Инсульттан кейінгі реабилитациядағы мейіргердің рөлі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 40 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Инсульттан кейінгі реабилитациядағы мейіргердің рөлі

МАЗМҰНЫ
I. КІРІСПЕ
II. НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Адам ағзасының қан-айналым жүйесі____________________7
1.2 Инсульт түрлері, классификациясы____________________ ___9
1.3 Инсульттің этиологиясы және клиникалық көріністері______10
1.4 Инсультті диагностикалу және емі_______________________14
1.5 Инсультті алдын алудағы мейіргер рөлі___________________21

2 ПРАКТИКАЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Қазақстандағы қан-айналым жүйесі ауруларының
статистикалық жағдайы____________________________ ______________________ 26
2.2 Инсультті өткерген науқастарды оңалтудағы мейіргер рөлі_____29
2.3 Инсультті өткерген пациенттер арасында жүргізілген
сауалнама анализі____________________________ _______________30
2.4 Невропатология бөлімшесі мейіргерінің рөлі_________________ 41
2.5 Инсультті өткерген науқастармен жұмыс жауадағы алғы шарттар мен ұсыныстар__________________________ _______________________ 42
ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ
IV. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІ

ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР

ИМ - Инсульт ми (инсульт миының зақымдануы).
ТИА - Транзиторлық ишемиялық шабуыл (инсульттің алдын ала белгілері).
ГБ - Гипертониялық ауру (инсульттің негізгі қауіп факторы).
КТ - Компьютерлік томография (инсульт диагнозын қою үшін қолданылатын әдіс).
МРТ - Магнитті-резонанстық томография (инсульттің түрін анықтауға көмектеседі).
РТ - Реабилитация терапиясы (инсульттан кейінгі оңалту).
НМ - Неврологиялық мониторинг (науқастың жағдайын бақылау).
АҚ - Артериялық қысым (инсульттің алдын алу үшін маңызды көрсеткіш).
КС - Коронарлық синдром (инсультпен байланысты жүрек аурулары).
ДД - Дислипидемия (инсульттің қауіп факторларының бірі).

I. КІРІСПЕ
Инсульт мүгедектікке әкеп соғатын аурулардың ішінде бірінші орынға ие.
Инсульт -- бұл мидың қанмен қамтамасыз етілуінің бұзылуынан туындайтын ауыр жағдай, ол науқастың өміріне және денсаулығына елеулі әсер етеді. Инсульттан кейінгі реабилитация -- науқастың функционалдық қабілеттерін қалпына келтіру, психологиялық жағдайын жақсарту және әлеуметтік бейімделуін қамтамасыз ету мақсатында жүргізілетін кешенді процесс. Бұл кезеңде мейіргерлердің рөлі ерекше маңызды, себебі олар науқастармен тікелей жұмыс істеп, олардың қажеттіліктерін түсініп, қолдау көрсетеді.
Мейіргерлер инсульттан кейінгі реабилитацияда науқастардың физикалық, эмоционалдық және әлеуметтік аспектілерін қамтитын кешенді күтімді қамтамасыз етеді. Олар науқастардың жағдайын бақылап, дәрі-дәрмектерді уақытында беріп, физиотерапия мен occupational therapy (кәсіптік терапия) сеанстарына қатысуын ұйымдастырады. Сонымен қатар, мейіргерлер науқастардың отбасыларымен тығыз байланыста болып, оларға ақпарат беріп, психологиялық қолдау көрсетеді.
Реабилитация процесінде мейіргерлер науқастардың мотивациясын арттыру, олардың өзін-өзі бағалауын көтеру және тәуелсіздікке ұмтылуын қолдау үшін маңызды рөл атқарады. Олар науқастардың күнделікті өмірдегі дағдыларын қалпына келтіруге көмектесіп, әлеуметтік ортаға қайта оралуына ықпал етеді. Мейіргерлердің кәсіби білімі мен тәжірибесі науқастардың реабилитациясының тиімділігін арттыруда шешуші фактор болып табылады.
Осылайша, инсульттан кейінгі реабилитациядағы мейіргердің рөлі тек медициналық көмек көрсету ғана емес, сонымен қатар науқастардың психологиялық және әлеуметтік жағдайларын жақсартуға бағытталған кешенді қолдау көрсету болып табылады. Мейіргерлердің жұмысы науқастардың өмір сапасын арттыруға, олардың функционалдық қабілеттерін қалпына келтіруге және қоғамға қайта оралуына мүмкіндік береді.
Ол науқастың белсенділігін шектеп, оның өзінің ғана емес, жақындарының да өмір сүру деңгейін төмендетеді.
Инсульттан кейінгі оңалтудың негізгі міндеті - өзін-өзі күту және мүмкіндігінше жүру қабілетін қалпына келтіру. Мұнда қалпына келтіруді алғашқы күндерден бастау маңызды екенін баса атап өту керек.
Инсульттан айығу кешенді іс-шараларды қажет етеді, әрі дәрігерлердің де, пациенттің де, оның жақындарының қатысуын талап етеді.
