөлінеді: прокариоттар мен эукариоттар. Прокариоттар - ядросы жоқ, қарапайым құрылымға ие организмдер, мысалы, бактериялар мен археялар. Ал эукариоттар - ядросы бар, жоғары ұйымдасқан клеткалардан тұратын организмдер, олардың қатарында өсімдіктер, жануарлар, саңырауқұлақтар мен кейбір біржасушалы балдырлар бар.

Органикалық дүниенің негізгі құрылымдық бірлігі - клетка. Клеткалар әртүрлі қызметтерді атқарады және бір-бірімен бірігіп, ұлпалар, мүшелер мен организмдер деңгейінде күрделі құрылымдарды қалыптастырады. Клеткалық деңгейде өмірдің негізі жатқандықтан, әрбір клетка өзінің ерекше функциясын орындау үшін арнайы органоидтармен жабдықталған. Мысалы, өсімдіктерде фотосинтез жүретін хлоропласттар, жануарларда энергия өндіретін митохондриялар бар. Бұл клеткалар бірлесе отырып, арнайы ұлпалар қалыптастырып, олар бір-бірімен байланыса отырып, мүшелер мен жүйелерді құрайды.

Органикалық дүниенің құрылымын қарастырғанда оның тағы бір маңызды аспектісі - биологиялық түрлердің болуы. Түр - тірі организмдердің табиғаттағы ең негізгі классификациялық категориясы. Әрбір түрдің өзіндік генетикалық құрылымы бар, олар бір-бірімен еркін будандасып, ұрпақ бере алады. Түрлер арасындағы айырмашылықтар олардың әртүрлі экологиялық нишаларда өмір сүруге бейімделгендігін көрсетеді.

Эволюция - тірі организмдердің уақыт өте келе өзгеруі, жаңа түрлерге айналуы, оларды табиғи сұрыпталу мен бейімделу процестері арқылы түсіндіріледі. Эволюциялық процеске алғашқылардың бірі болып Чарльз Дарвин табиғи сұрыпталу теориясын ұсынды. Оның теориясына сәйкес, тіршілік әлемінде түрлі өзгерістер әрқашан байқалады, және сол өзгерістердің ең тиімділері табиғи сұрыпталу арқылы сақталып, ұрпақтарға беріледі. Бұл процесс тірі организмдердің қоршаған ортаға бейімделуін және сол арқылы тірі қалуын қамтамасыз етеді. Дарвиннің еңбектерінде табиғи сұрыпталу теориясы тірі ағзалардың қалай өзгеріп, даму процесін түсінуге мүмкіндік береді.

Эволюцияның тағы бір негізгі механизмін - генетикалық өзгерістерді қарастыруға болады. Жаңа қасиеттердің пайда болуы көбінесе мутациялар арқылы жүзеге асады. Мутациялар - ДНҚ молекуласындағы кездейсоқ өзгерістер. Бұл өзгерістер тірі организмдерде жаңа белгілердің пайда болуына әкеліп соғуы мүмкін. Сонымен қатар, генетикалық рекомбинация мен генетикалық дрейф сияқты факторлар да эволюцияның қозғаушы күштері болып табылады. Рекомбинация - генетикалық материалдың бір ұрпақтан екіншісіне алмасуы, бұл жаңа ұрпақтардың генетикалық әртүрлілігін арттырады. Ал генетикалық дрейф - популяциялардағы гендер жиынтығының кездейсоқ өзгеруі.

Эволюция процесінің деңгейлері де әртүрлі болады. Микроэволюция дегеніміз - түр ішіндегі өзгерістер мен популяциялар арасындағы генетикалық айырмашылықтарды зерттейтін процесс. Ал макроэволюция - жаңа түрлердің пайда болуы мен организмдердің жоғары деңгейдегі өзгерістерін сипаттайды. Осы екі деңгейдің арасындағы айырмашылықтар эволюциялық процестердің қалай жүзеге асатынын түсінуге мүмкіндік береді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.