АБАЙ ОБЛЫСЫНЫҢ АУДАНДАСТЫРЫЛУЫ

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

География және табиғатты пайдалану факультеті

География, кадастр және жерге орналастыру кафедрасы

СӨЖ

Тақырыбы: Физгеографиялық аудандастырудағы таксономиялық бірліктерді қолданып, өз өлкеңнің аудандастыру схемасын құрастырып, талдау.

Орындаған: Алимханова А. С. Тексерген: Оразымбетова К. Ш.

Алматы, 2024

Мазмұны

Кіріспе 3

1 АБАЙ ОБЛЫСЫНЫҢ АУДАНДАСТЫРЫЛУЫ 4

Қорытынды 9

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 10

Кіріспе

Қазақстанның шығыс бөлігінде орналасқан Абай облысы табиғи ресурстарға және тарихи мұраларға бай еліміздің негізгі өңірлерінің бірі. Үнемі өзгеретін экономикалық, әлеуметтік және экологиялық жағдайларды ескере отырып, оның ресурстарын тиімді басқару және дамыту үшін белгілі бір аймақты аудандастыруды кешенді зерттеу қажет.

Абай облысын аймақтарға бөлу оның құрылымы мен әлеуетін түсінуде шешуші рөл атқарады. Бұл аумақты оның табиғи, экономикалық, әлеуметтік және инфрақұрылымдық ерекшеліктерін ескере отырып жүйелеу және жіктеу процесі. Аудандастырудың мақсаты - әр аймақтың өзіндік ерекшеліктерін анықтау және олардың аймақтың жалпы дамуындағы рөлін анықтау.

Бұл жұмыста Абай ауданын аудандастырудың негізгі аспектілері, соның ішінде аймақтың географиялық ерекшеліктері, оның экономикалық әлеуеті, әлеуметтік-мәдени ерекшеліктері және жекелеген аудандардың проблемалары талқыланады. Сондай-ақ аймақтарға бөлудің негізгі мақсаттары мен міндеттері, оның әдістемесі және күтілетін нәтижелер көрсетіледі.

АБАЙ ОБЛЫСЫНЫҢ АУДАНДАСТЫРЫЛУЫ

Абай ауданы - Қазақстан Республикасының солтүстігінде Ресеймен, оңтүстік-шығысында Қытаймен шектесетін әкімшілік-аумақтық бірлік. Облыс еліміздің солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан, географиялық жағынан көп бөлігін қазақтың ұсақ шоқылары, ал солтүстік бөлігін Батыс Сібір жазығын алып жатыр. Облыста Қазақстанның ең ірі өзені Ертіс ағып өтеді. Әкімшілік орталығы және ең ірі қаласы - Семей қаласы.

Облыс Қазақстанның шығысында орналасқан, шығысында Шығыс Қазақстан облысымен, оңтүстігінде - Жетісу облысымен, батысында - Қарағанды облысымен, солтүстік-батысында - Қазақстанның Павлодар облысымен шектеседі. Солтүстігінде - Ресеймен (Алтай өлкесі), оңтүстік- шығысында - Қытаймен (Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық ауданы) .

Облыстың көп бөлігін қазақ шоқыларының шығыс бөлігі және биіктігі 500-700 м болатын толқынды жазықтар алып жатыр. Оңтүстік-шығысында Тарбағатай жотасы Зайсан мен Балқаш-Алакөл ойпаттарын бөліп тұрған биіктігі 3000 м-ге дейін созылып жатыр. Облыстың солтүстік бөлігін қара топырақты дала алып жатыр, бірақ облыстың басым бөлігін шөлді дала алып жатыр.

Қазақстандағы барлық су қорының 40%-дан астамы елдің шығысында шоғырланған. Облыстың негізгі су артериясы - Ертіс өзені, оның бойында Шүлбі су электр станциясы орналасқан. Абай ауданында көптеген көлдер бар, олардың ең ірілері Алакөл және Сасықкөл, сонымен қатар Шүлбі су қоймасы. Климаты күрт континенттік, ауа температурасының үлкен тәуліктік және жылдық амплитудалары. Қысы қатал, жазы ыстық. Қаңтардың орташа температурасы -17°С, шілдеде +21°С, жауын-шашын жылына 300 мм түседі. Желдің орташа жылдық жылдамдығы 2, 3 м/с, ауаның орташа жылдық ылғалдылығы 66%.

Қазақстанның шығыс бөлігін Зайсан қатпарлы жүйесінің герцинидтері алып жатыр, онда силурдың, девонның және төменгі карбонның эвгеосинклинальды кремнийлі-вулканогендік және кальк-терригендік шөгінділерімен толтырылған бірқатар ірі құрылымдық-формациялық белдеулер ерекшеленеді; Жергілікті жоғарғы палеозой шұңқырларында жинақталған көмірі бар терригенді және субсілтілік жанартау жыныстары бар. Кенді Алтайда кварцты порфириттер мен жоғарғы палеозой гранитоидтарының интрузиялары, ал Калюинск аймағында лейкократты граниттер көп кездеседі; Габброидтер мен гипербазиттер жиі кездеседі (Чара аймағы) . Елдің шеткі шығыс бөлігін Алтай-Саян қатпарлы аймағына жататын Алтай тауының төменгі палеозой құм-тақта зонасы алып жатыр [1] .

Келесі суреттерде Абай облысының аудандастырылуын қарастырайық.

1-cурет. Абай облысының тектоникалық аудандастырылуы

Абай облысының тектоникалық жүйелердің шекаралары Қазақстан жүйесінде жатыр. Герциндік тектоникалық жүйелерден ертекаледондық- герциндік түзілімдер, каледондық түзілімдерден ерте каледонидтер таралған.

Абай облысы геоморфологиялық аудандастырудан орогендік белдеуде жатыр. Бұл жерде Сауыр және Тарбағатайдың орта таулары, Жайсан ойысының аккумуляциялық және денудациялық жазықтары, Қазақстан Алтайының жоталары жатыр. Оны біз 2 суретте көре аламыз.

сурет. Абай облысының геоморфологиялық аудандастырылуы

Гидрогеологиялық аудандау бойынша Абай облысы Енисей-Саян-Алтай аймағының бірінші реттік Жарма-Кенді Алтай, Саян-Алтай алаптарына жатады. Суы шаруашылық, ауыз су мақсаттарында қолданылады.

cурет. Абай облысының гидрографиялық аудандастырылуы

Териографиялық аудандастыру бойынша Абай облысы таулы ландшафттық зонаға, Циркумбореалды кіші облыс бөлімшесінің Еуропа-Сібір

таулы провинциясының Шығыс тайга округіне жатады. Алтай телімінің бұраубас, көртышқан, жертесер, қаптесер, тоқалтіс, ұзынқұлақ, саршұнақ, бұлғын, елік, құдыр, бұлан, арқар, марал бар.

сурет. Абай облысының териографиялық аудандастырылуы

Топырақ географиялық аудандау бойынша Абай облысы таулы орманды, таулы қара топырақ ауданына жатады. Бұл жерлер жыртуға жартылай қолайлы.

cурет. Абай облысының топырақ аудандастырылуы

Энтомогеографиялық аудандау бойынша Абай облысы Еуразиялық облыста, Қара теңіз маңы кіші облысында, Қазақстандық дала провинциясына жатады. Ботанико-географиялық сипаты - жазықтық жер.