Мақсаты:
Инсульттан кейінгі реабилитацияда мейіргердің рөлін зерттеу, оның пациенттердің қалпына келу процесіндегі маңыздылығын анықтау. Мейіргерлік күтімнің тиімділігін арттыру үшін мейіргерлердің білімін, дағдыларын және тәжірибесін дамыту жолдарын ұсыну.
Міндеттері:
1. Инсульттан кейінгі науқастардың физикалық, психологиялық және әлеуметтік жағдайларын зерттеу.
2. Мейіргерлердің реабилитация процесіндегі рөлін, міндеттерін және жауапкершіліктерін анықтау.
3. Мейіргерлердің инсульттан кейінгі науқастармен жұмыс істеу тәжірибесін талдау.
4. Мейіргерлердің реабилитациядағы жаңа әдістер мен технологияларды меңгеру қажеттілігін көрсету.
5. Науқастармен және олардың отбасыларымен тиімді қарым-қатынас орнату жолдарын зерттеу.

Зерттеу нысаны:
Зерттеу әдісі:
зерттеу сапалық және сандық әдістерді біріктіретін аралас әдіс ретінде жүргізіледі. Бұл мейіргерлердің инсульттан кейінгі реабилитациядағы рөлін тереңірек түсінуге мүмкіндік береді;
мейіргерлер мен реабилитацияға қатысатын науқастар арасында сауалнама жүргізу;
мейіргерлермен терең интервьюлер өткізу. Бұл әдіс мейіргерлердің инсульттан кейінгі реабилитациядағы рөлін, қиындықтарын және жетістіктерін анықтауға көмектеседі.
науқастардың реабилитация процесін бақылау, мейіргерлердің араласуын және олардың науқастарға әсерін бағалау.Өзектілігі:
Өзектілігі: Қазіргі уақытта өзектілігін жоғалтпайтын мәселелердің бірі болып табылады. Инсульт - бұл мидың қан айналымының бұзылуынан туындайтын ауыр жағдай, ол адамның физикалық, психикалық және әлеуметтік жағдайына үлкен әсер етеді. Қазақстанда инсульттан кейінгі реабилитация процесі әлі де жақсы жолға қойылмаған, сондықтан инсульттан кейінгі науқастардың қайта қалыпқа келуіне мейіргердің қосар үлесі аса маңызды болып табылады.
Мейіргер инсульттан кейінгі науқастарды емдеу мен күтуде маңызды рөл атқарады. Оның міндеті тек физикалық қолдау көрсету ғана емес, сонымен қатар психологиялық көмек көрсету, дәрі-дәрмектерді дұрыс қолдануды қадағалау және науқасқа күтім жасау процесінде отбасы мүшелеріне бағыт-бағдар беру болып табылады. Мейіргердің кәсіби дағдылары мен білімдері науқастың оңалту процесін жылдамдатып, оның өмір сапасын арттыруға ықпал етеді.
Сонымен қатар, инсульттан кейінгі реабилитацияның әр кезеңінде мейіргердің қатысуы науқастың функционалдық қабілеттерін қалпына келтіру үшін қажетті шараларды уақытылы қабылдауға мүмкіндік береді. Бұл өз кезегінде науқастың әлеуметтік бейімделуіне, жұмысқа қайта оралуына және қоғамға толыққанды қайта қосылуына септігін тигізеді.
Осылайша, осы курстық жұмыстың өзектілігі мейіргердің инсульттан кейінгі науқастарды реабилитациялау процесіндегі рөлін зерттеуге, оның кәсіби қызметінің маңызды аспектілерін анықтауға және бұл саладағы білім мен дағдыларды жетілдіруге бағытталған.
Инсульт -- әлем бойынша өлім-жітім мен мүгедектік себептерінің бірі. Инсульттан кейінгі реабилитация науқастардың өмір сапасын жақсартуға, олардың тәуелсіздігін қалпына келтіруге және әлеуметтік интеграциясын қамтамасыз етуге бағытталған. Мейіргерлер реабилитация процесінде маңызды рөл атқарады, өйткені олар науқастардың физикалық және эмоционалдық қажеттіліктерін қанағаттандыруда, медициналық көмек көрсету мен психологиялық қолдау көрсету барысында шешуші фактор болып табылады. Сондықтан, мейіргерлердің білімін, дағдыларын және реабилитациядағы рөлін зерттеу қазіргі медициналық практикада өзекті мәселе болып табылады.

I. ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Адам ағзасының қан-айналым жүйесі
Қан айналымы - адам ағзасындағы қанның қозғалысы. Ол үш негізгі бөліктен тұрады: қан, қан тамырлары (артериялар, тамырлар, капиллярлар) және жүрек.
Жүрек - кеуденің сол жағында, өкпенің дәл алдында орналасқан, көлемі адам жұдырығындай болатын бұлшықет органы.
Бұл орган шын мәнінде қанды айдайтын және оның бүкіл денеде қозғалуын қамтамасыз ететін төрт камерасы бар қуатты қос сорғы.
Жүректің оң жағы жоғарғы (атриум) және төменгі (қарынша) камерасынан тұрады. Атриум көміртегі диоксидімен қаныққан өңделген веноздық қанды алады, содан кейін оны қарыншаға жібереді.
Ол жерден ол қайтадан оттегімен қаныққан өкпе артерияларына түседі. Жаңа қан сол жақ жоғарғы камераға (атриумға) айналады, ол жерден қолқаға түседі және бүкіл денеге жаңартылған тасымалдауды бастайды.
Жүрек бұлшықеті өмір бойы 3 миллиардтан астам рет соғады.
Қан тамырларының денедегі рөліне қарай әртүрлі пішіні, құрылымы және көлемі болады.
Артериялар - адам ағзасындағы ең күшті тамырлар. Олардың қабырғалары тығыз және серпімді, үш қабаттан тұрады - эндотелий, тегіс бұлшықет талшықтары және талшықты тін.
Артериялардың міндеті - барлық органдар мен тіндерді оттегімен және қоректік заттармен байытылған қанмен қанықтыру. Ерекшелік - бұл өкпе айналымының артериялары, ол арқылы веноздық қан жүректен өкпеге өтеді. Ең үлкен артериялық тамыр - қолқа.
Тамырлар көмірқышқыл газымен қаныққан қалдық қанды қайтадан жүрекке тасымалдау қызметін атқарады. Бұл вена сұйықтығы капиллярлардан алынады. Артерия сияқты вена бірнеше қабаттардан тұрады - эндотелий, жұмсақ дәнекер, тығыз дәнекер және бұлшықет.
Вена артерия қабырғаларына қарағанда бірнеше есе жұқа және осал. Осы себепті жүректен алыстаған кезде веноздық қанның қозғалысы бұзылуы мүмкін - капиллярлардағы қысым атмосфералық қысымға дерлік тең, ал қалыпты ағын жасалмайды. Сондықтан гемодинамикада тамырларға веноздық клапандар мен веноздық импульс көмектеседі.
Капиллярлар - көлемі жағынан адам шашына ұқсас ең жұқа тамырлар. Олар ірі перифериялық артериялардың тармақтары.
Олар арқылы ұлпалар мен мүшелер оттегімен және қоректік заттармен қамтамасыз етіледі. Олар сондай-ақ жасушалық қалдықтарды тасымалдау үшін тамырлармен байланысады. Демек, бұл кішкентай ыдыстар бір мезгілде біздің денеміздің асыраушысы және қамқоршысы болып табылады.
Қан тамырлары жүйесіндегі қалыпты қан айналымы қан қысымымен қамтамасыз етіледі.
Қан екі компоненттен тұрады: плазма (50-60%) және суспензия түзілген элементтер (40-50%).
Екінші санатқа мыналар кіреді:
Эритроциттер (эритроциттер) түзілген элементтердің ең көп бөлігі болып табылады. Ресми зерттеулерге сәйкес, бір тамшы қанда 5 миллионға жуық қызыл қан жасушалары бар. Эритроциттер газдарды - оттегі мен көмірқышқыл газын тасымалдауға жауапты.
Олардың құрамында өкпедегі оттегі молекулаларын байланыстыратын гемоглобин ақуызы бар. Қызыл қан жасушалары оттегін барлық тіндер мен мүшелерге жеткізеді, содан кейін олар көмірқышқыл газын сіңіріп, оны өкпеге жеткізеді. Ол тыныс алу кезінде денеден шығарылады.
Лейкоциттер (ақ қан жасушалары) - біздің денемізді бөгде заттар мен қосылыстардан қорғайтын элементтер, иммундық жүйенің бөлігі болып табылады. Ақ қан жасушалары антиденелер мен макрофагтарды өндіру арқылы патогендерді таниды және оларға шабуыл жасайды.
Инфекция ағзаға енген кезде лейкоциттердің өндірісі айтарлықтай артады. Әдетте, олардың саны басқа түзілген элементтердің қандағы концентрациясынан төмен.
Тромбоциттер (қан тромбоциттері) - зақымдалған тамырдан ағып жатқан қанның коагуляциясын (ұйылуын) қамтамасыз ететін және денені ауыр қан жоғалтудан қорғайтын жасушалар.
Олар зақымдалған ыдыстағы тесікке жабысып, қан кетуді тоқтату үшін нығыздаушы тығынды құрайды. Бұл тромбоциттер бір-біріне жабысып, тамырлардың ішінде тромби деп аталатын патологиялық қан ұйығыштарын түзе алады.
Барлық түзілген элементтер сүйек кемігімен синтезделеді және қанның сұйық бөлігі плазма арқылы таралады.
1.2 Инсульт түрлері, классификациясы
Инсульт (лат. insultus -- соққы, қыспа талу) -- ми ұлпасының зақымдалуын, оның қызметінің, мидағы қан айналысының кенеттен бұзылуы; осының салдарынан миға қан құйылады немесе ми тамырлары бітеліп қалады (тромбоз). Инсульттың басты себебі -- гипертония ауруы және ми тамырларының атеросклерозы. Оның пайда болуы қан айналысының тасуына байланысты. Көп ретте ауру адам кенеттен құлап қалады, есінен танады; оларда аяқ пен қолдың парезы (сал болуы) әдетте дененің бір жағынан басталады, тілі күрмеледі, алғашқы сағаттарда тыныс алуы бұзылып, денесі тырысады, құсады.
Көптеген ауру адамдарда инсульт кенеттен пайда болғанымен, осының алдында оның нышандары білінеді. Мәселен, гипертония ауруы және атеросклероз кезінде адамның басы айналады, миы зеңіп ауырады. Сырқаттың сырт киімін шешіндіріп, бас жағын көтеріңкіреп кереуетке жатқызу керек; адамның жатқан қалыптан қозғалмауы шарт. Дәрігерді дереу шақыру қажет. Мұндай науқаспен ауырған адам ерекше күтімді қажет етеді.
Инсульт - ми қанайналымының жіті бұзылысы, яғни ми қантамырларының бірінің үзілуі, түйілуі немесе тығындалуы. Инсульт геморрагиялық (миға қан құйылу) және ишемиялық инсульт (ми инфарктісі) болып бөлінеді.
Инсульттің келесідей түрлері бар:
1) Геморрагиялық инсульт. Бұл артериялық гипертонияның асқынуы болып табылады. Жоғары қысымды көтере алмаған қан тамыры жарылады да, қан ми заттегіне келіп түседі. Құйылған қан миды басып, оны ісіндіреді және мидың бір бөлігі өледі. Мұндай инсульт көбінесе ауыр, күйзеліске толы күннен соң туындайды. Кешке қарай бас жарылып кетердей қатты ауырады. Заттардың барлығы қызыл түсті болып көріне бастайды, жүрек айнып, құсады, бас ауруы күшейеді - соққының алғашқы белгісі осындай. Сонан соң қимыл-қозғалыс, сөйлеу, сезгіштік қабілеттері бұзылады, құлақ естімеуден бастап, естен тануға, тіпті кома жағдайына дейін барады - ал бұл инсульттің өзі.
2) Ишемиялық инсульт. Бұл жағдайда тамыр өз қабырғасының тұтастығын сақтап қалады, алайда қанның ағымы тромбымен түйілуіне немесе тығындалуына байланысты тоқтап қалады. Тромбылар - қантамыр қабырғасының жас ерекшелігіне қарай өзгерістері - кез келген ағзадағы қантамырды бітеп, жүрек, бүйрек, ми инфарктісіне алып келеді. Қантамырлар жалпы қан ағысына келіп түсетін май тіндерінен де тығындалуы мүмкін, мысалы, бұл жағдай ұзын түтікше тәрізді сүйектер сынғанда немесе толық адамдардың қуыстық операциялар кезінде орын алуы ықтимал. Газды эмболия - тамырлардың газ көпіршіктерімен тығындалуы - өкпеге операция кезінде туындауы мүмкін. Жеке бастың шаруалары мен стресстер, ауа қысымының құбылмалылығы, қажу, шаршау, зиянды әдеттер - ішімдік пен темекі, артық салмақ, қандағы қант деңгейінің күрт өзгеруі - ми қантамырларының ұзақ уақыт түйіліп, ишемиялық инсульт белгілерінің туындауына ықпал ететін факторлар. Көбінесе ишемиялық инсульт - қарт адамдарға тән. Ол көбінесе түнде немесе таңға қарай туындайды, бірнеше күн ағымында бірте-бірте дамуы мүмкін, ауыспалы сипатқа да ие бола алады (шағын инсульт).
1.3 Инсульттің этиологиясы және клиникалық көріністері
Инсульттің этиологиясы -- бұл инсульттің пайда болу себептерін және оған әсер ететін факторларды зерттейтін ғылым саласы. Инсульт -- мидың қанмен қамтамасыз етілуінің бұзылуынан болатын жағдай, ол мидағы нейрондардың зақымдалуына әкеледі. Инсульттің негізгі түрлері -- ишемиялық инсульт және геморрагиялық инсульт болып табылады. Әрқайсысының өзіне тән этиологиясы бар.
Ишемиялық инсульт -- мидың қан тамырларының бірінің немесе бірнешеуінің бітелуінен туындайды, бұл мидың тиісті бөліктеріне қанның жетпеуіне себеп болады. Оның негізгі себептері:
Атеросклероз: Қан тамырларындағы майлардың жиналуы мен қабырғалардың қатаюы, бұл тамырлардың тарылуына немесе бітелуіне әкеледі.
Тромбоэмболия: Қан айналымындағы тромбтардың немесе эмболдардың мидың қан тамырларына бітелуін тудырады. Бұл тромбтар жүрек ауруларынан, мысалы, жүрек жеткіліксіздігі немесе қарыншалық аритмиядан туындайды.
Жүрек аурулары: Жүрек аритмиясы (мысалы, фибрилляция), жүрек клапандарының ақаулары және жүрек аурулары жалпы инсульттің дамуына себеп болуы мүмкін.
Қан қысымының жоғары болуы (гипертония): Ұзақ уақыт бойы жоғары қан қысымы мидың қан тамырларына зиян келтіріп, инсульт қаупін арттырады.
Геморрагиялық инсульттің этиологиясы
Геморрагиялық инсульт -- мидағы қан тамырының жарылуы салдарынан қанның мидың ішіне ағуы. Геморрагиялық инсульттің негізгі себептері:
Гипертония (жоғары қан қысымы): Ұзақ уақыт бойы жоғары қан қысымы қан тамырларының қабырғаларына зиян келтіріп, олардың жарылуына әкеледі.
Ми аневризмасы: Қан тамырының қабырғасының әлсіреуі немесе ұлғаюы (аневризма) оның жарылуына әкеліп соғады.
Қан ұю жүйесінің бұзылуы: Қан ұюының бұзылуы (мысалы, антикоагулянттарды қолдану немесе гемофилия) қанның оңай ұюына және ми қан тамырларының жарылуына себеп болуы мүмкін.
Травмалар: Ми жарақаттары немесе бас жарақаттары да геморрагиялық инсульттің себебі болуы мүмкін.
Қант диабеті: Қант диабетімен ауыратын адамдарда қан тамырларының қабырғалары әлсірейді, бұл қанның ағуына немесе ми тамырларында жарылуға әкелуі мүмкін.
Жалпы тәуекел факторлары
Инсульттің пайда болуына әсер ететін көптеген тәуекел факторлары бар, олар екі негізгі топқа бөлінеді:
Түзетілмейтін факторлар:
Жас мөлшері: Жасы ұлғайған сайын инсульттің пайда болу қаупі артады.
Генетикалық бейімділік: Инсультке жақын туыстары бар адамдарда аурудың дамуы ықтимал.
Жыныс: Ерлердің инсультке шалдығу қаупі әйелдерге қарағанда жоғары, алайда әйелдер инсульттен кейін ауыр асқынуларға жиі ұшырайды.
Түзетуге болатын факторлар:
Темекі шегу: Темекі шегу қан тамырларының тарылуына және тромбтардың пайда болуына әсер етеді.
Қан қысымының жоғары болуы: Ұзақ уақыт бойы гипертония инсульттің даму қаупін айтарлықтай арттырады.
Дұрыс емес тамақтану: Жоғары холестерин, тұзды көп тұтыну және қаныққан майлар инсульттің тәуекелін жоғарылатады.
Алкогольді тұтыну: Құрамында алкоголь бар ішімдіктерді шамадан тыс ішу қан қысымын жоғарылатып, инсульттің қаупін арттырады.
Физикалық белсенділіктің болмауы: Аз қозғалу немесе физикалық белсенділіктің болмауы инсульттің дамуына әсер етеді.
Қант диабеті және семіздік: Бұл жағдайлар қан тамырларының зақымдануына және инсульттің дамуына себеп болуы мүмкін.
Инсульттің этиологиясы кешенді және әртүрлі факторларға негізделген. Оған жүрек-қан тамырлары аурулары, жоғары қан қысымы, дұрыс емес өмір салты, генетикалық бейімділік және басқа да физиологиялық факторлар әсер етеді. Инсульттің алдын алу үшін осы тәуекел факторларын бақылау және өмір салтын өзгерту маңызды.
Инсульттің клиникасы -- бұл инсульттің белгілері мен клиникалық көріністері, оның даму кезеңінде пайда болатын симптомдар жиынтығы. Инсульттің клиникасы аурудың түріне, ауырлығына және мидың зақымдалған аймағына байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Инсульттің екі негізгі түрі -- ишемиялық инсульт (мидың қанмен қамтамасыз етілуі бұзылған кезде) және геморрагиялық инсульт (қан тамырының жарылуынан болатын қан ағу) -- әртүрлі клиникалық белгілерге ие.
Ишемиялық инсульттің белгілері әдетте біртіндеп дамиды, бірақ кейде олар кенеттен және өте тез пайда болады. Негізгі белгілерге мыналар жатады:
Жалпы әлсіздік немесе қозғалудың қиындауы: Дене мүшелерінің бірінде (қол, аяқ, бет) әлсіздік немесе қозғала алмау байқалады. Бұл симптом әсіресе инсульттің ми қабығының қозғалту орталығына әсер етуінен туындайды.
Сөйлеу бұзылуы (афазия): Сөйлеу қиындықтары, сөздерді дұрыс айту немесе түсіну мүмкіндігі төмендеуі. Бұл симптом мидың сөйлеу орталығына зақым келуінен пайда болады.
Бет әлпетінің қисайуы: Бір жақ беті салбырап, адам күлімсірегенде немесе сөйлегенде бір жақтың қозғалысы әлсіз болуы мүмкін.
Көздің көру бұзылыстары: Көздің көрінуі төмендеуі, немесе бір көздің көрмеуі, көру өрісінің тарылуы байқалады.
Баланс пен үйлестірудің бұзылуы: Инсульттің ми жасушаларына әсер етуі салдарынан жүріс тұрыс қиындайды, адам құлауы немесе басы айналуы мүмкін.
Қиындықпен жұту: Бұл белгіні дисфагия деп атайды. Ауыздан тағамды немесе сұйықтықты жұту қиынға соғады.
Күшті бас ауыруы: Әсіресе мидың қан айналымының бұзылуы кезінде бас ауыруы жиі кездеседі, бірақ ол тек ишемиялық инсульттің кейбір түрлерінде болады.
Ессіздік немесе сананың бұзылуы: Науқас есінен тануы мүмкін немесе жауап беру қабілеті нашарлайды.
2. Геморрагиялық инсульттің клиникасы
Геморрагиялық инсульттің белгілері айтарлықтай жедел дамиды және көбінесе кенеттен басталады. Оның негізгі белгілері:
Күшті бас ауыруы: Бұл симптом геморрагиялық инсульттің негізгі белгілерінің бірі болып табылады. Бас ауруы өте күшті және бұрын-соңды болмаған болуы мүмкін.
Жоғары қан қысымы: Геморрагиялық инсульт кезінде қан тамырларының жарылуы нәтижесінде қан қысымы айтарлықтай жоғарылайды.
Жалпы әлсіздік және салдану: Геморрагиялық инсульт кезінде дененің бір жақ бөлігінде әлсіздік немесе салдану байқалады.
Сөйлеу бұзылыстары: Сөйлеу қиындықтары, дұрыс түсіну және сөздерді айту қиын болады.
Ессіздік немесе сананың бұзылуы: Адам есінен танып қалуы мүмкін немесе есі дұрыс болмайды.
Құсу және жүрек айну: Геморрагиялық инсульттің клиникасында құсу және жүрек айнуы жиі кездеседі, олар мидың қысымының көтерілуімен байланысты.
Көрудің бұзылуы: Көздің көру өрісінде өзгерістер пайда болады, немесе екі көздің көруі нашарлайды.
Қатты бас айналу және теңгерімнің бұзылуы: Науқас өзін тұрақсыз сезінеді және құлауы мүмкін.
3. Инсульттің ерте белгілері (warning signs)
Инсульттің белгілері кенеттен пайда болады, бірақ кейде адамға ескерту белгілері болады, олар мыналарды қамтуы мүмкін:
Жеңіл әлсіздік немесе ұйып қалған сезім: Бұл жағдай тек бір жақта немесе дененің бір бөлігіне ғана әсер етуі мүмкін.
Тұрақты емес сөйлей алу немесе қиындықпен сөйлеу: Бұл жеңіл сөйлеу бұзылыстары әлі толық байқалмайды, бірақ адамдардың көбісі оны елемеуі мүмкін.
Көздің көруінің бұзылуы: Кейде бір көзі көрмей қалуы немесе көз алдында қара дақтар пайда болуы мүмкін.
Жүрек айну және бас айналу: Бас айналу мен жүрек айнуы инсульттің алғашқы белгілері болуы мүмкін.
4. Инсульттің диагностикасы
Инсульттің клиникалық белгілері көрініс бергенде, дереу медициналық көмек көрсету керек. Диагностика үшін қолданылатын әдістер:
Компьютерлік томография (КТ) немесе магниттік-резонанстық томография (МРТ) -- инсульттің түрін (ишемиялық немесе геморрагиялық) анықтауға көмектеседі.
ЭКГ (электрокардиограмма) -- жүрек ауруларын, аритмияны анықтау үшін қолданылады.
Қан анализі -- қант диабеті, холестерин деңгейі, қан ұю жағдайын тексеруге көмектеседі.
Инсульттің клиникалық көріністері әртүрлі болуы мүмкін, бірақ ол көбінесе кенеттен басталып, адамның өміріне қауіп төндіретін ауыр жағдайларды туындатады. Инсульттің белгілерін ерте анықтау және дереу медициналық көмек көрсету мидың зақымдануын төмендетуге және науқастың өмірін сақтап қалуға мүмкіндік береді.
1.4 Инсультті диагностикалу және емі
Инсульт кез келген жаста болуы мүмкін. Оның салдарынан адам үйлестіру мен сөйлеудің жеңіл бұзылуынан бастап, толық сал ауруына шалдығуы мүмкін.
Бұл аурудың маңыздылығына қарамастан, заманауи медицина пациенттердің сауығып, толық өмірге оралуына мүмкіндік беретін көптеген емдеу және оңалту әдісін ұсынады. Жылдам реакция және уақтылы көмек болған жағдайда адамның өмірін сақтап қалу мүмкін екенін есте ұстаған жөн, сондықтан инсультке күдіктенсе, дереу дәрігерге қаралу керек.
Инсультпен күресудің негізгі аспектілерінің бірі - алдын алу. Салауатты өмір салты, тұрақты жаттығу, дұрыс тамақтану және жаман әдеттерден аулақ болу инсульт қаупін айтарлықтай азайтады.
Жүйелі медициналық тексеру де инсульттің алдын-алуда маңызды рөл атқарады. Дәрігер кез келген қауіп факторларын анықтай алады және оларды жоюдың жоспарын жасауға көмектеседі.
Атап айтқанда, психологиялық денсаулық туралы ұмытпау қажет. Стресс пен депрессия инсульт қаупін арттыруы мүмкін, сондықтан эмоционалдық жағдайыңызға назар аударып, қажет болған жағдайда кәсіби көмекке жүгіну маңызды.
Инсульт науқастың өзі үшін ғана емес, оның жақындары үшін де қиындық туғызады. Сауығу процесінде отбасы мен достардың қолдауы мен қамқорлығы маңызды рөл атқарады. Әрбір инсульт жағдайы бірегей екенін есте ұстаған жөн, емдеу тәсілі жеке болуы керек.
Инсульттің алдын алу (қайталануын болдырмау) үшін еңбек және демалыс тәртібін дұрыс орнату, дұрыс тамақтану, ұйқыны реттеу, отбасында және жұмыста жақсы психологиялық климат қалыптастыру, жүрек-қан тамырларының ауруларын: ишемиялық жүрек ауруын, гипертониялық ауруды дер кезінде емдеу керек. Ми қантамырларының микрциркуляциясын жақсартатын дәрілік препараттарды, сонымен қатар ми гипоксиясының (оттегі жетіспеуі) алдын алатын препараттарды қабылдау қажет. Инсульттің алдын алу шаралары қантамыр ауруына шалдыққан науқастарды жүйелі бақылап отыруды, тамақтану, ұйқы және демалыс ұйымдастыруды, ұйқыны реттеуді, жүрек-қан тамырларының ауруларын, әсіресе атеросклероз бен гипертониялық ауруларды өз уақытында және дұрыс емдеуді қамтиды.
Инсульт - жаза емес. Заманауи медицина мен оңалту нәтижесінде инсульттан кейін денсаулықты қалпына келтіруге мүмкіндік бар. Ең бастысы - өзіңе сеніп, табанды болу және үміт үзбеу керек.
Тұрақты түрде қан-тамырды дәрігерге тексертіп тұру қажет. Жасы 40-тан асқан тұрғындар өзінің тұрғылықты мекенжайына қарасты емханада скринингтен өтуі керек. Сонымен қатар дәрігерге жүгініп, тиісті анализдерді тапсырады. Әрі қарай дәрігер анализ көрсеткішіне байланысты ем-дом тағайындайды.
Сондай-ақ күнделікті тұрмыста ас тұзды күніне 5 грамға дейін шектеу қажет. Шылым тартудан, ішімдік ішуден бас тартып, спортпен шұғылдануды әдетке айналдыруы тиіс. Оған қоса дұрыс тамақтануды қолға алып, қан-тамырдағы холестеринді азайту керек.
Науқас бастапқы 1-2 сағат ішінде ауруханаға келсе, 4 жарым сағатқа дейін дүниежүзі бойынша стандартқа сүйеніп, көмек көрсетіледі. Егер науқаста инсульттің ишемиялық түрі болса, онда тромболизис терапияға жүгінеді. Яғни, бас қан-тамырының ішінде ұйыған тромбыны ерітетін укол салады. Мұның эффектісі 90 пайызға дейін жетеді.
Бірақ, тұрғындар бірінші рет инсульт пайда болған кезде медицинадан бұрын, қазақшылыққа салынып, әртүрлі емді үй жағдайында жасайтыны бар. Осылайша 6 сағаттан кейін ауруханаға кешігіп келетін науқастарды жиі байқалады. Мұндай кезде дәрігерлер көмегі өз нәтижесін бермей қалуы да мүмкін. Сондықтан тұрғындардың осы нәрсені ескергені жөн. Ал алты сағаттың ішінде келген науқастардан тез оң нәтиже байқалады.
Екінші геморрагиялық инсульт - бұл қан-тамырының жарылып кетуінен пайда болады. Бұл кезде компьютерлік томографияға түсіріп, бастағы қанның көлеміне қарап, ем жүргізіледі. Қан көлемі 30 мл жоғары болса, онда нейрохирургтар операциялық жолмен ем жасайды. Одан төмен болса, дәрі-дәрмекпен терапиялық ем көрсетіледі.
Содан кейін зақымдану визуалды түрде көрсетіледі және қан ағымы келесі аспаптық әдістер арқылы бағаланады:
Инсульт диагностикасы
магнитті-резонансты бейнелеу және МРТ ангиографиясы;
КТ және КТ ангиографиясы;
церебральды артерияларды дуплексті сканерлеу;
МРТ және КТ инсультті басқа ми патологияларынан (ісіктер, инфекциялық процестер және т.б.) ажыратуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, бұл зерттеулер инсульт түрін (геморрагиялық немесе ишемиялық) тез анықтауға мүмкіндік береді, бұл осы жағдайларды емдеудің әртүрлі тәсілдеріне байланысты өте маңызды.
Егер дифференциалды диагностика үшін КТ және МРТ қол жетімді болмаса, науқасқа белдік пункция жасалуы мүмкін. Ишемиялық инсультте геморрагиялық инсультте цереброспинальды сұйықтық қалыпты құрамға ие, онда қан анықталуы мүмкін;
Жүрек қызметін бағалау үшін пациенттер ЭКГ-дан, сондай-ақ Холтер мониторингінен өтеді - жүрек соғу жиілігі мен қан қысымын күнделікті тіркеу.
Қосымша диагностикалық әдістерге электроэнцефалография және электроневромиография жатады.
Инсультке арналған сынақтар
Зертханалық зерттеулер кешені тағайындалады:
толық қан анализі;
биохимиялық жалпы емдік қан анализі;
қанның келесі көрсеткіштерін анықтау: глюкоза,
липидтер, С-реактивті ақуыз, натрий, калий, хлоридтер, гомоцистеин;
қанның қышқыл-негіз балансын талдау;
коагулограмма;
зәр сынағы.
Ауруды жедел емдеу зертханалық зерттеулердің толық нәтижелерін алғанға дейін басталады. Сынақ нәтижелері жағдайды бақылау және емдеуді уақытылы түзету үшін қажет.
Емдеу аурухана жағдайында жүзеге асырылады. Емдеу тактикасын таңдаған кезде инсульт түрі мен мидың зақымдану дәрежесі ескеріледі. Негізгі терапия ауыр науқастардың жағдайын тұрақтандыруға бағытталған.
Оған мыналар кіреді:
тыныс алу бұзылыстарын түзету;
инфекциялық және басқа да асқынулардың алдын алу, емдеу;
гемодинамикалық параметрлерді, су-электролит балансын сақтау.
Қанның қалыпты оттегімен қанығуын қамтамасыз ету үшін науқасқа механикалық желдету немесе қосалқы желдету беріледі. Науқаста гипоксия белгілері болса, қосымша оттегі қажет болуы мүмкін. Қан қысымы жоғары науқастарға антигипертензивті терапия тағайындалады.
Дене функцияларын қалпына келтіруге одан әрі кедергі келтіруі мүмкін бұзушылықтар жойылады: дене қызуы көтерілген науқастарға антипиретикалық препараттар тағайындалады, қандағы глюкоза деңгейі жоғары адамдарға инсулин терапиясы тағайындалады және т.б.
Ишемиялық инсультпен ауыратын науқастар үшін реперфузиялық терапиядан өту өте маңызды - бұғатталған тамырлар аймағында қан айналымын қалпына келтіруге бағытталған әсерлер кешені. Осы мақсатта тромболитикалық препараттар мен антикоагулянттар тағайындалуы мүмкін.
Тромболитикалық терапия аурудың алғашқы белгілері пайда болғаннан кейін алғашқы 3-6 сағатта ең тиімді. Болашақта кешенді жоспарлы терапияның бөлігі ретінде пациентке нейромодуляциялық және нейротрофиялық белсенділігі бар препараттар тағайындалуы мүмкін.
Патологияның геморрагиялық түрінде церебральды ісінуді болдырмау немесе жеңілдету және интракраниальды қысымды қалыпқа келтіру бойынша шаралар қабылданады. Церебральды ісінумен күресу үшін қан тамырлары қабырғасының өткізгіштігін төмендететін гемостатикалық агенттер мен агенттер қолданылады. Интракраниальды қысымды төмендету үшін дәрігерлер диуретиктер тағайындайды: салуретиктер және осмостық диуретиктер.
Алынған гематоманы жою үшін дәрігерлер операция жасайды. Дәрігерлер хирургиялық емдеудің әртүрлі әдістерін, соның ішінде микрохирургиялық әдістерді қолданады. Интервенциялар ашық немесе эндоскопиялық қол жетімділікпен жүзеге асырылады.
Инсульт кезіндегі алғашқы көмек
Медициналық көмек неғұрлым тезірек көрсетілсе, науқастың қолайлы нәтиже алу мүмкіндігі соғұрлым жоғары болады. Сондықтан науқас жедел жәрдем шақыруы керек. Егер сіз инсультке күдіктенсеңіз, операторға хабарлауды және оған байқаған белгілерді сипаттауды ұмытпаңыз.
Науқасқа ыңғайлы позицияны табуға көмектесіңіз. Оңтайлы позиция - бүйіріңізде сәл жатып, басыңызды сәл көтеріңіз. Басыңыздың астына кішкентай жастық немесе бүктелген киім қоюға болады. Егер жүрек айну белгілері пайда болса, адамға басын жағына бұруға көмектесіңіз.
Науқастың жағасының түймелерін шешіңіз, галстукін шешіңіз, киімін босатыңыз және еркін тыныс алуға кедергі болатын кез келген нәрсені шешіңіз. Ауыздан алынбалы протездерді алып тастаған дұрыс. Таза ауа ағынын қамтамасыз етіңіз - терезені немесе желдетуді ашыңыз. Науқас құсқан болса, онда құсықтың аузын мұқият босату керек. Егер шабуыл адамдар көп жерде орын алса, басқалардан науқастың айналасына жиналмауын сұраңыз.
Науқасқа сусын беруге немесе оған ешқандай дәрі беруге тырыспау қажет. Мүмкіндігінше денсаулығының қай кезде нашарлағанын, қандай созылмалы аурулары бар екенін, қандай дәрі-дәрмектерді үнемі қабылдайтынын біліңіз. Бұл ақпаратты дәрігерлермен бөлісіңіз.
Инсульттан кейінгі оңалту қиын және ұзақ процесс, көбінесе көп жылдар. Күш мидың жоғалған функцияларын қалпына келтіруге бағытталған. Көбінесе науқас жүруді, сөйлесуді және қарапайым әрекеттерді орындауды қайта үйренуі керек.
Оңалту бағдарламасы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.